Ұйым қаржысы. «Қазпочта» АҚ
Кіріспе
1. ҰЙЫМ ҚАРЖЫСЫ. «Қазпочта» АҚ
1.1Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білужәне дайындау.Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
1.2 «Қазпочта» АҚ.ның шаруашылық қызметін жоспарлау
1.3 Негізгі және айналым капиталы
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
1.5 «Қазпочта» АҚ.ның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау
2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП
2.1 «Қазпочта» АҚ.ның есеп саясатын құру
2.2 Кассалық операциялар есебі
2.3 Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі
2.4 Есеп беретін тұлғалардың есебі
2.5 Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу
2.6 «Қазпочта» АҚ.ның негізгі қорлар есебі
2.7 Тауарлы.материалдық қорлар есебі
2.8 Еңбекақы
3. ҚАРЖЫЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ
3.1 Ұзақ мерзімді қаржылық жоспарлау
3.2 «Қазпочта» АҚ.ның айналым активтерін және қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару
3.3 Шаруашылық субъектінің бюджетті . салықтық жүйесі
3.4 «Қазпочта» АҚ.ның табысы және рентабельділігі
3.5 Шаруашылық субъектісі мен кәсіпкерлік тәуекелдік және банкроттығын талдау
3.6 Қаржылық менеджменттің тәсілдері
4. Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
4.1 «Қазпочта» АҚ.ның негізгі қор жағдайын және пайдалнуына талдау жасау
4.2 Айналым қаражаттарын талдау
4.3 Еңбек ресурстарын талдау
4.4 Өнімнің өзіндік құнын талдау
4.5 Өндіріс көлемін және өнімді өткізуді талдау
4.6 Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу
4.7 Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау жасау
4.8 Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік белсенділігіне талдау жасау
4.9 Ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін талдау
4.10 Ұйымның қаржылық жағдайын талдау
4.11 Қорытынды
1. ҰЙЫМ ҚАРЖЫСЫ. «Қазпочта» АҚ
1.1Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білужәне дайындау.Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
1.2 «Қазпочта» АҚ.ның шаруашылық қызметін жоспарлау
1.3 Негізгі және айналым капиталы
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
1.5 «Қазпочта» АҚ.ның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау
2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП
2.1 «Қазпочта» АҚ.ның есеп саясатын құру
2.2 Кассалық операциялар есебі
2.3 Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі
2.4 Есеп беретін тұлғалардың есебі
2.5 Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу
2.6 «Қазпочта» АҚ.ның негізгі қорлар есебі
2.7 Тауарлы.материалдық қорлар есебі
2.8 Еңбекақы
3. ҚАРЖЫЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ
3.1 Ұзақ мерзімді қаржылық жоспарлау
3.2 «Қазпочта» АҚ.ның айналым активтерін және қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару
3.3 Шаруашылық субъектінің бюджетті . салықтық жүйесі
3.4 «Қазпочта» АҚ.ның табысы және рентабельділігі
3.5 Шаруашылық субъектісі мен кәсіпкерлік тәуекелдік және банкроттығын талдау
3.6 Қаржылық менеджменттің тәсілдері
4. Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
4.1 «Қазпочта» АҚ.ның негізгі қор жағдайын және пайдалнуына талдау жасау
4.2 Айналым қаражаттарын талдау
4.3 Еңбек ресурстарын талдау
4.4 Өнімнің өзіндік құнын талдау
4.5 Өндіріс көлемін және өнімді өткізуді талдау
4.6 Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу
4.7 Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау жасау
4.8 Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік белсенділігіне талдау жасау
4.9 Ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін талдау
4.10 Ұйымның қаржылық жағдайын талдау
4.11 Қорытынды
Кәсіпорындар өз өнімдерін нарыққа шағару ұмтылысы мен қабілетін анықтайтын маңызды факторлар - өндіріс шығындары болып табылады. Кез–келген тауарды өндіру–шығындарды талап етеді, ал бұл шығындардың да өздерінің белгілі бір бағалар болады.
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында басқарушылық пен қаржылық есебін жүргізудің қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері,ережелері мен қағидалары белгіленген,онда әрбір кәсіпорындардың техникалық базасына,олардың шешетін міндеттемелерінің күрделілігіне, басқарушы қызметкерлердің біліктілігіне қарап нақтыланған.
Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдірумен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компецетиялы қызметкерге қойылатын талаптарды игердім. Ол үшін мен келесі талаптарды орындауға тырыстым:
- Кәсіпорынның белгіленген жұмыс тәртібін сақтау;
- Әкімшіліктен белгіленген құқықтар шегінде тағайндалған жұмыстарды толығымен әрі уақытылы орындау;
- Кәсіпорында белгіленген эстетикалық және этикалық нормаларға сай ұқыпты киіну;
- Кәсіпорында болған тапсырсалардың құпиялығын сақтау;
Тәжірибе оқу үрдісінің бөлінбейтін бір бөлігі болып табылады және өнеркәсіп салалары мен әртүрлі меншік формаларындағы кәсіпорындар үшін мамандар дайындауда маңызды элемент болып табылады.
Экономистер мен басқарушылар – бұл әртүрлі экономикалық және басқарушылық дайындығы бар, экономикалық заңдардағы, заңдылықтар мен олардың әрекет ету механизмдеріне еркін бейімделе алатын, болжау, жоспарлау және күрделі экономикалық өзара байланыстарды зерттеу әдістемесін жетік игерген мамандар жас-бітірушілер мамандықтың теориялық білімдерін жетік білуімен қатар, кәсіби мәселелерді тәжірибеде шығармашылықпен шеше ала білуі қажет.
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында басқарушылық пен қаржылық есебін жүргізудің қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері,ережелері мен қағидалары белгіленген,онда әрбір кәсіпорындардың техникалық базасына,олардың шешетін міндеттемелерінің күрделілігіне, басқарушы қызметкерлердің біліктілігіне қарап нақтыланған.
Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдірумен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компецетиялы қызметкерге қойылатын талаптарды игердім. Ол үшін мен келесі талаптарды орындауға тырыстым:
- Кәсіпорынның белгіленген жұмыс тәртібін сақтау;
- Әкімшіліктен белгіленген құқықтар шегінде тағайндалған жұмыстарды толығымен әрі уақытылы орындау;
- Кәсіпорында белгіленген эстетикалық және этикалық нормаларға сай ұқыпты киіну;
- Кәсіпорында болған тапсырсалардың құпиялығын сақтау;
Тәжірибе оқу үрдісінің бөлінбейтін бір бөлігі болып табылады және өнеркәсіп салалары мен әртүрлі меншік формаларындағы кәсіпорындар үшін мамандар дайындауда маңызды элемент болып табылады.
Экономистер мен басқарушылар – бұл әртүрлі экономикалық және басқарушылық дайындығы бар, экономикалық заңдардағы, заңдылықтар мен олардың әрекет ету механизмдеріне еркін бейімделе алатын, болжау, жоспарлау және күрделі экономикалық өзара байланыстарды зерттеу әдістемесін жетік игерген мамандар жас-бітірушілер мамандықтың теориялық білімдерін жетік білуімен қатар, кәсіби мәселелерді тәжірибеде шығармашылықпен шеше ала білуі қажет.
1. Р.Ә.Әмірқанов ,А.Қ. Тұрғұлова.Қаржы менеджменті; Алматы, 2016
2 Гуйда Т.В. Формирование и использование финансовых ресурсов. М.: МФИ, 1998 г, 47 стр.
3.Балабанов И.Т. Финансовый менеджмент. М.: Финансы и статистика, 1995 г, 17 стр.
4. Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С.Қ. Қаржы. Алматы, 2015 ж, 32 бет.
5. Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғам туралы» Заңы, №497, 15.01.2013 ж.
6. Дж.К.Ван Хорн. Основы управления финансами. М.: Финансы и статистика, 1996 г, 112 стр
7. Моляков Д.С. Финансы предприятий отраслей народного хозяйства. М.: Финансы и статистика, 1996 г, 38 стр.
8. Кошкарбаев К.У. «Принципы и методы управления финансовыми ресурсами предприятия», Қаржы-Қаражат, 2011 ж, №2, 37 бет.
9. Сайлаубек Н.Т . «Кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқарудың мәні», Мир финансов, №7 – 2013 ж., 36 бет.
10. Финансовый менеджмент. Под ред. Стояновой Е.С., М.: Перспектива, 1999 г, 69 стр.
11. Дүйсембаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы, 2000 ж, 99 бет.
12. Дүйсембаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы, 2000 ж, 96 бет.
13. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. Алматы: Центраудит-Казахстан, 2002 г, 156 стр.
14. Татарникова А. «Анализ финансового состояния фирмы», Мир финансов, 2008 г, №5, 42 стр.
15.Дүйсембаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы, 2000 ж, 107 бет.
25. Об утверждении Плана развития акционерного общества «Казпочта» на 2012 - 2015 годы
27.www.kazpost.kz
2 Гуйда Т.В. Формирование и использование финансовых ресурсов. М.: МФИ, 1998 г, 47 стр.
3.Балабанов И.Т. Финансовый менеджмент. М.: Финансы и статистика, 1995 г, 17 стр.
4. Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С.Қ. Қаржы. Алматы, 2015 ж, 32 бет.
5. Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғам туралы» Заңы, №497, 15.01.2013 ж.
6. Дж.К.Ван Хорн. Основы управления финансами. М.: Финансы и статистика, 1996 г, 112 стр
7. Моляков Д.С. Финансы предприятий отраслей народного хозяйства. М.: Финансы и статистика, 1996 г, 38 стр.
8. Кошкарбаев К.У. «Принципы и методы управления финансовыми ресурсами предприятия», Қаржы-Қаражат, 2011 ж, №2, 37 бет.
9. Сайлаубек Н.Т . «Кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқарудың мәні», Мир финансов, №7 – 2013 ж., 36 бет.
10. Финансовый менеджмент. Под ред. Стояновой Е.С., М.: Перспектива, 1999 г, 69 стр.
11. Дүйсембаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы, 2000 ж, 99 бет.
12. Дүйсембаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы, 2000 ж, 96 бет.
13. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. Алматы: Центраудит-Казахстан, 2002 г, 156 стр.
14. Татарникова А. «Анализ финансового состояния фирмы», Мир финансов, 2008 г, №5, 42 стр.
15.Дүйсембаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы, 2000 ж, 107 бет.
25. Об утверждении Плана развития акционерного общества «Казпочта» на 2012 - 2015 годы
27.www.kazpost.kz
ЖОСПАР
Кіріспе
1. ҰЙЫМ ҚАРЖЫСЫ. Қазпочта АҚ
1.1Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білужәне дайындау.Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
1.2 Қазпочта АҚ-ның шаруашылық қызметін жоспарлау
1.3 Негізгі және айналым капиталы
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
1.5 Қазпочта АҚ-ның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау
2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП
2.1 Қазпочта АҚ-ның есеп саясатын құру
2.2 Кассалық операциялар есебі
2.3 Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі
2.4 Есеп беретін тұлғалардың есебі
2.5 Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу
2.6 Қазпочта АҚ-ның негізгі қорлар есебі
2.7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі
2.8 Еңбекақы
3. ҚАРЖЫЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ
3.1 Ұзақ мерзімді қаржылық жоспарлау
3.2 Қазпочта АҚ-ның айналым активтерін және қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару
3.3 Шаруашылық субъектінің бюджетті - салықтық жүйесі
3.4 Қазпочта АҚ-ның табысы және рентабельділігі
3.5 Шаруашылық субъектісі мен кәсіпкерлік тәуекелдік және банкроттығын талдау
3.6 Қаржылық менеджменттің тәсілдері
4. Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
4.1 Қазпочта АҚ-ның негізгі қор жағдайын және пайдалнуына талдау жасау
4.2 Айналым қаражаттарын талдау
4.3 Еңбек ресурстарын талдау
4.4 Өнімнің өзіндік құнын талдау
4.5 Өндіріс көлемін және өнімді өткізуді талдау
4.6 Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу
4.7 Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау жасау
4.8 Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік белсенділігіне талдау жасау
4.9 Ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін талдау
4.10 Ұйымның қаржылық жағдайын талдау
4.11 Қорытынды
КІРІСПЕ
Кәсіпорындар өз өнімдерін нарыққа шағару ұмтылысы мен қабілетін анықтайтын маңызды факторлар - өндіріс шығындары болып табылады. Кез - келген тауарды өндіру - шығындарды талап етеді, ал бұл шығындардың да өздерінің белгілі бір бағалар болады.
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында басқарушылық пен қаржылық есебін жүргізудің қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері,ережелері мен қағидалары белгіленген,онда әрбір кәсіпорындардың техникалық базасына,олардың шешетін міндеттемелерінің күрделілігіне, басқарушы қызметкерлердің біліктілігіне қарап нақтыланған.
Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдірумен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компецетиялы қызметкерге қойылатын талаптарды игердім. Ол үшін мен келесі талаптарды орындауға тырыстым:
Кәсіпорынның белгіленген жұмыс тәртібін сақтау;
Әкімшіліктен белгіленген құқықтар шегінде тағайндалған жұмыстарды толығымен әрі уақытылы орындау;
Кәсіпорында белгіленген эстетикалық және этикалық нормаларға сай ұқыпты киіну;
Кәсіпорында болған тапсырсалардың құпиялығын сақтау;
Тәжірибе оқу үрдісінің бөлінбейтін бір бөлігі болып табылады және өнеркәсіп салалары мен әртүрлі меншік формаларындағы кәсіпорындар үшін мамандар дайындауда маңызды элемент болып табылады.
Экономистер мен басқарушылар - бұл әртүрлі экономикалық және басқарушылық дайындығы бар, экономикалық заңдардағы, заңдылықтар мен олардың әрекет ету механизмдеріне еркін бейімделе алатын, болжау, жоспарлау және күрделі экономикалық өзара байланыстарды зерттеу әдістемесін жетік игерген мамандар жас-бітірушілер мамандықтың теориялық білімдерін жетік білуімен қатар, кәсіби мәселелерді тәжірибеде шығармашылықпен шеше ала білуі қажет.
1. ҰЙЫМ ҚАРЖЫСЫ. Қазпочта АҚ
1.1Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау.Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
Президенттің Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы Жарлығына сәйкес, түрлі құқықтық-ұйымдық нысандар әділет органдарына құжаттардың әр түрлі мәтіндерін ұсынады. Олардың жалпы жобасы мынадай: арыз,, құрылтай және басқа құжаттар пакеті, Мемлекеттік тіркеу үшін алымдардың төленгенін растайтын түбіртек немесе оның көшірмесі. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін тіркеу құжаттарының толық пакеті мынадай:
Тіркеу туралы арыз;
Құрылтайшылар бекіткен жарғы;
Құрылтай шарты (құрылтайшы біреуден көп болса);
Құрылтай құжаттарында көрсетілген негізгі жарғылық қордың 25 пайызы банк депозитіне төленгендігі жөнінде банктен алынған анықтама ( ал заттай төленсе, аудиторлық тұжырымдама керек болады);
Санақ карточкасы;
Егер құрылтайшылардың біреуі мемлекеттік кәсіпорын болса, меншік иесінің немесе оның өкілінің келісімі;
Заңды тұлғаның мекен - жайын растайтын құжат;
Тіркеу үшін алымдардың төленгендігін растайтын түбіртек немесе оның көшірмесі (19).
Жарғы немесе құрылтай шарты, фирманың негізгі құжаттары ретінде, міндетті түрде нотариалдық куәландыруды талап етеді. Онсыз олар заңды деп танылмайды. Егер еншілес кәсіпорын немесе филиал ашылатын болса,жарғы бас ұйымның бланкісіне толтырылып, Келісілді деген арнайы белгі қойылады . жұмысшылардың еңбегі, жалақысы және оларға берілетін әлеуметтік кепілдіктер; басқару және бақылау органдары; мүлкі, қорлары,табысы; серіктестік қатысушыларының құқықтары мен міндеттері және жауапкершілігі; қызметінің мақсаты мен мәні (туризм, сауда, жарнамалық және делдалдық қызмет т.б.); жалпы ережелер: ұйымдық - құқықтық нысаны, атауы,мекен - жайы; Екі құжат та мазмұндары сәйкестендіріліп, мұқият дайындалған болуы тиіс. Олар банктер, салық, төрелік сот, әділет және рұқсат қағаз беруші ұйымдар тарпынан қатаң тексеруден өтеді. Тағы бір ескеретін жай, жарғыда жазылғаннан басқа нәрселермен айналысқыңыз келсе, жарғыны ауыстырып, қайта тіркеуден өтуге тура келеді. Жарғының деректемелері: 1. Құрылтайшылар жиналысының бекіту белгісі; 2. Мемлекеттік тіркеудің белгісі; 3. Мәтіннің атауы; 4. Жарғының мәтіні; 5. Фирманың атқарушы органы басшысының қолы. Жарғының негізгі деректемесі - мәтін - ол саны мен рет тәртібі қатан белгіленбеген бөлімдерден тұрады. Алайда мәтінде мынадай мәліметтер берілуі тиіс:
Бір немесе бірнеше адам құрған, жарғылық капиталы құрылтай құжаттарымен белгіленген мөлшерде үлестерге бөлінген серіктестік жауапкершілігі шектеулі серіктестік деп танылады; жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. Бұл ережеден ерекше жағдайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және осы Заңда көзделуі мүмкін. Егер серіктестіктің құрылтай құжаттарында оның белгілі бір мерзімге немесе нақты бір мақсатқа қол жеткізу үшін құрылатыны көзделмесе, жауапкершілігі шектеулі серіктестік белгіленбеген мерзімге құрылған болып есептеледі. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік заңды тұлға болып табылады.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлікпен жауап береді. Серіктестік өз қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Серіктестіктің жарғылық капиталға салымдарын толық енгізбеген қатысушылары оның міндеттемелері бойынша әрбір қатысушының салым енгізбеген бөлігінің құны шегінде ортақ жауапты болады.
Серіктестіктің жарғылық капиталының барлық үлесін бір адам сатып алатын жағдайда жауапкершілігі шектеулі жөне қосымша жауапкершілігі бар серіктестікті бір адам құруы мүмкін немесе олар бір адамнан тұруы мүмкін (ЖПІС туралы заңның 1-бабының 3-тармағы, 2-бабының 1-тармағының 1-бөлігі; Шаруашылық серіктестіктер туралы жарлықтың 3-бабының 5-тармағы). Алайда бұл жағдайда да мүліктің меншік иесі, бір ғана қатысушы емес, серіктестіктің өзі болуға тиіс. Толық және сенім серіктестіктерінде қатысушьшардың саны екеуден кем болмауы тиіс (АК-ның 71-бабының 1-тармағы, 72-бабының 1 жөне 4-тармақтары, 76-бабының 1-тармағы; Шаруашьшық серіктестіктер туралы жарлықтың 3-бабының 3-тармағы, 36-бабы).
Шаруашылық серіктестіктің құрылтай кұжаттары -- құрылтай шарты жөне жарғы. Егер серіктестікгі бір адам құратын болса, онда құрылтай шарты жасалмайды да, мұндай серіктестік жарғының және заңды тұлғаны құру жөніңдегі жазбаша түрде рәсімделген шешімнің негізінде ерекет етеді (АК-ның 41-бабының 1-тармағының 1-бөлігі). Акционерлерінің саны жүз және одан да асатын акционерлік қоғамды шаруашылық серікгестікке айналдыратьш жағдайда да құрылтай шарты жасалмайды. Акционерлік қоғамнан өсіп шыққан серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлесіне құқығын делелдейтін құжат шаруашылық серіктестік қатысушыларының тізілімінен алынған көшірме болып табылады (АК-ның 58-бабының 9-тармағы).
1.2 Қазпочта АҚ-ның шаруашылық қызметін жоспарлау
Қазпочта ТМД аумағында бірінші болып пошта-жинақ жүйесін құрастырып енгізген бірден-бір пошта әкімшілігі болып табылады. Қазпочта АҚ-ның сапалы пошта-жинақ жүйесін құрастырудағы жұмысының нәтижелері байланыс саласындағы аймақтық достастықпен сәтті деп танылды. Ал Қазақстандағы жаңа пошта жүйесінің үлгісі Достастық елдері пошта әкімшіліктері үшін болашағы мол даму жолы ретінде атап өтілді. Бүгінгі күні қазақстандық пошта 21 000-ға жуық қызметкер, республика бойынша 3200 байланыс бөлімшелері, 14 облыстық және 4 республикалық мәндегі филиалдан тұрады. Қазіргі кезде қазақстандық поштаны көп функционалды қаржылық супермаркетке айналдыру үрдісі жедел іске асырылуда. Мұнда жақын арада пошталық, қаржылық және басқа да қызметтер көрсетіледі. Қазақстан сияқты үлкен мемлекетте ақпараттық қоғамның дамуы жағдайында әмбебап логистикалық операторының қызметінсіз мүмкін емес. Пошта саласында жүріп жатқан өзгерістер, тұтастай алғанда компанияның алға жылжуына негіз қалады. Standard & Poor's халықаралық рейтингтік агенттігі 2013 жылы Қазпочта АҚ-ға ұзақ мерзімді несиелік ВВ+ Тұрақты рейтингісін берді. Бұл компанияның тұрақты дамып келе жатқан кәсіпорын екенін дәлелдейді. Қазпочта АҚ 2014 жылдың қаңтарынан Самұрық мемлекеттік холдингісіне кіреді. Бұл даму институтын құрғанда алға қойған басты мақсаттар корпоративтік басқару, мемлекеттің қызығушылығын қорғау мен макроэкономикалық тұрақтылықты одан әрі қолдау болды. Бір жыл ішінде алға қойған міндеттер мен мақсаттарды орындауда бірлесіп жасалған жұмыстар жемісті болды.Директорлар кеңесінде жай ғана поштаның даму тұжырымдамасын емес, сонымен қатар ұлттық пошта операторының инфрақұрылымын жаңартатын бағдарламаны қамтитын 2015-2018 жылдарға дамудың стратегиялық бағыттары бекітілді. Мұндай жаңартудың негізгі міндеттері пошта байланысы бөлімшелерінің жеке желісін оларды жан-жақты қамтып, техникалық нығайту мен ақпараттық коммуникациялық және банктік жабдықтармен қамту арқылы жетілдіру болып табылады.Қазпочта АҚ 2014 жылдың қаңтарынан Самұрық мемлекеттік холдингісіне кіреді. Бұл даму институтын құрғанда алға қойған басты мақсаттар корпоративтік басқару, мемлекеттің қызығушылығын қорғау мен макроэкономикалық тұрақтылықты одан әрі қолдау болды. Бір жыл ішінде алға қойған міндеттер мен мақсаттарды орындауда бірлесіп жасалған жұмыстар жемісті болды. Осы уақыт ішінде осындай мемлекеттің шешімін дұрыс қабылдау мен түсінуде келді. Директорлар кеңесінде жай ғана поштаның даму тұжырымдамасын емес, сонымен қатар ұлттық пошта операторының инфрақұрылымын жаңартатын бағдарламаны қамтитын 2015-2018 жылдарға дамудың стратегиялық бағыттары бекітілді. Мұндай жаңартудың негізгі міндеттері пошта байланысы бөлімшелерінің жеке желісін оларды жан-жақты қамтып, техникалық нығайту мен ақпараттық коммуникациялық және банктік жабдықтармен қамту арқылы жетілдіру болып табылады. Бұл шаралар көптеген стратегиялық маңызды міндеттерді орындауды ұйғарады. Бірінші кезекте қаржыландыру көздерін аймақтық желіні қалалық, аудандық, ауылдық деңгейде дамытуға толық мобилизациялау қажет. Бұл жан-жақты әрі ақпараттық-техникалық жабдықтау деңгейінде стандартты пошта-жинақтау қызметтерінің тізімін сапалы негізде көрсетуге мүмкіндік береді. Екіншіден, бұл қайта жабдықталған пошта байланысы бөлімшелерінде электронды үкімет жүйесіне қосылу, несиелеу, тұрғын үй салу жинақтарын жасау үшін теле және ақпараттық-коммуникациялық қызметтерді дамыту есебінен көрсетілетін қызметтер аясын кеңейтуге мүмкіндік береді. Компанияның даму жоспарын іске асыру пошта-жинақтау қызметтерін көрсету деңгейін көтеруге, пошта жөнелтімдерін тасымалдау жиілігін арттыру, сонымен қатар тұтастай алғанда аймақтық желі мен тораптық бағдарларды оңтайландыратын тораптық бағыттар бойынша пошталық жөнелтімдерді жеткізу мерзімін қысқартуға септігін тигізеді.
Қазпочта АҚ қызметінің тағы бір оңды нәтижесі клиенттер мен әріптестер жағынан компания қызметтеріне деген жоғары қызуғышылық болып табылады. Пошта - Қазақстан халқының бәріне дерлік қол жетімді бірегей күшті желілік құрылым. Қазпочта ең пәрменді филиалдық желіге ие. Республикада мұндай желіге іспеттес желі жоқ. Қазпочтаның барлық облыстық филиалдарында K-mobile мен K-cell ұялы байланыс қызметтері үшін төлемдерді қабылдаудан жаңа жобаларды іске асыру бойынша бағдарламалық өнімдер сәтті қолданылып келеді.
2014 жылдың мамырында Қазпочта құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік қызметті іске асыруға лицензияны алды. Бұл компанияның трансфер-агенттік қызметтерді көрсетудегі жұмысын кеңейтуге мүмкіндік берді. Қазіргі кезде Қазпочта АҚ өзінің қызметін құнды қағаздар рыногында белсенді түрде дамытуда. Мұнда негізгі екі бағытты атап өтуге болады.
Екінші бағыт Қазпочта АҚ құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік желіні дамытуды айқындайды. Осыған байланысты Самұрық мемлекеттік холдингінің Қазақтелеком АҚ-ның 4,6% жай акциялары мемлекеттік пакетін Қазпочта АҚ трансфер-агенттік пункттері арқылы сату тәжірибесі сәтті болды. Қазпочтаның трансфер-агенттік пункттері инвесторлар мен сатушылар арасында байланыстырушы түйін қызметін атқарады. Трансфер агенттік желі арқылы акцияларды сатып алу өтініштері бүкіл Қазақстан бойынша қабылданды. Аймақтардағы инвесторлар акцияларды сатып алу келісімін өздері тұрған жерден-ақ жүзеге асырды. Бұл жобаны іске асыру трансфер агенттік желіні қолданудың инвесторлар үшін де, Қазпочта үшін де тиімді екенін көрсетті. Бұған дейін трансфер агенттік қызмет қор рыногында табысты қызмет түрлеріне жатпайды деп есептелген.
Ұйымдастырушылық басқару құрылымы.Қазіргі кезде Қоғамда үш деңгейлі басқару жүйесі жүзеге асырылады. 1-деңгей - Қоғам филиалдарын тікелей басқаратын Орталық ақпарат.
2-деңгейге 20 филиал кіреді:14 облыстық филиал, Астана қ. почта тасымалдау бөлімі филиалы, Алматы қ. почта тасымалдау бөліміфилиалы, Алматы почтамты Алматы филиалы, Республикалық арнайы байланыс қызметі филиалы, Астана почтамты Астана филиалы,Почтажабдықтау филиалы.
Ақционерлердің орталық жиналысы
Ішкі аудит қызметі
Директорлар кеңесі
Басқарма
Орталық аппарат
14 облыстық филиал
Почтажабдықтау филиалы
599 қалалық почта байланысы бөлімі
Астана қ. почта тасымалдау бөлімі филиалы
18 қалалық почта байланысы торабы
Алматы қ. почта тасымалдау бөліміфилиалы
156 аудандық почта байланысы торабы
Алматы почтамты Алматы филиалы
2530 ауылдық почта байланысы торабы
Республикалық арнайы байланыс қызметі филиалы
Астана почтамты Астана филиалы
361 почта байланысы пункті
66 жылжымалы почта байланысы бөлімшесі
Сурет 2. АҚ Қазпочтаның басқару құрылымы.
Қайнар көзі: Қазпочта акционерлік қоғамның жылдық есебі 2015ж
3-деңгей облыстық филиалдардың қоластындағы 18 қалалық почта баланыс тораптары (ҚПБТ) мен 156 аудандық почта байланысы тораптарынан (АПБТ) тұрады.Облыстық филиалдар,ҚПБТ-лар мен АПБТ-лар,599 қалалық почта байланысы бөлімдері мен 2530 ауылдық почта байланысы бөлімдері, 66 жылжымалы почта байланысы бөлімшелері және 361 почта байланысы пункттерінің қызметін бақылау, үйлестіру мен басқару қызметтерін атқарады.
2013 жылы Басқармамен бекітілген Қазпочта АҚ желісін дамыту жоспарына сәйкес 2014 жылы 12 қалалық, 66 ауылдық почта байланысы бөлімшелері, почта байланысы пункттері ашылды. Жылдарға Қазпочта АҚ инфрақұрылымын дамыту бағдарламасы жасалды.Сурет 3.
Қазпочта акционерлік қоғамының басшылығы өз алдына компанияны республиканың қалалық болсын,ауылдық болсын тұрғындары үшін почталық және қаржылық қызметтер кешенінің толық ауқымын көрсетуге бағытталған экономиканың жеке сегментіне айналдыру мақсатында қойылды.
Бүгінгі таңда Қазпочта АҚ кең ауқымда пошталық, қаржылық, агенттік, трансфер-агенттік қызметті және басқа да қызметтерді көрсетеді, сондай-ақ,ақпараттық, ақша және тауар ағыны өтетін жүйе болып табылады.
Қазпочта АҚ пошталық қызмет көрсетуді жүзеге асырады:
- жазбаша хат-хабарлар, бандерольдар мен сәлемдемелерді жөнелту мен жеткізу;
- ірі габаритті және ауыр салмақты жүктерді жіберу мен жеткізу;
- EMS-Kazpost шабармандық қызметі;
- мерзімді баспасөз басылымдарына жазылуды қабылдау, тасымалдау, жіберу, жеткізу мен бөлшек сауда арқылы сату;
- арнайы байланыс қызметі;
- филателия;
- аралас электронды пошта (пошталық жеделхат).
1.3 Негізгі және айналым капиталы
Ұйымда негізгі капиталды пайдаланудың салыстырмалы көрсеткіштерін талдау үшін есепті кезең басындағы негізгі капиталдың бастапқы құны, есепті кезең соңындағы негізгі капиталдың бастапқы құны, негізгі капиталдың қалдық құны, жинақталған тозу сомасы немесе амортизация сомасы туралы мәліметтер қажет болады. Осы мәліметтер негізінде негізгі капиталдың жағдайына толыққанды талдау жасауға қол жеткізе аламыз.
Ұйым қызметінің қалыпты жүруін қамтамасыз ету үшін негізгі капиталмен қажетті деңгейде қамтамасыз етіп қана қоймай оларды жыл сайын жаңартып отыруға және өндірістік үрдісте пайдаланылмайтын, өнімділігі мен тиімділігі төмен бөлігін басқа мақсатта пайдалануға немесе мүлдем есептен шығаруға да мән берілу қажет. Бұл жағдай кез-келген ұйымның меншік иесі мен басқарушысы үшін де маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
4 - кесте. Негізгі капиталды пайдаланудың салыстырмалы көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
2015жыл
2016жыл
Ауытқуы
+ -
%
1
Негізгі капиталдың бастапқы құны, мың теңге
135 707
163 718
+28 011
120,6
2
Негізгі капиталдың қалдық құны, мың теңге
120 000
135 836
+ 15 836
113,2
3
Жинақталған тозу сомасы , мың теңге
15 707
27 882
+ 12 175
177,5
4
Жаңадан келіп түскен негізгі капитал құны, мың теңге
12 011
28 028
+ 16 017
233,3
5
Есептен шыққан негізгі капитал құны, мың теңге
169
17
- 152
10
6
Негізгі капиталдың жаңару коэффициенті
0,09
0,17
+ 0,08
188,9
7
Негізгікапиталдыңшығукоэффициенті
0,001
0,0001
- 0, 0009
10
8
Негізгікапиталдыңтозукоэффициенті
0,12
0,17
+ 0,05
141,7
9
Негізгікапиталдыңжарамдылық коэффициент
0,88
0,83
- 0, 05
94,3
4 - кестеде берілген мәліметтерден көріп отырғанымыздай, 2016 жылы Қазпочта АҚ - де негiзгi құралдарды жаңарту мүмкiндiгi айтарлықтай жақсарғанын байқауға болады. Бұл 2016 жылы келiп түскен негiзгi құралдардың құны өткен жылмен салыстырғанда едәуір жоғары болуынан, яғни, 28 028 000теңгені құрап 133%-ға артуымен байланысты болып отыр. Оған жоғарыда айтып өткеніміздей, машиналар мен құрал-жабдықтар, өндірістік және шаруашылық инвентарлар сатып алуы және жаңа ғимараттар мен құрылыстардың пайдаланылуға берілуі себеп болған. Ал негізгі капиталдың шығу коэффициенті айтарлықтай төмендеген. Бұл 2014 жылы ұйымдағы негізгі капиталдың істен шығуы немесе жойылуы 152 000теңгеге дейін азайған. Яғни 2015 жылы 169 000теңгенің негізгі капиталы істен шығарылса, 2016 жылы істен шыққан негізгі капитал құны 17 000теңгені ғана құрады. Осыған байланысты негізгі капиталдың шығу коэффициенті айтарлықтай төмендегенін көріп отырмыз. Мұндағы бір ескеретін жағдай бұл көрсеткішті есептеу кезінде есепті кезеңнің басындағы негізгі капиталдың бастапқы құны алынуы тиіс. Бұл дегеніміз есепті кезеңде істен шыққан негізгі капитал құнын кезең басындағы негізгі капиталдың бастапқы құнына бөлу арқылы есептеледі. Бұл көрсеткіш есепті кезеңде істен шығарылған негізгі капиталды сипаттайды.
Ұйымдағы негізгі капиталдың техникалық жағдайын негізгі капиталдың тозу және жарамдылық коэффициенттері арқылы сипаттауға болады. Қазпочта АҚ - де бұл көрсеткіштердің мәні 2016 жылы 0,17 және 0,83 құраған. Яғни, негізгі капиталдың тозу шамасы 17% болса, жарамдылығы 83%-ды көрсетіп отыр. Бұл көрсеткіштердің мәні ұйымдағы негізгі капиталдың тозу дәрежесіне және қалыптасқан амортизациялық саясатқа байланысты өзгеріп отырады. Кейбір экономистердің бағалауы бойынша тозу коэффициентінің мәні 50 % -дан жоғары болған жағдайда ұйым қызметіне кері әсерін тигізуі мүмкін. Осыған байланысты басшылық тарапынан ұйымның материалдық - техникалық базасын нығайтуға және жаңартуға баса назар аударылуы тиіс. Ал, жаңа техникалар мен технологияларды өндiрiске енгiзу кәсiпорын қызметiнiң соңғы нәтижесiне, өнiм сапасына, өзiндiк құнға және басқа да көрсеткiштерге оң әсер ететiндiгi белгiлi.
Ұйымдағы негізгі капиталды пайдалану тиімділігін едәуір айқын көрсететін көрсеткіштердің қатарына қор қайтарымдылығы, қор сыйымдылығы, қормен қарулану, негізгі капиталдың табыстылығы және т.б. жатқызуға болады, сондай-ақ, өндірістік үрдіске тікелей әсер ететін негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесін анықтаудың да маңыздылығы жоғары. Қазпочта АҚ - ғы бұл көрсеткіштердің мәндерін есептеп, келесі кесте (5-кесте) түрінде көрсетуге болады.
5 - кесте. Негізгі капиталды пайдалану тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер
№
Көрсеткіштер
2015 жыл
2016 жыл
Ауытқуы,
+ -
%
1
Негізгі капиталдың орташа жылдық құны, мың теңге
120144,5
127918,0
+ 7843,5
106,5
2
Сатудан түскен табыс, мың теңге
956713
1109798
+ 153 085
116,0
3
Негізгі капиталдың активті бөлігінің құны, мың теңге
57458
72951
+ 15493
127,0
4
Таза пайда, мың теңге
97462
48613
- 48 849
49,9
5
Жұмыскерлер саны, адам
405
439
+ 34
108,4
6
Негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесі, %
47,9
53,7
+ 5,8
112,1
7
Қор қайтарымдылығы, теңге
7,97
8,68
+ 0,71
108,9
8
Қор сыйымдылығы, теңге
0,13
0,12
- 0,01
92,3
9
Қормен жарақтану, мың теңге
296,5
291,4
- 5,1
98,3
10
Негізгі капиталдың рентабельділігі, теңге
0,8
0,4
- 0,4
50,0
Ескертпе - Ұйым мәліметтері негізінде есептелді.
Жоғарыдағы кестеде (5-кесте) берілген мәліметтерден көріп отырғанымыздай Қазпочта АҚ - де 2015 жылмен салыстырғанда негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесі 2016 жылы 5,8%-ға өсіп 53,7%-ды құрады. Яғни, барлық негізгі капиталдың жартысынан астамын оның активті бөлігі құрап отыр. Жасалған талдау нәтижелері көрсеткендей 2016 жылы енгізілген негізгі капиталдың ішінде активті бөлігінің құны өткен жылмен салыстырғанда 1,5 есеге өскен. Бұл жағдай негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесінің артуына тікелей әсер еткен.
Сонымен Қазпочта АҚ - де негізгі капиталды пайдалану тиімділігі жылдан жылға жақсара түскен. Мұны негізгі капитал құнының артуынан ғана емес, сондай-ақ оның өндірістік үрдіске тікелей қатысатын активті бөлігінің үлесі ұлғая түскенімен, негізгі капиталды жаңарту мүмкіндігінің жақсарғанымен, қор қайтарымдылығының артуымен және қор сыйымдылығының төмендеуімен түсіндіруге болады. Ал, қор сиымдылығын төмендету мен қор қайтарымдылығын арттыруға жаңа техникалар мен технологияларды енгізу арқылы ғана емес, машиналар мен құрал-жабдықтардың өнімділігін өсіру, олардың тоқтап тұруларын қысқарту, техникалар мен құрал-жабдықтарды ұтымды жүктеу, негізгі өндірістік қорларды техникалық жетілдіру есебінен де қол жеткізуге болады.
Төмендегі 3 кестенің мәліметтері арқылы біз, зерттеу жүргізілген ұйымның ағымдағы активтерінің жалпы сомасы 2015 жылы 2014 жылға қарағанда 29959668 теңгеге дейін төмендегінін көре аламыз. Оның ішінде ақша қаражаттары 5387900 теңгеге, қысқа мерзімді қаржылық салымдары 480495 теңгеге, ал дебиторлық қарыздар 24091273 теңгеге азайғаны байқалады. Яғни, ұйымның қысқа мерзімді активтерінің қозғалысының едәуір өзгеріске ұшырағанын байқауға болады. Ол ұйым қызметінің үздіксіздігін көрсетеді.
3 кесте - Ағымдағы активтердің динамикасы және құрамы
Ағымдағы активтердің түрлері
2014 ж
2015 ж
Ауытқу (+,-)
тг
%
тг
%
тг
%
Ақша қаражаттары
25276000
45,61
19888100
78,12
-5387900
+32,51
Қысқа мерзімді қаржылық салымдар
537000
0,97
56505
0,22
-480495
-0,75
Дебиторлық қарыздар
29603000
53,42
5511727
21,66
-24091273
-31,76
Барлығы
55416000
100
25456332
100
-29959668
-
Ескерту - кестені автордың өзі ұйымның есеп мәлімететрі негізінде есептеп шығарды
Зерттеу жұмысы жүргізіліп отырған Қазпочта жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық жағдайына сипаттама беру үшін оның капитал көздерінің құрамы мен құрылымына талдау жүргізу қажет.
Сонымен қатар мүлікке салық көбейеді, өтімділікке байланысты да мәселелер туады, жарамсыз шикізат және материалдар көлемі мен қоймадағы шығындарда біршама артады. Кері жағдайдың барлығы да, кәсіпорын қызметінің соңғы нәтижесіне әсері тигізбей қоймайды. Дегенмен, өндірістік қорлардың жетіспеуі (шикізат, материал, отын), сонымен қатар кәсіпорынның қаржы жағдайында да жағымсыз әсер етуі мүмкін, соның ішінде жылдам жеткізуге байланысты шикізаттар мен материалдарға деген бағаны жоғарылатады, пайданың мөлшері азаяды. Сондықтан да әрбір кәсіпорын өндіріс процесінің үздіксіздігін қамтамаыз ету үшін қажетті ресурстардың тиімді қорын жасақтауы қажет. Ол үшін өндірістік қорлардың динамикасын зерттеп, жоспарлы қажеттіліктің нақты қалдықпен сәйкестігін анықтап алу керек. Кез келген іс-әрекет ету аясында бизнес ақша қаражаттарының нақты бір сомасымен басталады, яғни сол қаражатқа өнімді өндіру және сатуға қажетті ресурстар алынады. Капитал айналым шеңберінің үш сатысынан өтеді: дайындық, өндірістік және өткізу.
Бірінші сатыда кәсіпорын өзіне қажетті негізгі қорлар мен өндірістік запастарды сатып алады.
Екінші сатыда қаражаттардың бір бөлігі өндіріске запастар түрінде түссе, екінші бөлігі еңбек ақыға, салық төлеуге, әлеуметтік сақтандыру төлемдеріне және басқа да шығындарды жабуға жұмсалады. Бұл саты дайын өнім өндірумен аяқталады.
Үшінші сатыда дайын өнім сатылып, кәсіпорынға алғашқы сомадан алынатын пайда мөлшеріне артық сома келіп түседі.
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
Қазпочта АҚ шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап және жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандары өзгереді. Қызметкерледің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі жүргізеді, ол бүкіл субъектідегі және оның өзгеру себкптерін,жас мөлшерін,категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын,мамандықтарын,біліктілігі н, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін нснпке алады.
Қазпочта АҚ әкімшілік қызметкерлердің жұмыс мерзімі 9:00 - 18:00-ге дейін. Үзіліс 13:00-14:30 аралығында. Жалпы аптасына 5 күн, 9 сағат жұмыс жасайды.
Қазпочта АҚ қысқа мерзімді сыйақы түрлері:
* Қысқа мерзімді еңбек демалысы (жыл сайынғы ақылы демалыс және денсаулығына байланысты демалыс);
* Материалдық көмек;
* Ақшасыз формадағы мараптау (тауар, қызмет және медициналық көмек).
Ұйым персоналын басқару - бұл ұйымның басқару құрамының, басқару жүйесі бөлімшелерінің басшылары мен мамандарының кадр саясаты концепциясы мен стратегияларын, персоналды басқарудың принциптері мен әдістерін жасаудан тұратын мақсатты бағытталған қызметі [25, 398].
Персоналды басқару келесідей сатылардан тұрады:
Вербовка (персоналды жинақтау)
Іріктеу
Еңбек ресурстарын жоспарлау
Еңбекақы мен жеңілдіктерді белгілеу
Кәсіптік бағдар және бейімдеу
Оқыту
Еңбек қызметін бағалау
Басқарушы персоналдарды даярлау, қызмет бойынша жылжуды басқару
Қызмет бойынша жоғарылау, төмендеу, ауысу, жұмыстан шығу
Сызба 1. Персоналды басқарудың сатылары
ресурстарды жоспарлау - адам ресурстарына деген болашақ қажеттіліктерді қанағаттандырудың жоспарын жасау;
персоналды жинақтау - барлық лауазымдар бойынша потенциалды үміткерлердің резервін құру;
іріктеу - бос жұмыс орнына үміткерді бағалау және жинақтау барысында құрылған резервтен ең жақсыларын іріктеу;
еңбекақыны және жеңілдікті белгілеу - персоналды тарту, жалдау және сақтау мақсатында еңбекақы және жеңілдіктердің құрылымын жасау;
кәсіптік бағдар және бейімдеу - жұмысқа қабылданған жұмысшыларды ұйымға және оның бөлімшелеріне енгізу, жұмысшылардың ұйымда оны не күтетіні және қандай еңбек тиісті бағасын алатыны туралы түсінігін дамыту;
оқыту - жұмысты тиімді орындау үшін қажет еңбек дағдыларына оқыту бағдарламаларын жасау;
еңбек қызметін бағалау - еңбек қызметін бағалаудың және оны жұмысшыға дейін жеткізудің әдістемелерін жасау;
қызмет бойынша жоғарылату, төмендету, ауыстыру, жұмыстан шығару - жұмысшыларды жауапкершілігі жоғары немесе төмен қызметке ауыстыру, басқа қызметке немесе жұмыс учаскесіне ауыстыру жолымен жұмысшының кәсіптік тәжірибесін дамыту әдістерін, сондай-ақ жалдау келісім-шартын тоқтату тәртібін жасау.
1.5 Қазпочта АҚ-ның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау
Өндірілетін өнімнің мақсатына байланысты кәсіпорынның өндірістік қызметі мынадай түрлерге бөлінеді:
1) Негізгі өндіріс,ереже бойынша, кәсіпорын құрылғанда қандай өнім өндіру үшін құрылғанына байланысты өнім өндіреді.
2) Көмекші өндіріс негізгі өндірісте тұтылатын өнім шығарады;
3) Әлеуметтік қызмет көрсететін өндіріс- кәсіпорын жұмысшыларының тұрмыс жәнемәдени қажеттіліктерін қамтамасыз етуге бағытталған өндіріс.
Өнімді өндіру шығындарын бақылау жінеесепке алуды қамтамасыз ету үшін цехтар бойынша ведомысы қолданады.
Өндіріс шығындарының аналитикалық есебң калькуляциялық карточкаларды немесе калькуляция объектісінің бекітілгенномеклатуралық ведомысында жүргізіледі.
Кәсіпорын - түрлі өндірістердег және шаруашылықтардан тұратын күрделі механизм. Кәсіпорынның жекелеген өндірістік буындары бойынша жоспарлау және шығындарды есепке алу мақсатында өндірілетін өнімнің атқаратын қызметіне қарай барлық өнірістер негізгі және қосымша болып екіге бөлінеді.
Өндірістіңбухгалтелік есебін ұйымдастыру өндірістің тұрпатына байланысты болады. Өндірістің жеке-дара, сериялық және жаппай өндіріс болып болып 3 топқа бөлінеді.
Жеке - дара
Өнім жекелеген данлармен немесе қайталанып отыратын шағын тапсырыстармен дайындалаиын өндіріс.Бұл ауыр машина жасауға,бірегей станоктар мен турбиналарды өндіруге тән
Сериялық
Біркелкі бұйымдарды дайындап шығарудың оқтын-оқтын қайталанып отыруымен сипатталады. Сериялардың көлеміне қарай өндірістер ірі сериялық ,сериялық, ұсақ сериялық болып бөлінеді.
Жаппай
Ұзақ уақыт бойы бірдей өнімді үздіксіз шығаратын өндіріс. Шығарылатын өнімдердің ассортименті көп болғанымен олардың шығарылатын мөлшері аз,белгілі бір салаға ыңғайланып жабдықтардың жоғары деңгейі және өндірістің жұмыс арғағының жоғары болуы өндірістің осы тұрпатына тән.
Өндірістің типтерін ұйымдастыру тек қана өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен ышығндар есебін құрудан ғана емес,сонымен бірге бастапқы және аналитикалық есепті ұйымдастыруға әсер етеді. Қандайда бір өнімді өндіру, қызмет көрсету белгілі бір шығындармен байланысты,олардың есебі уақытылы, толық бейнеленіп,жоспарлау,басқару шешімдері үшін ақпаратты жинау және бақылауды қамтамасыз етеді.
2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП
2.1 Қазпочта АҚ-ның есеп саясатын құру
Кәсіпорынның қабылдаған есеп саясаты сол ұйымдағы бухгалтерлік есептің маңызда мәселелерінің бірі.
Ұйымның есеп саясатын таңдауы мен негіздеуіне келесі негізгі факторлар әсер етеді:
oo меншік нысаны мен құықтық-ұйымдастырушылық нысаны;
oo салалық қызметінің түрі (өнеркәсіп, құрылыс, сауда, көлік, ауыл шаруашылығы және т.б.);
oo қызметінің көлемі, жұмысшылары мен қызметкерлерінің орташа тізімдік саны және тағы басқа;
oo салық салу жүйесі мен арақатынасы (әртүрлі салық түрлері бойынша жеңілдіктер немесе салық салудан босату, салық мөлшері және тағы басқа);
oo қаржы-шаруашылық қызметін дамыту стратегиясы ;
oo ұйымның ақпараттық қамсыздандыру жүйесі (оның тиімді әрекетіне қажетті барлық бағыттары бойынша );
oo материалдық базасының болуы;
oo кәсіпорындағы бухгалтер мамандарының біліктілігі және басшылардың экономикалық батылдылығы, ынталылығы мен тапқырлық деңгейі.
oo Кез келген ұйымның өзінің қызметін іске асыру үшін таңдап бекіткен есеп саясаты толықтылық, уақыттылық, сақтық, қарама-қайшылықсыздығы мен орындылық талаптарына сай болуы қажет. Кәсіпорынның есеп саясаты сол кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік есеп жүйесінің тұтастығын және оны құраушы әдістемелік, техникалық, ұйымдастырушылық жақтардың барлығын қамтиды.
Осылайша белгіленген заңға сәйкес кез келген заңды тұлға болып табылатын ұйым өзінің есеп саясатын құрастыратын уақытта төменде аталған бухгалтерлік есептің негізгі әдістемелік аспектілерін айқындауы қажет.
oo негізгі құралдарына амортизациялық аударым сомасын есептеу әдістері;
oo материалдық емес активтеріне амортизациялық аударым сомасын есептеу және оларды есептен шығару жолдары;
oo шығындарды топтау мен өндіріс шығындарына жатқызу (апару) есептеу әдістері;
oo өндіріс шығындарын және өнімнің өзіндік құнын есептеу, яғни калькуляцияла жүйесі;
oo жанама шығындарды анықтау және оларды объектілер арасында тарату әдісі;
oo дайын өнімдерді кіріске алудың есебі;
oo аяқталмаған өндірісті анықтау және бағалау жолдары;
oo материалдық қорларды бағалау есептеу әдістері;
oo негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындар есебін ұйымдастыру;
oo курстық айырманы есептеу;
oo тағы да басқалар.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы Қазақстан Республикасының заңы бойынша кәсіпорындардағы бухгалтерлік есепте қолданылатын тіркелімдердің мазмұны және бухгалтерлік ішкі есеп мәліметтері коммерциялық құпия болып есептеледі.
Кәсіпорынның есеп саясаты осы ұйымның құрылған уақытында дайындалады. Оны дайындаумен кәсіпорынның бас бухгалтері немесе арнайы есеп (экономикалық) бөлімі айналысады. Дайындалған есеп саясатын кәсіпорынның басшысы өзінің бұйрығымен немесе өкімімен бекітеді.
Бұйрықтың құрамында есеп саясатының есеп беру жылына қабылданған барлық пункттерінің мазмұны толық ашылып жазылады. Сонымен қатар әр пунктке тоқтала келіп қандай нормативтік құжат бойынша немесе қандай заң негізінде есеп саясатының дайындалғандығы көрсетіледі. Қазақстан Республикасының заңдарымен қатар есеп саясатын дайындауда ұйымның ішкі құжаттары негізге алынған болса (лауазымды тұлғалар туралы, ішкі ережелер, бұйрықтар мен өкімдер тағы да басқа) міндетті түрде ол турал түсініктеме берілуі қажет.
Кәсіпорынның есеп саясатына енгізілген өзгертулер осы ұйымның басқару құжаттарымен, яғни бұйрық, өкім немесе қаулыларымен рәсімделуі қажет. Ұйымның қабылдап бекіткен есеп саясаты сол кәсіпорынның қызмет атқаруы барысында қолданылады. Оған өзгеріс енгізу мынадай жағдайларда жүргізілуі мүмкін:
oo Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңының өзгеруіне сәйкес;
oo бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілердің өзгеруі салдарынан;
oo жаңа бухгалтерлік есеп стандартына көшуге байланысты және тағы да басқа.
Кәсіпорынның бухгалтерлік есепті жүргізу жолдары ұйымның есеп саясатының дайындалған кезінде таңдалып алынады. Бұл есеп саясаты кәсіпорынның барлық құрылымдық бөлімшелерінде олардың орналасқан орындарына қарамастан қолданылады. Ұйымның филиалдарының , еншілес және тәуелді серіктестерінің және тағы басқа бөлімшелеоінің өзіндік бухгалтерлік есеп саясатын таңдауына құқығы жоқ.
ҚазпочтаАҚ-де бухгалтерлік қызметті бас бухгалтер мен кассир атқарады. Бас бухгалтер кәсіпкердің тоқсандық, жылдық есептілігін, салық есептілігін және статистикалық есепті дайындайды және дер кезінде тиісті салық комитеті мен сатистика агенттігіне тапсырып отырады. Сонымен қатар ҚазпочтаАҚ - нің бас бухгалтері есеп және салық саясатын дайындайды, заңдылықтар мен заң күші бар нормативтердің өзгеруіне байланысты есеп сасатына өзгерістер енгізеді. Ұйымда бухгалтерлік есеп жұмысы автоматтандарылған, 1 С бухгалтерия 8.2 жүйесімен бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті жүргізеді.
2.2 Кассалық операциялар есебі
Қазпочта АҚ өз ақша қаражаттарын банктік мекемелердің тиісті шоттарында сақтайды. Қазпочта АҚ есеп шоты мен депозиттік шоты Халық банк АҚ.
Қалған сұрақтарды ақша қаражаттарына байланысты теориялық тұрғыда қарастырдым.
Ақша қаражаттарына қолма - қол ақша және талап етілімі салымдар жатады. Ақша қаражаттарының эквивалентті - қысқа мерзімді, өтімділігі жоғары салымдар, ақша қаражаттарының белгілі бір сомасына оңай айналатын және аз тәуекелді өзгерістерге ұшырайтын құндылықтар. Олар инвестицияларды немесе мақсаттарды қанағаттандыру үшін емес, ал қысқа мерзімді міндеттемелерді қанағаттандыруға бағытталған. Инвестиция ақша қаражаттарының эквивалетті ретінде жіктеу ушін белгілі бір ақша қаражаттарына оңай айналуы қажет және өз тәуекелді өзгеріске өзгеріске ұшырауы керек.
Кәсіпорындар барлық уақытта бос ақша қаражаттарын банк бөлімшесінде ашылған ағымды, корреспанденттік шоттарда сақтайды. Ағымды , корреспанденттік шоттар бойынша операциялар банкпен ауқытылы және дұрыс рәсімделген құжаттардың: төлемдік тапсырмасы, талап тасһпсырмалары,чектер, қолма - қол ақшалай салымға хабарландыру және т.б. негізінде жүргізіледі.
Субъект шотының ұлттық валютада қозғалысы және бар болуы туралы мәліметтерді қорытындылау үшін Теңгедей ағымды банктік шоттағы ақша қаражаттары 1030 шоты арналған. Бұл шоттың дебеті бойынша ақшаның қалдығын және түсімін көрсетеді, ал кредиті бойынша - есеп айрысу шотынан ақшаны есептен шығару.
Жолдағы ақша аударымдарына сатып алушылардан және тапсырыс берушілерден кассаға алынған, банк бқлімшелеріне салынған, кәсіпорынның есеп айрысу шотына есепке алу үшін инкассаторға берілген, бірақ әлі есепке алынбаған табыс жатады.
Жолдағы ұлттық және шетел валютасындағы ақша қаражаттары туралы мәліметтерді қорытындымен есептеуге 1020 Жолдағы ақша қаражаттары шоты арналған.
1020 Жолдағы ақша қаражаттары шотының дебеті бойынша жолдағы ақша қаражат сомасының корреспенденциясы 1210 Кассада теңгедегі ақша қаражаттар, 1020 Кассада валютадағы ақша қаражаттар шотының кредитімен 1030,1060 шоттарының дебетінің арнайы тағайындалып есепке алынған сомалар есептент шығарылады. 1030 шоты бойынша сомалардың есепке алудың негізгі банк мекемелерінің, почта бқлімшелерінің квиатанциялары, банк инкассаторларына түсімді беруге арналған құжаттардың көшірмесе жіне т.б. болып табылады.
2.3 Еңбек және оны төлеу есебі
Қазпочта АҚ шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап және жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандары өзгереді. Қызметкерледің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі жүргізеді, ол бүкіл субъектідегі және оның өзгеру себкптерін,жас мөлшерін,категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын,мамандықтарын,біліктілігі н, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін нснпке алады.
Қазпочта АҚ әкімшілік қызметкерлердің жұмыс мерзімі 9:00 - 18:00-ге дейін. Үзіліс 13:00-14:30 аралығында. Жалпы аптасына 5 күн, 9 сағат жұмыс жасайды.
Қазпочта АҚ қызметкерлерді жұмысқа қабылдаған кезде еңбеккерлермен өзара тікелей жеке еңбек келісім-шартын жасайды. Жеке еңбек келісімшарттары - жұмыс беруші мен еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орнын, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады. Жалақы - бұл еңбек үшін төлем, оны еңбек келісім шарттарында және қызмет нұсқауында белгіленген көлеміне сай еңбеккерлер орындаған жұмысы үшін алады.
Қазпочта АҚ қысқа мерзімді сыйақы түрлері:
* Қысқа мерзімді еңбек демалысы (жыл сайынғы ақылы демалыс және денсаулығына байланысты демалыс);
* Материалдық көмек;
* Ақшасыз формадағы мараптау (тауар, қызмет және медициналық көмек).
Қазпочта АҚ бухгалтериясы еңбеккерлердің жалақысынан ірекет етіп тұрған заңға сәйкес әртүрлі ұсталымдар жасайды: міндетті зейнетақы жарнасына, жеке табыс салығы, атқару парақтарына (сот үкімі бойынша), сонымен қатар еңбеккерлердің өзі берген өтініші бойынша ұсталымдар және олардың келісімінсіз: қайтарылмаған аванстар, жұмыстан шыққанда істемей кеткен уақыты үшін, әкелген зияндар үшін т.б. ұсталымдар ұсталады.
Еңбекақы бойынша есеп айырысудың синтетикалық есебі. Еңбекақы 3350 Еңбекақы төлеу бойынша қ.м берешек пассивті баланстық шотында есепке алынады. Бұл шоттың кредиті бойынша есептелген еңбекақы мен әр түрлі жәрдемақылар, ал дебеті бойынша - ұсталымдар бейнеленеді. Кредиттік жәнедебеттік жақтар арасындағы айырма ко қызметкерлеріне берілуге тиіс сомаға сәйкес келеді. Оны кассадан берген соң шот жабылады.
Уақытында алынбаған еңбекақы депонирленеді. Еңбекақы беру үшін белгіленген 3 күн өткен сон кассир есеп-төлемведомысында ақша алу жөнінде қол таңбаларын тексеріп алынған еңбекақыны қосып шығады. Еңбекақысын алмағандардың фамиляларының қарасына алмау туралы қол таңба қою бағанасында таңба қлйылады немесе қолмен депонерленеді деп жазыладды. Бұл жағдайда есеп - төлем ведомысы екі сома - қолма - қол ақша беріледі және депонерленді бойынша жабылады.
Еңбекақы бойынша шоттар корреспенденциясын құрдым:
№
Операциялар мазмұны
Дебет
Кредит
1
Әкімшілік басқару қызметкерлеріне тамыз айына еңбекақы есептелді
7210
3350
2
Әкімшілік басқару қызметкерлерінің еңбекақысына әлеуметтік салық есептелінді
7210
3150
3
Қызметкерлердің енбекақысынан әлеуметтік сақтандыру бойынша аударым жасалды
7210
3210
4
Еңбекақыдан ЖЗҚ-на міндетті жарна ұсталды
3350
3220
5
Еңбекақыдан ЖТС ұсталды
3120
1010,1030
6
Есепшоттан әлеуметтік сақтандыру бойынша аударым аударылды
3210
1030, 1010
7
Есепті кезеңдегі шығындар жылдық жиынтық табыстың кемуіне апарылды
5610
7210
2.6 Қазпочта АҚ-ның негізгі қорлар есебі
"Қазпочта" АҚ негізгі құралдарына несие ұйымының офисі мен сол офистегі құралдар жатады. Жалпы, негізгі құралдар деп - кәсіпорында өнім өнім, тауарларды тасымалдау немес қызмет көрсету үшін, басқа кәсіпорынғы жалға беру үшін немесе әкімшілік мақсатта пайдаланылатын және бәр операциялық циклдан немесе кезеңнен (1 жылдан) артық мерзім ішінде пайдаланады деп болжанатын материалдық активтерді айтады. Негізгі құралдар сесбі №16 Жылжымайтын мүлік, үйлер, мен жабдықтар халықаралық қаржылық есеп стандартына сәйкес жүргізіледі.
Негізгі құралға қозғалмайтын мүлік, жер, үйлер мен ғимараттар, өткізгіш тетік, машина мен жабдықтар, өлшеу және реттеу аспаптары мен қондырғылары, есептеу машиналары, көлік құралдары, аспаптар, шаруашылық құрал-саймандар және т.б. жатады.
Негізгі құралдардың бухгалтерлік қызметінің міндеті:
1.
Расталған есептік мәліметтердің,басқа дақұжаттар мен түгендеу журналдарының негізінде еңбек құралдарының барлық тірлерінің сақталуына жүйелік бақылауды ұйымдастыру.
2.
Негізгі құралдардың келіп түсуін,шығарылуын, қозғалысын есепте уақытылы және дұрыс көрсетілуін қамтамасыз ету.
3.
Негізгі құралдардың тозуының дұрыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. ҰЙЫМ ҚАРЖЫСЫ. Қазпочта АҚ
1.1Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білужәне дайындау.Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
1.2 Қазпочта АҚ-ның шаруашылық қызметін жоспарлау
1.3 Негізгі және айналым капиталы
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
1.5 Қазпочта АҚ-ның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау
2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП
2.1 Қазпочта АҚ-ның есеп саясатын құру
2.2 Кассалық операциялар есебі
2.3 Ағымдағы шоттағы ақша қаражаты есебі
2.4 Есеп беретін тұлғалардың есебі
2.5 Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу
2.6 Қазпочта АҚ-ның негізгі қорлар есебі
2.7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі
2.8 Еңбекақы
3. ҚАРЖЫЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ
3.1 Ұзақ мерзімді қаржылық жоспарлау
3.2 Қазпочта АҚ-ның айналым активтерін және қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару
3.3 Шаруашылық субъектінің бюджетті - салықтық жүйесі
3.4 Қазпочта АҚ-ның табысы және рентабельділігі
3.5 Шаруашылық субъектісі мен кәсіпкерлік тәуекелдік және банкроттығын талдау
3.6 Қаржылық менеджменттің тәсілдері
4. Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау
4.1 Қазпочта АҚ-ның негізгі қор жағдайын және пайдалнуына талдау жасау
4.2 Айналым қаражаттарын талдау
4.3 Еңбек ресурстарын талдау
4.4 Өнімнің өзіндік құнын талдау
4.5 Өндіріс көлемін және өнімді өткізуді талдау
4.6 Ұйым қызметіне операциялық талдау жүргізу
4.7 Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау жасау
4.8 Ұйымның қаржылық тұрақтылығына және іскерлік белсенділігіне талдау жасау
4.9 Ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін талдау
4.10 Ұйымның қаржылық жағдайын талдау
4.11 Қорытынды
КІРІСПЕ
Кәсіпорындар өз өнімдерін нарыққа шағару ұмтылысы мен қабілетін анықтайтын маңызды факторлар - өндіріс шығындары болып табылады. Кез - келген тауарды өндіру - шығындарды талап етеді, ал бұл шығындардың да өздерінің белгілі бір бағалар болады.
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында басқарушылық пен қаржылық есебін жүргізудің қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері,ережелері мен қағидалары белгіленген,онда әрбір кәсіпорындардың техникалық базасына,олардың шешетін міндеттемелерінің күрделілігіне, басқарушы қызметкерлердің біліктілігіне қарап нақтыланған.
Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдірумен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компецетиялы қызметкерге қойылатын талаптарды игердім. Ол үшін мен келесі талаптарды орындауға тырыстым:
Кәсіпорынның белгіленген жұмыс тәртібін сақтау;
Әкімшіліктен белгіленген құқықтар шегінде тағайндалған жұмыстарды толығымен әрі уақытылы орындау;
Кәсіпорында белгіленген эстетикалық және этикалық нормаларға сай ұқыпты киіну;
Кәсіпорында болған тапсырсалардың құпиялығын сақтау;
Тәжірибе оқу үрдісінің бөлінбейтін бір бөлігі болып табылады және өнеркәсіп салалары мен әртүрлі меншік формаларындағы кәсіпорындар үшін мамандар дайындауда маңызды элемент болып табылады.
Экономистер мен басқарушылар - бұл әртүрлі экономикалық және басқарушылық дайындығы бар, экономикалық заңдардағы, заңдылықтар мен олардың әрекет ету механизмдеріне еркін бейімделе алатын, болжау, жоспарлау және күрделі экономикалық өзара байланыстарды зерттеу әдістемесін жетік игерген мамандар жас-бітірушілер мамандықтың теориялық білімдерін жетік білуімен қатар, кәсіби мәселелерді тәжірибеде шығармашылықпен шеше ала білуі қажет.
1. ҰЙЫМ ҚАРЖЫСЫ. Қазпочта АҚ
1.1Ұйымның құрылтай құжаттарын оқып білу және дайындау.Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі
Президенттің Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы Жарлығына сәйкес, түрлі құқықтық-ұйымдық нысандар әділет органдарына құжаттардың әр түрлі мәтіндерін ұсынады. Олардың жалпы жобасы мынадай: арыз,, құрылтай және басқа құжаттар пакеті, Мемлекеттік тіркеу үшін алымдардың төленгенін растайтын түбіртек немесе оның көшірмесі. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін тіркеу құжаттарының толық пакеті мынадай:
Тіркеу туралы арыз;
Құрылтайшылар бекіткен жарғы;
Құрылтай шарты (құрылтайшы біреуден көп болса);
Құрылтай құжаттарында көрсетілген негізгі жарғылық қордың 25 пайызы банк депозитіне төленгендігі жөнінде банктен алынған анықтама ( ал заттай төленсе, аудиторлық тұжырымдама керек болады);
Санақ карточкасы;
Егер құрылтайшылардың біреуі мемлекеттік кәсіпорын болса, меншік иесінің немесе оның өкілінің келісімі;
Заңды тұлғаның мекен - жайын растайтын құжат;
Тіркеу үшін алымдардың төленгендігін растайтын түбіртек немесе оның көшірмесі (19).
Жарғы немесе құрылтай шарты, фирманың негізгі құжаттары ретінде, міндетті түрде нотариалдық куәландыруды талап етеді. Онсыз олар заңды деп танылмайды. Егер еншілес кәсіпорын немесе филиал ашылатын болса,жарғы бас ұйымның бланкісіне толтырылып, Келісілді деген арнайы белгі қойылады . жұмысшылардың еңбегі, жалақысы және оларға берілетін әлеуметтік кепілдіктер; басқару және бақылау органдары; мүлкі, қорлары,табысы; серіктестік қатысушыларының құқықтары мен міндеттері және жауапкершілігі; қызметінің мақсаты мен мәні (туризм, сауда, жарнамалық және делдалдық қызмет т.б.); жалпы ережелер: ұйымдық - құқықтық нысаны, атауы,мекен - жайы; Екі құжат та мазмұндары сәйкестендіріліп, мұқият дайындалған болуы тиіс. Олар банктер, салық, төрелік сот, әділет және рұқсат қағаз беруші ұйымдар тарпынан қатаң тексеруден өтеді. Тағы бір ескеретін жай, жарғыда жазылғаннан басқа нәрселермен айналысқыңыз келсе, жарғыны ауыстырып, қайта тіркеуден өтуге тура келеді. Жарғының деректемелері: 1. Құрылтайшылар жиналысының бекіту белгісі; 2. Мемлекеттік тіркеудің белгісі; 3. Мәтіннің атауы; 4. Жарғының мәтіні; 5. Фирманың атқарушы органы басшысының қолы. Жарғының негізгі деректемесі - мәтін - ол саны мен рет тәртібі қатан белгіленбеген бөлімдерден тұрады. Алайда мәтінде мынадай мәліметтер берілуі тиіс:
Бір немесе бірнеше адам құрған, жарғылық капиталы құрылтай құжаттарымен белгіленген мөлшерде үлестерге бөлінген серіктестік жауапкершілігі шектеулі серіктестік деп танылады; жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. Бұл ережеден ерекше жағдайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және осы Заңда көзделуі мүмкін. Егер серіктестіктің құрылтай құжаттарында оның белгілі бір мерзімге немесе нақты бір мақсатқа қол жеткізу үшін құрылатыны көзделмесе, жауапкершілігі шектеулі серіктестік белгіленбеген мерзімге құрылған болып есептеледі. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік заңды тұлға болып табылады.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлікпен жауап береді. Серіктестік өз қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Серіктестіктің жарғылық капиталға салымдарын толық енгізбеген қатысушылары оның міндеттемелері бойынша әрбір қатысушының салым енгізбеген бөлігінің құны шегінде ортақ жауапты болады.
Серіктестіктің жарғылық капиталының барлық үлесін бір адам сатып алатын жағдайда жауапкершілігі шектеулі жөне қосымша жауапкершілігі бар серіктестікті бір адам құруы мүмкін немесе олар бір адамнан тұруы мүмкін (ЖПІС туралы заңның 1-бабының 3-тармағы, 2-бабының 1-тармағының 1-бөлігі; Шаруашылық серіктестіктер туралы жарлықтың 3-бабының 5-тармағы). Алайда бұл жағдайда да мүліктің меншік иесі, бір ғана қатысушы емес, серіктестіктің өзі болуға тиіс. Толық және сенім серіктестіктерінде қатысушьшардың саны екеуден кем болмауы тиіс (АК-ның 71-бабының 1-тармағы, 72-бабының 1 жөне 4-тармақтары, 76-бабының 1-тармағы; Шаруашьшық серіктестіктер туралы жарлықтың 3-бабының 3-тармағы, 36-бабы).
Шаруашылық серіктестіктің құрылтай кұжаттары -- құрылтай шарты жөне жарғы. Егер серіктестікгі бір адам құратын болса, онда құрылтай шарты жасалмайды да, мұндай серіктестік жарғының және заңды тұлғаны құру жөніңдегі жазбаша түрде рәсімделген шешімнің негізінде ерекет етеді (АК-ның 41-бабының 1-тармағының 1-бөлігі). Акционерлерінің саны жүз және одан да асатын акционерлік қоғамды шаруашылық серікгестікке айналдыратьш жағдайда да құрылтай шарты жасалмайды. Акционерлік қоғамнан өсіп шыққан серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлесіне құқығын делелдейтін құжат шаруашылық серіктестік қатысушыларының тізілімінен алынған көшірме болып табылады (АК-ның 58-бабының 9-тармағы).
1.2 Қазпочта АҚ-ның шаруашылық қызметін жоспарлау
Қазпочта ТМД аумағында бірінші болып пошта-жинақ жүйесін құрастырып енгізген бірден-бір пошта әкімшілігі болып табылады. Қазпочта АҚ-ның сапалы пошта-жинақ жүйесін құрастырудағы жұмысының нәтижелері байланыс саласындағы аймақтық достастықпен сәтті деп танылды. Ал Қазақстандағы жаңа пошта жүйесінің үлгісі Достастық елдері пошта әкімшіліктері үшін болашағы мол даму жолы ретінде атап өтілді. Бүгінгі күні қазақстандық пошта 21 000-ға жуық қызметкер, республика бойынша 3200 байланыс бөлімшелері, 14 облыстық және 4 республикалық мәндегі филиалдан тұрады. Қазіргі кезде қазақстандық поштаны көп функционалды қаржылық супермаркетке айналдыру үрдісі жедел іске асырылуда. Мұнда жақын арада пошталық, қаржылық және басқа да қызметтер көрсетіледі. Қазақстан сияқты үлкен мемлекетте ақпараттық қоғамның дамуы жағдайында әмбебап логистикалық операторының қызметінсіз мүмкін емес. Пошта саласында жүріп жатқан өзгерістер, тұтастай алғанда компанияның алға жылжуына негіз қалады. Standard & Poor's халықаралық рейтингтік агенттігі 2013 жылы Қазпочта АҚ-ға ұзақ мерзімді несиелік ВВ+ Тұрақты рейтингісін берді. Бұл компанияның тұрақты дамып келе жатқан кәсіпорын екенін дәлелдейді. Қазпочта АҚ 2014 жылдың қаңтарынан Самұрық мемлекеттік холдингісіне кіреді. Бұл даму институтын құрғанда алға қойған басты мақсаттар корпоративтік басқару, мемлекеттің қызығушылығын қорғау мен макроэкономикалық тұрақтылықты одан әрі қолдау болды. Бір жыл ішінде алға қойған міндеттер мен мақсаттарды орындауда бірлесіп жасалған жұмыстар жемісті болды.Директорлар кеңесінде жай ғана поштаның даму тұжырымдамасын емес, сонымен қатар ұлттық пошта операторының инфрақұрылымын жаңартатын бағдарламаны қамтитын 2015-2018 жылдарға дамудың стратегиялық бағыттары бекітілді. Мұндай жаңартудың негізгі міндеттері пошта байланысы бөлімшелерінің жеке желісін оларды жан-жақты қамтып, техникалық нығайту мен ақпараттық коммуникациялық және банктік жабдықтармен қамту арқылы жетілдіру болып табылады.Қазпочта АҚ 2014 жылдың қаңтарынан Самұрық мемлекеттік холдингісіне кіреді. Бұл даму институтын құрғанда алға қойған басты мақсаттар корпоративтік басқару, мемлекеттің қызығушылығын қорғау мен макроэкономикалық тұрақтылықты одан әрі қолдау болды. Бір жыл ішінде алға қойған міндеттер мен мақсаттарды орындауда бірлесіп жасалған жұмыстар жемісті болды. Осы уақыт ішінде осындай мемлекеттің шешімін дұрыс қабылдау мен түсінуде келді. Директорлар кеңесінде жай ғана поштаның даму тұжырымдамасын емес, сонымен қатар ұлттық пошта операторының инфрақұрылымын жаңартатын бағдарламаны қамтитын 2015-2018 жылдарға дамудың стратегиялық бағыттары бекітілді. Мұндай жаңартудың негізгі міндеттері пошта байланысы бөлімшелерінің жеке желісін оларды жан-жақты қамтып, техникалық нығайту мен ақпараттық коммуникациялық және банктік жабдықтармен қамту арқылы жетілдіру болып табылады. Бұл шаралар көптеген стратегиялық маңызды міндеттерді орындауды ұйғарады. Бірінші кезекте қаржыландыру көздерін аймақтық желіні қалалық, аудандық, ауылдық деңгейде дамытуға толық мобилизациялау қажет. Бұл жан-жақты әрі ақпараттық-техникалық жабдықтау деңгейінде стандартты пошта-жинақтау қызметтерінің тізімін сапалы негізде көрсетуге мүмкіндік береді. Екіншіден, бұл қайта жабдықталған пошта байланысы бөлімшелерінде электронды үкімет жүйесіне қосылу, несиелеу, тұрғын үй салу жинақтарын жасау үшін теле және ақпараттық-коммуникациялық қызметтерді дамыту есебінен көрсетілетін қызметтер аясын кеңейтуге мүмкіндік береді. Компанияның даму жоспарын іске асыру пошта-жинақтау қызметтерін көрсету деңгейін көтеруге, пошта жөнелтімдерін тасымалдау жиілігін арттыру, сонымен қатар тұтастай алғанда аймақтық желі мен тораптық бағдарларды оңтайландыратын тораптық бағыттар бойынша пошталық жөнелтімдерді жеткізу мерзімін қысқартуға септігін тигізеді.
Қазпочта АҚ қызметінің тағы бір оңды нәтижесі клиенттер мен әріптестер жағынан компания қызметтеріне деген жоғары қызуғышылық болып табылады. Пошта - Қазақстан халқының бәріне дерлік қол жетімді бірегей күшті желілік құрылым. Қазпочта ең пәрменді филиалдық желіге ие. Республикада мұндай желіге іспеттес желі жоқ. Қазпочтаның барлық облыстық филиалдарында K-mobile мен K-cell ұялы байланыс қызметтері үшін төлемдерді қабылдаудан жаңа жобаларды іске асыру бойынша бағдарламалық өнімдер сәтті қолданылып келеді.
2014 жылдың мамырында Қазпочта құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік қызметті іске асыруға лицензияны алды. Бұл компанияның трансфер-агенттік қызметтерді көрсетудегі жұмысын кеңейтуге мүмкіндік берді. Қазіргі кезде Қазпочта АҚ өзінің қызметін құнды қағаздар рыногында белсенді түрде дамытуда. Мұнда негізгі екі бағытты атап өтуге болады.
Екінші бағыт Қазпочта АҚ құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік желіні дамытуды айқындайды. Осыған байланысты Самұрық мемлекеттік холдингінің Қазақтелеком АҚ-ның 4,6% жай акциялары мемлекеттік пакетін Қазпочта АҚ трансфер-агенттік пункттері арқылы сату тәжірибесі сәтті болды. Қазпочтаның трансфер-агенттік пункттері инвесторлар мен сатушылар арасында байланыстырушы түйін қызметін атқарады. Трансфер агенттік желі арқылы акцияларды сатып алу өтініштері бүкіл Қазақстан бойынша қабылданды. Аймақтардағы инвесторлар акцияларды сатып алу келісімін өздері тұрған жерден-ақ жүзеге асырды. Бұл жобаны іске асыру трансфер агенттік желіні қолданудың инвесторлар үшін де, Қазпочта үшін де тиімді екенін көрсетті. Бұған дейін трансфер агенттік қызмет қор рыногында табысты қызмет түрлеріне жатпайды деп есептелген.
Ұйымдастырушылық басқару құрылымы.Қазіргі кезде Қоғамда үш деңгейлі басқару жүйесі жүзеге асырылады. 1-деңгей - Қоғам филиалдарын тікелей басқаратын Орталық ақпарат.
2-деңгейге 20 филиал кіреді:14 облыстық филиал, Астана қ. почта тасымалдау бөлімі филиалы, Алматы қ. почта тасымалдау бөліміфилиалы, Алматы почтамты Алматы филиалы, Республикалық арнайы байланыс қызметі филиалы, Астана почтамты Астана филиалы,Почтажабдықтау филиалы.
Ақционерлердің орталық жиналысы
Ішкі аудит қызметі
Директорлар кеңесі
Басқарма
Орталық аппарат
14 облыстық филиал
Почтажабдықтау филиалы
599 қалалық почта байланысы бөлімі
Астана қ. почта тасымалдау бөлімі филиалы
18 қалалық почта байланысы торабы
Алматы қ. почта тасымалдау бөліміфилиалы
156 аудандық почта байланысы торабы
Алматы почтамты Алматы филиалы
2530 ауылдық почта байланысы торабы
Республикалық арнайы байланыс қызметі филиалы
Астана почтамты Астана филиалы
361 почта байланысы пункті
66 жылжымалы почта байланысы бөлімшесі
Сурет 2. АҚ Қазпочтаның басқару құрылымы.
Қайнар көзі: Қазпочта акционерлік қоғамның жылдық есебі 2015ж
3-деңгей облыстық филиалдардың қоластындағы 18 қалалық почта баланыс тораптары (ҚПБТ) мен 156 аудандық почта байланысы тораптарынан (АПБТ) тұрады.Облыстық филиалдар,ҚПБТ-лар мен АПБТ-лар,599 қалалық почта байланысы бөлімдері мен 2530 ауылдық почта байланысы бөлімдері, 66 жылжымалы почта байланысы бөлімшелері және 361 почта байланысы пункттерінің қызметін бақылау, үйлестіру мен басқару қызметтерін атқарады.
2013 жылы Басқармамен бекітілген Қазпочта АҚ желісін дамыту жоспарына сәйкес 2014 жылы 12 қалалық, 66 ауылдық почта байланысы бөлімшелері, почта байланысы пункттері ашылды. Жылдарға Қазпочта АҚ инфрақұрылымын дамыту бағдарламасы жасалды.Сурет 3.
Қазпочта акционерлік қоғамының басшылығы өз алдына компанияны республиканың қалалық болсын,ауылдық болсын тұрғындары үшін почталық және қаржылық қызметтер кешенінің толық ауқымын көрсетуге бағытталған экономиканың жеке сегментіне айналдыру мақсатында қойылды.
Бүгінгі таңда Қазпочта АҚ кең ауқымда пошталық, қаржылық, агенттік, трансфер-агенттік қызметті және басқа да қызметтерді көрсетеді, сондай-ақ,ақпараттық, ақша және тауар ағыны өтетін жүйе болып табылады.
Қазпочта АҚ пошталық қызмет көрсетуді жүзеге асырады:
- жазбаша хат-хабарлар, бандерольдар мен сәлемдемелерді жөнелту мен жеткізу;
- ірі габаритті және ауыр салмақты жүктерді жіберу мен жеткізу;
- EMS-Kazpost шабармандық қызметі;
- мерзімді баспасөз басылымдарына жазылуды қабылдау, тасымалдау, жіберу, жеткізу мен бөлшек сауда арқылы сату;
- арнайы байланыс қызметі;
- филателия;
- аралас электронды пошта (пошталық жеделхат).
1.3 Негізгі және айналым капиталы
Ұйымда негізгі капиталды пайдаланудың салыстырмалы көрсеткіштерін талдау үшін есепті кезең басындағы негізгі капиталдың бастапқы құны, есепті кезең соңындағы негізгі капиталдың бастапқы құны, негізгі капиталдың қалдық құны, жинақталған тозу сомасы немесе амортизация сомасы туралы мәліметтер қажет болады. Осы мәліметтер негізінде негізгі капиталдың жағдайына толыққанды талдау жасауға қол жеткізе аламыз.
Ұйым қызметінің қалыпты жүруін қамтамасыз ету үшін негізгі капиталмен қажетті деңгейде қамтамасыз етіп қана қоймай оларды жыл сайын жаңартып отыруға және өндірістік үрдісте пайдаланылмайтын, өнімділігі мен тиімділігі төмен бөлігін басқа мақсатта пайдалануға немесе мүлдем есептен шығаруға да мән берілу қажет. Бұл жағдай кез-келген ұйымның меншік иесі мен басқарушысы үшін де маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
4 - кесте. Негізгі капиталды пайдаланудың салыстырмалы көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
2015жыл
2016жыл
Ауытқуы
+ -
%
1
Негізгі капиталдың бастапқы құны, мың теңге
135 707
163 718
+28 011
120,6
2
Негізгі капиталдың қалдық құны, мың теңге
120 000
135 836
+ 15 836
113,2
3
Жинақталған тозу сомасы , мың теңге
15 707
27 882
+ 12 175
177,5
4
Жаңадан келіп түскен негізгі капитал құны, мың теңге
12 011
28 028
+ 16 017
233,3
5
Есептен шыққан негізгі капитал құны, мың теңге
169
17
- 152
10
6
Негізгі капиталдың жаңару коэффициенті
0,09
0,17
+ 0,08
188,9
7
Негізгікапиталдыңшығукоэффициенті
0,001
0,0001
- 0, 0009
10
8
Негізгікапиталдыңтозукоэффициенті
0,12
0,17
+ 0,05
141,7
9
Негізгікапиталдыңжарамдылық коэффициент
0,88
0,83
- 0, 05
94,3
4 - кестеде берілген мәліметтерден көріп отырғанымыздай, 2016 жылы Қазпочта АҚ - де негiзгi құралдарды жаңарту мүмкiндiгi айтарлықтай жақсарғанын байқауға болады. Бұл 2016 жылы келiп түскен негiзгi құралдардың құны өткен жылмен салыстырғанда едәуір жоғары болуынан, яғни, 28 028 000теңгені құрап 133%-ға артуымен байланысты болып отыр. Оған жоғарыда айтып өткеніміздей, машиналар мен құрал-жабдықтар, өндірістік және шаруашылық инвентарлар сатып алуы және жаңа ғимараттар мен құрылыстардың пайдаланылуға берілуі себеп болған. Ал негізгі капиталдың шығу коэффициенті айтарлықтай төмендеген. Бұл 2014 жылы ұйымдағы негізгі капиталдың істен шығуы немесе жойылуы 152 000теңгеге дейін азайған. Яғни 2015 жылы 169 000теңгенің негізгі капиталы істен шығарылса, 2016 жылы істен шыққан негізгі капитал құны 17 000теңгені ғана құрады. Осыған байланысты негізгі капиталдың шығу коэффициенті айтарлықтай төмендегенін көріп отырмыз. Мұндағы бір ескеретін жағдай бұл көрсеткішті есептеу кезінде есепті кезеңнің басындағы негізгі капиталдың бастапқы құны алынуы тиіс. Бұл дегеніміз есепті кезеңде істен шыққан негізгі капитал құнын кезең басындағы негізгі капиталдың бастапқы құнына бөлу арқылы есептеледі. Бұл көрсеткіш есепті кезеңде істен шығарылған негізгі капиталды сипаттайды.
Ұйымдағы негізгі капиталдың техникалық жағдайын негізгі капиталдың тозу және жарамдылық коэффициенттері арқылы сипаттауға болады. Қазпочта АҚ - де бұл көрсеткіштердің мәні 2016 жылы 0,17 және 0,83 құраған. Яғни, негізгі капиталдың тозу шамасы 17% болса, жарамдылығы 83%-ды көрсетіп отыр. Бұл көрсеткіштердің мәні ұйымдағы негізгі капиталдың тозу дәрежесіне және қалыптасқан амортизациялық саясатқа байланысты өзгеріп отырады. Кейбір экономистердің бағалауы бойынша тозу коэффициентінің мәні 50 % -дан жоғары болған жағдайда ұйым қызметіне кері әсерін тигізуі мүмкін. Осыған байланысты басшылық тарапынан ұйымның материалдық - техникалық базасын нығайтуға және жаңартуға баса назар аударылуы тиіс. Ал, жаңа техникалар мен технологияларды өндiрiске енгiзу кәсiпорын қызметiнiң соңғы нәтижесiне, өнiм сапасына, өзiндiк құнға және басқа да көрсеткiштерге оң әсер ететiндiгi белгiлi.
Ұйымдағы негізгі капиталды пайдалану тиімділігін едәуір айқын көрсететін көрсеткіштердің қатарына қор қайтарымдылығы, қор сыйымдылығы, қормен қарулану, негізгі капиталдың табыстылығы және т.б. жатқызуға болады, сондай-ақ, өндірістік үрдіске тікелей әсер ететін негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесін анықтаудың да маңыздылығы жоғары. Қазпочта АҚ - ғы бұл көрсеткіштердің мәндерін есептеп, келесі кесте (5-кесте) түрінде көрсетуге болады.
5 - кесте. Негізгі капиталды пайдалану тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер
№
Көрсеткіштер
2015 жыл
2016 жыл
Ауытқуы,
+ -
%
1
Негізгі капиталдың орташа жылдық құны, мың теңге
120144,5
127918,0
+ 7843,5
106,5
2
Сатудан түскен табыс, мың теңге
956713
1109798
+ 153 085
116,0
3
Негізгі капиталдың активті бөлігінің құны, мың теңге
57458
72951
+ 15493
127,0
4
Таза пайда, мың теңге
97462
48613
- 48 849
49,9
5
Жұмыскерлер саны, адам
405
439
+ 34
108,4
6
Негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесі, %
47,9
53,7
+ 5,8
112,1
7
Қор қайтарымдылығы, теңге
7,97
8,68
+ 0,71
108,9
8
Қор сыйымдылығы, теңге
0,13
0,12
- 0,01
92,3
9
Қормен жарақтану, мың теңге
296,5
291,4
- 5,1
98,3
10
Негізгі капиталдың рентабельділігі, теңге
0,8
0,4
- 0,4
50,0
Ескертпе - Ұйым мәліметтері негізінде есептелді.
Жоғарыдағы кестеде (5-кесте) берілген мәліметтерден көріп отырғанымыздай Қазпочта АҚ - де 2015 жылмен салыстырғанда негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесі 2016 жылы 5,8%-ға өсіп 53,7%-ды құрады. Яғни, барлық негізгі капиталдың жартысынан астамын оның активті бөлігі құрап отыр. Жасалған талдау нәтижелері көрсеткендей 2016 жылы енгізілген негізгі капиталдың ішінде активті бөлігінің құны өткен жылмен салыстырғанда 1,5 есеге өскен. Бұл жағдай негізгі капиталдың активті бөлігінің үлесінің артуына тікелей әсер еткен.
Сонымен Қазпочта АҚ - де негізгі капиталды пайдалану тиімділігі жылдан жылға жақсара түскен. Мұны негізгі капитал құнының артуынан ғана емес, сондай-ақ оның өндірістік үрдіске тікелей қатысатын активті бөлігінің үлесі ұлғая түскенімен, негізгі капиталды жаңарту мүмкіндігінің жақсарғанымен, қор қайтарымдылығының артуымен және қор сыйымдылығының төмендеуімен түсіндіруге болады. Ал, қор сиымдылығын төмендету мен қор қайтарымдылығын арттыруға жаңа техникалар мен технологияларды енгізу арқылы ғана емес, машиналар мен құрал-жабдықтардың өнімділігін өсіру, олардың тоқтап тұруларын қысқарту, техникалар мен құрал-жабдықтарды ұтымды жүктеу, негізгі өндірістік қорларды техникалық жетілдіру есебінен де қол жеткізуге болады.
Төмендегі 3 кестенің мәліметтері арқылы біз, зерттеу жүргізілген ұйымның ағымдағы активтерінің жалпы сомасы 2015 жылы 2014 жылға қарағанда 29959668 теңгеге дейін төмендегінін көре аламыз. Оның ішінде ақша қаражаттары 5387900 теңгеге, қысқа мерзімді қаржылық салымдары 480495 теңгеге, ал дебиторлық қарыздар 24091273 теңгеге азайғаны байқалады. Яғни, ұйымның қысқа мерзімді активтерінің қозғалысының едәуір өзгеріске ұшырағанын байқауға болады. Ол ұйым қызметінің үздіксіздігін көрсетеді.
3 кесте - Ағымдағы активтердің динамикасы және құрамы
Ағымдағы активтердің түрлері
2014 ж
2015 ж
Ауытқу (+,-)
тг
%
тг
%
тг
%
Ақша қаражаттары
25276000
45,61
19888100
78,12
-5387900
+32,51
Қысқа мерзімді қаржылық салымдар
537000
0,97
56505
0,22
-480495
-0,75
Дебиторлық қарыздар
29603000
53,42
5511727
21,66
-24091273
-31,76
Барлығы
55416000
100
25456332
100
-29959668
-
Ескерту - кестені автордың өзі ұйымның есеп мәлімететрі негізінде есептеп шығарды
Зерттеу жұмысы жүргізіліп отырған Қазпочта жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық жағдайына сипаттама беру үшін оның капитал көздерінің құрамы мен құрылымына талдау жүргізу қажет.
Сонымен қатар мүлікке салық көбейеді, өтімділікке байланысты да мәселелер туады, жарамсыз шикізат және материалдар көлемі мен қоймадағы шығындарда біршама артады. Кері жағдайдың барлығы да, кәсіпорын қызметінің соңғы нәтижесіне әсері тигізбей қоймайды. Дегенмен, өндірістік қорлардың жетіспеуі (шикізат, материал, отын), сонымен қатар кәсіпорынның қаржы жағдайында да жағымсыз әсер етуі мүмкін, соның ішінде жылдам жеткізуге байланысты шикізаттар мен материалдарға деген бағаны жоғарылатады, пайданың мөлшері азаяды. Сондықтан да әрбір кәсіпорын өндіріс процесінің үздіксіздігін қамтамаыз ету үшін қажетті ресурстардың тиімді қорын жасақтауы қажет. Ол үшін өндірістік қорлардың динамикасын зерттеп, жоспарлы қажеттіліктің нақты қалдықпен сәйкестігін анықтап алу керек. Кез келген іс-әрекет ету аясында бизнес ақша қаражаттарының нақты бір сомасымен басталады, яғни сол қаражатқа өнімді өндіру және сатуға қажетті ресурстар алынады. Капитал айналым шеңберінің үш сатысынан өтеді: дайындық, өндірістік және өткізу.
Бірінші сатыда кәсіпорын өзіне қажетті негізгі қорлар мен өндірістік запастарды сатып алады.
Екінші сатыда қаражаттардың бір бөлігі өндіріске запастар түрінде түссе, екінші бөлігі еңбек ақыға, салық төлеуге, әлеуметтік сақтандыру төлемдеріне және басқа да шығындарды жабуға жұмсалады. Бұл саты дайын өнім өндірумен аяқталады.
Үшінші сатыда дайын өнім сатылып, кәсіпорынға алғашқы сомадан алынатын пайда мөлшеріне артық сома келіп түседі.
1.4 Қызметкерлердің жұмысын ұйымдастыру және еңбекақы
Қазпочта АҚ шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап және жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандары өзгереді. Қызметкерледің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі жүргізеді, ол бүкіл субъектідегі және оның өзгеру себкптерін,жас мөлшерін,категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын,мамандықтарын,біліктілігі н, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін нснпке алады.
Қазпочта АҚ әкімшілік қызметкерлердің жұмыс мерзімі 9:00 - 18:00-ге дейін. Үзіліс 13:00-14:30 аралығында. Жалпы аптасына 5 күн, 9 сағат жұмыс жасайды.
Қазпочта АҚ қысқа мерзімді сыйақы түрлері:
* Қысқа мерзімді еңбек демалысы (жыл сайынғы ақылы демалыс және денсаулығына байланысты демалыс);
* Материалдық көмек;
* Ақшасыз формадағы мараптау (тауар, қызмет және медициналық көмек).
Ұйым персоналын басқару - бұл ұйымның басқару құрамының, басқару жүйесі бөлімшелерінің басшылары мен мамандарының кадр саясаты концепциясы мен стратегияларын, персоналды басқарудың принциптері мен әдістерін жасаудан тұратын мақсатты бағытталған қызметі [25, 398].
Персоналды басқару келесідей сатылардан тұрады:
Вербовка (персоналды жинақтау)
Іріктеу
Еңбек ресурстарын жоспарлау
Еңбекақы мен жеңілдіктерді белгілеу
Кәсіптік бағдар және бейімдеу
Оқыту
Еңбек қызметін бағалау
Басқарушы персоналдарды даярлау, қызмет бойынша жылжуды басқару
Қызмет бойынша жоғарылау, төмендеу, ауысу, жұмыстан шығу
Сызба 1. Персоналды басқарудың сатылары
ресурстарды жоспарлау - адам ресурстарына деген болашақ қажеттіліктерді қанағаттандырудың жоспарын жасау;
персоналды жинақтау - барлық лауазымдар бойынша потенциалды үміткерлердің резервін құру;
іріктеу - бос жұмыс орнына үміткерді бағалау және жинақтау барысында құрылған резервтен ең жақсыларын іріктеу;
еңбекақыны және жеңілдікті белгілеу - персоналды тарту, жалдау және сақтау мақсатында еңбекақы және жеңілдіктердің құрылымын жасау;
кәсіптік бағдар және бейімдеу - жұмысқа қабылданған жұмысшыларды ұйымға және оның бөлімшелеріне енгізу, жұмысшылардың ұйымда оны не күтетіні және қандай еңбек тиісті бағасын алатыны туралы түсінігін дамыту;
оқыту - жұмысты тиімді орындау үшін қажет еңбек дағдыларына оқыту бағдарламаларын жасау;
еңбек қызметін бағалау - еңбек қызметін бағалаудың және оны жұмысшыға дейін жеткізудің әдістемелерін жасау;
қызмет бойынша жоғарылату, төмендету, ауыстыру, жұмыстан шығару - жұмысшыларды жауапкершілігі жоғары немесе төмен қызметке ауыстыру, басқа қызметке немесе жұмыс учаскесіне ауыстыру жолымен жұмысшының кәсіптік тәжірибесін дамыту әдістерін, сондай-ақ жалдау келісім-шартын тоқтату тәртібін жасау.
1.5 Қазпочта АҚ-ның шығындарын және оның қаржылық нәтижелерін анықтау.Өзіндік құнды калькуляциялау
Өндірілетін өнімнің мақсатына байланысты кәсіпорынның өндірістік қызметі мынадай түрлерге бөлінеді:
1) Негізгі өндіріс,ереже бойынша, кәсіпорын құрылғанда қандай өнім өндіру үшін құрылғанына байланысты өнім өндіреді.
2) Көмекші өндіріс негізгі өндірісте тұтылатын өнім шығарады;
3) Әлеуметтік қызмет көрсететін өндіріс- кәсіпорын жұмысшыларының тұрмыс жәнемәдени қажеттіліктерін қамтамасыз етуге бағытталған өндіріс.
Өнімді өндіру шығындарын бақылау жінеесепке алуды қамтамасыз ету үшін цехтар бойынша ведомысы қолданады.
Өндіріс шығындарының аналитикалық есебң калькуляциялық карточкаларды немесе калькуляция объектісінің бекітілгенномеклатуралық ведомысында жүргізіледі.
Кәсіпорын - түрлі өндірістердег және шаруашылықтардан тұратын күрделі механизм. Кәсіпорынның жекелеген өндірістік буындары бойынша жоспарлау және шығындарды есепке алу мақсатында өндірілетін өнімнің атқаратын қызметіне қарай барлық өнірістер негізгі және қосымша болып екіге бөлінеді.
Өндірістіңбухгалтелік есебін ұйымдастыру өндірістің тұрпатына байланысты болады. Өндірістің жеке-дара, сериялық және жаппай өндіріс болып болып 3 топқа бөлінеді.
Жеке - дара
Өнім жекелеген данлармен немесе қайталанып отыратын шағын тапсырыстармен дайындалаиын өндіріс.Бұл ауыр машина жасауға,бірегей станоктар мен турбиналарды өндіруге тән
Сериялық
Біркелкі бұйымдарды дайындап шығарудың оқтын-оқтын қайталанып отыруымен сипатталады. Сериялардың көлеміне қарай өндірістер ірі сериялық ,сериялық, ұсақ сериялық болып бөлінеді.
Жаппай
Ұзақ уақыт бойы бірдей өнімді үздіксіз шығаратын өндіріс. Шығарылатын өнімдердің ассортименті көп болғанымен олардың шығарылатын мөлшері аз,белгілі бір салаға ыңғайланып жабдықтардың жоғары деңгейі және өндірістің жұмыс арғағының жоғары болуы өндірістің осы тұрпатына тән.
Өндірістің типтерін ұйымдастыру тек қана өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен ышығндар есебін құрудан ғана емес,сонымен бірге бастапқы және аналитикалық есепті ұйымдастыруға әсер етеді. Қандайда бір өнімді өндіру, қызмет көрсету белгілі бір шығындармен байланысты,олардың есебі уақытылы, толық бейнеленіп,жоспарлау,басқару шешімдері үшін ақпаратты жинау және бақылауды қамтамасыз етеді.
2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП
2.1 Қазпочта АҚ-ның есеп саясатын құру
Кәсіпорынның қабылдаған есеп саясаты сол ұйымдағы бухгалтерлік есептің маңызда мәселелерінің бірі.
Ұйымның есеп саясатын таңдауы мен негіздеуіне келесі негізгі факторлар әсер етеді:
oo меншік нысаны мен құықтық-ұйымдастырушылық нысаны;
oo салалық қызметінің түрі (өнеркәсіп, құрылыс, сауда, көлік, ауыл шаруашылығы және т.б.);
oo қызметінің көлемі, жұмысшылары мен қызметкерлерінің орташа тізімдік саны және тағы басқа;
oo салық салу жүйесі мен арақатынасы (әртүрлі салық түрлері бойынша жеңілдіктер немесе салық салудан босату, салық мөлшері және тағы басқа);
oo қаржы-шаруашылық қызметін дамыту стратегиясы ;
oo ұйымның ақпараттық қамсыздандыру жүйесі (оның тиімді әрекетіне қажетті барлық бағыттары бойынша );
oo материалдық базасының болуы;
oo кәсіпорындағы бухгалтер мамандарының біліктілігі және басшылардың экономикалық батылдылығы, ынталылығы мен тапқырлық деңгейі.
oo Кез келген ұйымның өзінің қызметін іске асыру үшін таңдап бекіткен есеп саясаты толықтылық, уақыттылық, сақтық, қарама-қайшылықсыздығы мен орындылық талаптарына сай болуы қажет. Кәсіпорынның есеп саясаты сол кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік есеп жүйесінің тұтастығын және оны құраушы әдістемелік, техникалық, ұйымдастырушылық жақтардың барлығын қамтиды.
Осылайша белгіленген заңға сәйкес кез келген заңды тұлға болып табылатын ұйым өзінің есеп саясатын құрастыратын уақытта төменде аталған бухгалтерлік есептің негізгі әдістемелік аспектілерін айқындауы қажет.
oo негізгі құралдарына амортизациялық аударым сомасын есептеу әдістері;
oo материалдық емес активтеріне амортизациялық аударым сомасын есептеу және оларды есептен шығару жолдары;
oo шығындарды топтау мен өндіріс шығындарына жатқызу (апару) есептеу әдістері;
oo өндіріс шығындарын және өнімнің өзіндік құнын есептеу, яғни калькуляцияла жүйесі;
oo жанама шығындарды анықтау және оларды объектілер арасында тарату әдісі;
oo дайын өнімдерді кіріске алудың есебі;
oo аяқталмаған өндірісті анықтау және бағалау жолдары;
oo материалдық қорларды бағалау есептеу әдістері;
oo негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындар есебін ұйымдастыру;
oo курстық айырманы есептеу;
oo тағы да басқалар.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы Қазақстан Республикасының заңы бойынша кәсіпорындардағы бухгалтерлік есепте қолданылатын тіркелімдердің мазмұны және бухгалтерлік ішкі есеп мәліметтері коммерциялық құпия болып есептеледі.
Кәсіпорынның есеп саясаты осы ұйымның құрылған уақытында дайындалады. Оны дайындаумен кәсіпорынның бас бухгалтері немесе арнайы есеп (экономикалық) бөлімі айналысады. Дайындалған есеп саясатын кәсіпорынның басшысы өзінің бұйрығымен немесе өкімімен бекітеді.
Бұйрықтың құрамында есеп саясатының есеп беру жылына қабылданған барлық пункттерінің мазмұны толық ашылып жазылады. Сонымен қатар әр пунктке тоқтала келіп қандай нормативтік құжат бойынша немесе қандай заң негізінде есеп саясатының дайындалғандығы көрсетіледі. Қазақстан Республикасының заңдарымен қатар есеп саясатын дайындауда ұйымның ішкі құжаттары негізге алынған болса (лауазымды тұлғалар туралы, ішкі ережелер, бұйрықтар мен өкімдер тағы да басқа) міндетті түрде ол турал түсініктеме берілуі қажет.
Кәсіпорынның есеп саясатына енгізілген өзгертулер осы ұйымның басқару құжаттарымен, яғни бұйрық, өкім немесе қаулыларымен рәсімделуі қажет. Ұйымның қабылдап бекіткен есеп саясаты сол кәсіпорынның қызмет атқаруы барысында қолданылады. Оған өзгеріс енгізу мынадай жағдайларда жүргізілуі мүмкін:
oo Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңының өзгеруіне сәйкес;
oo бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілердің өзгеруі салдарынан;
oo жаңа бухгалтерлік есеп стандартына көшуге байланысты және тағы да басқа.
Кәсіпорынның бухгалтерлік есепті жүргізу жолдары ұйымның есеп саясатының дайындалған кезінде таңдалып алынады. Бұл есеп саясаты кәсіпорынның барлық құрылымдық бөлімшелерінде олардың орналасқан орындарына қарамастан қолданылады. Ұйымның филиалдарының , еншілес және тәуелді серіктестерінің және тағы басқа бөлімшелеоінің өзіндік бухгалтерлік есеп саясатын таңдауына құқығы жоқ.
ҚазпочтаАҚ-де бухгалтерлік қызметті бас бухгалтер мен кассир атқарады. Бас бухгалтер кәсіпкердің тоқсандық, жылдық есептілігін, салық есептілігін және статистикалық есепті дайындайды және дер кезінде тиісті салық комитеті мен сатистика агенттігіне тапсырып отырады. Сонымен қатар ҚазпочтаАҚ - нің бас бухгалтері есеп және салық саясатын дайындайды, заңдылықтар мен заң күші бар нормативтердің өзгеруіне байланысты есеп сасатына өзгерістер енгізеді. Ұйымда бухгалтерлік есеп жұмысы автоматтандарылған, 1 С бухгалтерия 8.2 жүйесімен бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті жүргізеді.
2.2 Кассалық операциялар есебі
Қазпочта АҚ өз ақша қаражаттарын банктік мекемелердің тиісті шоттарында сақтайды. Қазпочта АҚ есеп шоты мен депозиттік шоты Халық банк АҚ.
Қалған сұрақтарды ақша қаражаттарына байланысты теориялық тұрғыда қарастырдым.
Ақша қаражаттарына қолма - қол ақша және талап етілімі салымдар жатады. Ақша қаражаттарының эквивалентті - қысқа мерзімді, өтімділігі жоғары салымдар, ақша қаражаттарының белгілі бір сомасына оңай айналатын және аз тәуекелді өзгерістерге ұшырайтын құндылықтар. Олар инвестицияларды немесе мақсаттарды қанағаттандыру үшін емес, ал қысқа мерзімді міндеттемелерді қанағаттандыруға бағытталған. Инвестиция ақша қаражаттарының эквивалетті ретінде жіктеу ушін белгілі бір ақша қаражаттарына оңай айналуы қажет және өз тәуекелді өзгеріске өзгеріске ұшырауы керек.
Кәсіпорындар барлық уақытта бос ақша қаражаттарын банк бөлімшесінде ашылған ағымды, корреспанденттік шоттарда сақтайды. Ағымды , корреспанденттік шоттар бойынша операциялар банкпен ауқытылы және дұрыс рәсімделген құжаттардың: төлемдік тапсырмасы, талап тасһпсырмалары,чектер, қолма - қол ақшалай салымға хабарландыру және т.б. негізінде жүргізіледі.
Субъект шотының ұлттық валютада қозғалысы және бар болуы туралы мәліметтерді қорытындылау үшін Теңгедей ағымды банктік шоттағы ақша қаражаттары 1030 шоты арналған. Бұл шоттың дебеті бойынша ақшаның қалдығын және түсімін көрсетеді, ал кредиті бойынша - есеп айрысу шотынан ақшаны есептен шығару.
Жолдағы ақша аударымдарына сатып алушылардан және тапсырыс берушілерден кассаға алынған, банк бқлімшелеріне салынған, кәсіпорынның есеп айрысу шотына есепке алу үшін инкассаторға берілген, бірақ әлі есепке алынбаған табыс жатады.
Жолдағы ұлттық және шетел валютасындағы ақша қаражаттары туралы мәліметтерді қорытындымен есептеуге 1020 Жолдағы ақша қаражаттары шоты арналған.
1020 Жолдағы ақша қаражаттары шотының дебеті бойынша жолдағы ақша қаражат сомасының корреспенденциясы 1210 Кассада теңгедегі ақша қаражаттар, 1020 Кассада валютадағы ақша қаражаттар шотының кредитімен 1030,1060 шоттарының дебетінің арнайы тағайындалып есепке алынған сомалар есептент шығарылады. 1030 шоты бойынша сомалардың есепке алудың негізгі банк мекемелерінің, почта бқлімшелерінің квиатанциялары, банк инкассаторларына түсімді беруге арналған құжаттардың көшірмесе жіне т.б. болып табылады.
2.3 Еңбек және оны төлеу есебі
Қазпочта АҚ шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап және жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандары өзгереді. Қызметкерледің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі жүргізеді, ол бүкіл субъектідегі және оның өзгеру себкптерін,жас мөлшерін,категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын,мамандықтарын,біліктілігі н, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін нснпке алады.
Қазпочта АҚ әкімшілік қызметкерлердің жұмыс мерзімі 9:00 - 18:00-ге дейін. Үзіліс 13:00-14:30 аралығында. Жалпы аптасына 5 күн, 9 сағат жұмыс жасайды.
Қазпочта АҚ қызметкерлерді жұмысқа қабылдаған кезде еңбеккерлермен өзара тікелей жеке еңбек келісім-шартын жасайды. Жеке еңбек келісімшарттары - жұмыс беруші мен еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орнын, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады. Жалақы - бұл еңбек үшін төлем, оны еңбек келісім шарттарында және қызмет нұсқауында белгіленген көлеміне сай еңбеккерлер орындаған жұмысы үшін алады.
Қазпочта АҚ қысқа мерзімді сыйақы түрлері:
* Қысқа мерзімді еңбек демалысы (жыл сайынғы ақылы демалыс және денсаулығына байланысты демалыс);
* Материалдық көмек;
* Ақшасыз формадағы мараптау (тауар, қызмет және медициналық көмек).
Қазпочта АҚ бухгалтериясы еңбеккерлердің жалақысынан ірекет етіп тұрған заңға сәйкес әртүрлі ұсталымдар жасайды: міндетті зейнетақы жарнасына, жеке табыс салығы, атқару парақтарына (сот үкімі бойынша), сонымен қатар еңбеккерлердің өзі берген өтініші бойынша ұсталымдар және олардың келісімінсіз: қайтарылмаған аванстар, жұмыстан шыққанда істемей кеткен уақыты үшін, әкелген зияндар үшін т.б. ұсталымдар ұсталады.
Еңбекақы бойынша есеп айырысудың синтетикалық есебі. Еңбекақы 3350 Еңбекақы төлеу бойынша қ.м берешек пассивті баланстық шотында есепке алынады. Бұл шоттың кредиті бойынша есептелген еңбекақы мен әр түрлі жәрдемақылар, ал дебеті бойынша - ұсталымдар бейнеленеді. Кредиттік жәнедебеттік жақтар арасындағы айырма ко қызметкерлеріне берілуге тиіс сомаға сәйкес келеді. Оны кассадан берген соң шот жабылады.
Уақытында алынбаған еңбекақы депонирленеді. Еңбекақы беру үшін белгіленген 3 күн өткен сон кассир есеп-төлемведомысында ақша алу жөнінде қол таңбаларын тексеріп алынған еңбекақыны қосып шығады. Еңбекақысын алмағандардың фамиляларының қарасына алмау туралы қол таңба қою бағанасында таңба қлйылады немесе қолмен депонерленеді деп жазыладды. Бұл жағдайда есеп - төлем ведомысы екі сома - қолма - қол ақша беріледі және депонерленді бойынша жабылады.
Еңбекақы бойынша шоттар корреспенденциясын құрдым:
№
Операциялар мазмұны
Дебет
Кредит
1
Әкімшілік басқару қызметкерлеріне тамыз айына еңбекақы есептелді
7210
3350
2
Әкімшілік басқару қызметкерлерінің еңбекақысына әлеуметтік салық есептелінді
7210
3150
3
Қызметкерлердің енбекақысынан әлеуметтік сақтандыру бойынша аударым жасалды
7210
3210
4
Еңбекақыдан ЖЗҚ-на міндетті жарна ұсталды
3350
3220
5
Еңбекақыдан ЖТС ұсталды
3120
1010,1030
6
Есепшоттан әлеуметтік сақтандыру бойынша аударым аударылды
3210
1030, 1010
7
Есепті кезеңдегі шығындар жылдық жиынтық табыстың кемуіне апарылды
5610
7210
2.6 Қазпочта АҚ-ның негізгі қорлар есебі
"Қазпочта" АҚ негізгі құралдарына несие ұйымының офисі мен сол офистегі құралдар жатады. Жалпы, негізгі құралдар деп - кәсіпорында өнім өнім, тауарларды тасымалдау немес қызмет көрсету үшін, басқа кәсіпорынғы жалға беру үшін немесе әкімшілік мақсатта пайдаланылатын және бәр операциялық циклдан немесе кезеңнен (1 жылдан) артық мерзім ішінде пайдаланады деп болжанатын материалдық активтерді айтады. Негізгі құралдар сесбі №16 Жылжымайтын мүлік, үйлер, мен жабдықтар халықаралық қаржылық есеп стандартына сәйкес жүргізіледі.
Негізгі құралға қозғалмайтын мүлік, жер, үйлер мен ғимараттар, өткізгіш тетік, машина мен жабдықтар, өлшеу және реттеу аспаптары мен қондырғылары, есептеу машиналары, көлік құралдары, аспаптар, шаруашылық құрал-саймандар және т.б. жатады.
Негізгі құралдардың бухгалтерлік қызметінің міндеті:
1.
Расталған есептік мәліметтердің,басқа дақұжаттар мен түгендеу журналдарының негізінде еңбек құралдарының барлық тірлерінің сақталуына жүйелік бақылауды ұйымдастыру.
2.
Негізгі құралдардың келіп түсуін,шығарылуын, қозғалысын есепте уақытылы және дұрыс көрсетілуін қамтамасыз ету.
3.
Негізгі құралдардың тозуының дұрыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz