Дерматология. Тері жабыны мүшелер жүйесі. Тері жабыны және тері туындыларының фило - онтогенезі. Терінің морфологиясы

Жоспар
Кіріспе

1. Терінің маңызы және құрылысы.
2. Терінің химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері.
3. Тері туындылары. Тері бездері.

Жалпы жабын теріден және одан дамитын мүшелер тері туындыларынан тұрады.
1. Тері дененің сыртқы қабығы ретінде өзіне тән өткізгіштік қасиетімен және тамырлар мен жүйкелердің жақсы жетілуіне байланысты, организмді сыртқы ортадан бөліп, оның ішкі ортасының түзілуіне толық жағдай тудырады. Ол жүйке жүйесінің рецепторлы (сезімтал) алаңы ретінде организмді қоршаған сыртқы ортамен байланыстырады. Тері көптеген сезімтал жүйке ұштары мен биологиялық белсенді нүктелері арқылы жарық, жылу, суық, сипап сезу, механикалық тітіркеністерді қабылдап, сезім мүшесі қызметін атқарады. Тері жабыны денені механикалық, физикалық, химиялық зақымданудан сақтайды. Оның сыртқы бетінің қалыпты жағдайдағы Ph-реакциясы қышқылдық орта (3,2-5,2). Бұл орта ауру тудырушы микробтардың өніп-өсуіне қолайсыз. Тері микроорганизмдер мен әр түрлі бөгде заттардың денеге енуіне жол бермейді. Ол дене құрамындағы судың шамадан тыс буланбауын қамтамасыз етеді. Тері дененің қызуын тұрақты бір денгейде ұстап және реттеп отырады. Жалпы тері жабыны денедегі зат алмасу процестеріне үлкен белсенділікпен ат салысады.
Тері жабыны - түзуші мүше. Теріде тері майы және мүйіз түзіледі, тыныс алуға қатысады. Көптеген ферменттердің қатысуымен тері эндокриндік қызмет атқарады. Ортаның маусымдық өзгерістері де жануарлар тері түктерінің әр түрлі деңгейде түлеуіне, тері қабаттары қаландығының өзгеруіне әкеліп соқтырады. Өңдеуден өткен жануарлар терілерінен бағалы тондар, былғары дайындалады.
2. Тері құрамының 70 пайызы судан тұрады. Құрғақ затының негізін коллаген белогі құрайды. Тері құрамындағы органикалық заттардан көп кездесетіні липид. Одан басқа сілтілі металдар калий, натрий, магний, кальций және металл емес бром, фтор, йод, фосфор кіреді. Денедегі ас тұзының 1\3 бөлігі теріде болады.
3. Тері үш қабаттан тұрады:
Эпидермис - теріүсті қабатты. Ол көпқабатты жалпақ мүйізделетін эпителийден тұрады. Эпидермисте қан тамырлары болмайды. Ол сезімтал жүйке ұштарына бай. Түксіз тері эпидермисінде, мысалы, мұрын, ерін қаңсарларының теріүсті қабатында бір-бірінен анық ажырайтын бес қабат болады. Оларға: төменнен жоғарыға қарай негіздік (базальды), қылтанақты, дәншелі, жылтырауық және мүйізді қабаттар жатады.
Төменгі негіздік қабаты негіздік жарғақта бір қабатта орналасқан, пішіні призма тәрізді эпителиоциттер құрайды. Олардың аралықтарында аздаған меланоциттер кездеседі. Эпидермоциттер митоз арқылы үздіксіз көбейетін жас камбиальды жасушалар. Олар бояғыш зат меланин пигментін түзеді.
Қылтанақты қабаттың пішіні дөңгелекше немесе көп қырлы келген, 2-3 қатарда орналасқан эпидермоциттер түзеді. Эпидермоциттердің аралықтарында арнайы иммундық дендроциттер (Лангерганс жасушалары) кездеседі. Бұл қабаттағы эпидермоциттер митоз арқылы бөлінеді. Сондықтан, базальды және қылтанақты қабаттарды біріктіріп, өсу қабатыдеп атайды.
Дәншелі қабаты 2-4 қатарда орналасқан, пішіні сопақша келген, цитоплазмасында жұмсақ мүйізді зат кератогиалин дәншелері болатын эпидермоциттер құрайды. Эпителий жасушалары жоғарылаған сайын кератиноциттерге айналады. Жасушалар толығымен жұмсақ мүйізбен толады да, жылтырауық қабатты құрайды.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Дерматология. Тері жабыны мүшелер жүйесі. Тері жабыны және тері туындыларының фило - онтогенезі. Терінің морфологиясы.

1.     Терінің маңызы және құрылысы.
2.     Терінің химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері.
3.     Тері туындылары. Тері бездері.

Жалпы жабын теріден және одан дамитын мүшелер тері туындыларынан тұрады.
1. Тері дененің сыртқы қабығы ретінде өзіне тән өткізгіштік қасиетімен және тамырлар мен жүйкелердің жақсы жетілуіне байланысты, организмді сыртқы ортадан бөліп, оның ішкі ортасының түзілуіне толық жағдай тудырады. Ол жүйке жүйесінің рецепторлы (сезімтал) алаңы ретінде организмді қоршаған сыртқы ортамен байланыстырады. Тері көптеген сезімтал жүйке ұштары мен биологиялық белсенді нүктелері арқылы жарық, жылу, суық, сипап сезу, механикалық тітіркеністерді қабылдап, сезім мүшесі қызметін атқарады. Тері жабыны денені механикалық, физикалық, химиялық зақымданудан сақтайды. Оның сыртқы бетінің қалыпты жағдайдағы Ph-реакциясы қышқылдық орта    (3,2-5,2). Бұл орта ауру тудырушы микробтардың өніп-өсуіне қолайсыз. Тері микроорганизмдер мен әр түрлі бөгде заттардың денеге енуіне жол бермейді. Ол дене құрамындағы судың шамадан тыс буланбауын қамтамасыз етеді. Тері дененің қызуын тұрақты бір денгейде ұстап және реттеп отырады. Жалпы тері жабыны денедегі зат алмасу процестеріне үлкен белсенділікпен ат салысады.
Тері жабыны - түзуші мүше. Теріде тері майы және мүйіз түзіледі, тыныс алуға қатысады. Көптеген ферменттердің қатысуымен тері эндокриндік қызмет атқарады. Ортаның маусымдық өзгерістері де жануарлар тері түктерінің әр түрлі деңгейде түлеуіне, тері қабаттары қаландығының өзгеруіне әкеліп соқтырады. Өңдеуден өткен жануарлар терілерінен бағалы тондар, былғары дайындалады.
2. Тері құрамының 70 пайызы судан тұрады. Құрғақ затының негізін коллаген белогі құрайды. Тері құрамындағы органикалық заттардан көп кездесетіні липид. Одан басқа сілтілі металдар калий, натрий, магний, кальций және металл емес бром, фтор, йод, фосфор кіреді. Денедегі ас тұзының 1\3 бөлігі теріде болады.
3. Тері үш қабаттан тұрады:
Эпидермис - теріүсті қабатты. Ол көпқабатты жалпақ мүйізделетін эпителийден тұрады. Эпидермисте қан тамырлары болмайды. Ол сезімтал жүйке ұштарына бай. Түксіз тері эпидермисінде, мысалы, мұрын, ерін қаңсарларының теріүсті қабатында бір-бірінен анық ажырайтын бес қабат болады. Оларға: төменнен жоғарыға қарай негіздік (базальды), қылтанақты, дәншелі, жылтырауық және мүйізді қабаттар жатады.
Төменгі негіздік қабаты негіздік жарғақта бір қабатта орналасқан, пішіні призма тәрізді эпителиоциттер құрайды. Олардың аралықтарында аздаған меланоциттер кездеседі. Эпидермоциттер митоз арқылы үздіксіз көбейетін жас камбиальды жасушалар. Олар бояғыш зат меланин пигментін түзеді.
Қылтанақты қабаттың пішіні дөңгелекше немесе көп қырлы келген, 2-3 қатарда орналасқан эпидермоциттер түзеді. Эпидермоциттердің аралықтарында арнайы иммундық дендроциттер (Лангерганс жасушалары) кездеседі. Бұл қабаттағы эпидермоциттер митоз арқылы бөлінеді. Сондықтан, базальды және қылтанақты қабаттарды біріктіріп, өсу қабатыдеп атайды.
Дәншелі қабаты 2-4 қатарда орналасқан, пішіні сопақша келген, цитоплазмасында жұмсақ мүйізді зат кератогиалин дәншелері болатын эпидермоциттер құрайды. Эпителий жасушалары жоғарылаған сайын кератиноциттерге айналады. Жасушалар толығымен жұмсақ мүйізбен толады да, жылтырауық қабатты құрайды.
Жылтырауық қабат кератиноциттерінің цитоплазмасындағы тонофибриллары мен кератогиалин мүйізді заты бірігіп, біртұтас мөлдір сәуле сындырғыш жұмсақ мүйізді зат элеиндинге айналады.
Мүйізді қабат эпидермистің ең қалың қабаты. Терінің сыртқы бетіндегі қызметін тоқтатқан мүйізді қабыршақтар, төменгі қабаттардағы қабыршақтармен байланысын үзіп, қайызғақтанып түсіп отырады.
Дерма немесе нағыз тері қабаты терінің ең қалың қабаты. Ол өз кезегінде сыртқы емізікше және ішкі торлы қабаттардан тұрады.
Емізікше қабат эпидермистің астындағы көптеген емізікше тәрізді құрылымдар түзетін борпылдақ дәнекер ұлпалық қабат.
Торлы қабат бір - бірімен торлана орналасқан коллаген талшықтарының шоғырлары будаларынан және олардың арасындағы серпімділік қасиет беретін эластин талшықтарынан құралған, тығыз қалыптаспаған дәнекер ұлпасынан тұрады.
Тері асты қабаты немесе шел қабаты тері дермасының торлы қабатын жануарлар денесінің беткей шандырымен байланыстырып тұратын терінің төменгі қабаты.
Терінің дамуы. Жануарлар онтогенезінде тері эпидермисі сыртқы ұрық жапырақшасы эктодермадан, нағыз тері (дерма) мезодерманың дерматомынан, теріасты қабаты — шел мезенхимадан дамиды. Іштегі дамудың алғашқы кезеңінде эпидермис бірқабатты эпидермоциттерден қалыптасып, соңынан оның құрылысы күрделеніп, көпқабатты эпидермиске ауысады. Құрылысы жағынан күрделену процесі мезодерма сомитінен қалыптасқан дермотом мен мезенхимада да қатар жүріп, олардан дерма мен шел қабаттары жетіледі. Іштөлінің даму мерзіміне қарай тері қабаттарымен қатар тері туындылары да күрделеніп жетіле бастайды. Осы кезеңдерде эктодермадан тері түктері мен бездері, майтабан, түяқ, тырнақ, мүйіз дами бастайды. Іштөлі терісі мен оның туындыларының қалыптасу процесі жылқы мен сиырда 4-4,5 ай, қойда 2,5-3,5 ай, шошқада 2 ай мерзім ішінде негізінен аяқталады.
Филогенезде төменгі сатыдағы омыртқасыз жәндіктердің тері жабыны эктодермадан жетілген бір қабат эпидермоциттерден ғана тұрады. Хордалы жануарлардың ішінде қандауырша (ланцетник) терісінің құрылысы қарапайым. Ол екі қабаттан: сыртқы эпидермистен (бір қабат цилиндр төрізді эпидермоциттерден құралған) және оның астындағы нашар жетілген дәнекер ұлпалық дермадан тұрады. Қосмекенділер личинкасында эпидермис екі қабат эпидермоциттерден құралған. Дөңгелек ауыздылардан бастап барлық хордалы жануарлардың тері эпидермисін көпқабатты жалпақ эпителий құрайды. Жануарлар денесі құрылысының күрделенуіне сәйкес терінің құрылысы да күрделеніп, мезодермадан дерма дамиды. Теріде эпидермис пен тері түктеріне қажет тері бездері дамып жетіле бастайды. Бастапқы кезде, мысалы, балықтарда тері бездері кілегей бөлуге ғана маманданған бір жасушалы бездер түрінде дамиды. Кейіннен олар күрделеніп, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.