Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы туралы
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1. Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі ... ..7
ІІ бөлім. Сотта өкілдік ету ұғымы, мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.1. Сотта өкілдік ету түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1. Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі ... ..7
ІІ бөлім. Сотта өкілдік ету ұғымы, мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.1. Сотта өкілдік ету түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе.
Қазақстан Республикасы Ата Заңы Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, ол ат абсолютті деп танылған, олардан ешкім айыра алмайды.Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады. Конституцияның 13-бабына сай:
1.Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және өзінің құқықтары мен бостандықтарын, қажетті қорғанысты қоса алғанда заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қарауға хақылы.
2.Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар.
3.Әркімнің білікті заң қөмегін алуға құқығы бар.Заңда көзделген реттерде заң көмегі тегін көрсетіледі.
Сот қорғауының негізі-азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүдделері мен субъективтік құқықтарын қорғау болып табылады.
Азаматтық іс жүргізу заңдары негізінде азаматтық құқықты қорғау сотпен, төрелік сотпен, шаруашылық сотпен немесе екі жақтың келісімімен болған сотпен іске асырылады. Арнайы заңды актілермен қаралған оқиғаларда азаматтық құқықтар әкімшілік тәртіпте қорғалады.
Бұзылған субъективті құқықты және заңды мүддені қорғау үшін сотқа жүгіну құқығы – кең, демократиялық, конститутциялық құқық, онда әділ сотқа жетуге мүмкіндік туады. Конститутцияда барлық адам заң мен сот алдында тең деп бекітілген. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына,тіліне,дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімге ешқандай кемсітуге болмайды. Сонымен қатар, әр адам негізгі заң конституция мен заңды сақтау керек , басқа адамдардың құқығын және бостандығын сыйлау, заңмен орнатылған басқада міндеттерді атқару керек деп бекітілген.
Қазақстан Республикасы Ата Заңы Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, ол ат абсолютті деп танылған, олардан ешкім айыра алмайды.Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады. Конституцияның 13-бабына сай:
1.Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және өзінің құқықтары мен бостандықтарын, қажетті қорғанысты қоса алғанда заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қарауға хақылы.
2.Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар.
3.Әркімнің білікті заң қөмегін алуға құқығы бар.Заңда көзделген реттерде заң көмегі тегін көрсетіледі.
Сот қорғауының негізі-азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүдделері мен субъективтік құқықтарын қорғау болып табылады.
Азаматтық іс жүргізу заңдары негізінде азаматтық құқықты қорғау сотпен, төрелік сотпен, шаруашылық сотпен немесе екі жақтың келісімімен болған сотпен іске асырылады. Арнайы заңды актілермен қаралған оқиғаларда азаматтық құқықтар әкімшілік тәртіпте қорғалады.
Бұзылған субъективті құқықты және заңды мүддені қорғау үшін сотқа жүгіну құқығы – кең, демократиялық, конститутциялық құқық, онда әділ сотқа жетуге мүмкіндік туады. Конститутцияда барлық адам заң мен сот алдында тең деп бекітілген. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына,тіліне,дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімге ешқандай кемсітуге болмайды. Сонымен қатар, әр адам негізгі заң конституция мен заңды сақтау керек , басқа адамдардың құқығын және бостандығын сыйлау, заңмен орнатылған басқада міндеттерді атқару керек деп бекітілген.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Баймолдина З.Х. Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции. Алматы: Жеті жарғы, 2001.-152б.
2. Баймолдина З.Х. К вопросу о сущности принципа диспозитивности гражданского процессуального права// Научные труды . Выпуск 1. Алматы, 1999.-45б.
3. Баймолдина З.Х. Мировое соглашение в гражданском судопроизводстве//Договор в гражданском праве: проблемы теории и практики. Том 1. Алматы, 2000.-152б.
4. Гурвич М.А. Учение об иске (состав, виды). Учебное пособие. М., 1981.-
5. Тихиня В.Г., Тихонович В.В. Рассмотрение в суде гражданских дел. Минск, 1982.-43б.
6. www.zakon-online.com
7. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
8. Қазақстан Республикасының “Азаматтық іс жүргізу” кодексі Алматы 2006 жыл
9. М.С.Шакарян “Гражданский процесс” Москва 1993 год
10. З.К.Абдуллина “Гражданская процессуальная право” Алматы 2001 год
1. Баймолдина З.Х. Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции. Алматы: Жеті жарғы, 2001.-152б.
2. Баймолдина З.Х. К вопросу о сущности принципа диспозитивности гражданского процессуального права// Научные труды . Выпуск 1. Алматы, 1999.-45б.
3. Баймолдина З.Х. Мировое соглашение в гражданском судопроизводстве//Договор в гражданском праве: проблемы теории и практики. Том 1. Алматы, 2000.-152б.
4. Гурвич М.А. Учение об иске (состав, виды). Учебное пособие. М., 1981.-
5. Тихиня В.Г., Тихонович В.В. Рассмотрение в суде гражданских дел. Минск, 1982.-43б.
6. www.zakon-online.com
7. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
8. Қазақстан Республикасының “Азаматтық іс жүргізу” кодексі Алматы 2006 жыл
9. М.С.Шакарян “Гражданский процесс” Москва 1993 год
10. З.К.Абдуллина “Гражданская процессуальная право” Алматы 2001 год
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І бөлім. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі ... ..7
ІІ бөлім. Сотта өкілдік ету ұғымы, мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.1. Сотта өкілдік ету түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе.
Қазақстан Республикасы Ата Заңы Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, ол ат абсолютті деп танылған, олардан ешкім айыра алмайды.Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады. Конституцияның 13-бабына сай:
1.Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және өзінің құқықтары мен бостандықтарын, қажетті қорғанысты қоса алғанда заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қарауға хақылы.
2.Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар.
3.Әркімнің білікті заң қөмегін алуға құқығы бар.Заңда көзделген реттерде заң көмегі тегін көрсетіледі.
Сот қорғауының негізі-азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүдделері мен субъективтік құқықтарын қорғау болып табылады.
Азаматтық іс жүргізу заңдары негізінде азаматтық құқықты қорғау сотпен, төрелік сотпен, шаруашылық сотпен немесе екі жақтың келісімімен болған сотпен іске асырылады. Арнайы заңды актілермен қаралған оқиғаларда азаматтық құқықтар әкімшілік тәртіпте қорғалады.
Бұзылған субъективті құқықты және заңды мүддені қорғау үшін сотқа жүгіну құқығы – кең, демократиялық, конститутциялық құқық, онда әділ сотқа жетуге мүмкіндік туады. Конститутцияда барлық адам заң мен сот алдында тең деп бекітілген. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына,тіліне,дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімге ешқандай кемсітуге болмайды. Сонымен қатар, әр адам негізгі заң конституция мен заңды сақтау керек , басқа адамдардың құқығын және бостандығын сыйлау, заңмен орнатылған басқада міндеттерді атқару керек деп бекітілген.
Құқық пен бостандықтың іске асырылуы азаматтардың өздерінің міндеттерін атқаруымен тығыз байланысты.
Барлық заңдарда, әсіресе соңғы жылдарда қабылданғандарында сотқа шағым беру құқығы қаралады.
4. Азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүддесін және субъективті құқығын қорғау сот қызметі әділ сот, азаматтық және қылмыстық істерге рұқсат алады және қарау бағытында іске асырылады, сонымен қатар қажет жағдайда заңмен қарастырылған мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Әділсот Конститутцияға және заңға толық сәйкестігімен іске асырылады. Заңды тәртіпте орнатылып, таңдалған соттан басқа ешкім соттың құзіретіне жататын істерді шешуге құқығы жоқ.
Конституцияда бекітілгендей әділ сот толық заңға сәйкестендіріліп сотпен жүзеге асырылады. Белгіленген заңды тәртіпке сәйкес соттың құзыреттілігіне қатысты істі шешуге тек соттан басқа ешкімнің құқығы жоқ. Қоғамдық қатынастарды жаңаландыру жағдайында құқықтық мемлекет құру, қоғамды саяси – эканомикалық бағдарламаларды дамытуды іске асыруда ең айрықша рөлді азаматтық істердің әділ соты иемденген. Сотпен қаралған және әрі қарай қарауға қайта қабылданған заңдар, негізінде азаматтық істерді құрайды. Осы істерді қарау және шешу азаматтар мен заңды тұлғалардың маңызды бөлігінің субъективті құқығын және заңды мүддесін қорғайды.
І. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі.
Қазіргі кезеңде азаматтардың құқығын және бостандығын қорғау соттың рөлін жоғарлатады және де заңды тұлғалардың құқығы мен заңды, әлеуметтік әділеттілік қағидасын орнықтыру, құқық бұзушылықты болдырмау, заңды құрметтеуге тәрбиелеу құқықтық азаматтардың абыройы. Бұл тапсырмалар өте сәтті іске асырылуы мүмкін, егер заңды өте қатты сақтайтын, өте маңызды құқықты мемлекеттің негізгін қалау басты мақсат болса.
Ғылым алдында мәселені зерттеу тапсырмасы тұр, яғни заңдарды жетілдіру мақсатында құқықты сотта қорғау, заңды қолданылатын қызметі секілді. Әділ сотты тәрбиелеуге оның өнегелік рөліне айрықша көңіл бөлудің маңызы зор.
Азаматтық іс жүргізушілік құқықтық ғылым азаматтық және басқа да құқық бұзушылықтардың себептерін зерттеуі тиіс, сонымен қатар, сот қателіктерін, жинақталған практикалық материалдарды қолдану арқылы және статистиканың мәліметтерін, заң бұзушылықты болдырмау үшін шаралар қарастыруы тиіс. Сондай-ақ азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылымы, басқа құқықтық ғылымдармен қатар әртүрлі заң бұзушылық және тапсырмаға сәйкес сот практикасын жетілдіру бекітілген заңға сәйкес болу керек. Дәстүр бойынша азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылымы сот ғылымымен қатар, қорғаудың басқа формаларын және субъективті құқықты қорғау, яғни құқықтық нормалар, азаматтық – құқықтық дауларды жолдастық соты, нотариат органдарының қызметін шешіп қадағалап отыру. Сол себепті азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылым жүйесі құқық жүйесінен өзгешелеу. Бірақ ғылымның негізгі құрамды бөлігі субъективті құқықты қорғау сот формасымен келісілген азаматтық іс жүргізушілік құқық.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық - барлық заңды мөлшерлер, азаматтық істер сатымен қарастыру тәртібі мен рұқсат алу тәртібін бақылау, яғни азаматтық істердің әділсоты, сонымен қатар сот шешімдерін мәжбүрлеп іске асыру. Сол себепті азаматтық іс жүргізушілік құқығының пәні қоғамдық қатынастар болып табылады. Олар азаматтық сот істері саласында қалыптасады, яғни азаматтық құқықтық қатынас. Бұл қатынастар соттың қызметі нәтижесінде пайда болады, осы процесске қатысатын тараптар сот шешімін орындаушы органдар, азаматтық іс жүргізуші құқық нормаларына сәйкес іске асырылады.
Азаматтық іс жүргізу құқығы субъективті құқықтың соттың қорғалуымен және азаматтардың және заңды тұлғалардың заңды мүдделерін қамтамасыз етеді.
Құқықтық әдістерді реттеу, азаматтардың процессуалды құқықтарына тән, екі жағдаймен алдын – ала анықталған:
Біріншіден- азаматтық процесстің туындауы, оның дамуы, бір түрден екінші түрге өту мүддесін білдірген адамдарға байланысты ;
Екіншіден- азаматтық процессуалды құқықтық қатынастың міндетті және шешуші субъектісі сот болып табылады, ол мемлекет атынан шешім қабылдайды, керек уақыттарда мәжбүрлеп орындатуға құқылы.
Бұл өзіндік азаматтық процессуалды құқықтық әсер ету әрекеттерімен бақыланған қатынасты көрсетеді, оның қағидаларын шарттастырады. Кейбір ғалымдар азаматтық іс жүргізу құқығы пәніне барлық мемлекеттік органдар (сотпен қатар ) және қоғамдық бірлестіктерді қосады.
Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі.
Азаматтық іс жүргізу құқығы деп – белгілі бір жүйедегі іс жүргізу нормаларының жиынтығын қамтитын, азаматтық іс бойынша әділетті шешім
шығаруда сот пен іс жүргізуге қатысушылар арасындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін құқық саласы. Азаматтық іс бойынша жүргізуге қатысушылардың әр қайсысы үшін іс жүргізу құқықтары мен міндеттері белгіленген. Мысалы, сот өзінің қарауына жататын істердіқорғауға және шешуге құқылы.
Азаматтық іс жүргізу құқығының нормаларын құқықтық теттеу объектісі болып азаматтық іс бойынша сот өндірісі саласындағы қоғамдық қатынастардан көрінеді. Азаматтық іс жүргізу әділеттілікті жүзеге асырушы тек сот қызметінің формасы болып табылады. Азаматтық іс жүргізу құқығының өзінің принциптерімен әдістері бар.
Азаматтық іс жүргізу құқығы қоғамдық қатынастарды диспозитивті рұқсат етуші әдіспен реттейді. Бұл азаматтық істердің пайда болуына сот емес, тұлғалар мүдделі болып келеді. Формальды мағынадағы азаматтық іс жүргізу құқығының кезінде Қазақстан Республикасы қатысқан халықаралық келісім шарттар мен заңдылық актілері қызмет етеді.
Азаматтық іс жүргізу құқығының көздері шеңберінің аясы өте кең. Азаматтық іс жүргізу құқығының басты көзі – Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады.
Азаматтық іс жүргізудің құқықтық жүйесі азаматтық процессуалдың барлық мөлшері анықталды, азаматтық істердің әділ сотын реттеуші және мемлекеттік азаматтық сот ісін жүргізу тапсырмасының орындалуын қамтамасыз етеді.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық құрамында ортақ жағдайды ажыратуға болады, мазмұнымен барлық іс жүргізуге жататын нормалар, іс жүргізудің әр жеке кезеңіндегі өндірісті реттеу, орындау өндірісін қосып, және де шетелдік элементпен процессуалды қызметті реттеу. Осыдан кейін іс жүргізушілік құқық жүйесінде екі бөлім айқындалады – ортақ және айрықша. Азаматтық іс жүргізушілік құқықтың ортақ бөлімін негізгі институттар құрайды. Ортақ жағдай : әділ сот принциптері және өкілділік, айғақ, сотқа шағым беру құқығы бекітілген. Азаматтық іс жүргізу заңының айрықша бөлігі – құқық мөлшерінің барлығы, процесті әр кезеңінде реттеу ҚР АІЖК құрылымын анықтайды.
Азаматтық іс жүргізу құқығы – азаматтық сот істері тапсырмасын орындаудың маңызды кепілдемесі, соттық қорғауға конститутциялық құқықты тарату, себебі сот құзіреттілігін, заңның және процесске қатысушылардың барлығы жете қарастырылады.
Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзі - заңды актілер, берілген өсінділер, құқық мөлшерінің мазмұны. Азаматтық іс жүргізу заңының негізгі қайнар көзі Қ Р-ң Конституциясы болып табылады, ол сот ісінің маңызды қағидаларын қарастырады. Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзінің бірі - ҚР-ң прокуратурасы туралы заңы болып табылады. Прокуратура туралы заңында бірінші сотында қарағанда прокурорға азаматтық істер жөнінде сотқа қатысуға мүмкіндік алады. Процеске шағым және қадағалау сатысы сонымен қатар шағым беру жолы, заңдардың орындалуын қадағалау, прокурор заңға қарсы келетін құқықтық актты, органға немесе қызметтік адамға қарсы келуге құқылы. Азаматтық іс жүргізу құқығының көздері заңдар болып табылады. Олар әртүрлі құқықтық қатынастарды реттейді. Көптеген заңдарда сотқа азаматтық істердің ведомостьвалығын орнатады. Заңнан басқа да процессуалды мөлшерлер Үкімет қаулыларында болуы мүмкін. Азаматтық іс жүргізушілік құқық негіздеріне халықаралық келісімдер де жатады, олар азматтық істер бойынша мемлекеттердің өзаралық құқықтық көмектерін анықтайды.
Уақыт бойынша процессуалды мөлшер қызметі ережемен анықталады, азаматтық істерді қарауға сәйкес, жеке процессуалды істерді іске асыру, азаматтық іс жүргізушілік заңы бойынша сот шешімдерін орындау жүргізіледі, қазіргі таңда жұмыс істеп тұрған процессуалды қызметті іске асыру. Осылайша, сотта азаматтық істерді уақытқа тәуелсіз қоздыру, процессуалды істерді іске асырғанда процессуалды заңдар қолданылады. Кеңістіктегі азаматтық процессуалды мөлшерді іс әрекетті органның компетенциясына тәуелділікті орнатады, заң шығарушы, қолданысқа жататын, және соттың орнатылған жері, жеке процессуалды іс әрекеттерді қарастыру немесе іске асыру. ҚР-ң соттары өз қызметінде ҚР-ң азаматтық процессуалды заңдарды басқарады және жеке процессуалды іс әрекеттер іске асырылады немесе сот шешімі орындалады. Демек, ҚР –ң процессуалды нормасы Қазақстанның барлық жерінде іске асырылады және ҚР –ң барлық соттары қолданады. Бұл ереже ҚР-ң сотына басқа елдегі сотты аударғандада іске асырылады немесе жеке процессуалды іс әрекет басқа мемлекеттің сот тапсыруы мен іске асырылады.
Осылайша азаматтық істерді қарағанда жеке процессуалды іс әрекетті істегенде және сот шешімін орындағанда сәйкес келетін процессуалды әрекетті іске асыру жеріне байланысты процессуалды заң іске асырылады. Азаматтық процессуалды мөлшерлер барлық азаматтарға арнайы, міндетті күші бар, мемлекеттік кәсіпорын, мекеме, басқа кооперативті және қоғамдық ынтымақтастықтар және олардың бірігуі. Азаматтық процессуалды заңы шетелдіктерге, шетелдік мекемелерге, ынтымақтастықтарға Қазақстан териториясында орналасқанның барлығына тараған.
Азаматтық іс жүргізу құқығы материалды құқықпен тығыз байланыста әрекет етеді. Ол күшпен іске асырудың түрі қызмет атқарады, азаматтық, отбасылық, еңбектік, административті және басқа міндеттер, субъективтік құқық қорғау формасы, материалды мөлшерге сәйкес бұйрықты өз еркімен міндетті адамдармен орындалмаса қолданылады. Құқықтық қатынастар мен қызығушылықтар мінездері сотпен қарастырылған зат қызметін атқаратын, олардың қорғау формаларын өзгертеді. Сот азаматтық істерге материалды құқық негізінде рұқсат береді. Бірақ құқықтың бұл өсінділері дербес және пән бойынша әртүрлі және де құқықтық реттеу әдістері материалды құқықты реттеу пәні екі жақтың қатынас саласының сәйкес келуі болып табылады – заттық, мүліктік, жеке мүліксіз, еңбектік, жанұялық және т.б. Азаматтық процессуалды мөлшер императивті әрекет етеді, екі жақтың құқығы және басқа адамдар, іске көңіл білдіру құқығы болып табылады, яғни оның ерігіне байланысты субъективті процессуалды құқыққа тиістілерді таратады. Келісім процессінде сирек шығару түрінде жіберіледі. Сот құрылысы мөлшері сотың жүйе ынтымақтастығын орнатады және әділ сот саласындағы жүйесінің органдар компетенциясы, процессуалды құқық мөлшері формасы және тәртібі анықталады, онда сот компетенциясы іске асырылады. Сот заңмен қарастырылған оқиғалар әкімшілікті органдардың заңын реттейді.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық пен қылмыстық іс жүргізушілік құқық арасында байланыс маңызы, олардың бірдей конститутциялық негізі, ортақ институттардың қатары бар қылмыстық және азматтық іс жүргізушілік құқыққа байланысты кейбір сұрақтар қылмыстық процессте рұқсат етілген, азаматтықта немесе керісінше шешілмейді. Процессуалды құқық көрсетілген өсімдерінің әрқайсысының ерекшеліктері бар, пәннің ерекшелігімен шешілген және азаматтық және қылмыстық процессте қаралатын тапсырмалар. Қылмыстық процесс қылмыстық істерді қарауға бағытталған. Бұл жерде қоғамдық мүдде істің негізгі жүргізушісі болып табылады. Азаматтық процессте қоғамның толық мүддесін қамтиды, оның қатар мазмұны мен мөлшері және институттарына келетін болсақ : сот белсенділігі, прокурорлар, процесске қатысатын мемлекеттік басқару органдары және қоғамдық ынтымақтастықтар көрінеді. Бірақ мұнда қорғаудың негізгі пәні мүддесін танытқандардың субъективті құқығы қызмет атқарады, қарастырылатын зат – жеке, материалды құқықтық қатынастардың субъектілерін біріктіреді. Екі жақ азаматтық процессте бір – біріне қарсыласқанда тең субъект болып табылады, тең процессуалды жағдай, тең құқық және тең міндеттер.
Шешімді азаматтық істер бойынша күшпен орындатуда ерекшелігі көп және қылмыстық істердегі жазада да. Бұл азаматтық және қылмыстық құқық мөлшерінің санкцияларындағы айырмашылықпен шешілген.
ІІ. Сотта өкілдік ету ұғымы, мәні.
Сот билігі – қазақтардың мемлекеттік символы болып табылады. Ұлттық санада да сот билігі халыққа етене жақын тұрған билік саласы болып
есептеледі. Би, бүгінгі тілмен айтқанда, судья – ел қамқоры, халық жанашыры әрі ақылшысы бола біледі.
Қазақ даласындағы сот билігінің мұраты – сот процесіне қатысушылардың жеңуі, не жеңілуінде емес, екі жақтың жеңілдеп шығуында еді. Өйткені, оның басты мақсаты – бітім, бітімгершілік болатын.
Дау мұраты - бітім деген аталы сөз де сол кезден қалған. Қазіргі күнде біздің еліміздің саяси жүйесінің жаңғыртылуы және демократияның әрі қарай дамуы мемлекет дамуының басым бағыттарының бірі ретінде атап көрсетілген. Бұл кездейсоқ емес, өйткені, бәсекеге қабілеттілік көптеген елдердің, соның ішінде Қазақстанның дамуының саяси аспектілерін де анықтай бастады.
Бұдан шығатын қорытынды. Қазақстанда сот өкілдігінің кешенді стратегиясын дәлме-дәл нақтылау мемлекеттік және қоғамдық институттардың алдында тұрған өзекті мәселе болып табылады. Осыған байланысты мемлекет басшысы өз кезегінде Қазақстанның мемлекеттік құрылымы мен саяси жүйесінің тиімділігін арттыруға бағытталған елдегі ірі көлемдегі саяси реформаларды жалғастырудың қабылданған бағытын өзгертпейтінін тағы да атап өтті. Сонымен қатар, мұнда саяси жаңғыртуды жүзеге асыру барысында бұл сферадағы әлемдік тәжірибені де, сондай-ақ қазақстандық нақты жағдайды да есепке алу үлкен маңызға ие болатынын ескертті. Жалпы процессуалдық заңға сәйкес азаматтар өз істерін сотта өздері немесе өкілдері арқылы жүргізуге ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І бөлім. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі ... ..7
ІІ бөлім. Сотта өкілдік ету ұғымы, мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.1. Сотта өкілдік ету түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе.
Қазақстан Республикасы Ата Заңы Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, ол ат абсолютті деп танылған, олардан ешкім айыра алмайды.Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады. Конституцияның 13-бабына сай:
1.Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және өзінің құқықтары мен бостандықтарын, қажетті қорғанысты қоса алғанда заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қарауға хақылы.
2.Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар.
3.Әркімнің білікті заң қөмегін алуға құқығы бар.Заңда көзделген реттерде заң көмегі тегін көрсетіледі.
Сот қорғауының негізі-азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүдделері мен субъективтік құқықтарын қорғау болып табылады.
Азаматтық іс жүргізу заңдары негізінде азаматтық құқықты қорғау сотпен, төрелік сотпен, шаруашылық сотпен немесе екі жақтың келісімімен болған сотпен іске асырылады. Арнайы заңды актілермен қаралған оқиғаларда азаматтық құқықтар әкімшілік тәртіпте қорғалады.
Бұзылған субъективті құқықты және заңды мүддені қорғау үшін сотқа жүгіну құқығы – кең, демократиялық, конститутциялық құқық, онда әділ сотқа жетуге мүмкіндік туады. Конститутцияда барлық адам заң мен сот алдында тең деп бекітілген. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына,тіліне,дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімге ешқандай кемсітуге болмайды. Сонымен қатар, әр адам негізгі заң конституция мен заңды сақтау керек , басқа адамдардың құқығын және бостандығын сыйлау, заңмен орнатылған басқада міндеттерді атқару керек деп бекітілген.
Құқық пен бостандықтың іске асырылуы азаматтардың өздерінің міндеттерін атқаруымен тығыз байланысты.
Барлық заңдарда, әсіресе соңғы жылдарда қабылданғандарында сотқа шағым беру құқығы қаралады.
4. Азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды мүддесін және субъективті құқығын қорғау сот қызметі әділ сот, азаматтық және қылмыстық істерге рұқсат алады және қарау бағытында іске асырылады, сонымен қатар қажет жағдайда заңмен қарастырылған мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Әділсот Конститутцияға және заңға толық сәйкестігімен іске асырылады. Заңды тәртіпте орнатылып, таңдалған соттан басқа ешкім соттың құзіретіне жататын істерді шешуге құқығы жоқ.
Конституцияда бекітілгендей әділ сот толық заңға сәйкестендіріліп сотпен жүзеге асырылады. Белгіленген заңды тәртіпке сәйкес соттың құзыреттілігіне қатысты істі шешуге тек соттан басқа ешкімнің құқығы жоқ. Қоғамдық қатынастарды жаңаландыру жағдайында құқықтық мемлекет құру, қоғамды саяси – эканомикалық бағдарламаларды дамытуды іске асыруда ең айрықша рөлді азаматтық істердің әділ соты иемденген. Сотпен қаралған және әрі қарай қарауға қайта қабылданған заңдар, негізінде азаматтық істерді құрайды. Осы істерді қарау және шешу азаматтар мен заңды тұлғалардың маңызды бөлігінің субъективті құқығын және заңды мүддесін қорғайды.
І. Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының жүйесі.
Қазіргі кезеңде азаматтардың құқығын және бостандығын қорғау соттың рөлін жоғарлатады және де заңды тұлғалардың құқығы мен заңды, әлеуметтік әділеттілік қағидасын орнықтыру, құқық бұзушылықты болдырмау, заңды құрметтеуге тәрбиелеу құқықтық азаматтардың абыройы. Бұл тапсырмалар өте сәтті іске асырылуы мүмкін, егер заңды өте қатты сақтайтын, өте маңызды құқықты мемлекеттің негізгін қалау басты мақсат болса.
Ғылым алдында мәселені зерттеу тапсырмасы тұр, яғни заңдарды жетілдіру мақсатында құқықты сотта қорғау, заңды қолданылатын қызметі секілді. Әділ сотты тәрбиелеуге оның өнегелік рөліне айрықша көңіл бөлудің маңызы зор.
Азаматтық іс жүргізушілік құқықтық ғылым азаматтық және басқа да құқық бұзушылықтардың себептерін зерттеуі тиіс, сонымен қатар, сот қателіктерін, жинақталған практикалық материалдарды қолдану арқылы және статистиканың мәліметтерін, заң бұзушылықты болдырмау үшін шаралар қарастыруы тиіс. Сондай-ақ азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылымы, басқа құқықтық ғылымдармен қатар әртүрлі заң бұзушылық және тапсырмаға сәйкес сот практикасын жетілдіру бекітілген заңға сәйкес болу керек. Дәстүр бойынша азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылымы сот ғылымымен қатар, қорғаудың басқа формаларын және субъективті құқықты қорғау, яғни құқықтық нормалар, азаматтық – құқықтық дауларды жолдастық соты, нотариат органдарының қызметін шешіп қадағалап отыру. Сол себепті азаматтық іс жүргізушілік құқық ғылым жүйесі құқық жүйесінен өзгешелеу. Бірақ ғылымның негізгі құрамды бөлігі субъективті құқықты қорғау сот формасымен келісілген азаматтық іс жүргізушілік құқық.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық - барлық заңды мөлшерлер, азаматтық істер сатымен қарастыру тәртібі мен рұқсат алу тәртібін бақылау, яғни азаматтық істердің әділсоты, сонымен қатар сот шешімдерін мәжбүрлеп іске асыру. Сол себепті азаматтық іс жүргізушілік құқығының пәні қоғамдық қатынастар болып табылады. Олар азаматтық сот істері саласында қалыптасады, яғни азаматтық құқықтық қатынас. Бұл қатынастар соттың қызметі нәтижесінде пайда болады, осы процесске қатысатын тараптар сот шешімін орындаушы органдар, азаматтық іс жүргізуші құқық нормаларына сәйкес іске асырылады.
Азаматтық іс жүргізу құқығы субъективті құқықтың соттың қорғалуымен және азаматтардың және заңды тұлғалардың заңды мүдделерін қамтамасыз етеді.
Құқықтық әдістерді реттеу, азаматтардың процессуалды құқықтарына тән, екі жағдаймен алдын – ала анықталған:
Біріншіден- азаматтық процесстің туындауы, оның дамуы, бір түрден екінші түрге өту мүддесін білдірген адамдарға байланысты ;
Екіншіден- азаматтық процессуалды құқықтық қатынастың міндетті және шешуші субъектісі сот болып табылады, ол мемлекет атынан шешім қабылдайды, керек уақыттарда мәжбүрлеп орындатуға құқылы.
Бұл өзіндік азаматтық процессуалды құқықтық әсер ету әрекеттерімен бақыланған қатынасты көрсетеді, оның қағидаларын шарттастырады. Кейбір ғалымдар азаматтық іс жүргізу құқығы пәніне барлық мемлекеттік органдар (сотпен қатар ) және қоғамдық бірлестіктерді қосады.
Азаматтық іс жүргізу құқығының түсінігі, пәні және жүйесі.
Азаматтық іс жүргізу құқығы деп – белгілі бір жүйедегі іс жүргізу нормаларының жиынтығын қамтитын, азаматтық іс бойынша әділетті шешім
шығаруда сот пен іс жүргізуге қатысушылар арасындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін құқық саласы. Азаматтық іс бойынша жүргізуге қатысушылардың әр қайсысы үшін іс жүргізу құқықтары мен міндеттері белгіленген. Мысалы, сот өзінің қарауына жататын істердіқорғауға және шешуге құқылы.
Азаматтық іс жүргізу құқығының нормаларын құқықтық теттеу объектісі болып азаматтық іс бойынша сот өндірісі саласындағы қоғамдық қатынастардан көрінеді. Азаматтық іс жүргізу әділеттілікті жүзеге асырушы тек сот қызметінің формасы болып табылады. Азаматтық іс жүргізу құқығының өзінің принциптерімен әдістері бар.
Азаматтық іс жүргізу құқығы қоғамдық қатынастарды диспозитивті рұқсат етуші әдіспен реттейді. Бұл азаматтық істердің пайда болуына сот емес, тұлғалар мүдделі болып келеді. Формальды мағынадағы азаматтық іс жүргізу құқығының кезінде Қазақстан Республикасы қатысқан халықаралық келісім шарттар мен заңдылық актілері қызмет етеді.
Азаматтық іс жүргізу құқығының көздері шеңберінің аясы өте кең. Азаматтық іс жүргізу құқығының басты көзі – Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады.
Азаматтық іс жүргізудің құқықтық жүйесі азаматтық процессуалдың барлық мөлшері анықталды, азаматтық істердің әділ сотын реттеуші және мемлекеттік азаматтық сот ісін жүргізу тапсырмасының орындалуын қамтамасыз етеді.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық құрамында ортақ жағдайды ажыратуға болады, мазмұнымен барлық іс жүргізуге жататын нормалар, іс жүргізудің әр жеке кезеңіндегі өндірісті реттеу, орындау өндірісін қосып, және де шетелдік элементпен процессуалды қызметті реттеу. Осыдан кейін іс жүргізушілік құқық жүйесінде екі бөлім айқындалады – ортақ және айрықша. Азаматтық іс жүргізушілік құқықтың ортақ бөлімін негізгі институттар құрайды. Ортақ жағдай : әділ сот принциптері және өкілділік, айғақ, сотқа шағым беру құқығы бекітілген. Азаматтық іс жүргізу заңының айрықша бөлігі – құқық мөлшерінің барлығы, процесті әр кезеңінде реттеу ҚР АІЖК құрылымын анықтайды.
Азаматтық іс жүргізу құқығы – азаматтық сот істері тапсырмасын орындаудың маңызды кепілдемесі, соттық қорғауға конститутциялық құқықты тарату, себебі сот құзіреттілігін, заңның және процесске қатысушылардың барлығы жете қарастырылады.
Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзі - заңды актілер, берілген өсінділер, құқық мөлшерінің мазмұны. Азаматтық іс жүргізу заңының негізгі қайнар көзі Қ Р-ң Конституциясы болып табылады, ол сот ісінің маңызды қағидаларын қарастырады. Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзінің бірі - ҚР-ң прокуратурасы туралы заңы болып табылады. Прокуратура туралы заңында бірінші сотында қарағанда прокурорға азаматтық істер жөнінде сотқа қатысуға мүмкіндік алады. Процеске шағым және қадағалау сатысы сонымен қатар шағым беру жолы, заңдардың орындалуын қадағалау, прокурор заңға қарсы келетін құқықтық актты, органға немесе қызметтік адамға қарсы келуге құқылы. Азаматтық іс жүргізу құқығының көздері заңдар болып табылады. Олар әртүрлі құқықтық қатынастарды реттейді. Көптеген заңдарда сотқа азаматтық істердің ведомостьвалығын орнатады. Заңнан басқа да процессуалды мөлшерлер Үкімет қаулыларында болуы мүмкін. Азаматтық іс жүргізушілік құқық негіздеріне халықаралық келісімдер де жатады, олар азматтық істер бойынша мемлекеттердің өзаралық құқықтық көмектерін анықтайды.
Уақыт бойынша процессуалды мөлшер қызметі ережемен анықталады, азаматтық істерді қарауға сәйкес, жеке процессуалды істерді іске асыру, азаматтық іс жүргізушілік заңы бойынша сот шешімдерін орындау жүргізіледі, қазіргі таңда жұмыс істеп тұрған процессуалды қызметті іске асыру. Осылайша, сотта азаматтық істерді уақытқа тәуелсіз қоздыру, процессуалды істерді іске асырғанда процессуалды заңдар қолданылады. Кеңістіктегі азаматтық процессуалды мөлшерді іс әрекетті органның компетенциясына тәуелділікті орнатады, заң шығарушы, қолданысқа жататын, және соттың орнатылған жері, жеке процессуалды іс әрекеттерді қарастыру немесе іске асыру. ҚР-ң соттары өз қызметінде ҚР-ң азаматтық процессуалды заңдарды басқарады және жеке процессуалды іс әрекеттер іске асырылады немесе сот шешімі орындалады. Демек, ҚР –ң процессуалды нормасы Қазақстанның барлық жерінде іске асырылады және ҚР –ң барлық соттары қолданады. Бұл ереже ҚР-ң сотына басқа елдегі сотты аударғандада іске асырылады немесе жеке процессуалды іс әрекет басқа мемлекеттің сот тапсыруы мен іске асырылады.
Осылайша азаматтық істерді қарағанда жеке процессуалды іс әрекетті істегенде және сот шешімін орындағанда сәйкес келетін процессуалды әрекетті іске асыру жеріне байланысты процессуалды заң іске асырылады. Азаматтық процессуалды мөлшерлер барлық азаматтарға арнайы, міндетті күші бар, мемлекеттік кәсіпорын, мекеме, басқа кооперативті және қоғамдық ынтымақтастықтар және олардың бірігуі. Азаматтық процессуалды заңы шетелдіктерге, шетелдік мекемелерге, ынтымақтастықтарға Қазақстан териториясында орналасқанның барлығына тараған.
Азаматтық іс жүргізу құқығы материалды құқықпен тығыз байланыста әрекет етеді. Ол күшпен іске асырудың түрі қызмет атқарады, азаматтық, отбасылық, еңбектік, административті және басқа міндеттер, субъективтік құқық қорғау формасы, материалды мөлшерге сәйкес бұйрықты өз еркімен міндетті адамдармен орындалмаса қолданылады. Құқықтық қатынастар мен қызығушылықтар мінездері сотпен қарастырылған зат қызметін атқаратын, олардың қорғау формаларын өзгертеді. Сот азаматтық істерге материалды құқық негізінде рұқсат береді. Бірақ құқықтың бұл өсінділері дербес және пән бойынша әртүрлі және де құқықтық реттеу әдістері материалды құқықты реттеу пәні екі жақтың қатынас саласының сәйкес келуі болып табылады – заттық, мүліктік, жеке мүліксіз, еңбектік, жанұялық және т.б. Азаматтық процессуалды мөлшер императивті әрекет етеді, екі жақтың құқығы және басқа адамдар, іске көңіл білдіру құқығы болып табылады, яғни оның ерігіне байланысты субъективті процессуалды құқыққа тиістілерді таратады. Келісім процессінде сирек шығару түрінде жіберіледі. Сот құрылысы мөлшері сотың жүйе ынтымақтастығын орнатады және әділ сот саласындағы жүйесінің органдар компетенциясы, процессуалды құқық мөлшері формасы және тәртібі анықталады, онда сот компетенциясы іске асырылады. Сот заңмен қарастырылған оқиғалар әкімшілікті органдардың заңын реттейді.
Азаматтық іс жүргізушілік құқық пен қылмыстық іс жүргізушілік құқық арасында байланыс маңызы, олардың бірдей конститутциялық негізі, ортақ институттардың қатары бар қылмыстық және азматтық іс жүргізушілік құқыққа байланысты кейбір сұрақтар қылмыстық процессте рұқсат етілген, азаматтықта немесе керісінше шешілмейді. Процессуалды құқық көрсетілген өсімдерінің әрқайсысының ерекшеліктері бар, пәннің ерекшелігімен шешілген және азаматтық және қылмыстық процессте қаралатын тапсырмалар. Қылмыстық процесс қылмыстық істерді қарауға бағытталған. Бұл жерде қоғамдық мүдде істің негізгі жүргізушісі болып табылады. Азаматтық процессте қоғамның толық мүддесін қамтиды, оның қатар мазмұны мен мөлшері және институттарына келетін болсақ : сот белсенділігі, прокурорлар, процесске қатысатын мемлекеттік басқару органдары және қоғамдық ынтымақтастықтар көрінеді. Бірақ мұнда қорғаудың негізгі пәні мүддесін танытқандардың субъективті құқығы қызмет атқарады, қарастырылатын зат – жеке, материалды құқықтық қатынастардың субъектілерін біріктіреді. Екі жақ азаматтық процессте бір – біріне қарсыласқанда тең субъект болып табылады, тең процессуалды жағдай, тең құқық және тең міндеттер.
Шешімді азаматтық істер бойынша күшпен орындатуда ерекшелігі көп және қылмыстық істердегі жазада да. Бұл азаматтық және қылмыстық құқық мөлшерінің санкцияларындағы айырмашылықпен шешілген.
ІІ. Сотта өкілдік ету ұғымы, мәні.
Сот билігі – қазақтардың мемлекеттік символы болып табылады. Ұлттық санада да сот билігі халыққа етене жақын тұрған билік саласы болып
есептеледі. Би, бүгінгі тілмен айтқанда, судья – ел қамқоры, халық жанашыры әрі ақылшысы бола біледі.
Қазақ даласындағы сот билігінің мұраты – сот процесіне қатысушылардың жеңуі, не жеңілуінде емес, екі жақтың жеңілдеп шығуында еді. Өйткені, оның басты мақсаты – бітім, бітімгершілік болатын.
Дау мұраты - бітім деген аталы сөз де сол кезден қалған. Қазіргі күнде біздің еліміздің саяси жүйесінің жаңғыртылуы және демократияның әрі қарай дамуы мемлекет дамуының басым бағыттарының бірі ретінде атап көрсетілген. Бұл кездейсоқ емес, өйткені, бәсекеге қабілеттілік көптеген елдердің, соның ішінде Қазақстанның дамуының саяси аспектілерін де анықтай бастады.
Бұдан шығатын қорытынды. Қазақстанда сот өкілдігінің кешенді стратегиясын дәлме-дәл нақтылау мемлекеттік және қоғамдық институттардың алдында тұрған өзекті мәселе болып табылады. Осыған байланысты мемлекет басшысы өз кезегінде Қазақстанның мемлекеттік құрылымы мен саяси жүйесінің тиімділігін арттыруға бағытталған елдегі ірі көлемдегі саяси реформаларды жалғастырудың қабылданған бағытын өзгертпейтінін тағы да атап өтті. Сонымен қатар, мұнда саяси жаңғыртуды жүзеге асыру барысында бұл сферадағы әлемдік тәжірибені де, сондай-ақ қазақстандық нақты жағдайды да есепке алу үлкен маңызға ие болатынын ескертті. Жалпы процессуалдық заңға сәйкес азаматтар өз істерін сотта өздері немесе өкілдері арқылы жүргізуге ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz