Феодалдық қытай мемлекеті

Кіріспе

Орта ғасырлардағы Қытай мәдениетінің орны өте ерекше. Олардың өнері өзіне ғана тән қайталанбайтын қасиеттерімен дараланды. Үнді өнерімен салыстырғанда, ортағасырлық Қытай өнерінде анағұрлым қатаң әрі ұстамды стиль де және поэтикалық толғаныс та басымырақ.
Қытайдың ағаштан жасалған сәулеттік өнері өзінің пропорцияларының жеңілдігімен, айқындылығымен, өрнекті оюларының әсемдігімен және иілген қанаттарының ырғақтылығымен қызықтырады. Қытай кескіндемесіндегі анық байқалатын құбылыс — лиризм, аса қатты көзге түспейтін тұнық бояу түстеріндегі үйлесімділік. Ал Будда мүсіндері күшейтілген динамикаға мүлдем жуықтамайтын сызықтардың жұмсақтығымен, дене қимылдары мен бет пішінінің құндылығымен, дене құрылысының калыпты салмақтылығымен ерекшеленеді.
Елдегі феодалдық құрылым өте ертеде, II жән IV ғасырлар ширегінде қалыптасты. Шығыс елдерінің бірқатары ортағасырлық өркениетке енді ғана ене бастаған кездің өзінде, ондағы көркем өнер гүлденудің биік шыңына қол жеткізіп үлгерді. Орта ғасырлар Қытай тарихындағы барынша ұзақ мерзім ғана емес, бұл елдің рухани деңгейінің мүмкіндігінше көтерілген тұсы. Аса үлкен калалар мен зәулім сарайлардың, бақтар мен храмдар, яғни көптеген құрылыстардың гүлденген кезеңі болды.
Бұл уақытта новелла, роман секілді әдеби шығармалардың жаңа түрі пайда болды. Поэзия мен проза, театр мен музыка, мүсін мен сәулетшілік, кескіндеме мен көптеген қолөнер түрлері дамудың биік сатысына жетті. Шығыс елдеріне қытай философтары мен ақындарын, өнер теоретиктерін кеңінен таныстыруға мүмкіндік берген кітап басу өнері қалыптасты. Сонау алыс дәуірлердегі білім мен ілімді таратушылар, басқа елдердің өмірін зерттеп, сол елдерге өз білімін жеткізу үшін ұлан-ғайыр жерлерді аралап, түрлі қиыншылықтарды бастан өткізген саяхатшы ғалымдар және дәруіш монахтар еді. Солардың бірі Үндістандағы Ганга өзенініңжағасына дейін саяхат жасаған, сол саяхаттан алған бақылауларын "Батыс елдері туралы жазбаларда" керсеткен, VII ғасырдың тамаша философы Сюань Цзань еді. Сол кезеңдегі Жапония астанасы Нарадағы ең керемет храмдардың бірі саналатын Тоседайдзидің негізін қалаушы, будда уағызшысы Кан Син де тарихи ірі тұлғалардың бірі болып саналады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Губер А.А., Ким Г.Ф., Хейфец А.Н. Новая история стран Азии и Африки. М., 1982.
2. Сидихменов В.Я. Китай: страницы прошлого. М., 1978
3. Ефимов Г.Е. Очерки по новой и новейшей истории Китая. М., 1951.
4. История Китая и деревнейших времен до наших дней. М., 1974.
5. Хрестоматия по новой истории (1640-1815). Том 1. М., 1963.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

1. Феодалдық Қытай мемлекеті мен құқығы
2. Цин империясының құрылуы
3. Мемлекеттік құрылымы және идеологиясы

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Орта ғасырлардағы Қытай мәдениетінің орны өте ерекше. Олардың өнері
өзіне ғана тән қайталанбайтын қасиеттерімен дараланды. Үнді өнерімен
салыстырғанда, ортағасырлық Қытай өнерінде анағұрлым қатаң әрі ұстамды
стиль де және поэтикалық толғаныс та басымырақ.
Қытайдың ағаштан жасалған сәулеттік өнері өзінің пропорцияларының
жеңілдігімен, айқындылығымен, өрнекті оюларының әсемдігімен және иілген
қанаттарының ырғақтылығымен қызықтырады. Қытай кескіндемесіндег і анық
байқалатын құбылыс — лиризм, аса қатты көзге түспейтін тұнық бояу
түстеріндегі үйлесімділік. Ал Будда мүсіндері күшейтілген динамикаға мүлдем
жуықтамайтын сызықтардың жұмсақтығымен, дене қимылдары мен бет пішінінің
құндылығымен, дене құрылысының калыпты салмақтылығымен ерекшеленеді.
Елдегі феодалдық құрылым өте ертеде, II жән IV ғасырлар ширегінде
қалыптасты. Шығыс елдерінің бірқатары ортағасырлық өркениетке енді ғана ене
бастаған кездің өзінде, ондағы көркем өнер гүлденудің биік шыңына қол
жеткізіп үлгерді. Орта ғасырлар Қытай тарихындағы барынша ұзақ мерзім ғана
емес, бұл елдің рухани деңгейінің мүмкіндігінше көтерілген тұсы. Аса үлкен
калалар мен зәулім сарайлардың, бақтар мен храмдар, яғни көптеген
құрылыстардың гүлденген кезеңі болды.
Бұл уақытта новелла, роман секілді әдеби шығармалардың жаңа түрі пайда
болды. Поэзия мен проза, театр мен музыка, мүсін мен сәулетшілік,
кескіндеме мен көптеген қолөнер түрлері дамудың биік сатысына жетті. Шығыс
елдеріне қытай философтары мен ақындарын, өнер теоретиктерін кеңінен
таныстыруға мүмкіндік берген кітап басу өнері қалыптасты. Сонау алыс
дәуірлердегі білім мен ілімді таратушылар, басқа елдердің өмірін зерттеп,
сол елдерге өз білімін жеткізу үшін ұлан-ғайыр жерлерді аралап, түрлі
қиыншылықтарды бастан өткізген саяхатшы ғалымдар және дәруіш монахтар еді.
Солардың бірі Үндістандағы Ганга өзенініңжағасына дейін саяхат жасаған, сол
саяхаттан алған бақылауларын "Батыс елдері туралы жазбаларда" керсеткен,
VII ғасырдың тамаша философы Сюань Цзань еді. Сол кезеңдегі Жапония
астанасы Нарадағы ең керемет храмдардың бірі саналатын Тоседайдзидің
негізін қалаушы, будда уағызшысы Кан Син де тарихи ірі тұлғалардың бірі
болып саналады.

Феодалдық Қытай мемлекеті мен құқығы

Орта ғасырлар — Шығыс елдерінің өзара үздіксіз тәжірибе алмасу кезеңі
болып табылады. Орта ғасырдың басында-ақ дамыған көркемдік дәстүрлерге қол
жеткізген Қытай өнері, жазу үлгілерін таныту жағынан көршілес Жапония,
Корея, Вьетнам елдеріне негіз болды. Өз кезегінде Қытай елі де Үндістан,
Иран, Ауғанстансекілді көне мемлекеттерден үйреніп отырды. Орта ғасырлар
ширегінде қытайлықтар Үндістаннан буддизм ілі мін алып кірген буддалық
пластикалардың бейнесін қабылдады. Ал Ираннан ою-өрнектің алуан түрі келді.
Оларды Таң дәуірі кезеңіндегі мата өрнектері мен керамика формаларынан оңай
байқауға болады. Қытайдағы феодализм дәуірінің ауқымдылығын, сан алуандығын
көптеген ірі оқиғалар мен құбылыстар арқылы түсіндіруге болады. Елдің
феодалдық мәдениетінің дамуында өнердің қалыптасуының бірнеше маңызды
кезеңдері бар. Бұлар — алғашқы кезеңі (IV—VI ғғ.), гүлдену кезеңі (VII—XIII
ғғ.) және орт ағасырлық кезең, яғни Қытайдың ұзақ тарихын тамамдайтын соңғы
кезең (XIV—XIX ғғ.).
Басқа феодалдық мемлекеттер секілді Қытай өнері де ондағы өpic алған
діни ұғымдармен тығыз байланысты болды. Негізгі ілім ретінде өте ертеде
негізі қаланған конфуцизм мен даосизм, сондай-ақ оларды б.з. алғашқы
ғасырында толықтырған буддизм діні өмір сүрді. Алайда Қытайдағы орта
ғасырлық идеология Еуропа елдерімен салыстырғанда мешіт догмаларына
анағұрлым тәуелсіз болды. Қытайдағы орта ғасырлық халықтық наным-
сенімдерден тұратын, өте ертеден келе жатқан көптеген секталар мен діни
мектептер арқылы айқындалды.
Феодалдардың үстемдігін Қытай экономикасының дамуына кедергі
жасады. Помещиктер шаруаларды феодалдық жағынан қанауды күшейтуге тырысты,
бұл әрине шаруалар соғысына әкеліп соқтырды. Қытайдың көрші жапондармен,
моңғолдармен, маньчжурлармен соғысуына байланысты елде салықты көбейтуі
және шаруалардан жерді тартып алу, орталық және жергілікті аппараттың
коррупциясы, қала және ауыл халқының қайыршылыққа ұщырауы Мин империясының
дағдарысын күшейте түсті. Бұл дағдарыс ХVІ ғасырдың екінші жартысында қатты
байқалды, ал шаруалар соғысы кезінде (1628-1646 ж.ж.) және ХVІ ғасырдың 30-
40 жылдары маньчжур басқыншыларының шапқыншылығы кезінде одан әрі
тереңдеді.
Феодалдық қанау, ашаршылық, қайыршылық Қытай шаруаларын
қанаушыларға қарсы күрес жүргізуіне итермеледі. ХVІІ ғасырдың 30-40 жылдары
шаруалар соғысы Шэньси, Хэнань, Хубей, Сычуань провинцияларын қамтыды.
Күрес барысында көтерілісшілердің 2 лагері қалыптасты:
1. Хубей және Шэньси провинцияларында. Мұнда шаруаларды Ли Цзи чэн
басқарды.
2. Сычуань провинциясында. Бұл жерде көтерілістердің көсемі Чжан Сянь чжун
еді.
Қытай маньчжур тайпаларымен күрес жүргізіп жатқан кезде шаруалар
көтерілістері кең етек жая бастады. Кезінде маньчжур тайпалары Қытайға
вассал болып табылатын. Олар қазіргі Қытайдың солтүстік-шығысында мекен
етті, бұл тайпа Қытайдың аудандарын басып алуды көздеді. Қытай императоры
маньчжур майданынан бірнеше әскерді босатып, оларды шаруалар көтерілісін
басып тастауға жіберді. 1638 жылға таман Қытай императорының әскері
көтерілісшілер армиясын басып тастады. Бірақ бұл уақытша жеңіс еді. 1639-
1640 жылдары көтеріліс жаңа күшпен бұрқ ете қалды. Көтерілісті Ли Цзы чэн
басқарды. Мин әскері жеңіліске ұшырай бастады. 1644 жылы шаруалар әскері
Пекинге басып кірді. Көтерілісшілер Ли Цзы чэнді император етіп жариялады.
Осы кезден бастап Мин династиясы өмір сүруін тоқтатты. Мин династиясының ең
соңғы императоры өзін-өзі өлтірді.
Шаруалар көтерілісі Солтүстік Қытайды толығымен қамтыды. Көтеріліс
барысында бұл территорияда ескі салықтар, шаруалардың қарыздары жойылды,
жер шаруалардың қолына өтті.
2. Қытайдың өзінде шаруалар көтерілісі жүріп жатқан кезде, үкімет
әскері сол кезде маньчжур тайпаларымен күресіп жатты. Маньчжурларға қарсы
күрестің басшысы У Сань гуй еді. Шаруалар көтерілісінің көсемі Ли Цзы чэн У
Сан гуйге маньчжурларға қарсы күресте өзінің көмегін көрсетуді ұсынды.
Бірақ У Сан гуй және көптеген феодалдар өздерінің басты жауы көтеріліске
шыққан шаруалар деп есептеді. Олар керісінше қайта маньчжур билеушілерімен
келісім жасауға көнді. Сатқын У Сан гуй және біріккен маньчжурлар Пекинге
бағытталды. Көтерілісшілер шайқассыз-ақ қаланы босатты. 1644 жылы маусым
айында маньчжурлар толығымен Пекинді басып алды. Осы кезден бастап Қытай
астанасында маньчжурлық Цин династиясы құрылды.
Көтерілісшілер әскері қала түбінде күресті жалғастыра берді, бірақ
күш тең емес еді. Сонымен шаруалар көтерілісі жеңіліспен аяқталды.
Солтүстік Қытай маньчжурлардың қол астында болды. Көтерілістер Қытайдың
басқа аудандарында жалғасты, бірақ олар ақырында басып-жаншылды. Сөйтіп
Қытайда Цин династиясының билігі толығымен орнатылды. Маньчжурлар
қытайлықтарға тәуелділік белгісі ретінде барлық қытай ер азаматтарының
басының айналасындағы шашын қырып тастап, ал төбесіндегі шашын өріп жүруін
талап етті.

Цин империясының құрылуы

Цин империясының саяси қоңдырмасы феодалдық өндірістік қатынастарды
сақтауға және қорғауға бағытталды.
Мемлекет басында билігі шексіз монарх – боғдыхан тұрды.
Боғдыханның қарамағында жоғарғы өкімет Әскери кеңестің қолында болды, ол
маньчжур ақсүйектерінен тұрды. Министрлер кабинетінің қызмеиін любу
атқарды: ол шенеуліктік, салық салтанатты істер, әскери, қылмыстық,
қоғамдық жұмыстар істерімен айналысты.
Ең жоғарғы сословиеге маньчжурлар жатты, олардың артықшылықтары
мұрагерлік бойынша берілді: императордың туыстары және ұрпақтары сары
белбеулілер деп аталды. Өйткені олар императордың белбеуі түстес сары
белдік тағатын. Қызыл белбеулілер және темір дұлығалылар - бірінші
маньчжур императорының жақындарының ұрпақтары болған.
Жоғарғы сословиеге сондай-ақ шэньши - ғалымдар жатты, олардың
атағы мұрагерлік бойынша берілмейтін. Шэньши болу үшін емтихан тапсырады,
сөйтіп ғылыми атаққа ие болатын. Шэньшилердің ішінен қала басқарушылары,
соттар т.б. шенсуніктер шықты. Европалықтар оларды мандариндер деп атады.
Сослевиелік – иерархиялық сатының ең төменгі қатарында жер
өңдеушілері, қол өнершілер, саудагерлер тұрды.
Бастапқы кезде цин өкіметі европалық миссионерлерге мейіріммен
қарады, себебі қажет жағдайда европалықтарға сүйеніп қытай халқының
наразылығынбасып тастауға болады деп есептеді. Сондықтанда шетел кемелеріне
Қытайға кіруге рұқсат берілді. ХVІІ ғасырдың екінші жартысында Пекинге
голланд, португал, француз, ағылшын көпестері келе бастады. Сонымен бірге
Қытайға көптеген католик миссионерлері ағылып келді. Олар христиан діні
насихаттады. Тіпті кейбір миссионерлер императордың кеңесшілеріне де
айналды.
Шетел миссионерлерінің қызметі халық арасында қарсылық тудырды.
Халық Европаның ықпалынан қауіптенді. 1724 ж. жаңа боғдыхан Юнчжэн христиан
шіркеулерін жабуға және миссионерлерді елден шығаруға бұйырды. 1757 жылы
император Цяньлун кезінде Қытай порттарында европалықтармен сауда қарым-
қатынасын жүргізуге тыйым салды. Осы кезден бастап Қытай Батыстан оқшаулану
саясатын жүргізе бастады. Европалықтар Қытайға ене алмады, олардың кемелері
тек Гуаньчжоуға кіре алды.
Оқшаулану саясаты шетел ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.