Экологиялық дағдарыс

Кіріспе
Экологиялық дағдарыс (немесе төтенше экологиялық жағдайлар) кезінде табиғат пен қоғам арасындағы өзара қарым-қатынас шиеленісе түседі. Бұл кезде қоғамдағы өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастар биосферадағы тарихи қалыптасқан тепе-теңдіктің бұзылуына әсер етеді. Мұның өзі түптеп келгенде адамзат өміріне қауіп төндіре бастады. Экологиялық дағдарыс — қайтымды процесс. Оны адамның белсенді түрде жүргізілген іс-әрекеттері арқылы біртіндеп жоюға болады. Мысалы, экологиялық таза энергия (жел, Күн, су) көздерін кеңінен пайдалану немесе пайдалы казбаларды әрі тиімді, әрі кешенді пайдалану және т.б. Тірі организмдердің сирек түрлерін қорғау жұмыстарын қатаң қадағалау, ормандарды қалпына келтіру, топырақ құнарлылығын арттыру және т.б. жұмыстар арқылы да экологиялық дағдарыстарды тоқтатуға болады.
Адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынас. Жер бетіндегі биосфера қабығы миллиардтаған жылдар бойы біртіндеп қалыптасқан өзін-өзі реттеп отыратын ғаламдық ашық жүйе. Ондағы тірі организмдер сыртқы ортаның үнемі өзгеріп тұратын жағдайларына тіршілік ақпараттары арқылы бейімделді. Биосфераның ұзақ уақыттар бойы қалыптасқан динамикалық тұрақтылығының нәтижесінде, организмдер мен коршаған орта арасында табиғи тепе-теңдік пайда болды.
Адам пайда болғаннан бастап-ақ, биосферадағы қалыптасқан экологиялық тепе-теңдік өзгере бастады. Адамның іс-әрекеттерінің тікелей табиғатқа әсер етуін антропогендік факторлар деп атайды. Жер тарихында адамның пайда болуының өзі ең ірі эволюциялық өзгеріс деп есептелінеді. Алғашқы кезде адам санының аз болуы және табиғатқа табыну дәстүрінің болуына байланысты адамның табиғатка әсері онша байқала қоймады. Бірте-бірте адам санының артуы, жаңа жерлерді игеруі, табиғат байлықтарын кеңінен пайдалануы нәтижесінде адамның табиғатқа ықпалы арта түсті.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Сәтімбеков Р. Биология:— Алматы: 2007ж.
2. Қазақ энциклопедиясы, 10 том;
3. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова орысша- қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент.
“Ғасыр-Ш”, 2005 жыл.
4. Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. —
Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
І. Кіріспе
1.Экологиялық дағдарыс
1.1 Бірінші кезең
1.2 Екінші кезең
1.3 Үшінші кезең
2 Экологиялық апат
2.1 Экологиялық мәселелер
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Экологиялық дағдарыс (немесе төтенше экологиялық жағдайлар) кезінде
табиғат пен қоғам арасындағы өзара қарым-қатынас шиеленісе түседі. Бұл
кезде қоғамдағы өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастар биосферадағы
тарихи қалыптасқан тепе-теңдіктің бұзылуына әсер етеді. Мұның өзі түптеп
келгенде адамзат өміріне қауіп төндіре бастады. Экологиялық дағдарыс —
қайтымды процесс. Оны адамның белсенді түрде жүргізілген іс-әрекеттері
арқылы біртіндеп жоюға болады. Мысалы, экологиялық таза энергия (жел, Күн,
су) көздерін кеңінен пайдалану немесе пайдалы казбаларды әрі тиімді, әрі
кешенді пайдалану және т.б. Тірі организмдердің сирек түрлерін қорғау
жұмыстарын қатаң қадағалау, ормандарды қалпына келтіру, топырақ
құнарлылығын арттыру және т.б. жұмыстар арқылы да экологиялық дағдарыстарды
тоқтатуға болады.
Адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынас. Жер бетіндегі биосфера
қабығы миллиардтаған жылдар бойы біртіндеп қалыптасқан өзін-өзі реттеп
отыратын ғаламдық ашық жүйе. Ондағы тірі организмдер сыртқы ортаның үнемі
өзгеріп тұратын жағдайларына тіршілік ақпараттары арқылы бейімделді.
Биосфераның ұзақ уақыттар бойы қалыптасқан динамикалық тұрақтылығының
нәтижесінде, организмдер мен коршаған орта арасында табиғи тепе-теңдік
пайда болды.
Адам пайда болғаннан бастап-ақ, биосферадағы қалыптасқан экологиялық
тепе-теңдік өзгере бастады. Адамның іс-әрекеттерінің тікелей табиғатқа әсер
етуін антропогендік факторлар деп атайды. Жер тарихында адамның пайда
болуының өзі ең ірі эволюциялық өзгеріс деп есептелінеді. Алғашқы кезде
адам санының аз болуы және табиғатқа табыну дәстүрінің болуына байланысты
адамның табиғатка әсері онша байқала қоймады. Бірте-бірте адам санының
артуы, жаңа жерлерді игеруі, табиғат байлықтарын кеңінен пайдалануы
нәтижесінде адамның табиғатқа ықпалы арта түсті.

Экологиялық дағдарыс
Экологиялық дағдарыс – қоғам мен табиғат арасындағы қатынастарда
қарама-қайшылықтың күрт шиеленісуі. Қоршаған ортаны қорғау және дамыту
жөніндегі халықаралық конференциялар (Стокгольм, 1972, Рио-де-Женайро,
1992) Экологиялық дағдарысты қазіргі заманның ғалами мәселелерінің бірі деп
ресми түрде таныған. Экологиялық дағдарыс 20 ғасырдың 2-жартысынан бастап
күшейе түскен шектен тыс антропогендік ықпалдың салдарынан жаратылыста
табиғи үдерістердің бұзылуынан (ғылыми-технология революцияның болжап
білуге болмайтын зардаптары, энергияны тұтынудың көбейе түсуі, қазба отынды
жағу, демографиялық дүмпу, қарулы қақтығыстар) пайда болды.
Экологиялық дағдарыстан экология апатты ажырата білу керек: дағдарыс
адамның белсенді әрекетінен болатын қайтымды күй, апат – қайтымсыз құбылыс,
адам мәжбүрлі түрде енжар, зардап шегуші тарап (мысалы, ұзаққа созылған
қуаңшылық, малдың жаппай қырылуы). Қоршаған ортаның ластануы адамның,
әсіресе өндірістің әсері нәтижесінде түрлі нысандарда көрініс табады. Олар:
контоматация (ортаның инертті материалдарға қанығуы), уыттану (хим. активті
субстанциялармен қанығу, радиациямен ластану, ұзақ жасайтын
радионуклидтермен ластану), электро-магниттік детериорация, деструкция
(табиғи құрылымдардың бұзылуы), пейоризация (ландшафт әсемдігінің бұзылуы),
т.б. Бұл нысандар көбінесе кешенді түрде әрекет етіп, табиғи үдерістерді
қатерлі түрде бұзады, сөйтіп, сайып келгенде, биосфераның түгел азып,
өркениеттің опат болуына апарып соқтырады. Қазіргі жағдайда ғалами қауіпті
үш үрдіс байқалып отыр. Олар: атмосфера құрамының өзгеруі; осының
салдарынан “парникті әсердің” күшеюі және климаттың жыли бастауы, мұның өзі
мұздың еріп, мұхит деңгейінің апатты түрде көтерілуіне апарып соқтыруы
мүмкін; жер төңірегінің ғарыштық аппараттардың қалдықтарымен ластануы.
Бұдан басқа қосалқы ғалами ауқымдағы төрт үрдіс те қатерлі. Олар: әлемдік
мұхиттың мұнай қабыршағымен ластануы, мұның өзі гидросфера мен атмосфера
арасындағы энергия алмасу мен масса алмасуды бұзады; жануарлар дүниесі мен
өсімдіктер дүниесінің түрлік құрамының және олардың зәузаттық қорының
қысқаруы; Жер бетіндегі тіршілікті Күннің қатал ультракүлгін сәулесінен
қорғайтын озон қабаттың қысқаруы; оттектің басты “фабрикасы” орманды шабу,
кесу (дамушы трофикалық елдерде) салдарынан да, қышқыл қалдықтарынан
зақымдануы салдарынан да оның азып-тозуы. Кейбір аймақтарда Экологиялық
дағдарыс экология қасірет деңгейіне жетті (Арал өңірі, Семей полигоны
аймағы, Чернобыль, Гималай аймағы, Амазония, көптеген индустриялық
агломерациялар). Қазіргі кезде Экологиялық дағдарыстың жай-күйі ұғынылды,
тиісті ғылыми орталықтар, әлемдік ауқымдағы институттық, ұлттық деңгейдегі
органдар – министрліктер дәрежесіндегі органдар құрылды. Тиімді экология
саясаттың ғылыми негіздері тұжырымдалды, Экологиялық дағдарысты
шиеленістіретін бірқатар әрекеттерге жол бермеу (қазба отынды тұтыну
көлемін қысқарту, энергияның экология қауіпсіз көздерін пайдалануға көшу,
озон қабатын бұзатын заттардың шығарылуын қысқарту, кит тәрізді жануарлар
мен басқа да жануарлардың түрлерін аулау кәсіпшілігіне тыйым салу, т.б.)
жөніндегі халықаралық уағдаластыққа қол жеткізілді. Табиғатты қорғау
жолындағы, қауіпті технологияларға қарсы халықаралық қоғамдық қозғалыстар
кең ауқымды сипат алды. Экологиялық дағдарысты еңсеру шараларының жүйесіне
елеулі нышан ретінде халыққа экология тәрбие беру енгізілді.
Кезеңдері
Бірінші кезең
Бірінші кезең — бастапқы тас (палеолит) дәуірін қамтиды. Бұл кезенде
алғашқы кауымдық қоғам қалыптасып, адамдар аң аулауды және өсімдіктерді
жинауды кәсіп етті. Осы дәуірдің өзінде-ақ адамның өсімдіктер мен
жануарларға әсері байқала бастады. Мысалы, ретсіз көптеп аулаудың
нәтижесінде мамонттар, алып бұғылар, жүнді мүйізтұмсықтар және т.б. аңдар
жойылды.
Екінші кезең
Екінші кезең — неолит дәуіріндегі (VIII—VII б.з.д. мыңжылдық)
егіншілік пен мал шаруашылығының пайда болуымен ерекшеленді. Мұндай
шаруашылықтар үшін бұрын пайдаланылмаған жаңа жерлер игерілді, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.