Сот қолжазбатану пәні және соттық-қолжазабатанушылық сараптаманың міндеттері

Жоспар
Кіріспе

1. Сот қолжазбатану пәні және соттық.қолжазабатанушылық сараптаманың міндеттері.
2. Хаттың идентификациялқ белгілері

Криминалисттік тұрғыдан қарағанда, құжатты, қылмыстық сот ісін жүргізуге маңызы бар, оның құрамында анықталған, арнайы белгіленген мәліметтің материалды тасымалдаушысы ретінде сипаттауға болады.
Қылмыстық іс жүргізуде белгілі бір қызмет атқаратын құжаттар шеңбері барынша әр алуан болып келеді: бұл қарапайым жасалған, төменгісапалы және кәсіби деңгейде шебер жасалған, қарапайым, жалпыға қол жетімді, барлығына түсінікті және қиын, тек мамандарға ғана қол жетімді (телефон нөмірі жазылған қағаздың үзіндісі, умаждалған фотокарточка, трамвай билеті, жасанды ассигнация, жазулары бар қабырғалар және т.б.) болып келетін құжаттар болуы мүмкін.
Хат – бұл белгілі бір таңбалық жүйенің көмегімен адам ойын білдірудің, тіпті жақын араға дейін жалғыз амал болып келген, маңызды амал-тәсілдің бірі.
Хаттың басты қызметі арнайы символдар (иероглифтар, цифрлар, әріптер және т.б.) көмегімен енгізілген ақпаратты сақтау және беру болып табылады.
Сонымен бірге, хат бұл тек қарым-қатынас құралы ғана емес, сондай-ақ криминалистикалық маңызды мәліметті беру амалы екендігі жалпыға аян.
Ережеге сәйкес, хатты зерттеу кезінде, берілген мәтіннің индивидуалды ерекшеліктерінің барлық жиынтығы ескерілуі қажет.
Мағыналы – жазбаша тіл (құжаттың авторы анықталады).
Графикалық – қолтаңба (мәтіннің нақты бір орындаушысы анықталады).
Құжаттың авторы мен орныдаушысын табу мүмкіндігі адамның жазу- қозғалмалы және сөйлеу машықтарының қайталанбастығы мен тұрақтылығына негізделген. Хаттың қалыптасу процесіне адамның үйрену жағдайы, қоршаған ортаның әсері, адамның еңбек және әлеуметтік қызметі психофизиологиялық ерекшеліктері әсер етеді.
Хаттағы машықтардың білінуінің тұрақтылығы белгілі бір деңгейде қозғалу машығының біліну тереңдігіне, оның жоғарғы жүйке жүйесіндегі автоматизациясына тәуелді болып келеді, яғни машықтың біліну тереңдігі қаншалықты мықты, соншалықты нақты тұлғаның жазу-қозғалу машығының өзгеруі күрделірек болып келеді.

Құжатты жазу кезінде хаттың автоматтандырылғандығы ол тек қалыпты жағдайларда жасалған болса ғана анық білінеді. Хаттың жазылу жағдайларының кілт өзгеруі (оның мақсаттық бекітілуі, физикалық және психикалық қажуы, ауызекі сөйлеу тілін және қолтаңбасын әдейілеп бұрмалау), ақыл-ойдың күшейтілген бақылауында болатындықтан, хаттың автоматтандырылғандығының толық тоқтауына немесе әлсіреуіне әкеліп соғады.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

1. Сот қолжазбатану пәні және соттық-қолжазабатанушылық сараптаманың міндеттері.

Криминалисттік тұрғыдан қарағанда, құжатты, қылмыстық сот ісін жүргізуге маңызы бар, оның құрамында анықталған, арнайы белгіленген мәліметтің материалды тасымалдаушысы ретінде сипаттауға болады.
Қылмыстық іс жүргізуде белгілі бір қызмет атқаратын құжаттар шеңбері барынша әр алуан болып келеді: бұл қарапайым жасалған, төменгісапалы және кәсіби деңгейде шебер жасалған, қарапайым, жалпыға қол жетімді, барлығына түсінікті және қиын, тек мамандарға ғана қол жетімді (телефон нөмірі жазылған қағаздың үзіндісі, умаждалған фотокарточка, трамвай билеті, жасанды ассигнация, жазулары бар қабырғалар және т.б.) болып келетін құжаттар болуы мүмкін.
Хат - бұл белгілі бір таңбалық жүйенің көмегімен адам ойын білдірудің, тіпті жақын араға дейін жалғыз амал болып келген, маңызды амал-тәсілдің бірі.
Хаттың басты қызметі арнайы символдар (иероглифтар, цифрлар, әріптер және т.б.) көмегімен енгізілген ақпаратты сақтау және беру болып табылады.
Сонымен бірге, хат бұл тек қарым-қатынас құралы ғана емес, сондай-ақ криминалистикалық маңызды мәліметті беру амалы екендігі жалпыға аян.
Ережеге сәйкес, хатты зерттеу кезінде, берілген мәтіннің индивидуалды ерекшеліктерінің барлық жиынтығы ескерілуі қажет.
Мағыналы - жазбаша тіл (құжаттың авторы анықталады).
Графикалық - қолтаңба (мәтіннің нақты бір орындаушысы анықталады).
Құжаттың авторы мен орныдаушысын табу мүмкіндігі адамның жазу- қозғалмалы және сөйлеу машықтарының қайталанбастығы мен тұрақтылығына негізделген. Хаттың қалыптасу процесіне адамның үйрену жағдайы, қоршаған ортаның әсері, адамның еңбек және әлеуметтік қызметі психофизиологиялық ерекшеліктері әсер етеді.
Хаттағы машықтардың білінуінің тұрақтылығы белгілі бір деңгейде қозғалу машығының біліну тереңдігіне, оның жоғарғы жүйке жүйесіндегі автоматизациясына тәуелді болып келеді, яғни машықтың біліну тереңдігі қаншалықты мықты, соншалықты нақты тұлғаның жазу-қозғалу машығының өзгеруі күрделірек болып келеді.

Құжатты жазу кезінде хаттың автоматтандырылғандығы ол тек қалыпты жағдайларда жасалған болса ғана анық білінеді. Хаттың жазылу жағдайларының кілт өзгеруі (оның мақсаттық бекітілуі, физикалық және психикалық қажуы, ауызекі сөйлеу тілін және қолтаңбасын әдейілеп бұрмалау), ақыл-ойдың күшейтілген бақылауында болатындықтан, хаттың автоматтандырылғандығының толық тоқтауына немесе әлсіреуіне әкеліп соғады.
Алайда бұл факторлардың жалғасуының қысқалығын ескерер болсақ, дағдыға айналған хат мәнері жоғалып кетпейді, тек уақытша бәсеңдейді. Қалыпты жағдайлар қалпына келген кезде, машықтың автоматизациясы қайта оянады.
Бұл құбылыс қолтаңба мен жазба тілді әдейілеп өзгерту кезінде де байқалады. Және де стереотиптер негізінен қалыптасқан жеке машықтар қалады және де құжаттың қалыптасу процесіне әсер етеді.
Хаттың идентификациялқ белгілері:
Жазба тілдің белгілері;
Хаттың топографиялық белгілері;
Хат жазудағы ерекше әдеттер;
Қолтаңба белгілері.
Жазба тілдің белгілері:
Стиль (құжаттың ерекшеліктерін, жалпы түрін анықтайтын белгілер жиынтығы);
Лексика немесе сөздік қор (қолданыстағы сөздердің байлығына негізделеді және адамның біліміне,мамандығына, әдеттеріне, өмірлік ұстанымына және т.б. қатты тәуелді болып келеді);
Сауаттылықтың жалпы деңгейі (мәтіндегі әртүрлі қателердің бар болуы немесе жоқтығы, олардың саны адамның білімін сынауға, және де оның қаншалықты жиі әртүрлі құжаттарды жасауға тура келетінін білуге мүмкіндік береді);
Хаттың топографиялық белгісі: (мәтінді толығымен немесе оның жекелеген бөліктерін орналастыру ерекшеліктері).
Белгілердің бұл тоб адамның ұқыптылығы жайында пішіп-кесуге мүмкіндік береді. Жиі бұл белгілер кәсіби қызметтің нәтижесінде пайда болады, дәл осылай құқық қорғау органдарының қызметкерлері хат жазу кезінде сол қырды 2 см-ге автоматты түрде қалдырып кетеді.
Қырлар (сол және оң жақтан, өлшем, форма - тікбұрышты, трапециятәріздес, көбінесе лауазымдық қызметтері іс жүргізумен байланысты адамдарда анық байқалады);
Қызыл жолдың болуы және өлшемі (құжатты құрылымдау үшін қызмет етеді, журналистикамен, әдебиетпен және т.б. хатпен байланысты шығармашылық қызмет түрлерімен кәсіби түрде айналысатын адамдар үшін сипатты болып келеді);
Жолдар мен сөздер арасындағы интервалдар өлшемі;
Жолдардың бағыты: горизонтальды, көтерілгіш, төмендегіш, түзусызықты, дөңес, ойыс, ирелең, сатылы.
Графалау сызығы бойынша орналасу (жоғары, төмен).
Сонымен бірге: тыныс белгілері мен тасымал белгілерінің орналасуы, тақырыпаттың, қаратпаның, беттердің нөмірлерінің орналасуы.
Топографиялық белгілер орнықты және жазушымен аз бақыланады.

Хат жазудағы ерекше әдеттер
Мәтіннің жекелеген бөліктерін іріктеп шығару (автордың немесе құжатты орындаушының негізгі ойларға назар аудару әдеті, көпшілік алдында сөз сөйлеу тәжірибесі туралы хабар береді);
Түзетулер енгізу (адамның мұқияттылығына, ұқыптылығына, оның сауаттылығын және хатты жазу жағдайына назар аударуға мүмкіндік береді);
Тасымал белгілерінің болуы немесе болмауы (адамның сауатылығы, құжаттарды рәсімдеудегі жеке өзіне тән әдеттері);
Мезгілді орындау ерекшеліктері (тұрғылықты жерінің, ана тілінің ықпалымен жасалады, мысалы орыс тілінде мезгілді Күн - ай - жыл деп жазу қалыптасқан, ал ағылшын тілінде Ай-күн- жыл деп жазу қабылданған).
Сот-қолжазбатану сараптамасының міндеті сарапшы-қолжазбатанушымен, оның процессуалдық жағдайына және сот қолжазбатану саласындағы арнайы білімінің күшіне орай, сот-тергеу тәжірибесі үшін қажетті фактілік мәліметтерді бекітілуін бағамдайды.
Жалпықабылданған болып міндеттердің идентификационды, классификационды және диагностикалық болып бөлінуі танылады.
Сот-қолжазбатану сараптамасының идентификационды міндеттері қолжазбаның орындаушысының индивидуалды-нақты ұқсастығын бекітілуін немесе қолжазба обьектілерінің бір немесе бірнеше тұлғалармен орындалғандығын белгілейді. Идентификационды зерттеулердің тікелей обьектісі жеке қасиеттердің индивидуалды жүйесінің тасушысы ретінде қолтаңба болып танылады. Бұндай тапсырмаларды шешу үшін сарапшының қолында сот-қолжазбалық идентификация теориясы мен сараптаманың сәйкес әдістемесі бар.
Классификационды міндеттер сот-қолжазбатану сараптамасының елеулі мүмкіндіктерімен сәйкесінше қолжазбаны орындаушынң жасын, жынысын анықтауды мақсат етеді. Соңғы уақытта қолтаңба бойынша, жазушылардың арнайы топтарын априорлы сипаттайтын тұлғаның типологиялық қасиеттерін анықтауға мүмкіндік беретін жаңа бағыт дамып келеді. Бұндай типтегі міндеттерді шешу үшін сәйкесінше модельді және машиналы әдістер жасалып жатыр.
Диагностикалық міндеттер нақты қолжазбаның орындалу жағдайларын анықтауға бағытталған. Сот қолжазбатанушылығында жағдайдың түсінігі ретінде жазушының күйін, хаттың сыртқы бекітілуін, қолтаңбаны бүркеу бекітпесін анықтайды. Диагностикалық тапсырманың мақсаты нақты тұлғаның қолжазбалық обьектіні орындау уақытындағы, зерттеліп отырған обьектіні орындау кезіндегі хаттың төтендігін қамтамасыз еткен, хаттың төтендігі фактісін; төтендік сипатын (нақты тұлға үшін уақытша немесе тұрақты); өз қолтаңбасын әдейілеп өзгерту фактісін, жазған адамның күйін және хаттың сыртқы орнатылуын,нақты кедергілік факторларды, тануға бағытталуы мүмкін. Сот-қолжазбатанушылық диагностикалық міндеттерді шешу процесін ұйымдастыру классификационды міндеттерді шешуден аса күрделілігімен ерекшеленеді, және тек бұнымен шектелмейді, бұл поцесте айрықша орынды идентификационды зерттеулер және салыстырылып отырылған объектілерді орындаушылардың ұқсастығы туралы мәселені шешу аталған форимадағы төтендіктің уақытша немесе бірқалыптылығы туралы түйіннің қалыптасуына және теріс шешім немесе идентификационды ішкі мәселелерді шеше алмау төтендік сипатының тек болжамды формада ғана болатындығы туралы қорытынды жасауға себеп болады.
Сараптаманы тағайындау туралы қаулы немесе анықтама оның өндірісі үшін негіз болып табылады. Бұл құжаттардың әрқайсысы қылмыстық және азаматтық процессуалдық нормаларды сақтай отырып жасалуы тиіс. Сараптаманы бекіту туралы соттың қаулысында немесе анықтамасында іс үшін маңызы бар, іске қатысты барлық материалдар туралы хабарлану қажет. Оларға фабула, қолжазбалық обьектілерді орындаудың ерекше жағдайлары туралы мәліметтер, мәтіннің (қолжазбаның) мүмкін болатын орындаушылары туралы мәліметтер, зерттеуге жататын қолтаңба тиесілі тұлғалар туралы деректер жатады.
Қаулыда (анықтамада) қалыптасқан сараптаманы тағайындау туралы сарапшыға сұрақтарда, зерттелуге жататын құжаттың аты немесе мәтіннің бастапқы не қорытынды бөлімдері, құжаттың мерзімі, оның орналасуы, орындаушы болуы мүмкін тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты, ал қолтаңбаны зерттеу кезінде - кімнің атынан әрекет етеді, сол тұлғаның аты мен тегі, бұл тұлға жалған, не белгісіз немесе қол қоюды білмейтін сауатсыз емес пе, осының барлығы болуы керек.
Қаулыда немесе анықтамада сарапшының құзіретіне берілген материалдар атап көрсетілуі керек: реквизиттері нұсқала отырылып, зерттелетін құжаттар; беттер саны, басқа да құжаттар (жауап алу хаттамасы, тұлғаның қолжазбасы мен қолтаңбасының еркін үлгілерін алу, әрқайсысының беттер саны көрсетіле отырылып, бұл тұлғалардың қолтаңбасы мен қолжазбасының тәжірибелік үлгілері алу).
Қолжазба объектілерін тергеушінің (соттың) қарауы салыстырмалы материалды дұрыс дайындау үшін, сот-қолжазбатанушылық сараптамасының алдына қойылатын сұрақтарды дұрыс анықтау үшін үлкен маңызы бар. Процесс барысында құжаттың (ресми құжат немесе жеке хат алмасулар) сипатын, мәтіннің немесе қолтаңбаның жазылу уақытын, құжатты техникалық қолдан жасалу белгілері бар не жоқтығын (тазартулар, түзетулер немесе басқа да техникалық әдістер), мәтіннің немесе қолтаңбаның қалай орындалғандығын (жылдамжазу немесе баспа жазуға еліктеумен), қолжазбаның немесе қолтаңбаның жалпы белгілері (жатыққандық деңгейі, орындау қарқыны, хат таңбаларының өлшемі, көлбеулігі, қолтаңбаның транскрипциясы) анықтайды.
Құжаттарды қараумен бірге, қолжазбалық объектілердің орындалу жағдайларын анықтауға бағытталған тергеу әрекеттерін жүргізу қажет. Мысалы, зерттелуге жататын қолтаңбаның иелерін анықтау және жауап алу (ола шын мәніндебар екендігін немесе жалғандығын анықтау), мүмкін болатын орындаушыларға, зерттелуге жататын құжаттарды көрсете отырып, хат жазылған жағдайды, жазған адамның күйін анықтауға әрекеттену. Қолжазбалық объектілерді зерттеу кезінде салыстырмалы материалдар ретінде қолжазба мен қолтаңбаның еркін және эксперименталды үлгілері қолданылады.
Қолжазба мен қолтаңбаның еркін үлгілері - бұл азаматтық немесе қылмыстық іс қозғалғанға дейін және онымен байлансына дейін орындалған қолтаңбалар мен қолжазбалар. Олар сот-қолжазбатаушылық мәселелердің шешу барысындағы барынша құнды салстыру материалдары болып табылады, өйткені нақты тұлғаның бірқалыпты және сипатты машықтарын барынша толық және анық түрде айқындайды.
Азаматтық немесе қылмыстық істерге байланысты әртүрлі түсіндірмелер, шағым арыздары және т.б., шартты еркін деп атау қабылданған. Еркін үлгілерді алу кезінде, жазылу мақсатына, құрамына, және құжаттың формасына, материалына, тіліне және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.