Шет елдердің Конституциялары

1. Конституцияның мазмұны мен мәні.
2. Конституциялық реттеудің обьектілері.
3. Шетелдердің конституцияларының еліміздің Ата Заңынан айырмашылығы.
Пайдаланған әдебиеттер.

Қазіргі кездегі күптеген мемлекеттердің Конституциясы сол елдердін негізгі саяси-құқықтық құжаты әрі нормативтік құқықтық ережелерінің ұзара қабысқан жиынтығы саналып, ең жоғары заң күшіне ие болады. Сондай-ақ, бұл заңдар қоғамдық қарым-қатынастарды, саяси жүйелер мен саяси режимдерді негізге ала отырып, мемлекеттік және өзін-өзі басқару органдарын институттандыру принциптерін көздейді. Сайып келгенде, Конституция анықтамасы былайша тұжырымдалады. Конституция - мемлекеттің негізгі заңы, ол басымдық ететін қоғамдық күштердің еркін білдіре отырып, сол елдіцң қоғамдық және мемлекеттік құрылысын, құрылымын, сонымен қатар әр түрлі қоғамдық органдардың қызметін көрсетеді.
Мемлекеттік құқықтық әдебиеттерді зерттеу барысында мына елдердің: АҚШ (1787 ж.), Франция (1791 ж.) негізгі заңдары-мемлекеттік конституциялары алғаш қабылданғандар қатарына, ал кейінгі қабылданғандарына: Норвегия (1814 ж.), Бельгия (1831 ж.), Аргентина (1853 ж.), Люксембург (1868 ж.), Швейца¬рия (1874 ж.) елдерінің конституциялары жатады. Екінші дүние жүзілік соғыс алдында қабылданып, қазірге дейін күшін сақтаған конституцияларды атасақ, олар: Австралия, Мексика, Ли¬ван, Ирландия, т.б. елдерге тән. Ал енді, Азия, Африка, Латын Америкасы елдеріне келсек, олардың басым күпшілігі дүние-жүзілік колониальдық жүйенің күйреуінен кейін қабылданған конституциялар.

1. Абельдинов А.К., Копабаев О.К. Конституционное право зарубежных стран. Алматы: «Жеті жарғы». 1997.
2. Башиев Ж.М. Судебная зашита конституции. Алматы: Жеті жарғы. 1994.
3. Богданова Н.А. Конституционное право (общая часть). Учебное пособие в двух частях. М.: Юрид. колледж. МГУ. 1996.
4. Божқараұлы А Шетел конституциялық құқығы. Қарағанды: 2005.
5. www.google.kz

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Шет елдердің Конституциялары.

1. Конституцияның мазмұны мен мәні.
2. Конституциялық реттеудің обьектілері.
3. Шетелдердің конституцияларының еліміздің Ата Заңынан айырмашылығы.
Пайдаланған әдебиеттер.

1. Конституцияның мазмұны мен мәні.
Қазіргі кездегі күптеген мемлекеттердің Конституциясы сол елдердін
негізгі саяси-құқықтық құжаты әрі нормативтік құқықтық ережелерінің ұзара
қабысқан жиынтығы саналып, ең жоғары заң күшіне ие болады. Сондай-ақ, бұл
заңдар қоғамдық қарым-қатынастарды, саяси жүйелер мен саяси режимдерді
негізге ала отырып, мемлекеттік және өзін-өзі басқару органдарын
институттандыру принциптерін көздейді. Сайып келгенде, Конституция
анықтамасы былайша тұжырымдалады. Конституция - мемлекеттің негізгі заңы,
ол басымдық ететін қоғамдық күштердің еркін білдіре отырып, сол елдіцң
қоғамдық және мемлекеттік құрылысын, құрылымын, сонымен қатар әр түрлі
қоғамдық органдардың қызметін көрсетеді.
Мемлекеттік құқықтық әдебиеттерді зерттеу барысында мына елдердің:
АҚШ (1787 ж.), Франция (1791 ж.) негізгі заңдары-мемлекеттік
конституциялары алғаш қабылданғандар қатарына, ал кейінгі
қабылданғандарына: Норвегия (1814 ж.), Бельгия (1831 ж.), Аргентина (1853
ж.), Люксембург (1868 ж.), Швейцария (1874 ж.) елдерінің конституциялары
жатады. Екінші дүние жүзілік соғыс алдында қабылданып, қазірге дейін күшін
сақтаған конституцияларды атасақ, олар: Австралия, Мексика, Ливан,
Ирландия, т.б. елдерге тән. Ал енді, Азия, Африка, Латын Америкасы елдеріне
келсек, олардың басым күпшілігі дүние-жүзілік колониальдық жүйенің
күйреуінен кейін қабылданған конституциялар.
Мемлекеттану ғылымы ұғымында конституция екі негізгі мағынада
қаралады:
Әуелгісі-заңдық конституция (мемлекеттің негізгі заңы ретінде
бекітілген тәртіппен түзіліп, қабылданады) - сол елдің мемлекеттік сипатын,
саяси жүйесін, мемлекеттік және өзін-өзі басқару органдарының ұйымдасуы
негізі мен қызметін анықтай Вестник Межпарламентской Ассамблеи, 1994, №1,40-
бет.отырып, адамдар мен азаматтардың құқықтық жайларын тәртіптеп береді.
Былайша айтқанда, зандық конституция белгілі бір мемлекеттегі қоғамдық
карым-қатынас жүйелерін қағидалап тұжырымдайды. Әлбетте, зандық конституция
процесі түзілген кездегі тәжірибеде барлық құқыктық тетіктер жинақталып,
дәл саралана алмауы мүмкін. Мұндай жағдайдың өзінде де коғамдық
қатынастарды басқаратын құқықтық тетік мемлекеттану ғылымында нақтыланып
конституция деп санала береді. Бірақ, күнделікті ағымдағы қажетті
өзгертулер зандық конституцияға енгізіліп отыруы тиіс.
Конституция уақытша және тұрақты болады. Уақытша конституция әдетте
белгілі бір мерзімге қабылданады, Мысалы, Таиланд Конституциясы 1959 жылы
тұрақты конституцияны кабылдағанға дейін күшінде бодды. Көп елдердің
конституциясы тұрақты конституция болып табылады. Алайда, бұл тұрақтылық ол
конституцияға өзгертулер, толықтырулар енгізуге, тіпті кайта қарауға бөгет
бола алмайды.
Конституциялар демократиялық және авторитарлық деп те бүлінеді.
Демократиялық конституциялар еліндегі азаматтардың әр түрлі бірлестіктеріне
еркіндік пен кең кұқықтар беруімен кезге түседі. Ал, авторитарлық
конституциялар негізінен азаматтардың саяси құқығы мен еркіндігін шектеп,
тіпті тыйым да салуымен ерекшеленеді.Әрбір конституция өзіндік
ерекшеліктерге ие. Дегенмен, күптеген конституциялар кейбір жалпы
сипаттарға ие болады:
а) конституция халықтық үкімет принциптерін жариялайды. Мысалы,
Бельгияның 1831 жылғы Конституциясының 25-бабын-да: "Барлық билік халықтан
келіп шығады." делінсе, Италия Республикасының Конституциясының 1-бабында:
"Италия -демократиялық республика... Тәуелсіздік тек халыққа тиісті"-
дейді. Ал, Испания Конституциясының 1-бабында бұл елдегі ұлттық азаттық тек
халыққа тиесілі екені айтылады. Өзбекстан Республикасы Конституциясының
(1992 ж.) 7-бабында: "Мемлекеттік биліктің бірден-бір қайнар көзі – халық
болып табылады", - деп жазылған. Тунис Республикасының Конституциясының
(1959 ж.) 3-бабыңда: "Тәуелсіздік құқық тек тунис халқына тән әрі оны
Конституцияға сай жүзеге асырады"- деп жазылған.
б) Конституция адамдар мен азаматтардың құқықтық жағдайларын
реттейді. Мысалы, Бразилия Конституциясында арнайы бөлім бар. Ол "Құқық
Декларациясы" деп аталады. Венесуэланың Конституциясында (1953 ж.) "Жеке
және коғамдық құқықтар мен міндеттер" деген бөлім болса, ал Өзбекстан
Конституциясында: "Адамдар мен азаматтардың негізгі құқықтары, еркіндігі
және міндеттері" атты тарау бар.
в) Конституция билікті бөлу принциптерін бекітіп береді. Мұндай
кағидалар, мысалы, АҚШ, Ресей, Жапония, Эстония, Дания және т.б. елдердің
конституцияларында бар.
г) Конституция басқару түрлерін орнықтырады (республика немесе
монархия). Мысалы, Боливияның саяси конституциясында (1967 ж.): "Боливия
унитарлық республика болып табылады" деп көрсетілсе, Испания конституциясы
(1978 ж.): "Испан мемлекетінің саяси нысаны - парламенттік монархия болып
саналады" - деп жазылған. Ресей, АҚШ, Израиль, Беларусь, Украина,
Өзбекстан, т.б. мемлекеттер республика деп жарияланған.
д) Конституция мемлекеттік құрылым түрлерін (унитарлық немесе
федерациялық) орнықтырады. Мысалы, ФРГ, АҚШ, Индия, Мексика федерациялық
мемлекеттер болып жарияланған.
е) Конституция сайлау жүйесін бекітеді.
Сонымен күп мәселелерді, әртүрлілігіне қарамастан, конституция лар
реттейтіні анықталды.
Конституция - сол елдегі қоғамдық қарым-қатынастарды құқықтықтұрғыдан
реттеуші жүйелерді аныктайтын мемлекеттік негізгі заң болып есептеледі. Ал,
қалған зандар мен заң күшіндегі актілер, әдетте, конституциялық институттар
арқылы белгіленген конституциялық реттер бойынша қабылданады.
Конституцияның жоғары заң күшіне ие болу сипаты оның қалған барлық
нормативтік құқықтық актілердің конституция нормаларына дәл де сәйкес
болуын талап етуімен айқындалады. Әрине, конституцияның үстіден караушылық
қуатын ондағы нормалардың өздері камтамасыз етеді. Сөйтіп, Ресей
Федерациясының Конституциясы (4-бап) Ресей Федерациясының барлық
территориясында үстіден қараушылық қабілетіне ие. Жапония Конституциясының
98-бабында Конституция елдің үстінен қарайтын заң күшіне ие екендігі,
қалған заңдар мен жарлықтар, рескриптер немесе тағы да басқа мемлекеттік
актілер, егер олар конституция ережелерінің бөлімдеріне не тарамдарына
қайшылықты келсе, онда ешқандай заң күшіне ие болмайтыны айтылған. Біз
Конституцияны төмендегіше жіктейміз: қабылданған негізгі заңның мәтіндерін
зангерлердің дайындау тәсіліне қарай; конституцияны өзгерту (қайта қарау)
реті бойынша.
Қабылданған негізгі заңның мәтіндерін заңгерлердің дайындау тәсілі
бойынша
Конституция екі топқа бүлінеді: 1 жазылған; 2 жазылмаған.
Жазылған конституция бірыңғай құжат түрінде құрылады. Оған мысалы,
Германияның Негізгі заңы, Испания Конституциясы, Мексиканың саяси
Конституциясы, Ресей Федерациясының Конституциясы, Кырғызстан Республикасы
Конституциясы кіреді. Жазылған конституция (ерекшелік сипаты) бірнеше
мемлекеттік-құқықгық актілерден түрады (Канада, Израиль, Сауд Арабиясы,
Швеция). Литва Республикасының 1992 жылғы Конституциясының 150-бабына
сәйкес, бұл Конституция құрамына 1991 жылдың 11 ақпанындағы "Литва
мемлекеті жайлы конституциялық заң" және 1992 жыддың 8 маусымындағы "Литва
Республикасының постсоветтік Шығыс одағына қосылмауы туралы" конституциялық
акті кіреді.
Жазылмаған конституция тек Англия мен Жаңа Зеландияда ғана бар.
Дегенмен, жазылмаған конституция нормалары нақты көптеген елдердің
мемлекеттік-құқыктық актілерінде де кездеседі.
Өзгерту (қайта қарау) реті бойынша да конституцияларды екі топка:
бейімді және қатаң деп бөлеміз.
Бейімді Конституция өзі қабылданған, өзгертілген, толықтырылған жай
парламент зандары іспетті принциппен өзгертіле береді.
Қатаң Конституция болса негізгі заңның өзінде қарастырылған ерекше
тәсілмен өзгертіледі.
Жазылған конституция: преамбула, негізгі бүлім, қорытынды, үтпелі,
т.б. ережелерден (қосымшалардан) тұрады.
Преамбула, әдетте, конституцияны салтанатты жариялаудан, сондай-ақ
кейбір нормативтік сипаттағы емес мәлімдеу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.