Халықаралық дербес құқығындағы еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Халықаралық дербес құқығындағы еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі.
1. Әлемдік масштабтағы жұмыс күшінің миграциясы .
2. Кейбір шетел мемлекеттерінің аумағындағы шетелдік азаматтардың жұмысын құқықтық реттеу.
3. Қазақстан Республикасындағы жұмысшы күшінің миграциясы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Негізгі бөлім
Халықаралық дербес құқығындағы еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі.
1. Әлемдік масштабтағы жұмыс күшінің миграциясы .
2. Кейбір шетел мемлекеттерінің аумағындағы шетелдік азаматтардың жұмысын құқықтық реттеу.
3. Қазақстан Республикасындағы жұмысшы күшінің миграциясы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Әлемде белсенді түрде жүріп жатқан өндірістің интернационализациясы жұмысшы күшінің интернационализациясымен қатар жүруде. Бүгінде еңбек миграциясы халықаралық қатынастардың бір бөлігіне айналды.Миграциялық ағымдар бір елдер мен аймақтардан екінші елдермен аймақтарға бет алуда.Еңбек миграциясы белгілі бір проблемаларды туындата отырып жұмысшы күшін қабылдайтын және оны шетке шығаратын елдер үшін белгілі бір экономикалық артықшылықтарды қаматамысыз етеді.Халықтың жаппай миграциясы ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемдік қоғамдастықтың өміріндегі ерекше құбылыстардың біріне айналды.
Халық миграциясы дегеніміз- тұрғылықты жерін өзгерту немесе оған қайта оралу мақсатында адамдардың белгілі бір территория шекаралары арқылы қозғалуы, ауысуы.Халықаралық миграция әр түрлі формаларда болады:еңбектік,отбасылық,рекреациялық,туристік және т.б. Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы ұлттық шекараларды кесіп өтетін еңбек ресурстарының әр-түрлі бағыттарын қамтиды.Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы- жұмысшы күшінің ұлттық және аймақтық нарықтарының жиынтығы.Еңбектің халықаралық нарығы еңбек миграциясы формасында болады.Жұмысшы күші миграциясының екі түрлі себебі бар деп танимыз.
Олар:
- Экономикалық сипаттағы;
- Экономикалық емес сипаттағы болып жіктеледі.
Соңғы он жылдықта кең таралып отырған әлемдік жұмыс күші миграциясы-өмір сүру жағдайларын жақсарту мақсатымен еңбекке қабілетті халықтың бір елден екінші елге ауысуы болып табылады.Миграциялық себептері әрбір елдердегі халықтың әлеуметтік жағдайлар процесстерінің біркелкі болмауынан,оның ішінде жалақы төлеудегі ұлттық айырмашылықтардан, сөйтіп жекелеген елдерде салыстырмалы басы артық жұмыс күші пайда болып,ол басқа бір елдерде жұмы күшінің жетіспеуінен туындайды.Дәл осы салыстырмалы басы артық халықаралық жұмыс күші әлемдік масштабтағы еңбек миграциясының негізгі қайнар көзі болып табылады.Әлемдік еңбек миграциясы дамыған елдерге қарағанда экономикасы нашар дамыған елдердегі жұмысшылардың арзан еңбегін пайдалануға негізделген.Бастапқыда әлемдік жұмыс күші миграциясы аса көп мөлшерде Еуропадан АҚШ-қа қарай ағылды,себебі жедел дамып келе жатқан капитализмге жұмыс күші қажеттілігінен туындап отырғанды.
Әлемде белсенді түрде жүріп жатқан өндірістің интернационализациясы жұмысшы күшінің интернационализациясымен қатар жүруде. Бүгінде еңбек миграциясы халықаралық қатынастардың бір бөлігіне айналды.Миграциялық ағымдар бір елдер мен аймақтардан екінші елдермен аймақтарға бет алуда.Еңбек миграциясы белгілі бір проблемаларды туындата отырып жұмысшы күшін қабылдайтын және оны шетке шығаратын елдер үшін белгілі бір экономикалық артықшылықтарды қаматамысыз етеді.Халықтың жаппай миграциясы ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемдік қоғамдастықтың өміріндегі ерекше құбылыстардың біріне айналды.
Халық миграциясы дегеніміз- тұрғылықты жерін өзгерту немесе оған қайта оралу мақсатында адамдардың белгілі бір территория шекаралары арқылы қозғалуы, ауысуы.Халықаралық миграция әр түрлі формаларда болады:еңбектік,отбасылық,рекреациялық,туристік және т.б. Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы ұлттық шекараларды кесіп өтетін еңбек ресурстарының әр-түрлі бағыттарын қамтиды.Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы- жұмысшы күшінің ұлттық және аймақтық нарықтарының жиынтығы.Еңбектің халықаралық нарығы еңбек миграциясы формасында болады.Жұмысшы күші миграциясының екі түрлі себебі бар деп танимыз.
Олар:
- Экономикалық сипаттағы;
- Экономикалық емес сипаттағы болып жіктеледі.
Соңғы он жылдықта кең таралып отырған әлемдік жұмыс күші миграциясы-өмір сүру жағдайларын жақсарту мақсатымен еңбекке қабілетті халықтың бір елден екінші елге ауысуы болып табылады.Миграциялық себептері әрбір елдердегі халықтың әлеуметтік жағдайлар процесстерінің біркелкі болмауынан,оның ішінде жалақы төлеудегі ұлттық айырмашылықтардан, сөйтіп жекелеген елдерде салыстырмалы басы артық жұмыс күші пайда болып,ол басқа бір елдерде жұмы күшінің жетіспеуінен туындайды.Дәл осы салыстырмалы басы артық халықаралық жұмыс күші әлемдік масштабтағы еңбек миграциясының негізгі қайнар көзі болып табылады.Әлемдік еңбек миграциясы дамыған елдерге қарағанда экономикасы нашар дамыған елдердегі жұмысшылардың арзан еңбегін пайдалануға негізделген.Бастапқыда әлемдік жұмыс күші миграциясы аса көп мөлшерде Еуропадан АҚШ-қа қарай ағылды,себебі жедел дамып келе жатқан капитализмге жұмыс күші қажеттілігінен туындап отырғанды.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения.- е изд.,перераб. И доп. –м.,2001.
2. Международные экономические отношения.Под. ред. Р.Е.Елемесова.Алматы:Қазақ Университеті,2001.
3. Семенов К.А. Международные экономическое отношения:Курс лекций.-М.:Гардарика,1998.
4. Галенская Л.Н.Международное частное право. –Ленинград 1983.
5. Шайбеков К.А.Трудовое право Республики Казахстан.- Алматы,1996.
6. Тулегенова З.С. Трудовой договор по праву Республики Казахстан.- Алматы,1996.
1. Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения.- е изд.,перераб. И доп. –м.,2001.
2. Международные экономические отношения.Под. ред. Р.Е.Елемесова.Алматы:Қазақ Университеті,2001.
3. Семенов К.А. Международные экономическое отношения:Курс лекций.-М.:Гардарика,1998.
4. Галенская Л.Н.Международное частное право. –Ленинград 1983.
5. Шайбеков К.А.Трудовое право Республики Казахстан.- Алматы,1996.
6. Тулегенова З.С. Трудовой договор по праву Республики Казахстан.- Алматы,1996.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Халықаралық дербес құқығындағы еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі.
1. Әлемдік масштабтағы жұмыс күшінің миграциясы .
2. Кейбір шетел мемлекеттерінің аумағындағы шетелдік азаматтардың
жұмысын құқықтық реттеу.
3. Қазақстан Республикасындағы жұмысшы күшінің миграциясы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Әлемде белсенді түрде жүріп жатқан өндірістің интернационализациясы
жұмысшы күшінің интернационализациясымен қатар жүруде. Бүгінде еңбек
миграциясы халықаралық қатынастардың бір бөлігіне айналды.Миграциялық
ағымдар бір елдер мен аймақтардан екінші елдермен аймақтарға бет
алуда.Еңбек миграциясы белгілі бір проблемаларды туындата отырып жұмысшы
күшін қабылдайтын және оны шетке шығаратын елдер үшін белгілі бір
экономикалық артықшылықтарды қаматамысыз етеді.Халықтың жаппай миграциясы
ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемдік қоғамдастықтың өміріндегі ерекше
құбылыстардың біріне айналды.
Халық миграциясы дегеніміз- тұрғылықты жерін өзгерту немесе оған
қайта оралу мақсатында адамдардың белгілі бір территория шекаралары арқылы
қозғалуы, ауысуы.Халықаралық миграция әр түрлі формаларда
болады:еңбектік,отбасылық,рекреация лық,туристік және т.б. Жұмысшы күшінің
халықаралық нарығы ұлттық шекараларды кесіп өтетін еңбек ресурстарының әр-
түрлі бағыттарын қамтиды.Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы- жұмысшы
күшінің ұлттық және аймақтық нарықтарының жиынтығы.Еңбектің халықаралық
нарығы еңбек миграциясы формасында болады.Жұмысшы күші миграциясының екі
түрлі себебі бар деп танимыз.
Олар:
- Экономикалық сипаттағы;
- Экономикалық емес сипаттағы болып жіктеледі.
Соңғы он жылдықта кең таралып отырған әлемдік жұмыс күші
миграциясы-өмір сүру жағдайларын жақсарту мақсатымен еңбекке қабілетті
халықтың бір елден екінші елге ауысуы болып табылады.Миграциялық себептері
әрбір елдердегі халықтың әлеуметтік жағдайлар процесстерінің біркелкі
болмауынан,оның ішінде жалақы төлеудегі ұлттық айырмашылықтардан, сөйтіп
жекелеген елдерде салыстырмалы басы артық жұмыс күші пайда болып,ол басқа
бір елдерде жұмы күшінің жетіспеуінен туындайды.Дәл осы салыстырмалы басы
артық халықаралық жұмыс күші әлемдік масштабтағы еңбек миграциясының
негізгі қайнар көзі болып табылады.Әлемдік еңбек миграциясы дамыған
елдерге қарағанда экономикасы нашар дамыған елдердегі жұмысшылардың
арзан еңбегін пайдалануға негізделген.Бастапқыда әлемдік жұмыс күші
миграциясы аса көп мөлшерде Еуропадан АҚШ-қа қарай ағылды,себебі жедел
дамып келе жатқан капитализмге жұмыс күші қажеттілігінен туындап отырғанды.
Әлемдік масштабтағы жұмыс күшінің миграциясы
ХІХ ғасырдың соңынан бастап негізгі миграциялық аймақтар ,яғни
экономикалық даму деңгейі төмендеу Еуропа және Азия елдері болды.Қазіргі
әлемдік миграцияның басты заңдылықтарының бірі оның мөлшерінің тұрақты
түрде көбеюі,бұл процеске барлық елдердің еңбекшілдерінң тартылуы.Бұл
қазіргі дүниежүзілік қоғамдастықтың әлеуметтік-экономикалық өміріне тән
маңызды құбылыс.90- жылдырдың басында дүниежүзілік капиталистік
шаруашылықта 25 млн. мигрант- еңбекшілер болғанын еске алсақ,дүние
жүзіндегі жалпы мигранттар саны бұдан әлде қайда 3-4 есе артық
болды.Оларға таяу және орталық Шығыс,Латын Америкасы Оңтүстік Шығыс Азия
елдері жатады.
Ерекше демографиялық жағдай Арабияның шығысындағы мұнай өндіруші
елдерде қалыптасты.80- жылдардың ортасында иммигранттар бұл елдердегі
жалпы халықтың 60-70%-ін құрады.Қазіргі кездегі әлемдік масштабта күрделі
мәселелердің бірі жасырын еңбек миграциясы , оның сандық мөлшерін дл
бағалау мүмкін болмай отыр.Ал ірі дамыған елдер қатарына жататын АҚШ-та
жасырын иммигранттар саны 2-13 млн. аралығында деп есептелуде.Бұнда
жасырын еңбек миграциясының өсуі көптеген себептермен түсіндіріледі
.Олардың ішіндегі ең бастысы көбірек пайда табу мақсатында
кәсіпкерлердің өте арзан және салық төлемей құқықсыз жұмыс күшін
пайдалану мүмкіндігіне ие болу.Қазіргі таңда еңбекшілердің көп мөлшерде
көшіп-қону қозғалысын құқықтық реттеу үшін әрбір мемлекет тарапынан қажет
болған іс-шаралар халықаралық келісім шарттар негізінде жүзеге асырылуы
тиіс.Мысалы:Англия мемлекеті өз өнеркәсіп жұмысшыларының елден көшіп
кетуіне тыйым салған заңдар қабылдаған.
ХІХ ғасырдың соңында көптеген елдер арасында жұмысшылардың
көшіп-қону қозғалысын,олардың өмір сүруі жағдайларын реттейтін
конвенцияларға қол қойылды.Ал 1970 жылдар ортасында әрбір мемлекетте шетел
жұмысшыларын елден жаппай шығару тәжірибесі кең тарады,бірақ бұл да көшіп
келген шетел жұмысшыларының санын азайтуға елеулі әсер еткен жоқ.
Бүгінде әлемдік жұмыс күші миграциясының салыстырмалы жаңа
түрі ғылыми-техникалық кадрлар жасақтау миграциясы болып
табылады.Ғалымдардың есептеуі бойынша көптеген Шығыс Еуропа елдеріндегі
еңбек миграциясы процестерінің күшеюі ол елдерде ғылыми –техникалық
кадрлардың тапшылығын тудырады деп тәжірибе жүзінде дәлелдеп
көрсетеді.Негізінде әлемдік еңбек миграциясы ел ішінде орын алып отырған
жұмыссыздық деңгейін кемітеді немесе қабылдаушы елдердегі жалдамалы
еңбек нарығының сұранысын қанағаттандырады деп ойлау қате пікір болып
табылады.
Әлемдік масштабта 1919 жылдан бастап қызмет істеп халықаралық
еңбек ұйымы 1946 жылдан бастап Б.Ұ.Ұ.-ның арнайы мекемесі болып
табылады.Халықаралық Еңбек ұйымының жұмысы еңбектің әлеуметтік
–экономикалық проблемаларын халықаралық құқықтар оларды бірлесіп шешуге
,сонымен қатар жекелеген елдердің еңбек жағдайлары мен жұмыспен қамту
мәселелеріне көмек көрсетуге бағытталған.
1. Кейбір шетел мемлекеттерінің аумағындағы шетелдік азаматтардың
жұмысын құқықтық реттеу.
Бірқатар елдерде көптеген салалар жұмысшы күшінің импортына
тәуелді.Мысалы,Германияда жүргізілген зерттеулер шетел жұмысшыларының
кетуі нәтижесінде құрылыс жұмыстарының азаятындығын,көптеген бала-бақша
,мектептер жабылатындығын,қоқыстардың транспортпен жиналуы
тоқтатылатындығын көрсетті.Басқа көрсеткіштік мәліметтер Франциядағы
эллигранттар құрылыста жұмыс істейтіндердің ¼-ін, автомобиль жасауда-13-
ін,Бельгиядағы тау-кен жұмысшыларының ½-ін, Швециядағы барлық құрылыс
жұмысшыларының 25-ін құрайды.
Мемлекет миграция процесіне айтарлықтай белсенді әсер
етеді.Иммигранттардың саны ғана емес,сонымен бірге,кәсіпқойлық,біліктілік
және жас-ерекшелігіне ,жыныстық құрылымына қатысты жұмысшыларынң 25-ін
құрайды.
Мемлекет миграция процесіне айтарлықтай белсенді әсер
етеді.Иммигранттардың саны ғана емес,сонымен бірге, кәсіпқойлық,
біліктілік және жас-ерекшелігіне, жыныстық құрылымына қатысты жұмысшы күшін
импорттайтын елдерде миграцияны реттейтін мемлекеттік шаралар жүйесі пайда
болды.Оған заңды,саяси және кәсіптік статустар туралы заңдар,иммиграцияның
ұлттық қызметі,сонымен бірге, мемлекетаралық келісімдер
кіреді.Иммиграциялық саясат,әдетте еңбек министрлігінің,юстицияның немесе
ішкі істер жанынан құрылатын тікелей иммиграцияның ұлыттық қызметі арқылы
жүргізіледі.Егер де бейресми иммиграцияны есепке алмасақ, онда иммиграция
жөнінде түсінік толық болмайды.Еуропалық елдерде бейресми иммиграцияға
қарсы бағытталған қатаң иммиграциялық бақылау жүргізіледі. Негізінен
жұмысшы күшінің миграциясы белгілі бір валюталық түсімдердің қайнар көзі
де болып табылуы мүмкін.
Жұмысшы күшін экспортқа шығарудан түсетін тікелей валюталық табыс
көздерінің төрт түрі бар:
1.Делдал фирмалардың пайдасынан алынатын салықтар;
2.Мигранттардың өз Отанына, отбасыларына және туған-туыстарына
көмектесу үшін тікелей аударымдары;
3.Мигранттардың жекеше инвестициялануы (өз отанына өндіріс
құралдарын және ұзақ уақыт пайдаланатын заттарды әкелуі,жер,
қозғалмайтын мүліктер және бағалы қағаздарды сатып алуы);
4.Жұмысшы күшін импорттаушы елдерден алынатын капиталдар көп
жағдайда әлеуметтік сфераға және еңбек ресурстарының ұдайы өндірісіне
жұмсалады.
Тауарлар мен қызметтердің экспорты мен импорты таза табыстың
көрсеткіші болып табылмайтындығын айтып өту керек. 60 жылдардағы
Туркиядағы экономикалық дамудың бір ерекшелігі жұмыскерлердің Батыс
Еуропаға қарай жаппай кетуі.Мұндай ерекшелік соңғы екі он жылдықта
байқалып отыр.
Бұл құбылыстың төмендегідей заңды белгілері бар:
- еңбекпен қамтамасыз ету нарығында жағдайдың шиеленісуі;
- жұмыссыздық деңгейінің күннен күнге көбеюі;
- өмір сүру деңгейінің төмендеуі;
- бағаның көтерілуі;
- жалақы деңгейінің төмендеуі.
60 жылдың басынан бастап,елде бірінші орынға жұмыспен қамтамасыз ету
проблемасы шықты.Осы уақытқа дейін Туркияның статистикалық органдары елдегі
жұмыссыздар саны жөнінде мәләметтерді жоққа шығармаған еді.
70 жылдары-ақ бұл құбылыс әлеуметтік проблемаға айналды:жұмыссыздар саны
2млн. адамнан төмен түспеді.
80 жылдары олардың саны 4 млн. болды.Мысалы, ауыл шаруашылығына
капитализмнің енгізілуі еңбек нарығына квалификациясы жоқ адамдарды әкеп
толтырды.Ал бұл мезетте жеделдетілген индустриализация жоғары сапалы
мамандарды керек етті.Сұраныс пен ұсыныс арасындағы мұндай сәйкессіздік
жұмыссыздық санының ұлғаюына әкеліп соқты. Бұл дәлелдер Еуропалық
экономикалық бірлестіктермен ассоциация туралы сұрақтарды шешу кезінде
айқын роль атқарды.(ЕЭҚ немесе ортақ нарық).Туркия 1963 жылдың 13
қыркүйегінде келісімге қол қойды,онда олардың Ортақ нарыққа толық құқылы
мүше болуы –ұзақтығы 25-30 жылға созылатын дайындық,мүшелікке өту және
қорытынды кезеңдерінен кейін қаралатындығы келісілген.
1973 жылдың 1 қаңтарында елдің нарыққа кіруі кезеңіне
байланысты түрік жұмысшыларының ортақ нарық шеңберінде еркін ауысуын
қарайтын қосымша хаттамаға қол қойылды.Бірақ оның қосымша іс жүзіне аспай
қалды.Осыған сәйкес Туркияның Батыс Германия мен,
Нидерландымен,Бельгиямен ,Франциямен қол қойылған екі жақты
келісімдерінің негізінде Батыс Еуропадағы түрік жұмысшы күштерінің
қозғалысы реттеледі.
Туркияны дамытудың төртінші бесжылдық жоспарын дайындау кезінде түрік
иммигранттарының мәселелері жалпы нарық шеңберінде шешілмегені қаралды,
сондай-ақ ,түрік жұмысшыларының бірлескен елдерде еркін ауысу құқығы
қазірге шейін іске аспай жатқанын атап өтті.Сондықтан екі жақты
келісімдерді бұдан басқа :Австрия ,
Швеция,Швейцария сияқты елдермен де жасады.
Еңбек иммиграциясын дамытудың қазіргі кездегі ерекшелігі –
жұмысшы күші нарығындағы мемлекеттік – монополялық бақылауды күшейтуге
салды. Батыс Еуропа елдерінде иммигранттарды жалдау төңірегінде ерекше
құқыққа ие мемлекеттік ұғымдар пайда болды.Жұмыспен қамту деңгейін
жоғарлатуға көмектесу туралы ГФР-дың заңы бойынша , тек федералды
басқарма берілген сұрақтарды терең білетін,сонымен бірге ,тиісті елдерде
неміс кәсіпкерлерінің ұсынылған жұмыс және иммигранттарының өмір жағдайы
туралы арнайы сұрауларына жәрдем беретін агентсволардың құрылуына
жауапты.Тек төтенше жағдайларда ғана осындай қызметтер басқарма жақтан
бақыланып ,басқа ұйымдарға тапсырылады.
Заңды бұзған жағдайларда айып түрінде және бір жылға дейін қамау сияқты
жазалар шаралары қаралған.Францияда шетел жұмысшы күшін жалдау жүйесі ірі
капитал мүддесіне сәйкес болды.Француз журналы экспресс былай жазды:
Францияны бірінші Еуропалық ірі мемлекетке айналдырушы экономикалық
өркендеу жұмысшы –мигранттарсыз мүмкін болмас еді деп .
Ал Швеция мен Туркияның арасындағы жасалған келісімнің бірінші қосымшасына
сәйкес Швецияның еңбек бойынша кеңесі түрік жұмысшы күшіне
сұраныс,ұсынылатын жұмыстың өзгешелігі,еңбекақы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
Халықаралық дербес құқығындағы еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі.
1. Әлемдік масштабтағы жұмыс күшінің миграциясы .
2. Кейбір шетел мемлекеттерінің аумағындағы шетелдік азаматтардың
жұмысын құқықтық реттеу.
3. Қазақстан Республикасындағы жұмысшы күшінің миграциясы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Әлемде белсенді түрде жүріп жатқан өндірістің интернационализациясы
жұмысшы күшінің интернационализациясымен қатар жүруде. Бүгінде еңбек
миграциясы халықаралық қатынастардың бір бөлігіне айналды.Миграциялық
ағымдар бір елдер мен аймақтардан екінші елдермен аймақтарға бет
алуда.Еңбек миграциясы белгілі бір проблемаларды туындата отырып жұмысшы
күшін қабылдайтын және оны шетке шығаратын елдер үшін белгілі бір
экономикалық артықшылықтарды қаматамысыз етеді.Халықтың жаппай миграциясы
ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемдік қоғамдастықтың өміріндегі ерекше
құбылыстардың біріне айналды.
Халық миграциясы дегеніміз- тұрғылықты жерін өзгерту немесе оған
қайта оралу мақсатында адамдардың белгілі бір территория шекаралары арқылы
қозғалуы, ауысуы.Халықаралық миграция әр түрлі формаларда
болады:еңбектік,отбасылық,рекреация лық,туристік және т.б. Жұмысшы күшінің
халықаралық нарығы ұлттық шекараларды кесіп өтетін еңбек ресурстарының әр-
түрлі бағыттарын қамтиды.Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы- жұмысшы
күшінің ұлттық және аймақтық нарықтарының жиынтығы.Еңбектің халықаралық
нарығы еңбек миграциясы формасында болады.Жұмысшы күші миграциясының екі
түрлі себебі бар деп танимыз.
Олар:
- Экономикалық сипаттағы;
- Экономикалық емес сипаттағы болып жіктеледі.
Соңғы он жылдықта кең таралып отырған әлемдік жұмыс күші
миграциясы-өмір сүру жағдайларын жақсарту мақсатымен еңбекке қабілетті
халықтың бір елден екінші елге ауысуы болып табылады.Миграциялық себептері
әрбір елдердегі халықтың әлеуметтік жағдайлар процесстерінің біркелкі
болмауынан,оның ішінде жалақы төлеудегі ұлттық айырмашылықтардан, сөйтіп
жекелеген елдерде салыстырмалы басы артық жұмыс күші пайда болып,ол басқа
бір елдерде жұмы күшінің жетіспеуінен туындайды.Дәл осы салыстырмалы басы
артық халықаралық жұмыс күші әлемдік масштабтағы еңбек миграциясының
негізгі қайнар көзі болып табылады.Әлемдік еңбек миграциясы дамыған
елдерге қарағанда экономикасы нашар дамыған елдердегі жұмысшылардың
арзан еңбегін пайдалануға негізделген.Бастапқыда әлемдік жұмыс күші
миграциясы аса көп мөлшерде Еуропадан АҚШ-қа қарай ағылды,себебі жедел
дамып келе жатқан капитализмге жұмыс күші қажеттілігінен туындап отырғанды.
Әлемдік масштабтағы жұмыс күшінің миграциясы
ХІХ ғасырдың соңынан бастап негізгі миграциялық аймақтар ,яғни
экономикалық даму деңгейі төмендеу Еуропа және Азия елдері болды.Қазіргі
әлемдік миграцияның басты заңдылықтарының бірі оның мөлшерінің тұрақты
түрде көбеюі,бұл процеске барлық елдердің еңбекшілдерінң тартылуы.Бұл
қазіргі дүниежүзілік қоғамдастықтың әлеуметтік-экономикалық өміріне тән
маңызды құбылыс.90- жылдырдың басында дүниежүзілік капиталистік
шаруашылықта 25 млн. мигрант- еңбекшілер болғанын еске алсақ,дүние
жүзіндегі жалпы мигранттар саны бұдан әлде қайда 3-4 есе артық
болды.Оларға таяу және орталық Шығыс,Латын Америкасы Оңтүстік Шығыс Азия
елдері жатады.
Ерекше демографиялық жағдай Арабияның шығысындағы мұнай өндіруші
елдерде қалыптасты.80- жылдардың ортасында иммигранттар бұл елдердегі
жалпы халықтың 60-70%-ін құрады.Қазіргі кездегі әлемдік масштабта күрделі
мәселелердің бірі жасырын еңбек миграциясы , оның сандық мөлшерін дл
бағалау мүмкін болмай отыр.Ал ірі дамыған елдер қатарына жататын АҚШ-та
жасырын иммигранттар саны 2-13 млн. аралығында деп есептелуде.Бұнда
жасырын еңбек миграциясының өсуі көптеген себептермен түсіндіріледі
.Олардың ішіндегі ең бастысы көбірек пайда табу мақсатында
кәсіпкерлердің өте арзан және салық төлемей құқықсыз жұмыс күшін
пайдалану мүмкіндігіне ие болу.Қазіргі таңда еңбекшілердің көп мөлшерде
көшіп-қону қозғалысын құқықтық реттеу үшін әрбір мемлекет тарапынан қажет
болған іс-шаралар халықаралық келісім шарттар негізінде жүзеге асырылуы
тиіс.Мысалы:Англия мемлекеті өз өнеркәсіп жұмысшыларының елден көшіп
кетуіне тыйым салған заңдар қабылдаған.
ХІХ ғасырдың соңында көптеген елдер арасында жұмысшылардың
көшіп-қону қозғалысын,олардың өмір сүруі жағдайларын реттейтін
конвенцияларға қол қойылды.Ал 1970 жылдар ортасында әрбір мемлекетте шетел
жұмысшыларын елден жаппай шығару тәжірибесі кең тарады,бірақ бұл да көшіп
келген шетел жұмысшыларының санын азайтуға елеулі әсер еткен жоқ.
Бүгінде әлемдік жұмыс күші миграциясының салыстырмалы жаңа
түрі ғылыми-техникалық кадрлар жасақтау миграциясы болып
табылады.Ғалымдардың есептеуі бойынша көптеген Шығыс Еуропа елдеріндегі
еңбек миграциясы процестерінің күшеюі ол елдерде ғылыми –техникалық
кадрлардың тапшылығын тудырады деп тәжірибе жүзінде дәлелдеп
көрсетеді.Негізінде әлемдік еңбек миграциясы ел ішінде орын алып отырған
жұмыссыздық деңгейін кемітеді немесе қабылдаушы елдердегі жалдамалы
еңбек нарығының сұранысын қанағаттандырады деп ойлау қате пікір болып
табылады.
Әлемдік масштабта 1919 жылдан бастап қызмет істеп халықаралық
еңбек ұйымы 1946 жылдан бастап Б.Ұ.Ұ.-ның арнайы мекемесі болып
табылады.Халықаралық Еңбек ұйымының жұмысы еңбектің әлеуметтік
–экономикалық проблемаларын халықаралық құқықтар оларды бірлесіп шешуге
,сонымен қатар жекелеген елдердің еңбек жағдайлары мен жұмыспен қамту
мәселелеріне көмек көрсетуге бағытталған.
1. Кейбір шетел мемлекеттерінің аумағындағы шетелдік азаматтардың
жұмысын құқықтық реттеу.
Бірқатар елдерде көптеген салалар жұмысшы күшінің импортына
тәуелді.Мысалы,Германияда жүргізілген зерттеулер шетел жұмысшыларының
кетуі нәтижесінде құрылыс жұмыстарының азаятындығын,көптеген бала-бақша
,мектептер жабылатындығын,қоқыстардың транспортпен жиналуы
тоқтатылатындығын көрсетті.Басқа көрсеткіштік мәліметтер Франциядағы
эллигранттар құрылыста жұмыс істейтіндердің ¼-ін, автомобиль жасауда-13-
ін,Бельгиядағы тау-кен жұмысшыларының ½-ін, Швециядағы барлық құрылыс
жұмысшыларының 25-ін құрайды.
Мемлекет миграция процесіне айтарлықтай белсенді әсер
етеді.Иммигранттардың саны ғана емес,сонымен бірге,кәсіпқойлық,біліктілік
және жас-ерекшелігіне ,жыныстық құрылымына қатысты жұмысшыларынң 25-ін
құрайды.
Мемлекет миграция процесіне айтарлықтай белсенді әсер
етеді.Иммигранттардың саны ғана емес,сонымен бірге, кәсіпқойлық,
біліктілік және жас-ерекшелігіне, жыныстық құрылымына қатысты жұмысшы күшін
импорттайтын елдерде миграцияны реттейтін мемлекеттік шаралар жүйесі пайда
болды.Оған заңды,саяси және кәсіптік статустар туралы заңдар,иммиграцияның
ұлттық қызметі,сонымен бірге, мемлекетаралық келісімдер
кіреді.Иммиграциялық саясат,әдетте еңбек министрлігінің,юстицияның немесе
ішкі істер жанынан құрылатын тікелей иммиграцияның ұлыттық қызметі арқылы
жүргізіледі.Егер де бейресми иммиграцияны есепке алмасақ, онда иммиграция
жөнінде түсінік толық болмайды.Еуропалық елдерде бейресми иммиграцияға
қарсы бағытталған қатаң иммиграциялық бақылау жүргізіледі. Негізінен
жұмысшы күшінің миграциясы белгілі бір валюталық түсімдердің қайнар көзі
де болып табылуы мүмкін.
Жұмысшы күшін экспортқа шығарудан түсетін тікелей валюталық табыс
көздерінің төрт түрі бар:
1.Делдал фирмалардың пайдасынан алынатын салықтар;
2.Мигранттардың өз Отанына, отбасыларына және туған-туыстарына
көмектесу үшін тікелей аударымдары;
3.Мигранттардың жекеше инвестициялануы (өз отанына өндіріс
құралдарын және ұзақ уақыт пайдаланатын заттарды әкелуі,жер,
қозғалмайтын мүліктер және бағалы қағаздарды сатып алуы);
4.Жұмысшы күшін импорттаушы елдерден алынатын капиталдар көп
жағдайда әлеуметтік сфераға және еңбек ресурстарының ұдайы өндірісіне
жұмсалады.
Тауарлар мен қызметтердің экспорты мен импорты таза табыстың
көрсеткіші болып табылмайтындығын айтып өту керек. 60 жылдардағы
Туркиядағы экономикалық дамудың бір ерекшелігі жұмыскерлердің Батыс
Еуропаға қарай жаппай кетуі.Мұндай ерекшелік соңғы екі он жылдықта
байқалып отыр.
Бұл құбылыстың төмендегідей заңды белгілері бар:
- еңбекпен қамтамасыз ету нарығында жағдайдың шиеленісуі;
- жұмыссыздық деңгейінің күннен күнге көбеюі;
- өмір сүру деңгейінің төмендеуі;
- бағаның көтерілуі;
- жалақы деңгейінің төмендеуі.
60 жылдың басынан бастап,елде бірінші орынға жұмыспен қамтамасыз ету
проблемасы шықты.Осы уақытқа дейін Туркияның статистикалық органдары елдегі
жұмыссыздар саны жөнінде мәләметтерді жоққа шығармаған еді.
70 жылдары-ақ бұл құбылыс әлеуметтік проблемаға айналды:жұмыссыздар саны
2млн. адамнан төмен түспеді.
80 жылдары олардың саны 4 млн. болды.Мысалы, ауыл шаруашылығына
капитализмнің енгізілуі еңбек нарығына квалификациясы жоқ адамдарды әкеп
толтырды.Ал бұл мезетте жеделдетілген индустриализация жоғары сапалы
мамандарды керек етті.Сұраныс пен ұсыныс арасындағы мұндай сәйкессіздік
жұмыссыздық санының ұлғаюына әкеліп соқты. Бұл дәлелдер Еуропалық
экономикалық бірлестіктермен ассоциация туралы сұрақтарды шешу кезінде
айқын роль атқарды.(ЕЭҚ немесе ортақ нарық).Туркия 1963 жылдың 13
қыркүйегінде келісімге қол қойды,онда олардың Ортақ нарыққа толық құқылы
мүше болуы –ұзақтығы 25-30 жылға созылатын дайындық,мүшелікке өту және
қорытынды кезеңдерінен кейін қаралатындығы келісілген.
1973 жылдың 1 қаңтарында елдің нарыққа кіруі кезеңіне
байланысты түрік жұмысшыларының ортақ нарық шеңберінде еркін ауысуын
қарайтын қосымша хаттамаға қол қойылды.Бірақ оның қосымша іс жүзіне аспай
қалды.Осыған сәйкес Туркияның Батыс Германия мен,
Нидерландымен,Бельгиямен ,Франциямен қол қойылған екі жақты
келісімдерінің негізінде Батыс Еуропадағы түрік жұмысшы күштерінің
қозғалысы реттеледі.
Туркияны дамытудың төртінші бесжылдық жоспарын дайындау кезінде түрік
иммигранттарының мәселелері жалпы нарық шеңберінде шешілмегені қаралды,
сондай-ақ ,түрік жұмысшыларының бірлескен елдерде еркін ауысу құқығы
қазірге шейін іске аспай жатқанын атап өтті.Сондықтан екі жақты
келісімдерді бұдан басқа :Австрия ,
Швеция,Швейцария сияқты елдермен де жасады.
Еңбек иммиграциясын дамытудың қазіргі кездегі ерекшелігі –
жұмысшы күші нарығындағы мемлекеттік – монополялық бақылауды күшейтуге
салды. Батыс Еуропа елдерінде иммигранттарды жалдау төңірегінде ерекше
құқыққа ие мемлекеттік ұғымдар пайда болды.Жұмыспен қамту деңгейін
жоғарлатуға көмектесу туралы ГФР-дың заңы бойынша , тек федералды
басқарма берілген сұрақтарды терең білетін,сонымен бірге ,тиісті елдерде
неміс кәсіпкерлерінің ұсынылған жұмыс және иммигранттарының өмір жағдайы
туралы арнайы сұрауларына жәрдем беретін агентсволардың құрылуына
жауапты.Тек төтенше жағдайларда ғана осындай қызметтер басқарма жақтан
бақыланып ,басқа ұйымдарға тапсырылады.
Заңды бұзған жағдайларда айып түрінде және бір жылға дейін қамау сияқты
жазалар шаралары қаралған.Францияда шетел жұмысшы күшін жалдау жүйесі ірі
капитал мүддесіне сәйкес болды.Француз журналы экспресс былай жазды:
Францияны бірінші Еуропалық ірі мемлекетке айналдырушы экономикалық
өркендеу жұмысшы –мигранттарсыз мүмкін болмас еді деп .
Ал Швеция мен Туркияның арасындағы жасалған келісімнің бірінші қосымшасына
сәйкес Швецияның еңбек бойынша кеңесі түрік жұмысшы күшіне
сұраныс,ұсынылатын жұмыстың өзгешелігі,еңбекақы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz