Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандық құрамалардың ерліктерін насихаттау

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Зерттеудің көкейтестілігі республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдетуге, қоғамның экономикалық, саяси-әлеуметтік және рухани өмірін, идеялық-тәрбие жұмыстары саласындағы міндеттерді қайта жаңартуға бағытталған мемлекеттің стратегиялық бағдарымен анықталады.

Қазақ халқының ерлік дәстүрлері, майдангер-жауынгер ерліктері бірқатар шығармаларда мазмұндалған (Б. Момышұлы, Ә. Шәріпов, Қ. Қайсенов, Ә. Нұршайықов, Ж. Жұмақанов, М. Қозыбаев, Ж. Молдабеков, А. Нұрмаханова, О. Чечеткина және т. б. )

Адамзат тарихында үлкенді-кішілі он бес мыңға жуық соғыс өткен екен. Бірақ солардың ішінде ауқымы, құрбандықтары мен алапаттығы жағынан ең жантүршігерлігі екінші дүниежүзілік соғыс және оның құрамдас бөлігі - Ұлы Отан соғысы болды.

Ұлы Отан соғысының тарихын жазуда билікті идеология біздің назарымызды Отанымыздың тарихындағы қасіретті оқиғалардан аударып әкетті. Зерттеушілердің мұрағат қоймаларындағы құпияларға қолы жетпеді, тарихты зерделеуде таңдау жасаумен бөлектеушілік үстемдік етті. Қатаң идеологияық бақылау жағдайында зерттеушілер соғыс тарихның көлеңке жақтарын, сталиндік жүйенің соғыс жағдайы пайдаланып жасаған зұлымдықтарын ашып көрсете алмады.

Әскери - тарихи еңбектерде соғыстың негатипті емес, позитипті тұстарын ғана көрсетуі, жоғарғы басшылыққа жағынып кітап, мақалалардың даяр қалыппен берілуі орын алды. Құрамалардың әскери қимылдары көп жағдайда жеке бөлімше құрамалары арқылы көрсетілді, көрші халықтардың жәрдемі, көмекке берілген көшпен құралдары ескерілмей қала берді. Оларда ұрысты жоспарланған құжаттарға, жағдайдың өзгеруіне байланысты қабылданған шешімдерге талдау аз жасалды.

Ұлы Отан соғысы кезінде Қазақстанда жасақталған ұлттық әскери құрамалар жөнінде тарихшы, академик М. Қозыбаев: «Ұлы Отан соғысы жылдарында ұлттық республикаларда ұлттық-әскери құрамалар құрылғандығы белгілі. Алайда, олардың басым көпшілігі соғыста дұрыс пайдаланбады. Ал кейбір атты әскери құрамалар танкілерге қарсы шығып, жауған оқтың астында бірден жоқ болып кетті. Бұл бір жағынан халқымызға көрсетілген сенімсіздік болса, екінші жағынан тағдыр салған зобалан еді. Өйткені мұндай әскери құрамаларға жаңа ғана өркендей өсіп жетіле бастаған зиялы қауымнның өкілдері алынғанды. Ұлы Отан соғысы жылдарында қазақ сақарасының 1миллион 900 мың адам әскери және еңбек майданына мобизасияланды. Бұл халықтардың төрттен бірі еді», - деп жазған болатын.

Негізінде олар еріктілер қатарынан жасақталып майданға кеткенше республика бюджеті мен халық жарнасына қамтамасыз етілді. Бұл құрамалар соғыс басталысы мен іле-шала жасақталып, жедел түрде әскери дайындықтан өтіп, майданға жөнелтілді. Ұлттық құрамаларды жасақтау туралы бастаманы соғыстың алғашқы қатерлі кезеңінде одақтас республикалар халық комиссариаттары көтерген болатын. Осыған орай, Мемлекеттік Қорғаныс Комитетінің 1941жылғы 13 қарашада аулысы қабылданған еді.

Президентіміз Н. Ә Назарбаевтің «сол кезде біздің республика елдің жұмылдыру орталығы болды десек, артық айтпаған баламыз» деп атап өтеуі нақты шындық екенін айрықтап тұр. 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына 1миллон 370 мың қазақстандық қатысты олардың көпшілігі запастағы офицерлермен әскери училищелерді бітірген қазақстан азаматтары екендгін айрықша атап өту керек.

1941-1945 жылдар аралығында Қазақстанда 12 атқыштар мен 4 кавалериялық дибизия, 7 атқыштар бригадасы мен 5 жеке полк және әр түрлі әскер түрлерінің батольандары құрылған. Оның ішінде 3 атты әскер дибизясы мен 2 атқыштар бригадасы ұлттық құрамалар ретінде құрылды.

Соғыс тарихнамасында көмескі мәселелердің бірі-ол Кеңес Армиясының ұлттық құрамына байланысты нақты мәліметтің аз болуы. Кейінгі жылдар соғыстың «ақтандақ» беттері ашылып, ашық пікірлер айтылуда. Мұндай сәттерде салиқалы пікірлермен қатар жаңсақ ойлар да тіптен белгілі бір мақсатты көздеген арандатушылық әрекеттер де көрініп қалады. Мысалы, біреулер Ұлы отан соғысының нәтежесі мен Ұлы жеңістің маңызын жоққа шығарғысы келеді. Ал мұндай нәрселер жасұрпақтың санасына күдік салып, күнделікті тұрмыста олардың кейбірі соғыс ардагерлерінің намысына тиетін қылықтарға итермелейді. Бұл әрине маман зерттеушілерден, содай - ақ соңғы кезде тарихи тақырыптарға асығыс тұжырым жасай салатын тарихшылардан үлкен жауапкешілікті талап етеді. Себебі соңғы топтағы авторлардың тарихқа да қоғамдық ой пікірге де тигізер пайдасынан зияны мол екендігін ескерген жөн.

Осындай қарама-қайшылықтарды ескере отырып біз дипломдық жұмысымызда Қазақстанда құрылған құрамалардың Ұлы Отан соғысындағы ерлік жолдарын баяндау үшін зерттеу тақырыбын «Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның ұлттық әскери ұйымдарының құрылу тарихы мен ұрыс жолы» деп таңдауыма негіз болды.

Зерттеу обьектісі: Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның ұлттық әскери ұйымдарының құрылу тарихы мен ұрыс жолы

Зерттеу пәні: жас ұрпақтың тәрбие үдірісі.

Зерттеудің мақсаты: Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандық құрамалардың ерліктерін насихаттау.

Зерттеу әдістері: Философиялық, ҰОС қатысты тарихи әдебиеттерді теориялық талдау, ғылыми конферециялар жинақтары мен мерзімді баспалардағы ғылыми мақалаларға шолу, мұрағат материалдарын жинақтау және талдау жасау, білім саласындағы нормативтік құжаттарды зерттеу, оқу бағдарламалары мен мектеп құжаттарын талдау.

Ғылыми болжамы: егер Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандық құрамалардың ерлік жолдары нақты зерттеліп, жас ұрпақты тәрбиелеу ісінде пайдаланса онда жас ұрпаққа патриоттық тәрбие беру тиімділігі артады, өйткені Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандық құрамалардың ерліктері патриоттық тәрбие берудің қайнар көзі.

Зерттеудің міндеті:

Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстанда жасақталған құрамаларды айқындау;
Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстанда жасақталған құрамалардың қандай майдандарда соғысқанын және ерлік жолдарын саралау.

Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының дамуының стратегиялық «Қазақстан -2050» бағдарламасы [2], Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңы (2007) [3], «Әскери міндеттілік және әскери қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8-шілдедегі Заңы [4], «Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы» 11. 02. 2011 ж. [5], Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің 2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы [6], мерзімдік баспа сөздерде жарияланған ғылыми мақалалар мен материалдар.

Зерттеудің теориялық мәнділігі:

Білім беру мекемелерінде тәрбие сағаттары мен бастапқы әскери дайындық сабағында, патриоттық іс шаралар барысында Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстанда жасақталған құрамалар туралы білім беру дербес және тарихи-педагогикалық тұжырымдау тұрғысынан тұтастай қарастырылуында;

Зерттеудің практикалық мәнділігі:

жалпы білім беретін мектептермен, лицейлердің тәрбие беру үдірісінде пайдалану.
жастарды әскерге дейін дайындау үдірісінде пайдалану.

Қорғауға ұсынылатын қағидалар:

- Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстанда жасақталған құрамалардың майдан даласында жүріп өткен жолдарын нақтылау.

- Ұлы Отан соғыс жылдары Қазақстанда жасақталған құрамалардың көрсеткен ерліктерін білім беретін мекемелерде жас ұрпақты патриоттыққа және азаматтық құндылыққа тәрбиелеуде тиімді пайдалану.

Дипломдық жұмыс құрылымы: кіріспеден, төрт тараудан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады .

Кіріспе бөлімінде зертеудің көкейкестілігі, зерттеу обьектісі, зерттеу пәні, зерттеу мақсаты, зерттеу міндеті, зерттеудің ғылыми болжамы, зерттеу әдістері, зерттеу көздері, зерттеудің теориялық мәнділігі, зерттеудің практикалық мәнділігі, қорғауға ұсынылатын қағидалар қарастырылған.

«Ұлы отан соғысында Мәскеу қаласын қорғаған қазақстандық құрамалардың өткен жеңісті жолдары» атты бірінші тарауда жорық жолын Мәскеуден бастаған Қазақстандық құрамалар ерлік жолдары қарастырылған.

«Ұлы Отан соғысы жылында Қазақстандағы тыл еңбегі» атты екінші тарауда әскерлермен бірге тыл еңбеккерлерінің еңбектегі ерліктері баяндалады.

Қорытынды бөлімінде дипломдық жұмысқа қорытынды жасалынды.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі бөлімінде дипломдық жұмысты жазуда пайдаланылған дерек көздерінің тізімі берілген.

І-ТАРАУ. ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНДА МӘСКЕУ ҚАЛАСЫН ҚОРҒАҒАН ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҚҰРАМАЛАРДЫҢ ӨТКЕН ЖЕҢІСТІ ЖОЛДАРЫ

1. 1 Жорық жолын Мәскеуден бастаған және қорғаған қазақтың ұлттық әскери құрамалары

Бұл жылдары Қазақстанда барлығы 20-дан астам атқыштар және атты әскер дивизиясы мен бригадасы, бірнеше артиллерия және авиация полкі, алуан түрлі әскер түрлерінің ондаған батольоны жасақталып майданға аттанды.

КСРО-ға қарсы соғыс жоспарын жасағанда фашистік германияның стратегтері Кеңес одағының астанасын басып аулға бірінші дәрежелі мән берді. «Бұл қаланы басып алу, - деп атап көрсетілді «Барбросса» жоспарында саяси жағынан да шешуші табыс деген сөз».

Мәскеуді неғұрлым тез арада басып алуды Гитлер соғыстағы жеңістің кілті деп білді. Міне сондықтан да Мәскеуге қарай вермахтың ең негізгі күштері бағытталды. Осылайша фашистердің өз құрамына көптеген танктері мен ұшақтары бар неғұрлым күшті тобы Мәскеу бағытына жіберілді. Ол үшін барлығы 74-тен астам дивизия, оның ішінде 22 танк және моторлы дивизиялар шоғырландырылды, мұның өзі жаудың кеңес - герман майданындағы барлық күштерінің жартысына жуық еді. Мәскеу щайқасы төрт айға жуық уақытқа созылды. Оған фашистердің ең таңдаулы және адам саны көп, қару жағынан жетілдірілген «орталық» армия тобы қатынасты. 1941 ж. желтоқсан айының басында «Орталық» армия тобының адам саны 1708 мың, зеңбірегі мен минометі 13 500, танкісі 1170 самолеті 615 болды. Осы кезде Мәскеуді қорғаушылардың саны 1110 мың, олардағы зеңбірек мен миномет 7652, танк 774, самолет 1 мың еді.

Жауынгерлік іс - қимылдың сипаы жағынан Мәскеу шайқасы екі кезеңге қорғаныс және қарсы шабуылға шығу кезеңіне бөлінді. КСРО үшін ерекше қиын, тиімсіз стратегиялық жағдайда өткен оның бірінші кезеңінің «көзді ашып - жұмғанша бітетін соғыс» жоспарын іске асырмай тастауда, кеңес әскерлерінің қарсы шабуылға шығуы және неміс -фашисті әскерлерін Мәскеу түбінде талқандау үшін зор маңызы болды.

Соғыс кеңес елі аумағыда ересен күшпен қандай қайнап жатқан және ол барған сайын жаңа аудандар мен обылыстарды қамтып отырған жағдайда жауды тоқтату, оның Мәскеуге баратын жолына тосқауыл қою төтенше қиын міндет еді.

1941 жылдың қазан-қараша айларында-ақ Мәскеу майдан шебіндегі қалаға айналды.

Мәскеу түбіндегі ұрыста орыстармен бірге еліміздің көптеген ұлттарының жауынгерлері де ержүректікпен шайқасты. Бұл ұрысқа соғыстың барысында одақтас республикаларда құрыған әскери бөлімдердің қосқан үлесі зор болды. Мәскеу маңында қорғаныс және қарсы шабуылға шығу кезінде Қызыл Армияның басқа құрамаларымен бірге қазақстандық 312, 316, 391, 387, 238-атқыштар дивизиялары, 74 және 75-теңіздік, 151, 100, 101-атқыштар бригадалары ерлікпен шайқасты [8] .

Бұл дивизия мен бригадалар Мәскеуді қорғаудағы ерліктері арқылы тарих беттеріне өздерінің өшпес есімдерін жазды. Қазақстандық жауынгерлері мен офицерлер өздерінің әскери міндеттері мен анттарын аброймен орындап шықты.

Енді Мәскеуді қорғасқан әр дивизияның, бригаданың жорық жолдарына тоқталайық.

Аты аңызға айналған 316- атқыштар дивизиясы

316-атқыштар дивизиясы 1941 жылғы шілде айында алғашқылардың бірі болып Алматыда жасақталған еді. Бұл құрама Мәскеуді қорғауда бес фашистік дивизияға қарсы тұрды, одан соң калинин облысындағы ұрыстар да, риганы азат етуде де, фашистердің Курлияндия тобын талқандауда да гвардиялық жауынгерлік туды абыроймен алып жүрді.

316-атқыштар дивизиясының құрамы Алматы, Жамбыл, және Оңтүстік Қазақстан облыстарының ішінара Қырғыстанның еңбекшілерінен жасақталды. Дивизия командирі болып Азамат соғысына қатысушы, аты аңызға айналған 25-Чапаев дивизиясының қатарында шайқасқан генерал- майор И. В. Панфилов тағайындалды. Дивизияның бөлімдері алматы қаласы мен оның маңындағы жерлерде қысқа мерзімді әскери дайындықтан өткеннен кейін, 18 тамызда майданға аттанды. Дивизияны майданға шығарып салуға жиналған жауынгерлермен офицерлердің туған - туыстары мен достары оларға: «Жауға мейрімсіз болыңдар, жан аямай соғысып, жеңіспен оралыңдар!» деген аманат тапсырды.

«316-атқыштар дивизиясы алғашқыда солтүстік батыс бағытта жөнелтіліп, кейіннен оны командование Мәскеу түбінде қалыптасқан қиын жағдайға байланысты астананы қорғауға жіберді. Қазан айында дивизия Волоколамс бағытын қорғаған 16- армияның құрамына қосылып, өзіне белгіленген Тарутино - Новинка - Бухлово - Козлово - Клетки - Прозорово - Болычево совхозы бойындағы 44 километрлік қорғаныс шебіне келіп орналасты».

1941 ж. 16 қазан күні Мәскеу қазақстандық жауынгерлер мен командирлер асқан ерлік көрсетті.

Бұл күні 1075-полктің бір батольонының штабы орналасқан Федосьенко деревнясына неміс полктерінің үлкен тобы келіп кірді. Полктің штаб бастығы капитан И. М. Манаенко қорғанысты ұйымдастырып, өршелене алға ұмтылған жауға қарсы ұрыс ашты. И. М. Манаенко грантамен жаудың екі танкісін қиратты және жетпістен аса басқыншылардың көзін жойды. Ұрыста капитан И. М. Манаенко қаза тапты. Осы шайқастағы ерлігі мн табандылығы үшін ол Ленин орденімен марапатталды. Сол күні 16-армияның сол қанатының қорғаныс шебін гитлершілердің шабуылы басталған кезде, аға лейтнант, И. И. Райкиннің батальоны бірінші болып ұрысқа кірісті. Батольанға қарсы жаудың 40 танкісі бетпе-бет келе жатты. Бұл танклерді жауынгер Тілеуқабылов қарсы алды. Ол екі гранатаны қоса лақтырып, бірінші танкті жарып жіберді. Жанармай құйылған бөтелкені лақтырып, екінші танктіде өртеді. Ер жүрек жауынгерге қарай үшінші танк келе жатты, ол ең соңғы байлаулы гранатасын алға танктің астына қарай лақтырып шынжыр табанын қиратты. Бірақ жау өршелене алға ұмтылумен болды. Батольондағы адам да сирей берді, батольонның командирі И. И. Райкин ерлікпен қаза тапты. Генерал Панфиловтың бұйрығы бойына, резеревтегі батольон ұрысқа кірді. Дұшпанның танктерімен жасаған шабуылдарын ерлікпен тойтара отырып, батольон бір тәулік бойы дерлік өздерінің шебін ұстап тұрды. Осы 16 қазандағы ұрыста ғана дивизия жаудың 17 танкісін жойды.

Үш күннен кейін Осташево деревнясында 1075-полктің бірінші батольоны немістердің танк полкі мен атқыштар дивизияларына қарсы қызу ұрыс жүргізді. батольон 18-25 қазан аралығында фашистерге тегеурінді тойтарыс берді. Оларға 1075-полктің 9-атқыштар ротасы көмекке келді.

Оста - шевоға кірген 9-атқыштар ротасы жаудың жеті танкісін және көптеген атқыштарын жойып жіберді. Ротаның тірі қалған жауынгерлері Осташевоның солтүстік шетіне жиналды, бірақ бұлардың арасында рота командирі лейтнант Каюм Карипов жоқ еді. Ол жауынгерлерді шабуылға көтеру кезінде қаза тапты. Осташево ауданында немістер 40 танкісі мен 5 ұшағынан айырылды.

Осташево қорғанысын басқарған 1-батольонның командирі, капитан Лысенко қаза тапты. Ол Ленин орденімен нагрдталды. Осташево түбіндегі ұрыста батольон комиссары Анашкин, миномет ротасының командирі Фролов, батальон командирінің орын басары Прохоров көз жұмды.

26 қазан күні таңертең жау әскерінің жаңа шабуылы Волоколомск қаласына бағытталды. Авиасияның, танкінің қолдауы мен жау әскері дивизияның қорғаныс шебіне кірді, бірақ 1073-атқыштар полкінің қарсы шабуылы жауды кері шегіндірді. 27 қазанда жау авиациясы 316- дивизияның қорғаныс шебін 3 сағат бойы бомбалағаннан кейін, немістер 4 полкімен және көптеген танк күшімен Волоколамскіге кірді. Дивизия Ивановск, Порохово елді мекендерін қалдыруға мәжүр болды.

Петелино деревнясы түбінде 1077-атқыштар полкі 6-ротасының саяси жетекшісі П. Б. Вихрев бастаған 14 жауынгер немістің бес танкісі мен бір взвод әскерін жойып жіберді.

Саяси жетекші жалғыз қалса да, шетпен кетпей, гранатамен жаудың тағы екі танкісін жойып, тұтқынға түспеу үшін соңғы патронын өзіне жұмсады. П. Б. Вихревке қаза тапқаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.

Сол күні Стракова деревниясы түбінде 1077-атқыштар полкінің кіші лейтнанты П. И. Фиростов пен саяси жетекші А. М. Павлов бастаған саперлер мәңгі өшпес ерлік жасады. Батырлар бес сағат бойы жаудың жиырма танкі мен көптеген жаяу әскерлерін ілгері бастырмай қойды. Он бір патриот әскер өз бөлімінің жаңа шепке шегініп орналасуын қамтамасыз етті. Олардың бәрі де Ленинград ордені мен марапатталды.

Мәскеу түбіндегі ұрыстарда батольон командирі аға лейтнант Б. Мамышұлының әскери шеберлігі айқын көрінді. Горюны, покровское деревняларында және матренино станциясында тіректі пунктерге орналасқан атқыштар батольоны мен 1-гвардиялық танк бригадасының алты танкі, екі артиллерия батареясы, пулметшілер ротасы және саперлер взводымен күшейтілген Мамышұлының батольоны төрт тәулік бойы өз позицияларын ұстап тұрып, дивизияның жаңа шепке ауысып, ұрысқа даярлануына көмектесті.

Волоколам тас жолындағы ұрыстан кейін көп кешікмей аға лейтнант Б. Мамышұлы полкі командирі болып тағайындалды. Бұл позициядағы дивизия жауынгерлерінің көрсеткен ерліктері, жұмсаған күш - жігері жайлы армияның әскери кеңесі: «1941 ж. 20-27 қазан аралығыдағы ұрыс кезінде 316-дивизия жаудың 3 жаяу әскер және бір танк дивизиясымен шайқасты, бірде - бір жауынгер жау танкісінен сескені, кейін шегінбеді. Дивизияның құрамындағы жеке бөлімдер өжеттікпен шайқасты. Қолдарында жарылғыш бөтелкелері бар әр жауынгер танктерді жойды. Осы шабуылдарда дивизия көптеген қаруластарынан айырылды», - деп көрсетті.

15 қарашада гитлершілер Мәскеуге «шешуші» шабуылын бастады. Жау астанасының солтүстік батыс жағындағы негізгі соққысын тағы да 316-дивизия мен оның көршілері тұрған төңіректен бастады. Неміс әскерлерінің Мәскеуге жасаған екінші шабуылының кезінде, 316-бөлімдеріне қарсы, немістердің артиллериямен және авиациямен күшейтілген 2 және 6 дивизиясы, 35 және 106-жаяу әскер дивзиялары жинақталған болатын. Фашисті басқыншылары Волоколамск түбінде қорғаныс шебін бұзып өтуге тырысты.

Әуеден фашистін ұшақтары қайта - қайта шабыу жасап, жарылған бомба мен снарияттан жердің астан - кестеңі шықты. Осындай ала сапыран кезде жаудың танктері мен жаяу әскерлер дивизияның шебіне қарай өршелене ұмтылды.

Осы дивизияның 1075-полкіндегі 4-ротаның жиырма сегіз Панфиловшысының Дубосеково разьезі түбіндегі шайқасы бүкіл әлемге мәлім. Алдымен танертең лең аланда жау оларды авибатция және артиллерия соққысының астына алды, содан соң фашистердің жаяу әскері шабуылға шыққан кезде жауынгерлер оларды 150 метрге дейін жақынға келтіріп алып, пулемет пен мылтықтан оқ боратып, көбін жер жастандырды.

20 танкіні алдына салған жау екінші шабуылын бастады. Шайқас төрт сағатқа созылды. Гитлершілер тағы да 30 танкіні ұрысқа қосты. Тірі қалған жолдастарына: «Рессей ұлан - байтақ, бірақ шегінетін жол жоқ. Артымызда - Мәскеу», деп жігер берген саяси жетекші В. Клочковтың сөзі тарихта қалды. Күш мүлдем тең емес ұрыста жиырма сегіз панфиловшының көбі қаза тапты, бірақ жау танкте шепт, кесіп өте алмады. Деген мен, панфиловшылар шегінген жоқ. Жау танкілері қирап жатты. Батырлардың көбі осы жерде құрбан болды. Бұл жиырма сегіз батырдың даңқы бүкіл әлемге тарап кетті. Асқан ерлігі басқаларға үлгі - өнеге бола бермек.

Бұлар кімдер? Халық өз батырларыні келеді. Бұл жиырма сегіз батырдың көпшілігі Жетісу жерінің бұрыңғы егіншілері, жұмысшылары, колхозшы-шаруалардың ұлдары еді. Орыс жігіттері - Николай Трофимов пен Иван Шадрин, украин - Иван Москаленко мен Иван Бондеренко, қазақ - Әлікбай Қосаев пен Нарсүтбай Есболатов, қырғыз - Дуйшенқұл Шопоқов және олардың Отан үшін құрбан болған жолдастарының есімдері ел есінде мәңгі қалды. Аты аңызға айналған өжет офицер Бауыржан Момышұлының есімі де осы кезде шықты. Ол өзінің ерлігімен, қиын кездегі тапқырлығымен, ұрысты жүргізу шеберлігімен, жауынгерлік тапсырманы мүлтіксіз орындаушылық қасиетімен жауынгер офицерлердің, генерал И. В. Панфиловтың сүйспеншілігіне бөленді.

Осы бір қиын күндердегі жауынгер Алексей Блоха мен офицер Бауыржан Момышұлының достығы, офицер Бауыржан Момышұлымен генерал И. В. Панфиловтың достығы кімге болсада зор өнеге болды. Шынайы достық, нағыз ынтымақтастық осындай қиын күнде, ел басына күн туған шақта ерекше көрінді.

Панфилов дивизиясында 26 ұлттың жауынгерлері: орыстар, қазақтар, қырғыздар, украиндар, татарлар, өзбектер, т. б болды. Күші басым гитлершілермен Мәлік Ғабуллин бастаған автоматшылар тобы ерлікпен шайқасты. 1941 ж 16 қарашада автоматшылар жаудың бірнеше шабуылын тойтарды. 200- ден аса фашист пен бірнеше танкті жойды. Топта 30 жауынгер болды. Орыс Алексей Попов пен қазақ Мәлік Ғабдуллин, украин Максим Коваленко мен өзбек Қасым Абдукаримов, татар Құсайын Сайтов және т. б болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.