ҚР- ның жер қорының жалпы сипаттамасы

Жоспар

1. ҚР. ның Жер қорының жалпы сипаттамасы

2. ҚР . ның Жер қорының қазіргі кездегі құрамы

3. Жер қорының алқыпты құрамы

ҚАЗАҚСТАНРЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖЕРҢОРЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ ЖІКТЕЛУІ
Қазақстан Республикасының жер қоры 272,5 млн. га құрайды. ТМД елдерінің арасындаоның территориясы Ресей Федерациясынан кейін екінші, ал дүние жүзінде тоғызыншы орын алады.
Қазақстанның бүкіл жер қоры өте қуаң климатпен сипатталатын табиғи аймақтарда орналасқан. Жалпы түрде айтқанда, бүл ңауіпті егіншілік аймағы. Республиканың оңтүстік аймақтарында тек суармалы егіншілік қана мүмкін. Дала және құрғақ дала аймақтарында төлімі егіншілік дамығанымен, ол топыраңтағы ылғалды сақтап қалу маңсатымен күрделі шаралар кешенін талап етеді. Батыс және оңтүстік-батыс аймақтарында орасан зор территорияны аридтік табиғи жайылымдар алып жатыр. Соңғылары көбінесе қой, жылқы және түйе шаруашылығын жүргізуге пайдаланылады.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖЕР ҚОРЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ЖІКТЕЛУІ.
Қазіргі кезде Қазақстанда 20 млн. га жыртылған жер мен 35 млн. га жайылып эрозияға ұшыраған, немесе осы жағынан қауіпті. Соны мен қатар 17 млн. га жер су мен ирригациялың эрозиядан зақымданған. Реформаға дейінгі жылдары елде жыртылған жердің бір жанға шаққандағы мөлшері 2,8 га еді. Бұл өлем бойынша осы көрсеткіштің шамасынан 7 есе артық болған екен. Бірақ қазіргі кезде жыртылған жердің көлемін одан өрі кеңейтудің қажеті жоқ және мүмкіншілік те күрт шектелген. 90-жылдардағы дағдарыс республика жер қорының құрылымына түбегейлі өзгерістер енгізді.
Республиканың бүкіл жер байлығы біртұтас жер қорын (ЖҚ) құрайды. ҚР Жер кодексі бойынша ЖҚ 7 категорияға бөлінеді:
1) Ауылшаруашылық маңсатындағы жер;
2) Елді мекендердің (ңалалар, қала типіндегі поселкелер және ауылды елді мекендер) жері;
3) Өнеркәсіп, транспорт, байланыс, қорғаныс және өзге ауылша-руашылық емес маңсаттағы жер;
4) Айрықша қорғалатын табиғи территориялардың, сауықтыру, рекреациялық және тарихи - мәдени мақсатындағы жер;
5) Орман қорының жері;
6) Су қорының жері;
7) Босалқы жер.
Әрі қарай осы 7 категорияны (ҚР Жер Кодексінің Ш-Бөлімі) нақты түрде сипаттайтын мөліметтер келтіріледі.
Біріншікатегорияға ауыл шаруашылығының мұқтаждықтарына берілген немесе осы мақсатқа арналған жер алаптары жатады. Бұлар ауылшаруашылық өндірісімен айналысатын көсіпорындарға, серік тестіктерге, кооперативтерге, шаруақожалықтарына және басқада шаруашылық құрылымдарға жеке меншікке сатылған, уақытша немесе тұрақты пайдалануға (иеленуге) берілген жерлер. Бұнда ауылшаруашылың өнімдерін өндіруге тікелей пайдаланылатын ауылшаруашылық алаптарымен (жыртылған жер, шабындық, жайылым, жеміс-жидек көпжылдық кешеттері) қатар, ауыл шаруашылығының өзі міндеттерін ойдағыдай атқаруға қажетті ішкі шаруашылық жолдар, коммуникациялар, түйық оңашаланған су көздері, мелиоративтік жүйелері, құрылыстар және басқалары орналасқан жерлер кіреді. Ауылшаруашылық алаптары, негізінен мал азығын өндірілетіндері, тек ауылшаруашылың мақсатындағы жерлердің арасында ғана болмайды. Олар басқа категориялардың құрамында да кездесе береді.
Ауылшаруашылық алаптарының жалпы ауданы 220 млн. га астам. Олардың ішіндегі ең құндысы жыртылған жер. Тың және тыңайма жерлерді игеру кезеңінде оның көлемі айтарлықтай кеңейіп, ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердің құрамындағы үлес салмағы 16 % -ға, ал жалпы жер қорындағы үлес салмағы 13 % - ға дейін жетті.
Бірақ та соңғы жылдары жыртылған жердің ауданы күрт қысқарды. Қалған ауылшаруашылық алаптар көбінесе өнімділігі төмен табиғи қалпындағы жайылымдар мен шабындықтарды қамтиды. Олардың тек шамалы бір бөлігі ғана түбегейлі және үстіртін жақсартылған. Орасан зор ауданды

Қолданылған әдебиеттер
1. М.А. Гендельман, Ж.Қ. Қрықбаев
“Жерге орналастыру және кадастрдың ғылыми негіздері”
Астана, 2004 ж.