Дамыған елдердің бюджеттік – қаржылық бақылау органдарына сипаттама

Бюджеттік- қаржылық бақылау органдары- дамыған елдердің кез келген қаржылық аппаратының бөлігі. Олар көптеген елдердің конституциясында қарастырылғандай, мемлекеттік бюджеттің атқарылуына бақылау функцияларын орындайды. Жоғарғы қаржылық бақылаудың жалпы функциясы ұйымдастырушылық- құқықтық нысанға тәуелсіз барлық ревизиялық органдар арасында аталған функциялар мен міндеттерді бөлу. Шет мемлекеттердің жоғарғы қаржылық органдарының негізгі міндеттері:
а) мемлекеттік бюджеттің атқарылуына бақылау (Венгрия, Италия, Португалия,Франция):
б) мемлекеттің кірістері мен шығыстарын бақылау (Болгария, Греция, ФРГ);
в) мемлекет органдарының қаржылық қызметіне бақылау жасау (Австрия, Польша, АҚШ).
Бюджеттік – қаржылық органдарының ұйымдастырушылық құрылымының негіздері, олардың қызметінің құқықтық нормалары, құрамы мен құрылу ережелері, құрылым басшыларының жауаптылығы мемлекет Конституциясында бекітілген.
Бір қатар елдерде мемлекет бюджетінің атқарылуын қадағалайтын
органдарға Шоттық палаталар, Шоттық соттар мен Аудиториаттар жатады. Бұл «шоттық ведомствалар» қаржылық бақылау саласында парламенттің, басқа да өкілетті құрылымдардың қаржылық бақылау саласында билігін жүзег асыру тиімділігін бюджеттің атқарылуын бақылайды. Осындай ережелер Австрия, Польша және Венгрия Конституцияларында орын алған.
Австрия Конституциясының негізгі ерекшелігі, шоттық сот 2 деңгейлі бақылау қызметін атқарады, бұл мемлекеттің федералдық құрылымының өзгешелігін сипаттайды.Федерацияның қаржылық қызметі бойынша сұрақтар Шоттық сот Ұлттық Кеңес органы ретінде (Федералдық парламентінің палатасының бірі) , ал жерлердің қаржылық қызметі бойынша белгіленген Ландтага- жерлердің заң шығарушылық органы ретінде қызмет атқарады.
Мемлекттің қаржылық бақылау органдарының құқықтық ережелеріне- барлығы да негізгі заңға негізделіп жүзеге асырылады, есеп беруші және бақылаушы мемлекеттің билік органдарымен құрылады,заңда көрсетілген немесе оның атқарылуына қажетті әрекеттерді жасай алады.Бақылау органдарының заңында компетенция көлемі, негізгі міндеттер мен қызмет ету нысандары жазылған.Заң актілерінде түрлі бақылау органдарының бірі- ұжымдық басқаруға,ал екіншісі-дара басшылыққа негізделіп,яғни,басқарудың авторитарлық моделін сипаттайды.
Басқару органының ұжымдық нысаны қызметтің ұйымдастырушылық нысаны бойынша (шексіз билік) автократикалық басқару нысанынан өзгешіліктері бар.Ұжымдылық пен дара басқарушылықтың үйлесуі жоғарғы қаржылық органдарының әрқайсысының заңдары мен регламенттерінде көрініс табады. Оған қоса, дамыған елдердің көбінде жоғарғы бақылау органдары туралы заңдарында органдардың құзіреттіліктері ғана емес, оларды ұйымдастыру незіздері,қызметінің құқықтық нысандары, қаржылық бақылаудың жоғарғы органының басқару бөлімінде жауапкершілікті үйлестіру де қаралған. Конституцияда Шоттық палата мен мемлекеттік басқару жүйесін Бас бақылаушы Аппаратының орындары анықталып, жалпы міндеттері мен құрылу принциптері белгіленеді.