Халықаралық сапа

Кіріспе.
Халықаралық сапа – адам өмірінің деңгейінің негіз қалаушы критреийі болып табылады. Адамзат жаңа даму фазасына – экономикалық байланыстың жаңаруына, ғылыми идеялардың экономикалық двигатель негізіне айналуына кірді. Бәсекелестік күрес тауар өндірушілерде қиындайды, яғни бұл күрес мемлекеттік шекараның тіркеуңінсіз жүріп жатып, бүкіл әлем тауарларды сату және сатып алу және қызметтерді де жалпы нарыққа айналдыруда. Бұған Дүниежүзілік сауда ұйымының тұрақты кеңеюі аз емес деңгейде, яғни онда жақын арада Қазақстанда кіреді.
Өнім сапасы мен бәсекеге қабілеттік мәселелері қазіргі таңда әмбебап сипатқа ие. Әрбір мемлекеттің экономика және әлеуметтік дамуы, кез-келген тұтынушының өміріне тікелей әсер ететін тауар сапасы мәселенің қаншалықты сәтті шешілуіне байланысты. Батыстағы дамыған мемлекеттердің өмір сүру деңгейңі мен өндіріс тиімділігінің жоғары болуының себептері екінші жақтан болса, бұл өндірілетін және шығарылатын тауардың сапасы болып табылады.
Өнім сапасы – бұл белгілі мұқтаждықты қанағаттандыруға үлкен себепші болатын өнімнің пайдалылығын жиынтық ерекшелігі мен кәсіпорынның маңызды көрсеткіштерінің бірі болып саналады. Өнімнің сапалығы тек техникалық, тауар тану ғана емес, сонымен қатар ең маңызды экономикалық санаты болып табылады.
Ұсынылған оқу құралы оқырмандарға сапаны басқарудағы ғылыми негіздернмен танысуға мүмкіндік береді. Оқу құралында сапа туралы түсініктер және бәсекеге қабілеттілік, сапа менеджмент принциптерінде Э деминг, Д Джуран, Ф Кросби, К Исикава және т.б. ғылымдарымен жасалған, сапаны басқарудағы статистикалық әдістер бөлімі де бар, менеджмент сапасының тотальдық стратегиясын кіргізу, квалиметрия және т. Б.
Оқу құралында ИСО 9000 сериялы халықаралық стандартқа сәйкес сапа жүйесіндегі сертификаттау сұрақтары, талаптармен жүйені сертификаттау да бар.

Пайдаланған әдебиет
1. ↑ Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
2. ↑ О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
3. ↑ Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы - Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9
4. ↑ Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
5. ↑ Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдықтары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Бөлім. Халықаралық сапа туралы жалпы түсінік.
2. ИСО халықаралық стандартты ұйым
3. Алтын сапа
2. Бөлім. Маркетинг
1. Маркетинг жайлы жалпы түсінік
2. Халықарлық сапаға тигізетін әсері.
3. Атқаратын қызметі.
3. Қорытынды.

Кіріспе.
Халықаралық сапа – адам өмірінің деңгейінің негіз қалаушы критреийі
болып табылады. Адамзат жаңа даму фазасына – экономикалық байланыстың
жаңаруына, ғылыми идеялардың экономикалық двигатель негізіне айналуына
кірді. Бәсекелестік күрес тауар өндірушілерде қиындайды, яғни бұл күрес
мемлекеттік шекараның тіркеуңінсіз жүріп жатып, бүкіл әлем тауарларды сату
және сатып алу және қызметтерді де жалпы нарыққа айналдыруда. Бұған
Дүниежүзілік сауда ұйымының тұрақты кеңеюі аз емес деңгейде, яғни онда
жақын арада Қазақстанда кіреді.
Өнім сапасы мен бәсекеге қабілеттік мәселелері қазіргі таңда әмбебап
сипатқа ие. Әрбір мемлекеттің экономика және әлеуметтік дамуы, кез-келген
тұтынушының өміріне тікелей әсер ететін тауар сапасы мәселенің қаншалықты
сәтті шешілуіне байланысты. Батыстағы дамыған мемлекеттердің өмір сүру
деңгейңі мен өндіріс тиімділігінің жоғары болуының себептері екінші жақтан
болса, бұл өндірілетін және шығарылатын тауардың сапасы болып табылады.
Өнім сапасы – бұл белгілі мұқтаждықты қанағаттандыруға үлкен себепші
болатын өнімнің пайдалылығын жиынтық ерекшелігі мен кәсіпорынның маңызды
көрсеткіштерінің бірі болып саналады. Өнімнің сапалығы тек техникалық,
тауар тану ғана емес, сонымен қатар ең маңызды экономикалық санаты болып
табылады.
Ұсынылған оқу құралы оқырмандарға сапаны басқарудағы ғылыми
негіздернмен танысуға мүмкіндік береді. Оқу құралында сапа туралы
түсініктер және бәсекеге қабілеттілік, сапа менеджмент принциптерінде Э
деминг, Д Джуран, Ф Кросби, К Исикава және т.б. ғылымдарымен жасалған,
сапаны басқарудағы статистикалық әдістер бөлімі де бар, менеджмент
сапасының тотальдық стратегиясын кіргізу, квалиметрия және т. Б.
Оқу құралында ИСО 9000 сериялы халықаралық стандартқа сәйкес сапа
жүйесіндегі сертификаттау сұрақтары, талаптармен жүйені сертификаттау да
бар.

Халықаралық сапа туралы жалпы түсінік.
Халықаралық сапа – адам өмірінің деңгейінің негіз қалаушы
критреийі болып табылады. Адамзат жаңа даму фазасына – экономикалық
байланыстың жаңаруына, ғылыми идеялардың экономикалық двигатель негізіне
айналуына кірді. Бәсекелестік күрес тауар өндірушілерде қиындайды, яғни бұл
күрес мемлекеттік шекараның тіркеуңінсіз жүріп жатып, бүкіл әлем тауарларды
сату және сатып алу және қызметтерді де жалпы нарыққа айналдыруда. Бұған
Дүниежүзілік сауда ұйымының тұрақты кеңеюі аз емес деңгейде, яғни онда
жақын арада Қазақстанда кіреді. Халықаралық сапа ИСО халықаралық
стандарттау ұйымымен бекітіледі.
Әлемдік қоғамдастық сапаны басқаруға– сапаны жоспарлауға көшті. Негізгі
мақсат–өнім өндірушілердің тұтынушыны толық қанағаттандыруы.
Бұл тенденция стандарттың жаңа түрінде-ISO (International Organization for
Standardization) 9000 анық көрініс тапты. ISO — ұлттық ұйымдардың (IИСO
комитет-мүшелерінің) әлемдік федерациясы саналатын стандарттау жөніндегі
халықаралық ұйым.
ISO мақсаты — түрлі салалардағы және қызмет түрлеріндегі ықпалдастық
үрдісіне ықпал ететін стандарттау және жобалау қағидаларын дамыту.
ISO 9001:2008 стандарты — бұл стандартталған сапа философиясы,
міндеті–ойлау тәсілін белгілібір тәсілмен ұйымдастыру. Стандарт талабы ЖОО
мән-мағынасына қарай икемделген болуы керек.
ISO 9001:2008 стандарт талаптары ЖОО ғалымдары мен оқытушыларының қызметіне
таратылмайды, олар тек қызметін ретке келтіреді. ISO 9001:2008 стандарты
ғылыми зерттеулер мен білім бағдарламасының, әдістемелігі мен
технологиясының құрылымдары мен мазмұнына қатысы жоқ. ISO 9001:2008
стандарты оқытушының ғылыми және әдістемлік күш-қуатын, ұстаздық және
тәрбиешілік қабілетін пайдаланатын академиялық ерік берілген дәрісханада
іске асырылмайды.
ISO 9000 стандартының басты талабы – әртүрлі нормативті құжаттарының өзара
байланысты және өзара толықтыратын жиынтығы жағдайында СМЖ-ның басқарылатын
нормативті негізінің болуы. Сапа жөніндегі құжаттарды, жазбаларды игерудің
басты қағидасы сол– керек құжатты керек уақытта таба білу.
ИСО халықаралық стандартты ұйым.
Сапа менеджмент жүйесінің халықаралық деңгейдегі негізі болып ИСО
9000 стандарты табылады. Бұл стандарт 1987 жылдың наурыз. айында
стандарттау женіндегі халықаралық ұйымыньщ 176 техникалық комитетінің АҚШ,
Канада және Германия мемлекетімен бірігіп әзірленген. ИСО 9000 сериялы
стандартының бірінші бес стандартыңда өнімнің сапасын қамтамасыздандырудың
талаптары орнатылған. Одан басқа, үш тілде сапаны қамтамасыздандыру
саласында терминдер мен анықтамалар жинағы - ИСО 8402 халықаралық стандарты
әзірленді.
Халықаралық ИСО 9000 стандартының екінші нұсқасы 1994 жылы, ал үшіншісі -
2000 жылы қабылданды,төртіншісі - 2008 жылы қабылданды. 2.3-сызбада ИСО
9000:2000 нұсқасы ИСО 9000:1994 нұсқасынан құрылымы жағынан ерекшеленеді,
және көп дәрежеде езіне сапа менеджементінің қағидаларын қосатын - ТQМ-мен
шоғырланады. Бұл халықаралық стандарты концепциясы негізін үрдісті іс-
2рекет құрайды. Бұл стандарттың басқа нұсқаларынан айрықшьшығын негіздейді.
ИСО 9000 халықазэаяық стандарты әмбебап болып саналады. Әзірленген
уақытынан бастап ИСО 9000 стандарты әртүрлі қызмет салаларында өзінің орнын
тапты. Бүгінгі уақьпта ИСО 9000 халықаралық стандарты мемлекеттік стандарт
ретінде жэне көптеген фирмалар енгізген, дүние жүзі қолдаған стандарт больш
табьшады. Әртүрлі бағалау бойынша, осы стандартқа сәйкестеңдіріліп, әртүрлі
елдерде қолданылатын 500 мыңнан астам сапа жүйелері сертификатталған.
Орталық Азия мемлекеттерінің ішінде Қазақстан ИСО халықаралық стандартьш
енгізуі бойынша бірінші орыңца түр.
Халықаралық стандарттарды ИСО стандарттау жөніндегі халықаральқ; ұйым
әзірлеп шығарады, оларға ұлттық стандарттар негізделуі тиіс, олар сондай-ақ
халықаралық экономикалық

2.2- сызба - ИСО стандартының қабылдануы
ИСО-ның негізгі мақсаты — дүние жүзі бойынша стандарттаудың дамуына қолайлы
жағдай жасау больш табыла-ды. Бүл тауар алмаеуды жеңіялетш интелектуальдық,
ғылыми-техникалық жэнё зкономикалық қызмет саласында жаеалатын өзара
ынтьғмахтастықты дамытады.
1987 жылдьщ наурыз айында халықаралық стандарттау бөлімімен ИСО 9009-9004
стандарттары қабылданды, т 1994 жылы олар жаңартылды.
ИСО 9000- фирмадағы нақты бір жағдайға қатысты стандарт-ты таңдау жэне
қолдануға арналған басқарылатын жарлықтарды қамтиды.
ИСО 9004- қызмет етудегі сапаны жалпы басқарудағы әдістемелік жарлықтар.
ИСО стандарттарыньщ үйымының құрылымы 2.3- сызбада көрсетілген.
Бас ассамблея
СТАКО КЕҢЕС
ИНФКО
КАСКО
ДЕВКО
РЕМКО
КОПОЛКО
Атқарушы бюро

Техникалық бюро жеке сұрақтар
туралы
Координациялық
комитет
Техникалық комитеттер

Жұмысшы топтар
2.3 сызба. ИСО стандарттарынын ұйымының кұрылымы
ИСО қүрылымының негізгі бөлімдері болып техникалық ко-митеттер табылады.
Олардың саны 160 астам. ИСО техникалық комитеттердің барлығында қатысты
сүрақтарды зерттеуде жэне де тәжірибелік қызметке қажетті үсыныстарды
эзірлеу нысанындя бірнеше комитеттер қүралған:
СТАКО—стандарттарды зерттеу туралы комитет;
ДЕВКО—дамып келе жатқа^ елдерге көмек көрсету туралы комитет;
ИНФКО—стандартты үлгі туралы комитет;
РЕМКО—ғылыми-техникалық ақпартты зерттеу туралы ко-митет;
КАСКО — өнімнің стандартқа сэйкестіігн багалау туралы ко-митет;
КОПОЖО—түтынушылардьщ мүддесін қорғау туралы ко-митет. Бүларды 4-сызбадан
көруге болады.
2000 жылы ИСО 9000 сериялы станарттарының жаңа нүсқалары жарық көрді.Олар:
ИСО 9000-2000—Сездік. Терминдер және анықтамалар (қосымша 2)
ИСО 9001-2000—Сапа менеджемёнтІнің жүйелері. Талаптар (қосымша 3)
ИСО 9004-2000—Сапа менеджементінің жүйелері. Қызметті жақсарту жөнінен
үсыныстар (қосымша 4) көрді.
Сапа жүйесінің барлық элементтерін үш топқа бөлуге болады:
1. жүйенің барлық элементтерін үйымдастырушы өндіріс анықтайды жэне
бекітеді:
• сапа саласыңдағы саясат;
• үйымдастырушылық қүрьшым жэне жүмыспен үйым-дастырылу;
• сапа жүйесін бағалау;
• оқыту.
2. сатыларды анықтау үшін СЖ спецификалық элемештері:
• келісімдерді тексеру;
• өнімнің өміршеңдік циішының түрлі сатыларында сапа-ны
қамтамасыздандыру (жобалау, материалды дайындау, евдіру, пайдалану);
3. бірнеше фазадарды қамтитын СЖ элемегатері. Жал-пы фирмалық
пробяешларға жататын (қүжаттаманы бақьшау, статистикалық эдістерді
пайдалану, қүжаттау).
Сонымен, сапа жұйесі - сапаны басқаруға қажетті үйымдық қүрылымның,
әдістемелердің, ресурстардың жэне үрдістердің жиынтығы, соның ішінде
әдістеме - қызметті іске асыру жөніндегі анықталған эдіс; ресурстар,
қызметшілер, қызмет ететін қүралдар, қүрал-жабдықтар, технология; үрдіс -
кіретін (шикізат, материал, қүрастырушылар) жэне шығатын (дайьш онім)
элементтердің, қызметінің және өзара байланысты реоурстардың жиынтығы.

3. Алтын сапа сыйлыгы.
Елбасы байқаудың талап-ережелеріне толықтырулар мен өзгертулер енгізді.
Сапа саласында жеткен жетістігі үшін ҚР Презвдентінің сыйлығын алуға
байқауы мен Алтын сапа байқау-көрмесі біріктіріліп, ҚР Президентінің
Алтын сапа сыйлыгы үшін атауымен бірыңғай байқау жарияланды. Шағын, орта
жэне
ірі кэсіпкерлік санаттарьша ажырату алып тасталды. Байқаушылар жалпы заңды
түлға ретінде қатыстырьілуда.
Осыған сәйкес Үкімет байқауға қатысушьшардың материал-дарын алдын-ала
бағалау нәтижелерін үсьшу бойынша жаңа ере-желерді қабылдады. Бірінші
кезекте, кәсіпорьш ҚР Иңдустрия және сауда министрлігіне (ИСМ) қатысуға
өтініш жіберіп, үлгі бойынша өз-өзіне бағалау жүргізеді. Одан кейінгі
кезекте сарап-шылар топы жергілікті деңгейде сараптамалық бағалау
жүргізеді. Министрлік материалдардың толық эрі дүрыс толтырылуьша көз
жеткізген со;д, сапа саласындағы сыйлықты алуға лауреат атағын беру
жөніндеп комиссияның қарауына Президент Әкімшілігіне жібереді. Комиссия
материалдарды жіті зерделеп, Елбасьша заңды түлғаларга белгіпі аталымдар
бойынша сыйлықгы беру туралы үсьшыстар түсіреді.
Барлық шарттар тэжірибелік бағамен бағаланады. Ең қөп мөлшері — 200 баллмен
- ол шарт Өнімнің сапасы мен қолданушьшарды қанғаттандыру. Мүнда екі
қүрушьшар байқалады.
1. Қолданушы үжымда қалай қолдайды, оның өнімі мен көмегі.
2. Үйымның өзі қалай қайраткерлік қолданушьшың жэне өнімнің
қанағаттандыруын бағалайды.
Баллдық мөлшері бойынша екінші орында (140 балл) Үйымның жүмыс нэтижесі,
процестің нәтижесі жэне финанстық көрсеткіштің анализі негізгі қүрамын
ашады. Негізінде, бугалтерлік баланстардың жағдайы қарастыруы мүмкін,
өңдірістің өлшемі жэне басталуының көзі, кірісінің бөлігі, өндірістің
дамуына бағьгггалдьі, жүмысыньщ жағдайы салыктың төленуі барлық дэрежэлі
бюджетті емес фоңд-та жэне т.б. Бізге қарастырьшады, өнімнің сапасьш
жоғарлату үшін шығыңды ерекше бөлуі керек еді.
Балддың мөлшері бойынша үшінші орында (120 баллмен) Процесс шарты. Бүдан
бағаланатынына өзінің жүмысы арқылы олардың жэне жүргізулі үрдісі,
технологияның кілтш
организацияныңаньпсгаумүмкіндіктері ;процестіжүйелепжүргізу; үрдіс талдуы
бойынша қайраткерлік мүлтіксіздігі; жүмысшыларда шығармашьшық жэне жаңа
енгізулерді іске асыру.
Бастапқыда тапсырыспен орындайтын тауар өндіруші үлкен кәсіпорынға айналып,
бұқараға көбейтіп дайындағанда тауар саны артатыны түсінікті. Осы орайда
сапа қандай деңгейде қалады? Сан артып, сапа кеми ме? Айталық, осыған дейін
тапсырыс берушінің талап-тілегі ескеріле отырып жұмыс істелсе, енді
көпшілікке ұсынған кезде оған қандай талап қойылмақ? Әрине, бұл ретте сапа
алдыңғы орынға шығуға тиіс.

Күнделікті пайдалануға қажетті тағамды, болмаса тауарды таңдаған кезде ең
алдымен оның сапасына көңіл бөлеміз. Дүкен сөресіндегі дайын өнімге қол
созғанда оның сыртындағы жазуына көз саламыз. Алуға кеңес берген
жарнамаларды саралаймыз. Содан кейін барып тұтынамыз. Ал соңғы шыққан
технологиялардың барлығы тұтынушыларға жеткізілетін тауардың ажырамас
қасиеті, яғни оның сапасын жақсартуға бағытталғанын білеміз бе? Десек те,
сөреде тұрған сол өнімдердің барлығы сапалы деген нақты тұжырым жоқ.
Сондықтан да таңдаймыз. Осы орайда кез келген қызығушылық танытушы тараптың
тілегін қанағаттандыруға бағытталған тауар сапасын басқаратын жетілдірілген
заманауи тәсілдер бар екендігін айтқымыз келеді. Бұл тәсілдер арқылы
адамзатқа қажетті дүние шығарушы кәсіпорындар өз тауарларының сапасын
жоғарылатуға ұмтылуда. Әсіресе, әлемде сапаны жақсарту жұмыстарын
ынталандырушы тәсілдер ішінде ұлттық және халықаралық сыйлықтар ұтымды
құрал болып табылады. Олар сапаны басқарудың жүйелік тәсілінің одан әрі
дамуы үшін беріледі. Сапа үшін ұсынылатын бұл сыйлықтар үлкен
танымалдылыққа ие. Әлемнің 70-тей елінде сапа саласындағы ізденушілерге
арналған ұлттық байқаулар бар екен. Олардың арасындағы ең абыройлысы
ретінде Жапониядағы Деминг сыйлығы ауызға алынса, одан кейін АҚШ-тағы
Малькольм Болдридж атындағы ұлттық сапа сыйлығы және Еуропалық сапа сыйлығы
тұрады. Олардың ортақ ұқсастығы сапа үшін берілуі болғанымен, түрлі
бағыттар бойынша берілетін өз алдына бөлек сипаттары бар. Еуропалық сыйлық
қоршаған орта мен тұтынушылар қызығушылықтарын қорғауға басымдық берсе,
Деминг жүлдесі моделінде стандарттау әдістерінің қаншалықты кең қолданыста
болғанына мән береді. Ал Болдридж сыйлығын стратегиялық жоспарлауды жақсы
жүргізгендер ала алады. Деминг сыйлығы Жапонияда сапа дамуына үлкен үлес
қосқан Э. Деминг құрметіне 1951 жылы тағайындалды. Ал АҚШ-тың Малькольм
атындағы ұлттық сапа сыйлығының тарихы одан әріге, 1887 жылға барады. Ал
Еуропалық сапа сыйлығы наградасы бертінірек, 1992 жылдан бастап беріле
бастады. Мұндай әлемдегі абыройлы сапа сыйлықтарын тізбелегеніміздің сыры
неде? Елімізде өз мақсаты тұрғысынан осы сыйлықтарға ұқсас болып табылатын
Алтын сапа сыйлығы бар екендігін айтқымыз келеді.

Алтын сапа – бұл сапа саласындағы жетістіктер үшін берілетін ұлттық
награда, Елбасы сыйлығы. Елбасы бұл сыйлықты өз қолымен ұсынады, сонымен
қатар ол жүлде Мемлекет басшысының жеке бақылауы мен қамқорлығында тұрады.
Еліміз өнім сапасын жылдан-жылға арттыруға ерекше ықыласты. Осы мақсатта
2006 жылы Президент арнайы тағайындаған бұл сыйлық Қазақстан рыногын
отандық жоғары сапалы және бәсекеге қабiлеттi өнімдермен қамтамасыз етуді
мақсат тұтады. Алтын сапа байқауына биыл 6 жыл толып отыр. Байқау 2009
жылдан бастап қазіргі заманғы менеджменттің даму тенденцияларын ескеретін
және сапа бойынша Еуропа сыйлығы үлгісімен үйлестірілген жаңа үлгі бойынша
өткізіледі. Үлгіде сапа саласына басшылықтың лидерлік рөлін, ұйымның
саясаты мен стратегиясын сипаттайтын көрсеткіштердің маңызы, тұтынушылардың
өнімдер мен көрсетілетін қызметтер сапасына қанағаттану көрсеткіші
күшейтілген. Яғни Президенттің Алтын сапа сыйлығы кәсіпорынның өнім
шығару немесе қызмет көрсету сапасы мен олардың қауіпсіздігін қамтамасыз
ету саласындағы жетістіктері, сондай-ақ менеджмент жүйелерін енгізгені үшін
беріледі.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев осының алдындағы байқау негізінде жүзден жүйрік
шыққан үш кәсіпорынға жоғары дәрежедегі Алтын сапа сыйлығын өзі табыс
етеді. Алтын сапа сыйлығын жеңіп алған мекемелер сапа эмблемасын екі
жылға дейін жарнамалық мақсатта пайдалана алады. Бір қуантарлығы, байқауға
қатысуға тілек білдіруші кәсіпорындар саны артып келеді. Бұл көрсететін
қызмет сапасы жоғарылап, бәсекеге төтеп бере алатын отандық кәсіпорындар
санының өсуін байқатады. Байқауға жыл сайын 200-ге жуық кәсіпорын үміткер
ретінде тіркеледі, дегенмен осыған дейін тек 36 кәсіпорын ғана президенттік
Алтын бүркітке ие болған. 2010 жылы АСУ ауыз суы белгісімен RG Brands
Kazakhstan ЖШС, Қазақстан темір жолы Локомотив құрастыру зауыты және
Хан Шатыр ЖШС Алтын сапа сыйлығының лауреаттары атанды.

Бұл жүлденің экономикадағы рөлі қандай дегенге келетін болсақ, кез келген
елдердегі ұлттық байқау секілді Алтын сапа да қазақстандық компаниялар
үшін бенчмаркинг құралы ретінде қызмет етеді. Ал сыйлық лауреаты атанған
бизнес түрінің процесі өзгелер үшін эталон болмақ. Алтын сапаны алғаш
табыс еткен күннен бастап бүгінге дейін 3500 қазақстандық компания
халықаралық басқару стандарттарын өз жұмыс процестеріне енгізіпті, ал
инновациялық тұрғыда белсенді кәсіпорындар 13 пайызға өскен.

Жыл сайын өткізілетін Алтын сапа сыйлығы екі санат бойынша үш аталымда
беріледі. Олар үздік өндірістік тауарлар шығаратын кәсіпорын, үздік халық
тұтынатын тауарлар шығаратын кәсіпорын және үздік қызмет көрсететін
кәсіпорын деп аталады. Әр аталым бойынша шағын және орта кәсіпкерлік
нысандары мен ірі кәсіпкерлік нысандар санаттарына екі сыйлық беріледі.
Байқауда лауреат және дипломант атақтары да беріледі, бірақ олардың саны
екіден аспайды. Сыйлыққа ие болу үшін ел аумағында тауар өндіретін, қызмет
көрсететін (қару-жарақ пен әскери техника өндірісінен тысқары) заңды
тұлғалар өзара бәсекеге түсе алады. Алтын сапаның берер артықшылығы да
бар. Жүлденің лауреаттары атанған кәсіпорындар жалпыұлттық мойындауға,
сондай-ақ республика бойынша өз өнімінің сапасына деген биік бағаға ие
болып, қазақстандық өндірісшілер үшін үздік сапа үлгісі атанады.

Алтын сапаны алуға талапкерлер өтініш берген соң, арнайы құрылған байқау
комиссиясы компания қызметіне толық аудит және білікті мамандарды тарту
арқылы өндіріс үдерістеріне талдама жүргізеді. Алтын сапаға ие болудағы
соңғы шешім байқау комиссиясының жария түрде дауыс беру жолымен анықталады.

Бүгінде Алтын сапа байқауы жер-жерде өңірлік деңгейде өтіп жатыр. Ал
республикалық деңгейдегі қорытынды шара Дүниежүзілік сапа күні қарсаңында
өтіп, жүлдегерлерге белгі салтанатты жағдайда табысталады. Алтын сапа
лауреаттары бұл құрметті белгіні Елбасының өз қолынан алады.

ІІ. Маркетинг.

Маркетинг (ағылш. marketіng — рынок‚ базар‚ өткізу‚ сауда)
— кәсіпорынның (фирманың, бірлестіктің‚ т.б.) тауар өндіру-өткізу
жәнесауда жасау қызметін ұйымдастыру мен басқару жүйесі.
Маркетинг нарық дамуының жай-күйі мен келешегін зерделеуге негізделеді,
тұтыну мен өндіріс өніміне (тауарға‚ көрсетілетін қызметке) сұранымды
қалыптастырады, табыс алу мақсатымен рынокта тауарлардың өткізілуін
тездетуге бағытталады. Маркетинг — сұранымды жан-жақты зерделеп‚ болжау‚
жарнаманы пайдалану‚ өндірісті ынталандыру‚ сақтау мен тасымалдаудың осы
заманғы тәсілдерін‚ тауарлардың тұтынушыға жетуіне жәрдемдесетін тех. және
басқа түрлерін қолдану негізінде кәсіпорынның жаңа өнімді әзірлеу‚ өндіру
мен өткізу жөніндегі ұйымдық-техникалық‚ қаржы‚ коммерциялық және басқа
қызмет түрлері жатады.

Жалпы нарық немесе қазіргі экономика үш тағанға сүйенеді.
Оның бірі – менеджмент, екіншісі – маркетинг (ақпарат жинау, шаруашылықты
жүргізуді жоспарлау, ненің қажет екенін болжау), үшіншісі – қаржы.
Маркетинг – істелетін іс пайдамен шығу ұшін оны алдын – ала жоспарлайды,
сол сала бойынша басқалар не істеп жатқаны жөнінде мәлімен ақпарат жинайды.
Баскелестік жағдайында ұтып шығудың жолын қарастырады. Ол алдын-ала
жиналған ақпараттарды талдау, өндеу барысында зиянга қалатынын немесе
пайдаға шығатынын біледі. Соған орай шаруа немесе өндіріс орындарына кеңес
береді.
Дамдыған елдерде маркетинг қызметінсіз бір қадам дажасалмайды. Маркетинг
шығарылған өнімді қозғалысқа түсіреді. Яғни маркетингтік ақпарат бағыт –
бағдар беретін барометр сияқты. Сонымен, маркетинг дегеніміз – рынокты
зерттеу.
Маркетингтік ақпарат – нарық билеген елде экономиканы ілгері жылжытудың
басты тетігі, көзі.
Жарнамалық шараларды жүргізу де – осы маркетингтік қызмет болып табылады.
Жарнама – сауда двигателі-, деп бекер айтпайды.

Маркетинг коммуникациясы кәсіпорынның өндіріс-өткізу жүйесінде маңызды
орын алады. Өйткені маркетинг кешенінің ол ең белсенді бөлімі болады.
Коммуникация дегеніміз тауарлар, қызметтер туралы хабарландыру, оларға
деген тұтынушының сенімін күшейту, олар туралы ескерту ұшін фирма
қолданатын әдіс-амалдары.
Кәсіпорын тұтынушыларға тиімді әсер ету үшін коммуникацияның келесі
әдіс-амалдарын пайдалануы мүмкін: жарнаманы, арнайы Сатуды, өтімді
ынталандыруды, қоғаммен байланысты.
Коммуникацияның әр элементіне сәйкес ерекше тәсілдер мен әдістер
қолданылады. Алайда олардың пайдалану мақсаты бір - маркетинг концепциясын
табысты енгізу үшін стратегиялық және тактикалық мәселелерді дұрыс шешуді
қамтамасыз ету. Коммуникация элементтерін дұрыс қолдану арқылы рынокта
тауарды ұтымды жылжытуға болады. Тек қана төменде аталған шарттарды сақтау
нәтижесінде коммуникация жүйесінің әсерлі нәтижесіне жетуге болады:
• көзделген шаралар жүйелі түрде орындалуы тиіс;
• коммуникация кешенін құру кезінде тауардың ерекшеліктері және оның
өміршендік кезеңдері есепке алынуы тиіс.
Экономиканы‚ жарнаманы‚ инженерлік істі‚ психологияны‚ жоспарлауды‚
болжауды оңтайлы ұштастыру‚ яғни Маркетинг — тауарларды өндіру мен өткізу
туралы ғылым. Оның негізгі мақсаты барынша көп пайда алумен бірге айырбас‚
тауарлардың тұтынушыға жеткізілуін тездету және өндірістік-коммерц.
қызметтің тиімділігін арттыру арқылы рыноктың (адамдардың‚ фирмалардың,
кәсіпорындардың) тауарларға (жұмыстарға‚ қызметтерге) сұранымын
қанағаттандыру.

Маркетинг атқарымы - іс-қимылдардың өзара байланысты кешені.
Онда кәсіпорын іс-қимыл жасайтын ішкі және сыртқы ортаны,рыноктарды,
тұтынушыларды талдау, бәсекелестер мен бәсекені, тауарларды зерттеу; жаңа
тауар тұжырымдамасын қалыптастыру, маркетингілік зерттеулер негізінде тауар
өндірісін жоспарлау, тауар қозғалысын, өткізім мен сервисті жоспарлау, баға
саясатын тұжырымдап, іске асыру, маркетингілік бағдарламаларды әзірлеп,
іске асыру, маркетингіні ақпаратпен қамтамасыз ету, маркетингіні басқару
(қауіп-қатерді, пайданы, тиімділікті бағалай отырып, маркетинг шараларын
жоспарлау, іске асыру және бақылау) қамтылады.

Өндіруші кәсіпорынның, сатушының және экспор тшының межелі уақыт кезеңінде
маркетингінің барлық салалары бойынша іс-қимылдарын айқындайтын өзара
байланысты шаралар жүйесі.

▪ Қысқа мерзімді бағдарламаларда кәсіпорынның іс-қимылдары бағдарламасы
көбірек тәптіштеліп, нақтыланады.
▪ Ұзақ мерзімді бағдарламаларда маркетинг стратегиясына сәйкес уақыттың
ұзақ кезеңі қамтылады.
Ағымдағы нарықтық жағдай, тиісті міндеттерді, маркетинг стратегиясында
көзделген шараларды жүзеге асыру негізінде қысқа мерзімге арналған
маркетинг мақсаттарына жету. М. т. компанияның әрбір рыноктағы және әрбір
тауар бойынша мақсаттарын межелі уақытта әзірлеуді, сондай-ақ межелі
маркетинг стратегия-сында іске асыруға бағытталған нақты іс-қимылды
көздейді. Мұнда маркетингтің аралық мақсаттарын белгілеу, бұл мақсаттарға
жету құралдарын таңдау, маркетингтік операциялардың уақыт жөнінен
дәйектілігін айқындау, соның ішінде рынокқа кіру мен одан шығу сәтін
таңдау, маркетинг үдерісіне түрлі қатысушылар арасында әрбір кезеңдегі
міндеттері мен жауапкершілігін бөлісу, маркетинг бойынша түрлі кезеңдердегі
шығындарын оңтайландару қамтылады. М. т. тұрақты пайда деңгейіне қол
жеткізуге, коммерц. қызметтердің рынокта белсенділік көрсетуіне, жағдайдың
өзгеруіне бейімделуге, қызметкерлердің бастамашылығын пайдалануға,
бәсекелестердің іс-әрекетіне жауап шаралар
қолдануға, тұтынушыларсұранымының өзгеруіне орай іс- қимылдарға түзетулер
енгізіп отыруға бағытталады.

Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның‚ коммерциялық ұйымның тауар
өндіру-өткізу және еңбек қызметін басқару туралы ғылыми негізделген
қағидаттар жүйесі. ұылымның экон. теория‚ менеджмент‚ социология‚
эконометрия‚ психология‚ т.б. салаларындағы толып жатқан іргелі
зерттеулердің нәтижелеріне негізделеді. Ол нарықтық айырбас
заңдылықтарын‚тауар өндірушінің ұдайы өзгеріп отыратын экон. жағдайларға
бейімделу қағидаттары мен әдістерін зерделейтін ерекше ғыл. пән ретінде
қалыптасқан. Маркетингті басқару түрлі тұжырымдамалар (көзқарастар)
тұрғысынан жүзеге асырылады. Мыс.‚ өндірістіжетілдіру тұжырымдамасы бойынша
тұтынушылар көпшілік қолданыстағы бағасы арзан тауарларды сатып алғысы
келеді‚ демек‚ басшылардың міндеті — өздерінің күш-жігерін өндірісті
жетілдіруге‚ оның тиімділігін арттыруға жұмылдыруы керек деген пайымдау
басшылыққа алынады; тауарды жетілдіру тұжырымдамасы — тұтынушы сапалы
тауарға жоғары баға береді‚ демек‚ кәсіпорын тауарды ұдайы жетілдіруге баса
назар аударуға тиіс деген пайымдауға негізделеді; коммерциялық күш-жігерді
қарқындатутұжырымдамасы — кәсіпорын тауарды өткізу мен ынталандыру
саласында айтарлықтай күш-жігер жұмсамаса‚ оның тауарлары жеткілікті
көлемде сатып алынбайды деген пайымдауға негізделеді; әлеум.-этикалық
маркетинг тұжырымдамасы бойынша фирманың тұтынушыларды бәсекелестерден гөрі
неғұрлым тиімді де өнімді тәсілдер арқылы қанағаттандыру қабілеті оның
мақсатқа қол жеткізуінің кепілі болады.

Жоспарлауды жетілдіру, маркетингілік шараларды жүзеге асыру және олардың
орындалуын бақылау мақсатымен адамдардың өзара байланысының және маркетинг
саласындағы өкімгерлер дер кезінде пайдаланатын көкейтесті, дәл ақпаратты
жинауға, сыныптауға, талдауға, бағалауға және таратуға арналған жабдық пен
әдістемелік тәсілдердің тұрақты қолданыстағы жүйесі. Маркетингіні басқару
жөніндегі міндеттерін орындау барысында басшылар ұлан-ғайыр ақпаратқа
ділгер болады.

Жақсы жоспарланған Маркетингілік ақпарат жүйесінің құрамы, әдетте,
оның төрт құрамдас жүйесінен (бөлігінен) тұрады.

Біріншісі — ішкі есеп-қисап жүйесі, ол ағымдағы өткізудің, шығын
сомасының, материалдық босалқы қорлар көлемінің көрсеткіштерін, қолма-
қол ақша қозғалысын, дебиторлық және кредиторлық берешек туралы
деректерді көрсетеді.
Екіншісі — сыртқы ақпаратты жинау жүйесі, мұнда көздер мен әдістемелік
тәсілдер жиналады, олардың көмегімен басшылар коммерц. ортада болып
жатқан оқиғалар туралы күнделікті ақпарат алып отырады.
Үшіншісі — маркетингілік зерттеулер жүйесі, мұнда кәсіпорынның
(фирманың, компанияның) алдында тұрған маркетингілік жағдаймен
байланысты қажетті деректер шеңберін жүйелі түрде анықтау, өткізімді
талдау, бәсекелестердің тауарларын зерттеу, қысқа мерзімді және ұзақ
мерзімді болжау, жаңа тауарға сатып алушылардың қалай қарайтынын, баға
саясатын, т.б. зерделеу қамтылады.
Төртіншісі — маркетингілік ақпаратқа талдау жасау жүйесі, мұнда
деректерді өңдеудің осы заманғы әдістемелері, рынокқа қатысушылардың
маркетингілік шешімдер қабылдауын жеңілдететін үлгілер пайдаланылады.
Маркетинг жоспарларының іске асырылуын тексеру мақсатымен нәтижелерді
бақылау‚ есептеу‚ талдау. Үш тұрпатқа бөлінеді: кәсіпорын жоспарларының
орындалуын бақылау‚ пайдалылықты бақылау — тиімділікті талдау‚ стратег.
бақылау — маркетингіні тексеру.

Қайсыбір жергілікті тауар рыногінің жай-күйін, даму беталысын, әдетте,
өнімді тұтынушылардың кездейсоқ таңдалған тобының пікірлерін қорытындылау
негізінде зерделеу; маркетингтің аса маңызды атқарымы. Маркетингілік
зерттеу рынокты зерттеумен ғана шектелмейді, жаңа тауар идеяларын
іздестіруден бастап оны түпкілікті тұтынушының пайдалануына дейінгі бүкіл
маркетинг үдерісін қамтиды. Маркетинг қызметінің барлық түрлері мен
салалары, тауар, рынок, өнімнің түр-түрі, өткізу мен бөлу арналары, іске
асыру әдістері, жарнама, өткізуді ынталандыру, т.б. тиісінше зерттеледі.
Осыған орай кез келген Маркетингілік зерттеу бес кезеңді қамтиды. Бірінші
кезеңде мәселе дәл айқындалып, зерттеу мақсаты алға қойылады. Екінші
кезеңде ақпарат жинау жоспары әзірленеді. Үшінші кезеңде ақпарат жиналады.
Зерттеу пікірлерді анықтау нысанында не топтық талқылау нысанында
жүргізілуі мүмкін. Төртінші кезеңде жалпылама көрсеткіштерді құрастыру,
олардың арасындағы өзара байланыстарды анықтау үшін жиналған ақпаратқа
талдау жасалады. Бесінші кезеңде зерттеулер мен ұсыныстардың негізгі
нәтижелері сарабдал шешім қабылдау және кәсіпорындардың тауар
рыноктарындағы іс-әрекетінің стратегиясын айқындау үшін кәсіпорындардың
басқарушыларына беріледі.

Кәсіпорынның (фирманың‚ кәсіпкердің‚ т.б.) сұранымды‚ бағаны‚
жарнаманы пайдалануға, өндірісті ынталандыруға‚ сақтау мен тасымалдаудың
осы заманғы тәсілдерін‚ тауарлардың тұтынушыға жетуіне белсенді ықпал
жасайтын қызмет көрсетудің техникалық түрлері мен басқа да түрлерін
қолдануды жан-жақты зерделеу мен болжауға байланысты қызметі. Кәсіпорын
өнімнің (тауардың, бұйымның) нақты түріне және оны тұтынушыларға орай М. қ-
тің белгілі бір элементтеріне баса назар аударады. Мысалы, тұтыну тауарлары
үшін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы берілетін жарнаманың маңызы зор‚ ал
өндірістік мақсаттағы өнім үшін жөндеу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға,
қосалқы бөлшектермен жабдықтауға баса мән беріледі.

Межеленген мақсатқа қол жеткізу үшін (пайда алу, өткізу көлемін
ұлғайту, рыноктың үлесін молайту, т.б.) тиімді сұранымды белгілеу мен
қолдауды көздейтін шараларды талдау, жоспарлау, жүзеге асыру, олардың
орындалуын бақылау арқылы нысаналы түрде ықпал жасау. Оған кәсіпорын
ортасын, нарықты, тұтынушыларды, тауарлар мен қызметтердің түр-түрі мен
сапасын, тауарлардың өткізілуі мен қозғалысын, бағаны, жарнаманы,
маркетингілік зерттеулерді (рынок, сұраным мен бәсеке, өткізім мен бөлу,
жарнама, фирманың тактикасы мен стратегиясы саласындағы) басқару жатады.
Басқаша айтқанда, Маркетингіні басқару — сұранымды басқару. Маркетингімен
шұғылданушы сұранымның деңгейіне, уақыты мен сипатына әсер ете білуі тиіс,
өйткені орын алып отырған сұраным қалаған сұраныммен үйлеспеуі мүмкін.
Маркетингіні басқарушылар — фирманың маркетингілік жағдайына талдау
жасаумен, межеленген жоспарларды іске асырумен шұғылданушы және бақылау
міндетін орындаушы лауазымды адамдар. Оларға өткізу қызметінің
басқарушылары мен қызметкерлері, өткізімді ынталандыру жөніндегі мамандар,
тауарлар жөніндегі басқарушылар, баға белгілеу мамандары жатады.

Кәсіпорынның маркетингілік қызметінің барлық бағыттары бойынша
тәптіштелген жоспарлар әзірлеу. Мұндай маркетинг-жоспарлардың құрылымында
негізгі көрсеткіштердің тізбесі, рыноктардың, олардың негізгі бөліктерінің,
тұтынушылардың (сатып алушылардың), бәсекелестердің сипаттамасы, бәсекенің
салдарынан болатын ықтимал қиындықтарды талдау, бәсекелестік артықшылықтар,
жоспарлы кезеңде фирма қол жеткізуге тиіс тұжырымдалған мақсаттар,
маркетинг стратегиясын — оның барлық кешені, мақсатты рыноктар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.