Жерге жеке меншік құқығы және оны пайдалану

Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Жерге жеке меншік құқығы және оны жүзеге асыру механизмі

1. 1Жерге меншік құқығының түсінігі және түрлері . . . 5

1. 2Жерге меншік құқығының обьектілері мен субъектілері . . . 15

1. 3Жерге меншік құқығы субьектілерінің құқықтары мен міндеттері . . . 20

2 Жерге жеке меншік құқығымен және жерді пайдалану құқығы

2. 1 Жерге жеке меншік құқығы мен жер пайдалану құқығын қорғау . . . 23

2. 2 Жеке меншік құқығы және жер пайдалану құқығындағы

жер учаскелерінің өтпелі ережелері . . . 29

2. 3Жер учаскелеріне жеке меншік құқығы және жер пайдалану құқығының мазмұны . . . 31

2. 4 Жер учаскесіне жеке меншік құқығы және жер пайдалану құқығының өзгеру және тоқтатылу негіздері . . . 36

2. 5 Жерге жеке меншік қатынастарын мемлекеттік реттеудің құқықтық негіздері . . . 46

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 67

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 69

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбыньщ өзектілігі . Ұсынылып отырған зерттеу жұмысы жер құқығындағы өзекті тақырыптардың бірі - Қазақстан Республикасындағы жерге жеке меншік құқығы қатынастарын құқықтық реттеу мәселесіне арналған. Жер - адамзаттың басты тіршілік көзі, бүкіл материалдық базистің негізі, аса маңызды геосаяси және экономикалық фактор.

Сондықтан жердің ресурстық мүмкіндіктерін бағалай білу, оны тиімді пайдалану және қорғау, келешек ұрпаққа сақтау мемлекет деңгейіндегі негізгі мақсат және міндет болуы керек. Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігін алғаннан кейінгі жылдарда жер қатынастары саласында көптеген нормативтік актілер қабылданып, бұл бағытта мемлекеттік саясат орнығып, белгіленген болатын. Бұл нарықтық қатынастар жағдайында қоғамдағы өзгерістер бұл саладағы нормативтік құқықтық актілерді жетілдіріп отыруды, жаңартуды талап етеді. Елімізде жер қатынастарын жаңа заман талаптары негізінде жер ресурстарымызды ел байлығына айналдыру жолында көптеген шаралар жүзеге асырылуда. Жер қатынастарының социалистік жүйеден нарықтық экономика жағдайына бейімделген жаңа жер қатынастарына көшуі үшін, жерге мемлекеттік меншік монополиясын жою, жердің кейбір санаттарына жеке меншікті енгізу, жерді ақылы пайдалану жүйесін қалыптастыру, онымен бірге мемлекеттік емес ауылшаруашылық ұжымдарының түрлерін қалыптастыру шараларын іске асыру қажет болды.

Нарық жолына түскен ТМД елдерінде, әлемнің дамыған және жақсы дамып келе жатқан алдыңғы қатарлы мемлекеттерінде жер қатынастары осы модель бойынша жүргізіліп келе жатыр.

Жер қатынастары саласындағы мемлекеттік саясат пен осы саясатты жүзеге асырудың құралы ретінде әрекет ететін Жер Кодексінің мақсаты жерді жеке меншікке беру ғана емес. Негізгі мақсаты жер байлығымызды халықтың игілігі жолында барынша тиімді пайдалана білу, оның күтімі мен қорғалуына қатысты мәселелерді шешу. Ұлттық негізгі байлығымыз ретіндегі құндылығын арттыра отырып, елдің әлеуметтік және экономикалық серпінді дамуына тигізер ықпалын күшейту болып табылады. Ал, жеке меншікке берудің өзі осы мақсатқа қол жеткізудің дүниежүзілік тәжірибеде мойындалған тиімді амалдарының бірі.

Ауыл шаруашылығында жүргізіліп жатқан реформалар шаруашылық жүргізудің еркіндігі мен меншік түрлерінің дамуын, жердің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды талап етеді. Осы тұрғыдан алғанда, жерге жеке меншік құқығын ғылыми түрде зерттеудің маңызы зор.

Қазіргі таңда жер заңнамаларының кейбір нормаларында өзге мемлекеттердің жер заңнамаларымен салыстырғанда талас тудыратын мәселе көбеюде. Мысалы, жердің жеке меншік иесі ҚР азаматтығынан шықкан жағдайда құқықтарын қайта рәсімдеу, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді жеңілдікті бағамен сату, субьектілер құқықтарын байланысты басқа да шектеулер, т. б.

Нарықтық қатынастар жағдайында мұндай мәселелер нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізу арқылы шешімін табуы тиіс.

Мақсаты мен міндеттері. Нарықтық қатынастардың дамуы жағдайындағы жерге жеке меншік құқығының реттелу тәжірибесін талдап, қорыту, заңдардағы кемшіліктерді, қайшылықтарды, жетіспеушілікті анықтау, теориялық қорытынды негіздеу және шетел мемлекеттерінің жер заңнамаларымен салыстыра отырып, ұлттық заңнаманы жетілдіруге бағытталған тәжірибелік ұсыныстар жасау. Аталған мақсаттар төмендегі мәселелерді қарастыруды талап етеді:

-жерге жеке меншік қатынастарын реттеуге байланысты негізгі теориялық мәселелерді қарастыру;

-қазіргі кездегі жер заңнамаларының жағдайын, жерге жеке меншік құқығының іске асырылуының құқықтық реттелуін, нарық пен мемлекет талаптарына сәйкестігін бағалау;

-жерге жеке меншік қатынастарын реттейтін заңдардағы кемшіліктер, жетіспеушіліктер мен қарама-қайшылықтарды анықтап, өзгерту жолдарын қарастыру;

-жоғарыда көрсетілген мәселелер бойынша халықтың жер қатынастары саласындағы сауаттылығын арттыру мен ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз етуге байланысты ұсыныстар әзірлеу.

Пәні. Жерге меншік және жеке меншік құқығы туралы ұғым, жерге жеке меншік құдығының обьектілері, жерге жеке меншік құқығының субьектілері, олардың жерге жеке меншік құқығын жүзеге асыру нысандары, құкықтары мен міндеттері, жер қатынастары саласындағы халықаралық байланыс.

Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі. Республикамыздағы нарықтық экономиканың орнығуы, жекешелендіру саясатының жүзеге асырылуы мен құқықтық реформалар жүргізілуі жағдайында жердің құқықтық реттелуі, жерге жеке меншік құқығы мен онымен байланысты азаматтық қатынастар.

Нормативтік базасы. Қазақстан Республикасының Конститиуциясы, ҚР Жер Кодексі, ҚР Азаматтық Кодексі, ҚР Үкіметінің қаулылары, ҚР Жоғарғы Сотының қаулылары, шетел мемлекеттерінің жер заңнамалары.

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен,
қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жалпы көлемі
беттен тұрады.

1 ЖЕРГЕ ЖЕКЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МЕХАНИЗМІ

1. 2 Жерге меншік құқығының түсінігі және түрлері.

Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға өту кезеңінде жерге жеке меншік құқығын кешенді зерттеу, оның ғылыми жетістігін жаңадан қабылданып жатқан заңдарда қолдану- құқық жүйесіндегі аса маңызды мәселелердің бірі. Мемлекет жер қатынастарын реттеуде, жер ресурстарын тиімді пайдалану мен қорғауда осы айтылған ғылыми жетістіктерге сүйенеді жэне оны алдыңғы катардағы мәселе деп есептейді.

Ғылыми зерттеулер жерге жеке меншік құқығын реттейтін нормалар құқықтық актілердің өрісін жетілдірумен қатар, еліміздегі нарықтық қатынастардың дамуына ықпал етуі тиіс.

Жер- барлық тірі жан иелерінің мекені, өмір азығының негізі. Ал эволюциялық дамудың барысында азық-түлік өнімдерін өндіру ісіне шексіз дерлік үстем болуға барлық жан иелерінің ішінен адамның ғана қолы жетті [1] .

Жер сияқты сол территорияда тұратын халықтың өмірі мен іс-әрекет, қызметінің негізі болатын басқа табиғи ресурстардың жойылуы және қалпына келтірілуі мүмкін. Жер қойнауларының энергетикалық қорлары қайта қалпына келмейді, бірақ күн, жел, атом энергиясы сияқты альтернативалары бар. Су ресурстарының қорлары бар іс жүзінде сарқылмайды, керек жағдайда ащы суларды тұщыландыруға болады. Бірақ жердің, ең алдымен адамның тіршілік ету орны ретінде орны толмайды. Сондықтан да адамзат тіршілігі үшін жердің алатын орны ерекше [2] .

Жерге меншік катынастарын кұқықтық реттеу проблемасы әруақытта да маңызды болды және маңызды бола бермек. Казакстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына "Қазақстан-2030" деп аталатын Жолдауында: "Жеке меншік институттары жерге деген құқықтың, сондай-ақ меншік құқықтарын және келісім-шарттардың орындалуын қорғайтын заң жүйесін құрудың есебінен нығайтылады" деп атап көрсетті[3] .

Жерге меншіктік қатынастарды құқықтық реттеу экономикалық, саяси, құқықтық сипаттағы өзгерістер жағдайында іске асырылуда.

Қоғамның экономикалық жүйесіндегі өзгерістер бәрінен бұрын көп қырлы экономиканың дамуымен, жерді жекешелендіру процестерімен және қазіргі бар жерге меншік нысандарының негізінде жер нарығын түзеу процестерімен тығыз байланысты.

"Ғылыми зерттеулер - деп жазады профессор Ә. Е. Бектұрғанов жер қатынастарын реттейтін нормалардың өрісін жетілдірумен шектелмей, ол нормалардың әлеуметтік-экономикалық тиімділігін де анықтап беруге тиіс"[4] .

Лев Исаакович Дембоның пікірі бойынша, дәл осы жағдайда мәселе жерге иелік ету жайында болып отыр, ал біздің пікірімізше жерді пайдалану құқығы ғана көрініс тапқан. Олай дейтініміз жерге билік, иелік жүргізу мәселесі көрініс таппаған, тек қана жердің пайдалы қасиетін пайдалану және одан кіріс кіргізу мәселесі ғана көрініс тапқан. Жерге меншік құқығының субъектісі вавилон патшасы, өйткені жерге қатысты барлық реттеу жүйесі, иелік ету құқығы соның қолында болды. Жер рентасы, соған сәйкес үстеме еңбектің пайдасына иелік етіп, оны жұмсау мүмкіншілігін де вавилон патшасы шешетін[5] .

Жерге жеке меншік нысаны рим құқығында қандай болды және оның ерекшелігі неде деген занды сұраққа жауап берместен бұрын, осы мемлекеттің тарихына шолу жасайық. Көне Римдегі жер құрылымының ерекшелігін, "классикалық-антикалық" форма ретінде көрсету үшін, алдымен рим қауымдастығы мен оның өзіндік ерекшелігін танып, білу қажет. Мемлекет- қала құру жағдайындағы, рим қауымдастығының өзіндік ерекшелігін, атап айтар болсақ, ол - рим қауымдастығы ерекше саяси ұйым ретінде көрінді, яғни, қауымдастық жері, рим жері ретінде екі түрлі формада көрініс тапты: мемлекеттік жер ретінде, сондай-ак, жеке меншік жер ретінде. Өйткені, рим азаматы - ақсүйек, мемлекет-қала қауымдастығының мүшесі ретінде, рим азаматы ретінде жеке меншік иесі боп танылды[6] .

Кеңес дәуіріндегі Қазақстанның тарих ғылымында көшпелі казақтардың феодализм негізін малға жеке меншік құрады, ал жер ешкімдікі болған емес деген пікір кеңінін орын алады. Бұл салада өткір қадамды отандық ғалым, ҚР ҰҒА-ның академигі А. Е. Еренов жасады. Ғалымның дәлелдеуі бойынша, көшпелі малшылардың өндірістік қатынастар жүйесінде анықтаушы орынды жерге жеке меншік қатынастары анықтайды[7] .

Қоғамдық меншіктен жеке меншікке айналған жердің бірнеше обьектісі, кең мағынада алсақ сол жерде өскен төрт түлік мал болды. Малы көп, бай отбасының пайда болуы, малға жеке меншік иелік етудің бастауы болып, соның негізін қалады. Ғалымдардың көбі малға жеке меншік иелік құкығының белгісі ретінде, халық арасында тараған түрлі аңыздарға сүйеніп, малға соғылатын түрлі таңбаның пайда болуымен байланыстырды[8] .

Қауымдық жер қатынастарының ыдырауына объектінің жеке меншікке айналуы ыкпал етті. Бұл бағдарда, "ең бастысы қысқы жайылымға ие болу" дейді, көшпенді түркілердің көне тарихын зерттеуші-ғалым[9] .

Кейбір кеңес дәуірі ғалымдарының пікірі бойынша, Қазақстанда көшпелі аудан жағдайында XX ғасырға дейін жерге феодалдық меншіктің қалыптасуы мүмкін емес деп таниды. Бұл көзқараспен, академик С. З. Зиманов келіспейтінін айтады. Оның пікірінше, бұл көзқарас тарихи шындыққа қайшы келеді [10] .

Б. Я. Владимирцев моңғолдардың феодалдық карым катынасының негізін көптеген құқық нормасы мен жазу түрінде қалған қолжазбалар арқылы ашқан[11] .

Социалистік жер қатынастары Ресейде 1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейін орнықты. Болшевиктердің помещиктер жерін конфискациалау және барлық жерді мемлекет мүлкіне айналдыру туралы бағдарламалық талаптары 1917 жылдың 26 қарашасында (8 қазанда) кабылданған жер туралы Декретінде нақтылы жүзеге асты[12] .

Тағы бір көрнекті ғалым, экономист-аграрник А. В. Чаянов жерді мемлекет мүлкіне айналдырудың негізгі қағидаларын айқындап берді. Жерді мемлекет мүлкіне айналдыру барысында жер меншік ретінде жалғыз меншік иесі -мемлекетке қарайды. Жалпы мемлекеттің мүддесін қорғау мақсатында мемлекет барлық мемлекет жерін басқарып, билік ету құқына ие. Мемлекет өз қүқығына сүйене отырып, барлық жерді еңбек адамдарына, жалға беру түрінде жақын нысанда пайдалануға береді. Сонымен қатар, мемлекет шаруашылықтың ішкі мәселесіне араласпайды. Жерге жоғарғы иелік ету мемлекеттік өкіметтің қолында, ал жергілікті жерді бөлу жүмысымен жергілікті жер ұйымдары айналысады. Олар өзін-өзі баскару принципімен құрылған[13] .

Жер құрылымын реттеудегі одан кейінгі реформалар колхоздарды таратып, оларды біріктіріп мемлекеттік шаруашылық-совхоздарға айналдыру) процесі арқылы жүзеге асырылды. Бұл процесс әсіресе Қазақстанда ерекше қарқынмен жүрді, оған дәйекті дәлел ретінде 1990 жылдың 1 қаңтарындағы жағдайға сүйенсек, мемлекеттік ауыл шаруашылығы ұйымдарына бекітіліп берілген жер көлемі 205 млн. гектар болды. Бұл басқаша айтқанда республиканың барлық жерінің 92, 2% проценті еді. Социалистік дәуірдегі жер қатынастарын реттеудегі мемлекеттік - түрде толық, жан-жақты жазылып бекітілген. Оның өзі одақтас республикалардың әркайсысында жер туралы кодексті дайындау үшін базалық (негізгі) қызмет атқарды. Осы жер туралы занда ірі мемлекеттік ауыл шаруашылығында жерді пайдалануға басым мүмкіншілік беріп, соны негізгі бағыт деп таныды. Жер қатынастарына сырттағы біреудің араласуы мүмкін болмады. Барлық жер мемлекеттің қолына өткендіктен, жеке адамдарға берілген учаскенің көлемі күлкілі көлемде аз болды[14] .

Қазақстан Республикасының жер заңдарын одан әрі жетілдіру 2003жылғы 20-маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Жер кодексін қабылдауға дейін жалғасты. Бұл кодекс 5 бөлім, 21 тараудан, 170 баптан тұрады. 2003 жылдың 19-мамырында Қазақстан Республикасының Парламентімен Қабылданған Жер кодексі 2003 жылдың 10 маусымында Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесімен қаралып, заңды деп танылды[15] .

Кез-келген қоғамның меншікке деген көзқарасы сол қоғамдағы экономикалық қатынастардың негізін құрайды, өйткені дүние жүзінің тарихи дамудағы қай кезеңді алып қарайтын болсақ та, негізгі мәселе меншіктің айналасына топталады. Орталықтан басқарылатын жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өту дегеніміз, ең бірінші меншікке деген көзқарастың өзгеруі болып табылады. Қазақстан қазір осындай кезеңді бастан өткеруде, яғни жеке меншіктің қалыптасуы мен дамуы, кәсіпкерлерліктің дамуы үшін тиімді жағдайдың жасалуы т. с. с. Бұл" процестің жақсы дамуы, меншік қатынастарын құқықтық реттеу жүйесін барлық бағытта келісіммен және тиімді жүргізбесе мүмкін емес.

Меншік ерекше маңызды ұғым, сондықтан ондаған жылдар адамзат баласының ең үздік өкілдері оған өз назарын аударып, зерттеген. Алайда, жұмыс теориялық дискуссия арқылы ғана бітпейді. Әлемді дір еткізіп, өзіне назар аударатын әлеуметтік сілкіністер, ең маңызды факторы сол кезеңде қалыптасқан меншікке деген қатынастан туындап, соны өзгертуге деген ұмтылысқа жалғасып жатады [16] .

Негізінен меншік термині көбіне-көп түрлі мағынада қолданылып жатады. Бір жағдайда бұл терминді "мүлік" немесе "зат" ұғымының синонимі ретінде қарастырады. Мысалы, "меншікті беру", немесе "меншікке ие болу" деген жағдайларында. Екінші бір жағдайда, бұл ұғым тек экономикалық

қатынастарды көрсетеді, ал кейде, бұл мүлдем қарама-қарсы ұғым, яғни заң категориясы -меншік құқығымен теңестіріліп, сол мағынада қолданылады.

Кеңес мемлекеті тұсында экономистер, философтар мен заңгерлер меншікті және меншік құқықтарын зерттегенде, К. Маркстің "Саяси экономиканы сынауға кіріспе" [17] және "Капиталистік өндірістің алдындағы формалары" [18] деген еңбектерінде берілген меншік туралы ережелерге сүйенеді. Негізінен меншік ұғымының төңірегінде топтастырылған ережелердің алдына қойған мақсаты біреу ғана. Ол меншік ұғымының қоғамда қалыптасқан өндіріске және оның нәтижесінде пайда болатын өнімге ара қатынасын анықтау. Осы жоғарыда айтылғандарды басшылыққа ала отырып, зертеушілер меншік құкығы дегеніміз не, меншік құқығымен реттелетін қоғамдық қатынастардың құрамы қалай, меншік құкығының өзіне тән қандай белгілері бар және оларды сабақтас қоғам қатынастарынан қалай ажыратуға болады деген сұрақтарды шешуге тырысты. Меншіктің экономикалық қатынастары қоғамдағы мемлекеттік құқықтық қондырмамен бекітілген. Бұл аталған қатынастарды реттейтін құқықтық нормалар жүйесінде және меншік құқығын құрайтын институттарында көрініс тапқан. Сонымен қатар, бұл мүліктің иесі екенін білдіріп, белгілі бір тұлғаның мүлікке заңды билігі бар екенін анықтап, оны белгілі шаралардың негізінде қорғалуын да қамтамасыз етеді.

Бірінші жағдайда, әрине, объективті түрде меншіктік құқық туралы сөз қозғалса, екіншіден, субъективті мағынада, немесе субъективтік меншік құқығы туралы әңгіме болып отыр. Меншіктік құқықтың мазмұны (субъективті мағынада) меншік иесіне мүлікке иелік етуге, пайдалануға және оған билік етуге құқылы екенін көрсетеді. Көрсетілген құқықтық мүмкіндік, жалпы алғанда, меншіктің субъективтік құқығы ретінде меншік иесінің занды түрде іс-қимыл жасау мүмкіндігін айқындайды және ол заң бойынша меншік иесі болғандықтан мүлік оның меншігінде кала береді. Меншік құкығының мазмұнын ашу үшін, меншік иесіне тиесілі құқықтық мүмкіншіліктің әр қайсысына жеке-жеке тоқталуымыз қажет.

Иелену құқығы-меншік иесінің затқа шарушылық билігін қамтамасыз ету мүмкіндігі. Мәселе, бұл жерде мүлікке шаруашылық билік жүргізу дегенде, меншік иесі оның жанында болуы қажет деген ұғым тудырмайды.

Пайдалану құқығы- мүліктен оның пайдалы табиғи қасиеттерін алудың, сондай-ақ одан пайда табудың заң жүзінде қамтамасыз етілуі. Пайдалану, яғни меншік иесінің өз иелігіндегі мүліктен өзінің тұтынушылық және басқа да қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіншілігі. Жалпы пайдалану құқығы иелену құқығымен өте тығыз байланысты, бірақ кейбір жағдайда затқа иелік етпей-ақ оны пайдалануға болады.

Билік ету құқығы - мүліктің заң жүзінде тағдырын белгілеудің заңмен қамтамасыз етілуі. Алайда, мына бір нәрсені атап айту керек, кеңес цивилистерінің көбі көрсетілген құқықтық мүмкіндіктер меншік құқығының бүкіл ерекшелігін толық ашып бере алмайды деп есептейді. Бұл жөнінде, А. В. Венедиктов "Ең алдымен, меншік құқығы жоғарыда аталған меншіктің үш

құқығымен бітпейді . . . Меншік иесі аталған үш бірдей құқықтық иеліктен айырылуы мүмкін және сөйте тұра меншік құқығын сақтап қалуы мүмкін. Шындығында да, сот арқылы мүлікті тәркілеп оны иелігінен алып, меншік иесіне оны пайдалануға тыйым салып және тәркіленген мүлікті билеуге тыйым салынады. Солай бола тұрғанмен меншік иесінің "аз да болса" сол мүлікке меншік құқығының күші қалады. Егер де, талап етушінің талабы жоққа шығарылса, меншік құқығы толық көлемде меншік иесіне қалпына келеді.

Былайша айтқанда, "серпінділік" немесе "икемділік" құқықтық меншік". А. В. Венедиковтың субъективтік меншік құқығы концепциясымен келісуге болмайды. Меншік иесі белгілі бір жағдайларға байланысты өзіне берілген құқықтық иеліктен айырылғаны мен, меншік иесі болып қалады деу дәлелсіз. Бұл жағдайда меншік иесі құқықтық иеліктен айырмайды, тек қана уақытша оны іске асыру мүмкіндігінен айырылады. Субъективтік құқық соған сәйкес әрекет мүмкіншілігінен көрініс табады, ал егер түрлі жағдайлар немесе басқа құқықтық нормаларға байланысты бұл мүкіндік уақытша шектеледі. Бірақ, бұл субъективтік құқық жойылады деген мағына бермейді. Бұл туралы Д. М. Генкин: "Кез-келген субъективті құкық шексіз емес, ол, объективті құқық белгіленген белгілі бір шекте ғана пайда болады. Ал, сол шектің заңда көрсетілген өзі түрлі себептерге байланысты өзгеруі мүмкін", -дейді.

Д. М. Генкин, өз позициясының дұрыстығын дәлелдейді және оны қорғай отырып, мынадай пікірлер айтады. Меншік иесінің иелік құқығын қалпына келтіру және оны іске асыру мүмкіншілігі меншік құқығының дербес элементі бола алмайды және иелену, пайдалану және билеу құқығын одан жоғары қоя алмаймыз. Біріншіден, ол құқықты іске асыру мүмкіншілігін сол құқықтың мазмұнына жатқызуға болмайды.

Екіншіден, субъективтік құқықтың схоластикалық екі қабаты пайда болады: субъективтік құқықтың өзі және субъективтік құқықты іске асыратын субъективтік құқық. Үшіншіден, егер де бұндай құқықтық мүмкіншілік субъективтік құқықтың дербес элементін құрайтынын ескерсек, арнайы меншік құқығы емес, онда бұндай жағдайды кез-келген субъективтік құқықты көрсетеді [19] .

Алайда мына мәселені атап айту керек, Д. М. Генкиннің меншік құқығының мәні субъективтік құқықтық сияқты жоғарыда аталған үш құқықтық мүмкіншілік арқылы іске асады деген пікір негізді емес, ондай жағдайда меншіктің субъективтік құқығының анықтамасы толық болмайды. Бұлай болатын себебі, иелік ететін зат тек қана меншік иесіне тиесілі болмай, басқа да тұлғаның, тіпті, шаруашылық жүргізу құқығына негізделген тұлғаның да осындай мүмкіншіліктері болуы мүмкін. Ю. К. Толстой, аталған құқықтық мүмкіншіліктердің өзіне тән ерекше белгісі ретінде меншік иесінің құқықтық мүмкіншілігін атап көрсетеді. Оның мәнісі мынада, меншік иесі өзінің құқықтық мүмкіншілігін өз қалауынша шешеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.