Қоршаған ортаның қазіргі заманғы проблемалары

1. Қоршаған ортаның қазіргі заманғы проблемалары
2. Экологиялық дағдарыс

Адамдардың кінәсінен қоршаған ортаға талай-талай қиянат жасалып келеді, олардың зардаптары әлемге әйгілі. Мысалы, XX ғасырдың ортасында Мэскеулік «білгіштер» Каспий теңізінің суы азаймас үшін Қарабұғаз шығанағын топырақтан бөгет салып-теңізден бөліп тастауды ұсынды. Бөгет салушылар теңізді сақтауды ойлағанымен шығанақтың қоршаған ортаға әсерін ескермеді. Кеуіп қалған шығанақтан жыл сайын 120-140 миллион тонна шаң мен тозаң, тұз қалдықтарын жел мен дауыл көтеріп Қазакстан, Түрікменстан, Түркия, Иран, Қытай, Ресей, Украина тағы басқа елдерге жеткізіп жатады.
Ақылға сыймайтын бұл бөгет экономикаға көп зиян келтірді, шөптің, егіннің өсімі азайды. Мал өнімдері кеміді, ауыру-сырқау мен өлім-жітім көбейді.
Арада 25-30 жыл өткен соң Каспийдің суы қайта көтеріліп, жағадағы елді мекендерді, кәсіпорындарды баса бастады. Сөйтіп теңіз суының көбеюі мен азаюы Қарабүғаз шығанағы-на байланысты еместігі айқын болды. Ол тек жер шарының эволюциялық даму заңына тән құбылыс еді. Әрбір 60 -70 жылда теңіз суы көтеріліп немесе төмендеп тү.руы ғасырлар бойы қайталанып келе жатқан құбылыс.
Теңіз суы көтеріле бастасымен бөгетті бұзып Қарабұғазға қайтадан су жіберілді. Сөйтіп қыруар қаражат пен күш бөгет салуға, оны бүзуға жұмсалып зая кетті.
Міне осылай, табиғат заңдарын білмеу, біле тұра онымен санаспау бос шығынға ұрындырып, қоршаған ортаға кеселін тигізіп, адамдардың өмір сүруін қиындататына тағы бір рет дәлелденеді.
Осындай мысалды Арал теңізіне байланысты да келтіруге болар еді. "Мақта тәуелсіздігіне жетеміз" деген ұранмен Орта Азия мен Қазақстанда егістік көлемі үлғайтылып, көптеген таяз каналдар мен су қоймалары салынды. Сырдария мен Амударияның суы түгелдей мақта суаруға жұмсалды. Сөйтіп Аралға су келмей, құрғап, құруға айналды.
Теңіз суы тартылғасын ондағы балық пен жануарлар дүниесі жойыла бастады. Жағадағы балықшылар жұмыссыз қалып, туған жерін, ата қонысын тастап басқа жаққа көшуге мәжбүр болды. Сонда ғана Арал апаты туралы айтыла бастады, ал оған дейін келе жатқан апатты көрмегендей ешкім жұмған аузын ашқан жоқ.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. ҚР "Қоршаған ортаны қорғау туралы" заңы1997 ж. 15 шілде.
2. ҚР "Атмосфералық ауаны қорғау туралы" заңы 2002 ж. 11 наурыз.
3. http://portal.vkgu.kz

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қоршаған ортаның қазіргі заманғы проблемалары
Адамдардың кінәсінен қоршаған ортаға талай-талай қиянат жасалып келеді, олардың зардаптары әлемге әйгілі. Мысалы, XX ғасырдың ортасында Мэскеулік білгіштер Каспий теңізінің суы азаймас үшін Қарабұғаз шығанағын топырақтан бөгет салып-теңізден бөліп тастауды ұсынды. Бөгет салушылар теңізді сақтауды ойлағанымен шығанақтың қоршаған ортаға әсерін ескермеді. Кеуіп қалған шығанақтан жыл сайын 120-140 миллион тонна шаң мен тозаң, тұз қалдықтарын жел мен дауыл көтеріп Қазакстан, Түрікменстан, Түркия, Иран, Қытай, Ресей, Украина тағы басқа елдерге жеткізіп жатады.
Ақылға сыймайтын бұл бөгет экономикаға көп зиян келтірді, шөптің, егіннің өсімі азайды. Мал өнімдері кеміді, ауыру-сырқау мен өлім-жітім көбейді.
Арада 25-30 жыл өткен соң Каспийдің суы қайта көтеріліп, жағадағы елді мекендерді, кәсіпорындарды баса бастады. Сөйтіп теңіз суының көбеюі мен азаюы Қарабүғаз шығанағы-на байланысты еместігі айқын болды. Ол тек жер шарының эволюциялық даму заңына тән құбылыс еді. Әрбір 60 -70 жылда теңіз суы көтеріліп немесе төмендеп тү.руы ғасырлар бойы қайталанып келе жатқан құбылыс.
Теңіз суы көтеріле бастасымен бөгетті бұзып Қарабұғазға қайтадан су жіберілді. Сөйтіп қыруар қаражат пен күш бөгет салуға, оны бүзуға жұмсалып зая кетті.
Міне осылай, табиғат заңдарын білмеу, біле тұра онымен санаспау бос шығынға ұрындырып, қоршаған ортаға кеселін тигізіп, адамдардың өмір сүруін қиындататына тағы бір рет дәлелденеді.
Осындай мысалды Арал теңізіне байланысты да келтіруге болар еді. "Мақта тәуелсіздігіне жетеміз" деген ұранмен Орта Азия мен Қазақстанда егістік көлемі үлғайтылып, көптеген таяз каналдар мен су қоймалары салынды. Сырдария мен Амударияның суы түгелдей мақта суаруға жұмсалды. Сөйтіп Аралға су келмей, құрғап, құруға айналды.
Теңіз суы тартылғасын ондағы балық пен жануарлар дүниесі жойыла бастады. Жағадағы балықшылар жұмыссыз қалып, туған жерін, ата қонысын тастап басқа жаққа көшуге мәжбүр болды. Сонда ғана Арал апаты туралы айтыла бастады, ал оған дейін келе жатқан апатты көрмегендей ешкім жұмған аузын ашқан жоқ.
Теңіз өлуге қалғанда мақта егісін азайтып, таяз су қоймаларын жойып, Аралға құятын су мөлшерін көбейту шаралары алына бастады. Егер осы шаралар 15-20 жыл бұрын жүргізілсе, мүмкін Арал апаты болмаған да болар еді. Бүгінгі мақтаны ойлап, теңіздің болашағын, қоршаған ортаның жагдайын, ондағы халықтың қамын ойламау өрескел қате болды.
Болар іс болып, Арал апатқа ұшыраған соң теңізді қорғау, қалпына келтіру туралы көп сөз айтылып жүр. Кім білсін, уақыт өтіп кетіп, бұл тек құрғақ қиял болмаса. Мамандардың есебіне қарағанда Аралдың жағдайын онан әрі құлдыратпай, ақырындап суын көбейтуге ондаған миллиард теңге керек.Ондай мүмкіндік Өзбекстанда да, Қазақстанда да жоқ. Апаттың халықаралық зиянын ескеріп жақында ГФР, АҚШ, Жапония қаржы бөлетіндерін хабарлады. Ал көп жыл бойы тегін мақтаның қызығын көрген Ресей мемлекетінің Аралға көмектесуге қаржысы да, құштары да жоқ көрінеді.
Арал мен Каспийдің тағдыры адамдар үшін сабақ болып, табиғатпен арақатынасты жақсарту жолдарын іздестіретін уақыт келді. Өзіміздің іс-әрекетіміз қоршаған ортаға қандай әсер жасайтынын күнілгері біліп, зиянды жақтарын болдырмауды ойластыру қажет- ақ.
Жер жүзінде экологиялық дағдарыс басталды, қоршаған орта адамдар өмір сүруіне қолайсыз қалге түсті деген қағнда-лар көп айтылатын болды. Әрине, мүндай жағдай бір жылда, болмаса он жылда пайда болған жоқ. Адамдар әрқашанда қор-шаған ортаға өздерінің әсерін тигізетін. Жидек пен жеміс жи-нағанда, аң мен қүс аулағанда, орманды өртен егістік жер эзірлегенде қоршаған ортаға зиян келіп жататын. Бірақ бұл зиянның көлемі аз болатын да, табиғат өздігінен реттеліп, қалпына келетін. Сейтіп адамдар жасаған зиян тез жойыльш, табиғатта қалыптасқан тепе-тендік көп бузылмайтыв.
XX ғасырдың екінші жартысынан бастап жағдай күрт өзгерді. Өнеркәсіп көлемі бірнеше есе өсті, шикізаттың жаңа түрлері іске қосылды, энергия қуатын, жер қойнауы мен теңіз байлықтарын пайдалану кобейді.
Ғылыми-технкалық прогресс адамдарға жаңа қүралдар, мәшинелер, химиялық заттар шығаруға, олардың үлкен күшке айналуына көмектесті.
Осының арқасында адамдардың күші мен мүмкіншілігі, олардың қоршаған ортаға жасайтын әсері де арта түсті. Енді оны табвғатта болып жататын үлкен қүбылыстармен - жа-нартаулар атқылауы, су тасқыны, жер сілкінуі, дауыл сияқты сұрапыл күшті апаттармен салыстыруға болады.
Табиғатты өзгерту, байлықтарын пайдалану қазір өзінің шегіне жеткенге үқсайды. Мұны елемей қоршаған ортаны осы қарқынмен тонай берсек, табиғат өздігінен қалпына келу мүмкіншілігінен айырылып, жер бетіндегі тіршілікке үлкен қауіп төнеді.
Дүние жүзінде экологиялық дағдарыстың басталуына мы-налар себеп болады:
Бірінші - соңғы дүниежүзілік соғысқа дейін өнеркәсібі дамыған 10-15 мемлекет болса, соғыстан кейін отаршылдық жүйе күйреп тәуелсіздік алған елдер өнеркәсіпті дамыту жылына түсті. Әр ел өзінің қазбалы кендерін пайдаланып, зауыт пен фабрикалар салып, жол қатынастарын тәртіпке келтірді. Жаппай өнеркәсіппен айналысу қоршаған ортаға зиянды болып, айналаны уытты қалдықтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.