Шетелдердегі сайлау құқығы және сайлау жүйелері

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Шетелдердегі сайлау құқығы және сайлау жүйелері
2. Құпия немесе ашық сайлау
3. Сайлау квотасы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Демократиялық мемлекеттің маңызды белгісі-оның азаматтарының лауазымды адамдар мен мемлекеттік билік органдарын, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқару органдарын сайлауға еркін дауыс беру арқылы қатысуы болып табылады.
Сайлау – бұл мемлекеттік билік органдарын және жергілікті өзін-өзі басқару органдарын, сондай –ақ белгілі бір мемлекеттік лауазымдарды алудың, сайланатын органдар мен тұлғаларға өкілдік сипатын қамтамасыз ететін құрастыру әдісі.
Сайлау жүйесі – бұл сайлауға қатысты және онымен байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар жүйесі. Тар мағынада сайлау жүйесі сайлауды өткізу тәртібі, сайлаудың нәтижесін анықтау әдістері ретінде түсініледі.
Сайлау құқығы сайлауға қатысты және онымен байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейтін конституциялы – құқықтық нормалардын жиынтығы. Сөйтіп, Конституциялық құқықта сайлау құқығымен сайлау жүйесі институттарын бөліп шығаруға болады.
Сайлауға құқығы объективті құқығының институтынан басқа азаматтың субъективті құқығы ретінде қатысады және активті (сайлау құқығы) және пассивті (сайлану құқығы) болып бөлінеді. Сорнымен қатар, кейбір мемлекеттердің заңнамасында сайлауға қатысу (міндетті вотум) қарастырылған.
Сайлау құқығының конституциялық құқықтық институтты ретендегі қайнар көздері конституция, сондай ақ сайлау заңнамасы болып табылады.
Сайлау құқығы өзінің тарихи эволюциясында топтық мүдделердің (таптық, класстық, аумақтық, корпоративтік) өкілдігін бекітуден халықтық мағнадағы (әрбір азаматтың тікілей сайлау құқығы арқылы ) жеке өкілдігін бекітуге дейінгі жол өтті.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қопабаев Ө.Қ. Шет елдердің конституциялық құқығы. Алматы: «Жеті жарғы». 1997.
2. Арановский К.В. Государственное право зарубежных стран. М.. 1998.
3. Башиев Ж.М. Судебная зашита конституции. Алматы: Жеті жарғы. 1994.
4. Божқараұлы А Шетел конституциялық құқығы. Қарағанды: 2005.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Шетелдердегі сайлау құқығы және сайлау жүйелері
2. Құпия немесе ашық сайлау
3. Сайлау квотасы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Демократиялық мемлекеттің маңызды белгісі-оның азаматтарының лауазымды
адамдар мен мемлекеттік билік органдарын, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі
басқару органдарын сайлауға еркін дауыс беру арқылы қатысуы болып табылады.
Сайлау – бұл мемлекеттік билік органдарын және жергілікті өзін-өзі
басқару органдарын, сондай –ақ белгілі бір мемлекеттік лауазымдарды алудың,
сайланатын органдар мен тұлғаларға өкілдік сипатын қамтамасыз ететін
құрастыру әдісі.
Сайлау жүйесі – бұл сайлауға қатысты және онымен байланысты
туындайтын қоғамдық қатынастар жүйесі. Тар мағынада сайлау жүйесі
сайлауды өткізу тәртібі, сайлаудың нәтижесін анықтау әдістері ретінде
түсініледі.
Сайлау құқығы сайлауға қатысты және онымен байланысты туындайтын
қоғамдық қатынастарды реттейтін конституциялы – құқықтық нормалардын
жиынтығы. Сөйтіп, Конституциялық құқықта сайлау құқығымен сайлау жүйесі
институттарын бөліп шығаруға болады.
Сайлауға құқығы объективті құқығының институтынан басқа азаматтың
субъективті құқығы ретінде қатысады және активті (сайлау құқығы) және
пассивті (сайлану құқығы) болып бөлінеді. Сорнымен қатар, кейбір
мемлекеттердің заңнамасында сайлауға қатысу (міндетті вотум) қарастырылған.
Сайлау құқығының конституциялық құқықтық институтты ретендегі қайнар
көздері конституция, сондай ақ сайлау заңнамасы болып табылады.
Сайлау құқығы өзінің тарихи эволюциясында топтық мүдделердің (таптық,
класстық, аумақтық, корпоративтік) өкілдігін бекітуден халықтық мағнадағы
(әрбір азаматтың тікілей сайлау құқығы арқылы ) жеке өкілдігін бекітуге
дейінгі жол өтті.

1.Шетелдердегі сайлау құқығы және сайлау жүйелері
Сайлаудан басқа мемлекеттік органдар (жергілекті өзін - өзі басқару
органдары) тағайындау жолымен, сондай ақ басқа органдар мен лауазымды
түлғалардың келісімін талап ететін сайлау мен тағайындауды қамтитын құрыла
алады.
1.Органды құру әдісін таңдау оның әлеуметтік – саяси ролімен, билік
жүйесіндегі орынымен анықталынады және оның конституциялық – құқықтық
мәртебесіне әсеритеді.
2. Сайлау құқығың қағидалары – бұл сайлау, жүйесінің мәнін білдіретін және
сайлау үрдісін камтамасыз ететін құқықтық нормаларда бекітілген түпнұсқалық
бастамалар. Қағидаларды екі топқа бөледі:
3.   Азаматтардың сайлау құқық субъектілігінің шарттарын анықтайтын
қағидалар (азаматтардың сайлау құқығын жүзеге асырудың шарттары):
4.  Сайлауды ұйымдастырудың сапалық ерекшеліктерін құрайтын қағидалар
(сайлау үрдісінің негізгі бастамалары)
Сайлау құқық субъектілерін анықтайтын қағидалардың арасында білгілі
бір мемлекеттің сайлау құқығының демократиялылығын көрсететін негізгі
қағидалар бөлінеді. Осындай бірінші қағида – жалпылық. Заңңама оның кейбір
шектеулерін қарастырады, олар табиғи сипатта (жаз, әрекет қабілектілек,
азаматтылық және т.б.) болғанымен сайлау құқығынын демократиялық негізіне
әсер етпейді. Сонымен қатар, сайлау туралы заңдарда өзінің мәні бойынша
шектеуші болатын ценздер жүйісі кездесуі мүмкін. Бұған жол беретін
мемлекеттерде сайлау құқығын жалпыға ортақ емес (шектелген ) немесе белгілі
бір әлеуметтік топтар үшін жалпыға ортақ (еңбек ететіндер, жұмысшылар және
т.б.) ретінде сипаттау қажет.
Тікелей сайлау құқығы қағидасы өкілдерді тікелей түрде сайлап алуды
білдіреді. Жанама және көпсатылы сайлаулар сайлаушылардын арнайы
(сайланған) алкасы немесе өзге орган түріндегі сайлаушыларымен
сайланатындар арасындағы жалғастырушы звеноның болуын қарастырады.

2. Құпия немесе ашық сайлау

Дауыс берудің нысанын анықтайтын, сайлаушынын ерік білдіруін бақылауға
жол бермейтін немесе мұндай бақылаудын болуын жоққа шығармайтын қағидалар.
Қандайда бір елдердің заңнамасында әр түрле нұсқада берілген сайлау
құқығының жоғарыда аталған негізгі қағидалары тек белсенді сайлау құқығына
ғана емес, сондай ақ пассивті (бәсең) сайлау құқығынада таралады.
1.Сайлаудын тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету үшін сайлауларды қаржыландыру
турлы сұрақ ерекше маңызға ие.
Сайлау құқығында сайлау үрдісінің сатылары белгіленеді. Көп жағдайда олар
әр түрлі елдерде сәйкес жүргізіледі, бірақ қатысушылардың қатарын, оларға
тиесілі құқықтарды, сайлау компаниясын өткізудін нысандары мен шарттарын
құқықтық реттеуде белгілі бір айырмашылықтар бар.
2.   Екі негізгі сайлау жүйелері бөленіп қарастырылады: мажоритарлық және
пропорционалдық. Олардың арасындағы негізгі айырмашылық сайлаудың
нәтижелерін анықтау тәсілінде жатыр.
3.Мажоритарлық жүйе сайлану үшін кандидатқа мынадай дауыс санын алу
қажеттілігін бекетеді: 50% - дан көп – абсолютті көпшіліктің мажоритарлық
жүйесі кезінде, және өзге кандидаттар алған дауыс санымен көп даустар –
салыстырмалы көпшіліктің мажоритарлық жүйесі кезінде.
Пропорционалдық сайлау жүйесі сайлау барысында кандидаттар тізімі
бойынша алынған дауыс саны мен өкілді органда оларға бірілген мандаттар
саңы арасындағы сәйкестікті камтамассыз етеді...

4)  Сайлау квоталар анықталынады (сайлау метрі)
Сайлау квотасы – Округ бойынша берілген дауыстар саны
Мандаттар саны (сайланатын органдары орындар саны)
5) Тізімдер арасындағы мандаттарды бөлу туралы сұрақтар шешіледі
Тізімнен алынған сайланатың органдағы орындар саны - Тізім үшін берілген
дауыс саны

Сайлау квотасы

Реттік номірлері тізіммен анылған мандаттарға тең немесе. Кен кандидаттар
тізімде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.