Қылмыстың объективтік жағының қосымша белгілері бойынша квалификациялау

Кіріспе

Қылмыс құрамы қылмыстың белгілерін қамтитындықтан ол белгілердің барлығы бір-бірімен салыстырғанда шешуші роль атқара бер-мейді. Обьективтік жақтың қосымша белгілері қылмыс құрамының сыртқы бейнесін сипаттайтын амалдардың бірі болып табылады және олардың қатарына қылмыс жасау уақыты, тәсілі, орны, жағдайы және құралы жатады. Бұл белгілердің обьективтік жақтың қосымша белгілері қатарына жатқызылу себебі, ол осы айтылған белгілер қылмыс уақиғасында болмаса да, яғни арнайы бір уақытта, орында, тәсілде т.б. жасалмаса да қылмыс құрамы, оның ішінде қылмыстың обьективтік жағы бар деп саналуына байланысты болып табылады. Бұл біріншіден, екіншіден қосымша белгілер кейбір қылмыс құрамдарын талдауда бірне-ше балама түрлерде келтіріледі. Мысалы, 96 баптың 1 бөлімі бойынша квалификацияланатын қасақана кісі өлтірудің жай түрі бірнеше жағдайлармен анықаталады, яғни өзара ұрыс-керіс, өзара төбелес, тұрмы-стық жанжал, т.б. жағдайларда. Бұл қылмыс түрінде қылмыс жасау жағдайы қосымша белгі деп бағаланады, себебі арнайы бір жағдайдың қолданылуы міндетті емес.
Негізінде қылмыстың уақыты, орны, тәсілі жағдайы, құралының қылмыс құрамының қосымша белгілері ретінде бағаланатын басты се-бебі, ол бұл белгілер жасалған қылмыста болмаса да қылмыс құрамы бар болып есептелетіндігінде. Қылмыстың обьективтік жағы бар болуы үшін белгілі бір бапқа сәйкес келетін қоғамға қауіпті іс-әрекет, ал ма-териалдық құрамдар үшін іс-әрекет пен елеулі зардап және себепті байланыс болса жеткілікті.
Обьективтік жақтың қосымша белгілері жасалған қылмыста белгілі бір деңгейде қашанда бола алады, бірақ ондай көрініс беруді қосымша белгі ретінде бағалауға болмайды. Мысалы, кез-келген қоғамдық құбы-лыс сияқты қылмыс та қашанда белгілі бір уақытта, белгілі бір жерде, аумақта жасалады. Қылмыс уақыты бойынша түнде немесе күндіз, қыста немесе жазда жасалсын, бұған қарап мұндай уақыттарды қосымша белгі ретінде бағалауға болмайды. Қылмыстың жасалу уақыты, орны, тәсілі жағдайы және құралының қылмыстық құрамда қосымша белгі болып бағалануының негізгі мағынасы, себебі тіпті бөлек. Қылмыс құра-мының қосымша белгілерінің негізгі мағынасы, ол белгілі бір қылмыстарда міндетті белгі ретінде қолданыла алатындығында (мысалы, 175 бап 2 бөлімі «в» пунктіндегі «тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға, қоймаға заңсыз кірумен жасалған ұрлық), бірақ бүл белгі заңда көрсетілмесе де және жасалған қылмыс уақиғасында болмаса да қылмыс құрамы толық бар дегенді білдіреді. Бұл белгілердің қылмыс құрамында қосымша белгі деп ба-ғалануының себебі, ол кейбір қылмыстарда қосымша белгілер міндетті белгі ретінде қолданылғанымен, қылмыс уақиғасында ол белгі болма-са да бәрібір қылмыс бар деп танылуына байланысты.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

§ 5. Қылмыстың объективтік жағының қосымша белгілері бойынша квалификациялау

Қылмыс құрамы қылмыстың белгілерін қамтитындықтан ол белгілердің барлығы бір-бірімен салыстырғанда шешуші роль атқара бер-мейді. Обьективтік жақтың қосымша белгілері қылмыс құрамының сыртқы бейнесін сипаттайтын амалдардың бірі болып табылады және олардың қатарына қылмыс жасау уақыты, тәсілі, орны, жағдайы және құралы жатады. Бұл белгілердің обьективтік жақтың қосымша белгілері қатарына жатқызылу себебі, ол осы айтылған белгілер қылмыс уақиғасында болмаса да, яғни арнайы бір уақытта, орында, тәсілде т.б. жасалмаса да қылмыс құрамы, оның ішінде қылмыстың обьективтік жағы бар деп саналуына байланысты болып табылады. Бұл біріншіден, екіншіден қосымша белгілер кейбір қылмыс құрамдарын талдауда бірне-ше балама түрлерде келтіріледі. Мысалы, 96 баптың 1 бөлімі бойынша квалификацияланатын қасақана кісі өлтірудің жай түрі бірнеше жағдайлармен анықаталады, яғни өзара ұрыс-керіс, өзара төбелес, тұрмы-стық жанжал, т.б. жағдайларда. Бұл қылмыс түрінде қылмыс жасау жағдайы қосымша белгі деп бағаланады, себебі арнайы бір жағдайдың қолданылуы міндетті емес.

Негізінде қылмыстың уақыты, орны, тәсілі жағдайы, құралының қылмыс құрамының қосымша белгілері ретінде бағаланатын басты се-бебі, ол бұл белгілер жасалған қылмыста болмаса да қылмыс құрамы бар болып есептелетіндігінде. Қылмыстың обьективтік жағы бар болуы үшін белгілі бір бапқа сәйкес келетін қоғамға қауіпті іс-әрекет, ал ма-териалдық құрамдар үшін іс-әрекет пен елеулі зардап және себепті байланыс болса жеткілікті.

Обьективтік жақтың қосымша белгілері жасалған қылмыста белгілі бір деңгейде қашанда бола алады, бірақ ондай көрініс беруді қосымша белгі ретінде бағалауға болмайды. Мысалы, кез-келген қоғамдық құбы-лыс сияқты қылмыс та қашанда белгілі бір уақытта, белгілі бір жерде, аумақта жасалады. Қылмыс уақыты бойынша түнде немесе күндіз, қыста немесе жазда жасалсын, бұған қарап мұндай уақыттарды қосымша белгі ретінде бағалауға болмайды. Қылмыстың жасалу уақыты, орны, тәсілі жағдайы және құралының қылмыстық құрамда қосымша белгі болып бағалануының негізгі мағынасы, себебі тіпті бөлек. Қылмыс құра-мының қосымша белгілерінің негізгі мағынасы, ол белгілі бір қылмыстарда міндетті белгі ретінде қолданыла алатындығында (мысалы, 175 бап 2 бөлімі в пунктіндегі тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға, қоймаға заңсыз кірумен жасалған ұрлық), бірақ бүл белгі заңда көрсетілмесе де және жасалған қылмыс уақиғасында болмаса да қылмыс құрамы толық бар дегенді білдіреді. Бұл белгілердің қылмыс құрамында қосымша белгі деп ба-ғалануының себебі, ол кейбір қылмыстарда қосымша белгілер міндетті белгі ретінде қолданылғанымен, қылмыс уақиғасында ол белгі болма-са да бәрібір қылмыс бар деп танылуына байланысты.

Қосымша белгілер Қ.К. Ерекше бөлімі баптарының атауында немесе баптардың бөлімдерінде арнайы көрсетілсе, онда мұндай жағдайда бұл белгі қосымша емес, міндетті белгінің рөлін атқарады және қылмыс осы белгісіне қарай квалификацияланады деп түсіну керек және біріншіден, қылмыс құрамының элементтері қылмыс бар деп анықтау үшін қаншалықты қажет болса, соншалықты дәрежеде осы баппен, осы бөліммен квалификация жасау үшін бұл белгінің қылмыс уақиғасында болуы қажетті деп түсіну керек. Екіншіден, егер қылмыс уақиғасында міндетті белгі рөліне көшкен белгі болмаса қылмыс баптың басқа бөлімімен, көбінесе негізгі құраммен немесе басқа баппен сараланады, сондай-ақ қылмыс құрамы немесе қылмыс уақиғасы жоқ деп танылуы да мүмкін. Бұл жерде үш түрлі квалификация жүргізілу мүмкіндігін келтіріп отырмыз. Түсіндіре кетейік. Бірінші қылмыс уақиғасында міндетті белгінің рөліне көшкен белгі болмаса қылмыс баптың басқа бөлімімен, көбінесе негізгі құраммен бағалануы, бұл іс-әрекеттің бәрібір қоғамға қауіптілігінің сақталуын білдіреді. Мысалы, 96 баптың 2 бөлімінің д пунктінде аса қатыгездікпен жасалған кісі өлтіру қылмысы қарастырылған. Егер кісі өлтіру әрекетінде аса қатыгездікті білдіретін тәсіл болса осы баптың, осы пунктімен квалификациялана-ды. Бұл жерде қылмыс жасау тәсілін білдіретін аса қатыгездік қосым-ша емес, міндетті белгі ретінде бағаланған. Егер жасалған кісі өлтіру қылмысында аса қатыгездік тәсіл болмаса, онда 96 баптың бірінші бөлімімен жай кісі өлтіру деп бағаланады. Жоғарыда келтірілген ұрлық қылмысы да осы тәріздес тәртіппен квалификацияланады, яғни ұрлық қылмысы тұрғын үйге, жайға, қоймаға кіріп жасалмаса, онда іс-әрекетте ңщық қылмысының міндетті белгілері немесе қылмыс құрамы болуына байланысты 175 баптың бірінші бөлімімен жай ұрлық деп ба-ғалануы тиіс. Екіншіден, қылмыс уақиғасында міндетті белгі роліне көшкен белгі болмаса, онда қылмыстың мұндай міндетті белгіні келтір-мейтін басқа баппен квалификациялануы, ол уақыт, жағдай тәрізді белгіні баптың бүкіл көлемі міндетті белгі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.