Анықтама мен тергеудің заңдылығына прокурорлық қадағалаудың міндеттері, маңызы
Кіріспе
Анықтама мен тергеудің заңдылығына прокурорлық
қадағалаудың міндеттері, маңызы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Анықтама мен тергеудің заңдылығына прокурорлық
қадағалаудың міндеттері, маңызы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғанына міне 10-жылдан асты.
Осы уақыт ішінде көптеген заңдар қабылданды. Бұл заңдар құқықтық мемлекет құруға бағытталды. Ал құқықтық мемлекеттің басты элементтерінің бірі - ол қоғамда заңдардың дәл әрі біріңғай қолданылуы.
Сондықтан, Қазақстан Республикасында заңдар біркелкі қолданылмаса, сақталмаса онда құқықтық мемлекет құру екіталай. Мемлекет заңдарды дәл әрі бірыңғай қолданылуына қадағалауды жүзеге асыратын арнайы мемлекеттік орган — прокуратураны ұйымдастырады. Демек прокуратураның қызметі қоғамда үлкен орын алатындығын көреміз. ҚР-сы құқықтық мемлекетті құру жолындағы реформалар прокуратура органдарынан тергеу функциясын алу арқылы және ҚР-сы Президентінің 21-желтоқсан 1995 — жылғы заң күші бар "Прокуратура туралы" Жарлығымен оның, мемлекеттегі заңдардың қолданылуын қадағалауды іске асыратындығын бекітті. Қазіргі қоғамдағы әртүрлі әлеуметтік жағдайларға байланысты қылмыс деңгсйі айтарлықтай жоғары болып тұғандықтан және қылмыскерді жазалау кезіндегі немесе қылмысты алдын-ала тергеу кезінде қылмыстық іс жүргізу заңдарын бұрмалау фактілерінің көптеп кездесетіні бәрімізге аянышты шындық.
Осындай себептер және қоғамдағы құқықтық реформа процесінің кең үрдісі аталмыш тақырыптың актуальдігін көрсетеді біздің диплом жұмысын осы тақырыпқа арнау себеп болады. Біз бұл диплом жұмысында ҚР-сы Ата Заңының 83-бабына, ҚР-сының Президентінің Заң күші бар «ҚР-сының прокуратурасы туралы» жарлығына және кылмыстық істер жүргізу заңдарындағы прокуратура органдарына берілген құқықтары мен міндеттерінің функцияларының маңызын жеке түсіне отырып аталмыш бітіру жұмысында төмендегідей мәселелерді ашып көрсетуге тырыстық.
Олар анықтама мен алдын-ала тергеу барысындағы прокурорлық қадағалаудың өкілеттіктерін жүзеге асыру барысындағы түсінігі және прокуратура органдарына қойылған міндеттері мен шегі қарастырылады және де алдын-ала тергеу өндірісіндегі прокуратураның прокурорлық қадағалаудың мынадай мәселелері қарастырылады; ол тергеудің сатысында жасалған немесе әзірленіп жатқан қылмыстар туралы өтініштермен хабарларды қабылдағанда және тіркегенде немесе шешкенде заңдылықтың сақталып отыруын тексереді.
Сонымен қатар, прокурордың бұйрық беру өкілеттіктерін дұрыс қолдана отырып, қылмыстық істерді тергеуге заңдылықты сақтауды толықтай қамтамассыз етеді.
Тергеу немесе анықтама жүргізуші органның әрекеттерінде зандылықты сақтауға прокурорлық қадағалауға талдау жасалынады.
Атап айтқанда, қамауда ұстауда ұстау мерзімінің сақталуына; тергеу әрекеттерін жүргізудегі заңдылықтың сақталуына; тінту, бұлтартпау шараларын қолдану, қылмыстық істі қозғау, қылмыстық істі қозғаудан бас-тарту және тағыда басқа прокурорлық қадағалаудың жүзеге асырылуы қарастырылады.
Осы бітіру жұмысьн жазу кезінде процессуалдық әдебиеттерге, заң мақалаларына жәнс прокуратура органдарының практикасына көп көңіл бөлінді.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғанына міне 10-жылдан асты.
Осы уақыт ішінде көптеген заңдар қабылданды. Бұл заңдар құқықтық мемлекет құруға бағытталды. Ал құқықтық мемлекеттің басты элементтерінің бірі - ол қоғамда заңдардың дәл әрі біріңғай қолданылуы.
Сондықтан, Қазақстан Республикасында заңдар біркелкі қолданылмаса, сақталмаса онда құқықтық мемлекет құру екіталай. Мемлекет заңдарды дәл әрі бірыңғай қолданылуына қадағалауды жүзеге асыратын арнайы мемлекеттік орган — прокуратураны ұйымдастырады. Демек прокуратураның қызметі қоғамда үлкен орын алатындығын көреміз. ҚР-сы құқықтық мемлекетті құру жолындағы реформалар прокуратура органдарынан тергеу функциясын алу арқылы және ҚР-сы Президентінің 21-желтоқсан 1995 — жылғы заң күші бар "Прокуратура туралы" Жарлығымен оның, мемлекеттегі заңдардың қолданылуын қадағалауды іске асыратындығын бекітті. Қазіргі қоғамдағы әртүрлі әлеуметтік жағдайларға байланысты қылмыс деңгсйі айтарлықтай жоғары болып тұғандықтан және қылмыскерді жазалау кезіндегі немесе қылмысты алдын-ала тергеу кезінде қылмыстық іс жүргізу заңдарын бұрмалау фактілерінің көптеп кездесетіні бәрімізге аянышты шындық.
Осындай себептер және қоғамдағы құқықтық реформа процесінің кең үрдісі аталмыш тақырыптың актуальдігін көрсетеді біздің диплом жұмысын осы тақырыпқа арнау себеп болады. Біз бұл диплом жұмысында ҚР-сы Ата Заңының 83-бабына, ҚР-сының Президентінің Заң күші бар «ҚР-сының прокуратурасы туралы» жарлығына және кылмыстық істер жүргізу заңдарындағы прокуратура органдарына берілген құқықтары мен міндеттерінің функцияларының маңызын жеке түсіне отырып аталмыш бітіру жұмысында төмендегідей мәселелерді ашып көрсетуге тырыстық.
Олар анықтама мен алдын-ала тергеу барысындағы прокурорлық қадағалаудың өкілеттіктерін жүзеге асыру барысындағы түсінігі және прокуратура органдарына қойылған міндеттері мен шегі қарастырылады және де алдын-ала тергеу өндірісіндегі прокуратураның прокурорлық қадағалаудың мынадай мәселелері қарастырылады; ол тергеудің сатысында жасалған немесе әзірленіп жатқан қылмыстар туралы өтініштермен хабарларды қабылдағанда және тіркегенде немесе шешкенде заңдылықтың сақталып отыруын тексереді.
Сонымен қатар, прокурордың бұйрық беру өкілеттіктерін дұрыс қолдана отырып, қылмыстық істерді тергеуге заңдылықты сақтауды толықтай қамтамассыз етеді.
Тергеу немесе анықтама жүргізуші органның әрекеттерінде зандылықты сақтауға прокурорлық қадағалауға талдау жасалынады.
Атап айтқанда, қамауда ұстауда ұстау мерзімінің сақталуына; тергеу әрекеттерін жүргізудегі заңдылықтың сақталуына; тінту, бұлтартпау шараларын қолдану, қылмыстық істі қозғау, қылмыстық істі қозғаудан бас-тарту және тағыда басқа прокурорлық қадағалаудың жүзеге асырылуы қарастырылады.
Осы бітіру жұмысьн жазу кезінде процессуалдық әдебиеттерге, заң мақалаларына жәнс прокуратура органдарының практикасына көп көңіл бөлінді.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қ.Р-сы Қылмыстық, ic жүргзу кодексі, 1998 ж.
2. Қ,Р-сы Қылмыстық. кодекс!, 1998 ж.
3. Қ,Р-сы Президентінің Прокуратура туралы" жарлығы. 1995 ж.
4. Қ.Р-СЫ Президентінің заң күші бар "Ішкі ітер органдары туралы" жарлығы. 1995 ж.
5. "Анықтама мен алдын-ала тергеудің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру турасы" Бас прокурордың № 88 бұйрығы, 16 маусым 2001 ж
1. Қ.Р-сы Қылмыстық, ic жүргзу кодексі, 1998 ж.
2. Қ,Р-сы Қылмыстық. кодекс!, 1998 ж.
3. Қ,Р-сы Президентінің Прокуратура туралы" жарлығы. 1995 ж.
4. Қ.Р-СЫ Президентінің заң күші бар "Ішкі ітер органдары туралы" жарлығы. 1995 ж.
5. "Анықтама мен алдын-ала тергеудің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру турасы" Бас прокурордың № 88 бұйрығы, 16 маусым 2001 ж
Кіріспе
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғанына міне 10-жылдан асты.
Осы уақыт ішінде көптеген заңдар қабылданды. Бұл заңдар құқықтық мемлекет құруға бағытталды. Ал құқықтық мемлекеттің басты элементтерінің бірі - ол қоғамда заңдардың дәл әрі біріңғай қолданылуы.
Сондықтан, Қазақстан Республикасында заңдар біркелкі қолданылмаса, сақталмаса онда құқықтық мемлекет құру екіталай. Мемлекет заңдарды дәл әрі бірыңғай қолданылуына қадағалауды жүзеге асыратын арнайы мемлекеттік орган — прокуратураны ұйымдастырады. Демек прокуратураның қызметі қоғамда үлкен орын алатындығын көреміз. ҚР-сы құқықтық мемлекетті құру жолындағы реформалар прокуратура органдарынан тергеу функциясын алу арқылы және ҚР-сы Президентінің 21-желтоқсан 1995 — жылғы заң күші бар "Прокуратура туралы" Жарлығымен оның, мемлекеттегі заңдардың қолданылуын қадағалауды іске асыратындығын бекітті. Қазіргі қоғамдағы әртүрлі әлеуметтік жағдайларға байланысты қылмыс деңгсйі айтарлықтай жоғары болып тұғандықтан және қылмыскерді жазалау кезіндегі немесе қылмысты алдын-ала тергеу кезінде қылмыстық іс жүргізу заңдарын бұрмалау фактілерінің көптеп кездесетіні бәрімізге аянышты шындық.
Осындай себептер және қоғамдағы құқықтық реформа процесінің кең үрдісі аталмыш тақырыптың актуальдігін көрсетеді біздің диплом жұмысын осы тақырыпқа арнау себеп болады. Біз бұл диплом жұмысында ҚР-сы Ата Заңының 83-бабына, ҚР-сының Президентінің Заң күші бар ҚР-сының прокуратурасы туралы жарлығына және кылмыстық істер жүргізу заңдарындағы прокуратура органдарына берілген құқықтары мен міндеттерінің функцияларының маңызын жеке түсіне отырып аталмыш бітіру жұмысында төмендегідей мәселелерді ашып көрсетуге тырыстық.
Олар анықтама мен алдын-ала тергеу барысындағы прокурорлық қадағалаудың өкілеттіктерін жүзеге асыру барысындағы түсінігі және прокуратура органдарына қойылған міндеттері мен шегі қарастырылады және де алдын-ала тергеу өндірісіндегі прокуратураның прокурорлық қадағалаудың мынадай мәселелері қарастырылады; ол тергеудің сатысында жасалған немесе әзірленіп жатқан қылмыстар туралы өтініштермен хабарларды қабылдағанда және тіркегенде немесе шешкенде заңдылықтың сақталып отыруын тексереді.
Сонымен қатар, прокурордың бұйрық беру өкілеттіктерін дұрыс қолдана отырып, қылмыстық істерді тергеуге заңдылықты сақтауды толықтай қамтамассыз етеді.
Тергеу немесе анықтама жүргізуші органның әрекеттерінде зандылықты сақтауға прокурорлық қадағалауға талдау жасалынады.
Атап айтқанда, қамауда ұстауда ұстау мерзімінің сақталуына; тергеу әрекеттерін жүргізудегі заңдылықтың сақталуына; тінту, бұлтартпау шараларын қолдану, қылмыстық істі қозғау, қылмыстық істі қозғаудан бас-тарту және тағыда басқа прокурорлық қадағалаудың жүзеге асырылуы қарастырылады.
Осы бітіру жұмысьн жазу кезінде процессуалдық әдебиеттерге, заң мақалаларына жәнс прокуратура органдарының практикасына көп көңіл бөлінді.
Анықтама мен тергеудің заңдылығына прокурорлық
қадағалаудың міндеттері, маңызы.
Біздің Қазақстан Республикасының қылмыстық істер жүргізу заңдылығы және Қазақстан Республикасының заңдық күші бар Прокуратура туралы жарлығы прокуратура органының тергеу және анықтама органдарына прокурорлық қадағалаудың тікелей функцияларын және міндеттерін анықтайды.
Тергеу және анықтама органдары қызметінің заңдылығына қадағалау прокурорлар жүзеге асырады, бұл ҚР-сы Президентінің "Прокуратура туралы" жарлығында көрсетілген, сондай-ақ прокурордың нұсқаулары жазбаша формада болады және анықтама жүргізуші органы мен тергеушіге міндетті болатын нұсқау береді. (22 бап. Прокуратура туралы жарлығы).
ҚР-сы Президентінің ҚР-сы прокуратура туралы жарлығына сәйкес- прокурор анықтау және тергеу органының қызметінде заңдарды толық орындауына қадағалауды жүзеге асырады деп белгілейді (37 б).
Тергеу және анықтама органдары заңдарын дұрыс қадағалау ҚР-сы Президентінің Прокуратура туралы жарлығына сәйкес прокуратура огандары арқылы жүзеге асырылады. Бұл заңдық күші бар жарлық тергеудің жоғарғы сапасын және мерзімдерінің сақталуына, жасалған немесе әзірленіп жатқан қылмыс туралы өтініштер мен хабарларды қабылдағанда, тіркегенде, шешкенде зандылықтың сақталуына прокурорларға көп өкілеттіктер берді.
Және көрсетіп кету қажет Тергеуге қадағалау жүргізу қызметінің объектісі бойынша ғана емес, сондай-ақ прокурорлық қадағалаудың басқа салаларының мәнісін өтінбей-ақ, бұл - заңды дұрыс орындауға қадағалау прокурордың қызметінде ең маңызды бағыт болып табылады.
Анықтама және тергеу жүргізу барысында прокурордың қадағалауы- басқа мемлекеттік органдарының, лауызымды тұлғалардың қызметтерінің заңдылығына қадағалаудан ажырататын ерекше қатынастармен сипатталады.
Бұл қасиеттер мыналар:
1) Анықтама және тергеу жүргізу барысында прокурорлық қадағалау тек қана тар мағынадағы қарау емес, сол сияқты осы органмен жүзеге асырылатын тергеуге басшылық болып табылады. Прокурор анықтама және тергеу орындарына жүргізіліп жатқан тергеу жұмыстарына байланысты тиісті нұсқаулар беруге құқылы. Бұл жерде прокурорға анықтама және тергеу кезінде шешуші билік беріледі.
Анықтама және тергеу орындарының заңсыз және негізсіз қаулыларын өзгертеді және жояды.
2) Қылмыстық істерді тергеуіне қадағалауды жүзеге асыру барысында прокурордың жағдайы мен міндеттері барлық тегеу және анықтама органдарына қарағанда бәрі бірдей, яғни, олар прокуратура немесе ішкі істер министрлігіне ҰҚК- ң жүйесіне не басқа органдарға кіру, кірмеуіне қарамастан.
Прокурорлық қадағалаудың осы саласындағы осындай спецификалық түсінігіне өз ізін қалдырады. Бірақ бұл жерде де тергеуге прокурорлық қадағалаудың мәнісі - тергеу процесінде заңдылықты үздіксіз сақтауды қамтамасыз ету. қадағалауға жүктелген міндетпен айқындалады.
Анықтама, және тергеу органдарының заңдарды сақтауына қадағалауды жүзеге асыру барысында прокурордың өкілеттіктері әмірші-бұйрық беру сипаттамада болады. Прокурордың ұсыныстары мен нұсқаулары қылмыстық істі қозғау және тергеу мен байланысты прокурордьң актілері анықтама және тергеу органдарынан лауазымды адамдарға міндетті болады. Прокурор заңды сақтаудың мәнісі бойынша араласуға құқылы, тергеушінің актілерін өзінің актілерімен ауыстыруға немесе өзгертуге әрі жеке тергеу әрекеттерін өзінің өндірісіне алуға құқылы.
Осы әмірші - бұйрық беру сипаты істің мәнсі бойынша тергеу органдарының қай ведомство қатарында болуына тәуелсіз тергеуге процессуалдық басшылықты жүзеге асырады.
Атап айтқанда прокурор тергеуге басшылық жүргізеді, не мұндай басқару осы саладағы прокурорлық қадағалаудың құрамдас бөлігі болып табылады.
3) Бұл жерде айта кететін: тергеуге прокурорлық басшылық ету бұл жерде ішкі істер органдарының және басқада органдарының тергеушілерін ескертіп отырған жоқпыз, керісінше прокурорлық қадағалау қылмыстық процессуалдық заңдылықпен жүктелген тергеушінің процессуалдық дербестігіне жалынбайды.
Кейбір әдебиетгерде тергеуге басшылық етумеы прокурорлық қадағалауды қарама-қайшы қойюға талаптанып көрген болатын, сондай-ақ тергеу аппараты ведомстваның қай жүйесінде болуына байланысты қадағалаушыны бөліп отырады.
В.Царсв және Г.Арзумян көрсеткендей, егер ішкі істер мииистрлігі және ҰҚК органдарындағы тергеуге прокурорлық қадағалауды, процессуалдық әдісті шектесек, онда ол оның жұмыс істеу қабілетін төмендете түседі және ол формальды түрде болар еді.
Прокурорлар өз қызметтерінде, сондай-ақ тергеуге бақылау жургізу бойынша тергеу бөлімдерінің бастықтарының қызметін қолдап отырады және тергеу бөлімшесі бастықтарының құқықтарының жетіспеушілігіне назар аударудан бұрын неге олар қылмысты тергеуге бақылау жасау үшін осы құқықтарын толық пайдалана алмайтынына көңіл бөлуіміз керек.
Тергеу жүргізерде прокурордың қадағалауы тергеушінің дербестігін өтінбеуі керек - керісінше прокурор қолдап отыруға кепілдік беруге, оны бекітуге міндетті. Тергеу барысындағы прокурордың қадағалауы оның конституциялық міндеті заңды қолдануына жоғарғы қадағалаудың функциясы болып табылады.
Әбден түсінікті, тегеуге процессуалдық басшылық ету ұсақ жұмыс болмауы қажет, әкімшіліндірілген, тергеушінің құқықтарымен процессуалдық дербестігін шектемеуі қажет.
Тергеуші қылмыстық процессуалдық әрекеттің белсенді қатысушысы.
Қазақстан Республикасының ҚІЖҚ-64 бабына сәйкес, алдын-ала тергеу жүргізген кездс, заңда көзделген ережелер бойынша прокурордан сакция алу қажет деп белгілеген ретінен... басқа жағдайда, тергеудің бағыты туралы және тергеу әрекеіттерін жүргізу туралы барлық шешімдерді тергеуші өз бетімен дербес кабылдайды, және осы әрекеттің заңды түрде дер кезінде жүргізуіне толык, жауапты болады. Өкінішке орай, практикада мынадай жағдайлар кездеседі, прокурорлар тергеушіге қажетті көмек көрсетудің орнына қадағалау қызметін қажет емес екендігіне айналдырады. Прокурорлық қадағалауды осындай формада жүзеге асыру қылмыстық күресте толық мүмкіндік жасамай қоймай, тергеушінің бастамасын шектейді, сондай-ақ тергеудің сапасына теріс әсер етеді.
Осыған орай профессор Бегалиев К.А. былай деп көрсетеді. Тергеуге қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурорлар мынаны есте сақтаулары қажет тергеуші — дербес процессуалдық тұлға.
Қазіргі заңдылық жеткілікті дәрежеде тергеушінің құқықтарын жиыстыруы, бұл жерде прокуратура оны оңай жолмен өзінің пікір айтпайтын және тілалғыш чиновникке айналдырды, міне осыдан сақтануымыз керек.
Тергеуші әрқашан да дербес өзіне меншікті көзқарасы бойынша және жиналған дәлелдемелердің негізінде зерттелетін істің ақиқат жағдайларын тергейді және іске қандай маңызы бар екенін өзі дербес түрде шешеді.
Прокурор тергеушінің творчестволық бастамаларын және тапқырлығын көтермелеуі қажет, тергеушінің ақиқаттылығын құрметтеп, бағалауы қажет. Қылмыскерлерді батылдықпен табанды түрде әшекерлеуге көмектесуі қажет, прокурор тергеушінің дербестігімен бірге әр қылмысты ашуда заңды түрде және дер кезінде тергеу өндірісінің жүргізілуіне толық жауапкершілігін көтеруі қажет.
Прокурордың қызметіндегі негізгі приіцип-заңдылық принципі болып табылады.
Бұл принцип тергеуге қадағалау жүргізуіне қатысты прокурор қылмыстық істі тергеуге қатысушы адамдардың барлық әрекеттері заңға сәйкес жүзеге асырылып отыруын қадағалауы тиіс.
Заңдылық принципіне сәйкес прокурор уақытында заңның бұзылуын ашып беруге міндетті. Оларды жоюға заңмен көрсетілген шаралар қолдануға міндетті (Проқуратура туралы заң 4 бабы).
Прокурорлық қадағалау тергеудің процессуалдық формасының іштей сақталуының қадағалауына сәкес келмейді.
Прокурор қылмыстық істерді тергеуде қылмыстық процессуалдық заңдылықпен сәйкес қатаң жүргізілуіне шаралар қолдануға міндетті.
Тергеуге прокурорлық қадағалауы қылмыстық істердің ізін жалғастырушы туралы заңмен белгілеген ережелерді қамтамасыз етуде прокурордың белсенді ролін болжайды. Ол жалғастырушының тәртібін бұзу фактілермен келісе алмайды.
Сонымен қатар, қейбір жағдайларда анықтама органдарының өндірісінен істі алып тергеушіге беруге құқылы.
Дәлелдемелерді бекіту және хабарлау кезінде объективтігінең заңның талаптарын орындауға қүнделікті және тиімділігі прокурорлық қадағалау міндетті түрде қамтамасыз ету қажет.
Айыптау қорытындысын қараған кезде материалдағы істердің қорытындыларының сәйкес келуіне, айыптаудың формулировкасының дұрыстығына, процескс қатысушылардың өтініштерін қараудың нәтижесі туралы тергеуішінің берген түсініктерінің заңдылығына және негізділігне көңіл болінуі керек.
Қылмыстық істерді тоқтату және қысқарту туралы қаулылар ұқыпты түрде тексеріледі. Заң прокурорға қылмыстық істерді тоқтату және қысқартумен байланысты шығарылатын қаулыларді бекітуге міндеттейді.
Бірақ осы процессуалдық актілердің заңдылығы мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғанына міне 10-жылдан асты.
Осы уақыт ішінде көптеген заңдар қабылданды. Бұл заңдар құқықтық мемлекет құруға бағытталды. Ал құқықтық мемлекеттің басты элементтерінің бірі - ол қоғамда заңдардың дәл әрі біріңғай қолданылуы.
Сондықтан, Қазақстан Республикасында заңдар біркелкі қолданылмаса, сақталмаса онда құқықтық мемлекет құру екіталай. Мемлекет заңдарды дәл әрі бірыңғай қолданылуына қадағалауды жүзеге асыратын арнайы мемлекеттік орган — прокуратураны ұйымдастырады. Демек прокуратураның қызметі қоғамда үлкен орын алатындығын көреміз. ҚР-сы құқықтық мемлекетті құру жолындағы реформалар прокуратура органдарынан тергеу функциясын алу арқылы және ҚР-сы Президентінің 21-желтоқсан 1995 — жылғы заң күші бар "Прокуратура туралы" Жарлығымен оның, мемлекеттегі заңдардың қолданылуын қадағалауды іске асыратындығын бекітті. Қазіргі қоғамдағы әртүрлі әлеуметтік жағдайларға байланысты қылмыс деңгсйі айтарлықтай жоғары болып тұғандықтан және қылмыскерді жазалау кезіндегі немесе қылмысты алдын-ала тергеу кезінде қылмыстық іс жүргізу заңдарын бұрмалау фактілерінің көптеп кездесетіні бәрімізге аянышты шындық.
Осындай себептер және қоғамдағы құқықтық реформа процесінің кең үрдісі аталмыш тақырыптың актуальдігін көрсетеді біздің диплом жұмысын осы тақырыпқа арнау себеп болады. Біз бұл диплом жұмысында ҚР-сы Ата Заңының 83-бабына, ҚР-сының Президентінің Заң күші бар ҚР-сының прокуратурасы туралы жарлығына және кылмыстық істер жүргізу заңдарындағы прокуратура органдарына берілген құқықтары мен міндеттерінің функцияларының маңызын жеке түсіне отырып аталмыш бітіру жұмысында төмендегідей мәселелерді ашып көрсетуге тырыстық.
Олар анықтама мен алдын-ала тергеу барысындағы прокурорлық қадағалаудың өкілеттіктерін жүзеге асыру барысындағы түсінігі және прокуратура органдарына қойылған міндеттері мен шегі қарастырылады және де алдын-ала тергеу өндірісіндегі прокуратураның прокурорлық қадағалаудың мынадай мәселелері қарастырылады; ол тергеудің сатысында жасалған немесе әзірленіп жатқан қылмыстар туралы өтініштермен хабарларды қабылдағанда және тіркегенде немесе шешкенде заңдылықтың сақталып отыруын тексереді.
Сонымен қатар, прокурордың бұйрық беру өкілеттіктерін дұрыс қолдана отырып, қылмыстық істерді тергеуге заңдылықты сақтауды толықтай қамтамассыз етеді.
Тергеу немесе анықтама жүргізуші органның әрекеттерінде зандылықты сақтауға прокурорлық қадағалауға талдау жасалынады.
Атап айтқанда, қамауда ұстауда ұстау мерзімінің сақталуына; тергеу әрекеттерін жүргізудегі заңдылықтың сақталуына; тінту, бұлтартпау шараларын қолдану, қылмыстық істі қозғау, қылмыстық істі қозғаудан бас-тарту және тағыда басқа прокурорлық қадағалаудың жүзеге асырылуы қарастырылады.
Осы бітіру жұмысьн жазу кезінде процессуалдық әдебиеттерге, заң мақалаларына жәнс прокуратура органдарының практикасына көп көңіл бөлінді.
Анықтама мен тергеудің заңдылығына прокурорлық
қадағалаудың міндеттері, маңызы.
Біздің Қазақстан Республикасының қылмыстық істер жүргізу заңдылығы және Қазақстан Республикасының заңдық күші бар Прокуратура туралы жарлығы прокуратура органының тергеу және анықтама органдарына прокурорлық қадағалаудың тікелей функцияларын және міндеттерін анықтайды.
Тергеу және анықтама органдары қызметінің заңдылығына қадағалау прокурорлар жүзеге асырады, бұл ҚР-сы Президентінің "Прокуратура туралы" жарлығында көрсетілген, сондай-ақ прокурордың нұсқаулары жазбаша формада болады және анықтама жүргізуші органы мен тергеушіге міндетті болатын нұсқау береді. (22 бап. Прокуратура туралы жарлығы).
ҚР-сы Президентінің ҚР-сы прокуратура туралы жарлығына сәйкес- прокурор анықтау және тергеу органының қызметінде заңдарды толық орындауына қадағалауды жүзеге асырады деп белгілейді (37 б).
Тергеу және анықтама органдары заңдарын дұрыс қадағалау ҚР-сы Президентінің Прокуратура туралы жарлығына сәйкес прокуратура огандары арқылы жүзеге асырылады. Бұл заңдық күші бар жарлық тергеудің жоғарғы сапасын және мерзімдерінің сақталуына, жасалған немесе әзірленіп жатқан қылмыс туралы өтініштер мен хабарларды қабылдағанда, тіркегенде, шешкенде зандылықтың сақталуына прокурорларға көп өкілеттіктер берді.
Және көрсетіп кету қажет Тергеуге қадағалау жүргізу қызметінің объектісі бойынша ғана емес, сондай-ақ прокурорлық қадағалаудың басқа салаларының мәнісін өтінбей-ақ, бұл - заңды дұрыс орындауға қадағалау прокурордың қызметінде ең маңызды бағыт болып табылады.
Анықтама және тергеу жүргізу барысында прокурордың қадағалауы- басқа мемлекеттік органдарының, лауызымды тұлғалардың қызметтерінің заңдылығына қадағалаудан ажырататын ерекше қатынастармен сипатталады.
Бұл қасиеттер мыналар:
1) Анықтама және тергеу жүргізу барысында прокурорлық қадағалау тек қана тар мағынадағы қарау емес, сол сияқты осы органмен жүзеге асырылатын тергеуге басшылық болып табылады. Прокурор анықтама және тергеу орындарына жүргізіліп жатқан тергеу жұмыстарына байланысты тиісті нұсқаулар беруге құқылы. Бұл жерде прокурорға анықтама және тергеу кезінде шешуші билік беріледі.
Анықтама және тергеу орындарының заңсыз және негізсіз қаулыларын өзгертеді және жояды.
2) Қылмыстық істерді тергеуіне қадағалауды жүзеге асыру барысында прокурордың жағдайы мен міндеттері барлық тегеу және анықтама органдарына қарағанда бәрі бірдей, яғни, олар прокуратура немесе ішкі істер министрлігіне ҰҚК- ң жүйесіне не басқа органдарға кіру, кірмеуіне қарамастан.
Прокурорлық қадағалаудың осы саласындағы осындай спецификалық түсінігіне өз ізін қалдырады. Бірақ бұл жерде де тергеуге прокурорлық қадағалаудың мәнісі - тергеу процесінде заңдылықты үздіксіз сақтауды қамтамасыз ету. қадағалауға жүктелген міндетпен айқындалады.
Анықтама, және тергеу органдарының заңдарды сақтауына қадағалауды жүзеге асыру барысында прокурордың өкілеттіктері әмірші-бұйрық беру сипаттамада болады. Прокурордың ұсыныстары мен нұсқаулары қылмыстық істі қозғау және тергеу мен байланысты прокурордьң актілері анықтама және тергеу органдарынан лауазымды адамдарға міндетті болады. Прокурор заңды сақтаудың мәнісі бойынша араласуға құқылы, тергеушінің актілерін өзінің актілерімен ауыстыруға немесе өзгертуге әрі жеке тергеу әрекеттерін өзінің өндірісіне алуға құқылы.
Осы әмірші - бұйрық беру сипаты істің мәнсі бойынша тергеу органдарының қай ведомство қатарында болуына тәуелсіз тергеуге процессуалдық басшылықты жүзеге асырады.
Атап айтқанда прокурор тергеуге басшылық жүргізеді, не мұндай басқару осы саладағы прокурорлық қадағалаудың құрамдас бөлігі болып табылады.
3) Бұл жерде айта кететін: тергеуге прокурорлық басшылық ету бұл жерде ішкі істер органдарының және басқада органдарының тергеушілерін ескертіп отырған жоқпыз, керісінше прокурорлық қадағалау қылмыстық процессуалдық заңдылықпен жүктелген тергеушінің процессуалдық дербестігіне жалынбайды.
Кейбір әдебиетгерде тергеуге басшылық етумеы прокурорлық қадағалауды қарама-қайшы қойюға талаптанып көрген болатын, сондай-ақ тергеу аппараты ведомстваның қай жүйесінде болуына байланысты қадағалаушыны бөліп отырады.
В.Царсв және Г.Арзумян көрсеткендей, егер ішкі істер мииистрлігі және ҰҚК органдарындағы тергеуге прокурорлық қадағалауды, процессуалдық әдісті шектесек, онда ол оның жұмыс істеу қабілетін төмендете түседі және ол формальды түрде болар еді.
Прокурорлар өз қызметтерінде, сондай-ақ тергеуге бақылау жургізу бойынша тергеу бөлімдерінің бастықтарының қызметін қолдап отырады және тергеу бөлімшесі бастықтарының құқықтарының жетіспеушілігіне назар аударудан бұрын неге олар қылмысты тергеуге бақылау жасау үшін осы құқықтарын толық пайдалана алмайтынына көңіл бөлуіміз керек.
Тергеу жүргізерде прокурордың қадағалауы тергеушінің дербестігін өтінбеуі керек - керісінше прокурор қолдап отыруға кепілдік беруге, оны бекітуге міндетті. Тергеу барысындағы прокурордың қадағалауы оның конституциялық міндеті заңды қолдануына жоғарғы қадағалаудың функциясы болып табылады.
Әбден түсінікті, тегеуге процессуалдық басшылық ету ұсақ жұмыс болмауы қажет, әкімшіліндірілген, тергеушінің құқықтарымен процессуалдық дербестігін шектемеуі қажет.
Тергеуші қылмыстық процессуалдық әрекеттің белсенді қатысушысы.
Қазақстан Республикасының ҚІЖҚ-64 бабына сәйкес, алдын-ала тергеу жүргізген кездс, заңда көзделген ережелер бойынша прокурордан сакция алу қажет деп белгілеген ретінен... басқа жағдайда, тергеудің бағыты туралы және тергеу әрекеіттерін жүргізу туралы барлық шешімдерді тергеуші өз бетімен дербес кабылдайды, және осы әрекеттің заңды түрде дер кезінде жүргізуіне толык, жауапты болады. Өкінішке орай, практикада мынадай жағдайлар кездеседі, прокурорлар тергеушіге қажетті көмек көрсетудің орнына қадағалау қызметін қажет емес екендігіне айналдырады. Прокурорлық қадағалауды осындай формада жүзеге асыру қылмыстық күресте толық мүмкіндік жасамай қоймай, тергеушінің бастамасын шектейді, сондай-ақ тергеудің сапасына теріс әсер етеді.
Осыған орай профессор Бегалиев К.А. былай деп көрсетеді. Тергеуге қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурорлар мынаны есте сақтаулары қажет тергеуші — дербес процессуалдық тұлға.
Қазіргі заңдылық жеткілікті дәрежеде тергеушінің құқықтарын жиыстыруы, бұл жерде прокуратура оны оңай жолмен өзінің пікір айтпайтын және тілалғыш чиновникке айналдырды, міне осыдан сақтануымыз керек.
Тергеуші әрқашан да дербес өзіне меншікті көзқарасы бойынша және жиналған дәлелдемелердің негізінде зерттелетін істің ақиқат жағдайларын тергейді және іске қандай маңызы бар екенін өзі дербес түрде шешеді.
Прокурор тергеушінің творчестволық бастамаларын және тапқырлығын көтермелеуі қажет, тергеушінің ақиқаттылығын құрметтеп, бағалауы қажет. Қылмыскерлерді батылдықпен табанды түрде әшекерлеуге көмектесуі қажет, прокурор тергеушінің дербестігімен бірге әр қылмысты ашуда заңды түрде және дер кезінде тергеу өндірісінің жүргізілуіне толық жауапкершілігін көтеруі қажет.
Прокурордың қызметіндегі негізгі приіцип-заңдылық принципі болып табылады.
Бұл принцип тергеуге қадағалау жүргізуіне қатысты прокурор қылмыстық істі тергеуге қатысушы адамдардың барлық әрекеттері заңға сәйкес жүзеге асырылып отыруын қадағалауы тиіс.
Заңдылық принципіне сәйкес прокурор уақытында заңның бұзылуын ашып беруге міндетті. Оларды жоюға заңмен көрсетілген шаралар қолдануға міндетті (Проқуратура туралы заң 4 бабы).
Прокурорлық қадағалау тергеудің процессуалдық формасының іштей сақталуының қадағалауына сәкес келмейді.
Прокурор қылмыстық істерді тергеуде қылмыстық процессуалдық заңдылықпен сәйкес қатаң жүргізілуіне шаралар қолдануға міндетті.
Тергеуге прокурорлық қадағалауы қылмыстық істердің ізін жалғастырушы туралы заңмен белгілеген ережелерді қамтамасыз етуде прокурордың белсенді ролін болжайды. Ол жалғастырушының тәртібін бұзу фактілермен келісе алмайды.
Сонымен қатар, қейбір жағдайларда анықтама органдарының өндірісінен істі алып тергеушіге беруге құқылы.
Дәлелдемелерді бекіту және хабарлау кезінде объективтігінең заңның талаптарын орындауға қүнделікті және тиімділігі прокурорлық қадағалау міндетті түрде қамтамасыз ету қажет.
Айыптау қорытындысын қараған кезде материалдағы істердің қорытындыларының сәйкес келуіне, айыптаудың формулировкасының дұрыстығына, процескс қатысушылардың өтініштерін қараудың нәтижесі туралы тергеуішінің берген түсініктерінің заңдылығына және негізділігне көңіл болінуі керек.
Қылмыстық істерді тоқтату және қысқарту туралы қаулылар ұқыпты түрде тексеріледі. Заң прокурорға қылмыстық істерді тоқтату және қысқартумен байланысты шығарылатын қаулыларді бекітуге міндеттейді.
Бірақ осы процессуалдық актілердің заңдылығы мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz