Фрейдтің психоаналитикалық теориясы

1. Фрейдтің психоаналитикалық теориясы
2. Дамудың биогенетикалық теориясы
3. Социогенетикалық теориясы
4. Психогенетикалық бағыт
Пайдаланылған әдебиеттер

Адамның психологиялық дамуын зерттеу сипатты ғана емес, сонымен қоса түсіндіру, фактілердің интерпретациясын болжайды. Нақты фактілер белгілі теориялар контекстінің мағынасында болады, ол негізгісін тұрлаусызынан бөліп көрсетеді және психологиялық дамудың негізгі заңдылықтарын түсіндіреді.
Кез-келген психологиялық дамудың шешуші сұрағы қозғаушы күштерді және психикалық дамудың көздерін анықтау болып табылады. Оған адамдағы табиғи бастау (немесе оның тұқымқуалаушылығы) немесе орта (әлеуметтік айналасы, игерілген тәжірибе) жатады. Бұл шешуші сұрақ қалай шешілгеніне байланысты психологиялық теория екі бағытқа бөлінеді.Тарихи тұрғыдан бұл өзгешелік баланың дамуын әр жағынан көрсететін әр түрлі екі философиялық ағымға бағытталған.
Соның бірі XVII ғасырдағы ағылшын философы Джон Локктың есімімен байланысты. Ол баланы таза тақта деп қарастырды, оған қоршаған орта мен қоғам өз өкілдерінің бейнесінде оларға керектіні жазады. Бұл теорияға сәйкес психологиялық даму әрекеттердің әлеуметтік формаларының жинақталуымен және пайдалы қылықтарды өңдеуден тұрады.
Басқа бағыт XVII ғасырдағы француз философы Жан Жак Руссо көзқарастарына негізделеді. Ол жаңа туған баланың өзінен адамдық тұлғаны көре білді. Оның ойынша психикалық даму табиғи құбылыстардың жетілуі және олардың орындалуы ретінде қарастырылады.
Сонымен, психологияда психикалық даму заңдылығының интерпретациясы 3 негізгі жолмен қалыптасты:
- Биогенетикалық – негізіне биологиялық үрдістердің жетілуі жатады, ал қалған даму үрдістері жанама түрде қарастырылады;
- Социогенетикалық – назар ең алдымен әлеуметтену үрдістерінде және қоғамды өмір жолына қатысты этапқа қоятын істерден көрінеді;
- Психогенетикалық - негізіне психикалық үрдістер мен қызметтің өзіндік дамуы жатады.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Анциферова Л.И. Психология повседневности: Психол. журн. 1993.Т.14, ғ 2. С.3-16.
2. Асмолов А.Г. Психология личности. М.,1989.
3. Асеев В.Г. Мотивация поведения и формирования личности.М.,1976.
4. Ануфриев Е.А. Социальная роль и активность личности. М.,1971.
5. Бернс Р. Развитие Я-концепции и воспитание.М.,1986.
6. Бобнева М.И. Социальные нормы и регуляция поведения. М.,1978.
7. Бодалев А.А. Личность в общении. М.,1983.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Фрейдтің психоаналитикалық теориясы
Адамның психологиялық дамуын зерттеу сипатты ғана емес, сонымен қоса
түсіндіру, фактілердің интерпретациясын болжайды. Нақты фактілер белгілі
теориялар контекстінің мағынасында болады, ол негізгісін тұрлаусызынан
бөліп көрсетеді және психологиялық дамудың негізгі заңдылықтарын
түсіндіреді.
Кез-келген психологиялық дамудың шешуші сұрағы қозғаушы күштерді және
психикалық дамудың көздерін анықтау болып табылады. Оған адамдағы табиғи
бастау (немесе оның тұқымқуалаушылығы) немесе орта (әлеуметтік айналасы,
игерілген тәжірибе) жатады. Бұл шешуші сұрақ қалай шешілгеніне байланысты
психологиялық теория екі бағытқа бөлінеді.Тарихи тұрғыдан бұл өзгешелік
баланың дамуын әр жағынан көрсететін әр түрлі екі философиялық ағымға
бағытталған.
Соның бірі XVII ғасырдағы ағылшын философы Джон Локктың есімімен
байланысты. Ол баланы таза тақта деп қарастырды, оған қоршаған орта мен
қоғам өз өкілдерінің бейнесінде оларға керектіні жазады. Бұл теорияға
сәйкес психологиялық даму әрекеттердің әлеуметтік формаларының
жинақталуымен және пайдалы қылықтарды өңдеуден тұрады.
Басқа бағыт XVII ғасырдағы француз философы Жан Жак Руссо
көзқарастарына негізделеді. Ол жаңа туған баланың өзінен адамдық тұлғаны
көре білді. Оның ойынша психикалық даму табиғи құбылыстардың жетілуі және
олардың орындалуы ретінде қарастырылады.
Сонымен, психологияда психикалық даму заңдылығының интерпретациясы 3
негізгі жолмен қалыптасты:
-   Биогенетикалық – негізіне биологиялық үрдістердің жетілуі жатады,
ал қалған даму үрдістері жанама түрде қарастырылады;
-   Социогенетикалық – назар ең алдымен әлеуметтену үрдістерінде және
қоғамды өмір жолына қатысты этапқа қоятын істерден көрінеді;
-    Психогенетикалық - негізіне психикалық үрдістер мен қызметтің
өзіндік дамуы жатады.
Қазіргі кездегі психологтер бұл көзқарастарды сирек қолдайды. Жалпы
адамның психикалық дамуында тұқымқуалаушылықтың рөлі қандай болса, ортаның
да рөлі сондай.
Дамудың биогенетикалық теориясы. Дамудың биогенетикалық теориясы
балалық туа біткен ерекшеліктерге бағытталған. Оларға әрекетті
жеңілдетілген-механикалық түсіну тенденциясы тән. Оның анықтаушы факторы
тұқымқуалаушылық.
Жеке тұлғаның дамуының сандық және сапалық жақтары негізінен
тұқымқуалаушылықпен анықталады, тұқымқуалаушылықпен байланыста болатын орта
реттеуші, басқарушы қызметін атқарады.
Бұл ой Э.Геккель мен С.Холлдың “биогенетикалық заңында” анық көрінеді.
Бұған сәйкес онтогенез филогенездің қысқарған қайталануы. Осыған байланысты
адам ұрығы өзінің жатыр ішіндегі өмір сүру кезеңінде дамудың барлық сатысы
бір жасушалы тіршілік иесінен адамға дейінгі сатыға дейін басынан кешіреді.
Сол сияқты балада адам тарихындағы негізгі даму кезеңдерінен өтеді:
1. жабайылық кезең
2. аң аулаушылық
3. мал жаю
4. жер игеру кезеңі
5. сауда-өндірістік кезең –ақшаға, саудаға, айырбасқа қызығушылық.
Биогенетикалық концепциясының басқа нұсқасын “конституциялық
психологияның” неміс өкілдері жасаған. Э.Кречмер және В.Йенш адамның
физикалық типі мен оның даму ерекшеліктері арасында қандай да байланыс
болуы керек деп болжады. Э.Кречмер: Егер адамдарды ось бойынша
орналастырса, онда оның полюсінің бірінде циклді тип (тез қозушы, көңіл
күйге байланысты тұрақсыз) басқасында шизоидты (тұйық, байланыспайтын,
көңіл күйге байланысты тұйық) болады деп санады. Жеткіншек жас циклдік
жарықшаққа, ал жасөспірімдік оның өзін талдау “шизоидты” кезеңмен
байланысады. Сонымен даму типтері жас ерекшеліктерінің жеке тұлғаға
әсерімен анықталады.
Баланың психикасының инстинктивті табиғаты психологияның этологиялық
бағытында көрінеді. Онда адам әрекеті туа біткен рефлекстердің тізбегі
ретінде қарастырылады. Неміс ғалымы К. Лоренц барлық тірі заттардың
әрекеттерінің формаларының бірі деп зерттеді. Оның ойынша адам өмірі
жануарлар өмірінен ерекшеленеді және әрекеттің инстинкті-детерминирлі
формаларының тізбегін түзеді. Барлық жоғары және адами құбылыстар –достық,
махаббат, соғыс, қызғаныш, үйреншіктік және басқа –туа біткен инстинктер,
түрдің сақталуына, тірі қалуына бағытталуын түсіндіреді. Биологиялық
тұтастылық оның теориясының негізгі бағалығы және басты түсіндіруші
принципі.
З.Фрейдтің психоаналитикалық теориясы баланың туа біткен
инстинктерінен тұрғызылады (“либидо”, немесе “оно”). Бала әрекетінің басты
түрткісі инстинктивті қалауларын қанағаттандыру (“ләззаттану принципі”).
Бірақ бала өмірінің алғашқы жылдарында ересектердің талабына жауап ретінде
біртіндеп өзінің импульстерін қанағаттандыруды ұстау бейімділігі пайда
болады. Жазалау алдындағы қорқыныштан ол өз әрекетін қадағалайды және
инстинкті қалауларына ұстамдылық таныта бастайды. Солай келесіде психиканың
инстанциясы пайда болады, оны З.Фрейд “Я” (мен) немесе “Эго” деп атады.
Болашақта ішкі өмірдің келесі деңгейі қалыптасады (“Суперэго”).
Онда қоршаған адамдардың талаптары оның жеке және өзіне деген талап,
ал олардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.