Баланы мектепке даярлаудың психологиялық ерекшеліктері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Ақбаева Әсел Қарасайқызы

Баланы мектепке даярлаудың психологиялық ерекшеліктері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В010300 - «Педагогика және психология» мамандығы

Түркістан 2016

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Қорғауға жіберілді:

«Педагогикалық ғылымдар»

кафедра меңгерушісі

п. ғ. к., доцент А. Қ. Рысбекова

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Баланы мектепке даярлаудың психологиялық ерекшеліктері

5В010300 - «Педагогика және психология» мамандығы

Орындаған ППП - 211

тобының студенті Қ. Ә. Ақбаева

Ғылыми жетекші,

ХҚТУ доценті Ж. Дүйсенова

Түркістан 2016

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл дипломдық жұмыста кeлeci нормативтік құжаттарға ciлтeмeлep берілген:

2007 жылдың 27 шілдесіндегі Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы.

Қазақстан Республикасында 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2010.

Қазақстан Республикасының президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына ЖОЛДАУЫ. «Жаңа онжылдық - Жаңа эканомикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» Астана, 2010 ж. 29қаңтар.

«Балбөбек» бағдарламасы. Алматы. -2006ж.

«Дипломдық жұмысты (жобаны) әзірлеу мен ресімдеуге әдістемелі нұсқаулық». Қ. А. Ясауи атындағы ХҚТУ, №1, 02. 09. 2014.

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕРБұл дипломдық жұмыста кeлeci нормативтік құжаттарға ciлтeмeлep берілген:2007 жылдың 27 шілдесіндегі Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы.Қазақстан Республикасында 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2010.Қазақстан Республикасының президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына ЖОЛДАУЫ. «Жаңа онжылдық - Жаңа эканомикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» Астана, 2010 ж. 29қаңтар.«Балбөбек» бағдарламасы. Алматы. -2006ж.«Дипломдық жұмысты (жобаны) әзірлеу мен ресімдеуге әдістемелі нұсқаулық». Қ. А. Ясауи атындағы ХҚТУ, №1, 02. 09. 2014.:

АНЫҚТАМАЛАР

Бұл дипломдық жұмыста келесі терминдерге сәйкес анықтамалар көрсетілген:

Психотренинг - бұл да қолданбалы психологиядағы белсенді әдістердің бірі;

Өтпелі кезең - б аланың ойын әрекетінен оқу әрекетіне ауысу барысы

Дағдарыс - дамудың бір кезеңінен екінші кезеңіне өтуде міндетті түрде ескі жүйенің (қатынастардың, байланыстың, қимыл-әрекеттің) қирауын, жеңілуін талап ететін сәт

Оқу үдерісі - оқытудың арнайы ұйымдастырылған түріндегі жеке тұлғаның жалпы дамуы мен тәрбиесінің, білім беру мақсатын айқындайтын біртұтас педагогикалық үдерістің нақты көрінісі.

Психодиагностикалық әдіс - мінез-құлықтармен әрекеттердің ерекшелік-тері мен заңдылықтарын анықтауға, бағалауға мүмкіндік беретін, зерттеу-шілерге ықпал ететін ұсыныстар жиынтығы.

Психопрафилактикалық жұмыс - практикалық психологияда үлкен қажеттілігіне және үлкен қолданысына қарамастан аз өңделген аз қарастырылған психологиялық жұмыс болып есептеледі.

< Психологиялық >< қызмет >< >< - >< бала >< дамуындағы >< әр жас кезеңдегі ><><>< жан-дүниесінің ерекшеліктерін >< анықтап >< алып, >< олардың >< өз-өзіне, >< қоршаған дүниеге >< деген >< >< >< көзқарасының, >< >< >< қарым-қатынас >< >< >< мәдениетінің >< >< >< қалыптасуына жетекшілік > >< жасау. >>

< Интервьюдің бір түрі стандартты интервью-анкетаның бір түрі, педагог-психолгтың баламен немесе үлкенмен қарым-қатынасы барысында тікелей немесе жанама түрде ауызша формада жүргізіледі.

Сұрақ-жауап - анкетаның бір түрі - ол тұлғаның көрністері мен жеке қасиеттерін зерттеуге арналып жасалған.

Тестілеу - тұлғаның белгілі бір психологиялық қасиетінің даму деңгейін өлшеуге арналған тапсырмалар жүйесі.

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

КСРО - Кеңестік социалистік Республикалар Одағы

ССРО - Советтік социалистік Республикалар Одағы

АҚШ - Америка Құрама Штаты

ТМД - Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы

МЖД - Мектеп жасына дейінгі

Аннотация

Особенности психологической подготовки детей к школе

В дипломной работе рассматриваются теоретические основы психологических особенностей подготовки ребенка к школ. Было определено психологическое содержание дошкольного кризиса в процессе подготовки детей и выявлены факторы способствующие подготовке детей к школе. А также были определены эффективные способы и методы психологической подготовки детей к щколе. Была проведена методическая работа связанная с мерами по формированию психологической подготовки к школе.

Özet

Çocukları Okula Hazırlamann Psikolojik Özellikleri

Diploma sırasında çocuğu okula hazırlamanın psikolojik özelliklerinin teori temelleri işlenmiş. Çocukları okula hazrlama srasında okul öncesi krizin psikolojik içeriği belirlenerek çocukları okula hazırlama srasnda eğitimine katkıda bulunan faktörler de belirlendi. Yanı sıra çocuğu okula hazırlama sırasında psikolojik yolların etkili yöntemleri de tanımlandı. Okula psikolojik hazırlığı oluşturma önlemleri ile ilgili yöntem çalışmalar yapılmış. .

Annotatıon

Features of psychological traınıng of children to school

The dıploma work deals wıth the theoretıcal bascıs of psychological traınıng of the child to school. The content of the psychological traınıng of pre-school crisis ın the process traınıng of chıldren and identified factors that contribute to the training of children to school. And also effective ways and methods of the psychological traınıng of children was defined. In thıs work dıscussed about methodical work wth the connection of formatıon of psychological training t to school.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 Мектепке психологиялық даярлаудың теориялық мәселелері

1. 1 Баланы мектепке даярлаудың педагогикалық-психологиялық негіздемесі . . . 7

1. 2 Мектепке дейінгі бала психикасының дамуына мектеп алды дағдарысының психологиялық ықпалы . . . 18

1. 3 Баланы мектепке оқуға даярлаудың және бейімдеудің психологиялық мүмкіндіктері . . . 25

2 Мектепке психологиялық даярлаудағы тәжірибелік жұмыстардың әдістемесі

2. 1 Баланы мектепке психологиялық даярлаудың әдістері . . . 32

2. 2 Баланы мектепке психологиялық даярлаудың жолдары . . . 41

2. 3 Мектепке психологиялық даярлықты қалыптастыру шаралары мен жүргізілетін жұмыстардың әдістемесі . . . 54

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 64

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 66

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаев «Жаңа онжылдық жаңа экономикалық өрлеу Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты халыққа Жолдауында елімізде алдағы онжылдықта атқарылар істер мен оны жүзеге асыру жолдарының мүмкіндіктерін айқындап берді. Президенттің білімнің бастауы, қайнар бұлағы болған мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мәселесіне тереңірек, жан-жақты тоқталуы бүгінгі таңда мектепке дейінгі сала қызметкерлерінің қоғам алдындағы абырой беделі мен құндылығының арта түскендігін аңғартады [1] .

Бүгінгі таңда мемлекет талабына сай жан-жақты жетілген, өзіндік ұлтжандылығы мен жеке тұлғалық психологиясы қалыптасқан өркениеттті елдің азаматын тәрбиелеп өсіру әрбір отбасының, балабақшаның, мектептің және бүкіл бір ұлттың міндетіне айналуда. Заман алға қойған бұл міндеттер мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру саласына тың өзгерістер әкелуді көздейді. Балаға берілетін тәрбиенің өзегі жанұядағы қарым-қатынастан басталады. Алайда ғылымға негізделген түрлі психологиялық-педагогикалық әдіс-тәсілмен берілетін ойын түрлері балабақшадан басталып, мектепте оқу үдерісімен тікелей байланыста өз үйлесімін табады [2, 5-8 б] .

Бала алғашқа сәби шағынан бастап білім нәрімен өз дәрежесінде сусындап, балабақшадағы білімі дұрыс қаланса, балалар бақшалары көп болып, мектепке дейінгі жастан балалар оқу дағдыларына үйреніп, бастапқы мектеп алды дайындықтан өткен болса, жалпы бірыңғай ұлттық тестінің кезеңінде оқушылардың білім сапасы неғұрлым жоғары дейгейді көрсетер еді. Осы мәселелерді ескере келе, еліміздегі қала мен көптеген аудандардың барлық елді мекендерінде балабақшалар ашу қажеттілігі әлі де туындап отыр.

Балалар бақшасы халыққа білім беру жүйесінің бірінші сатысы болып саналатын болғандықтан баланы мектепке жан-жақты даярлау осы мекеменің басты міндеті болып табылады.

«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы» мектепке дейінгі білім беру саласына тың серпіліс әкелді. Осы тұжырымдамада «Мектепке жасына дейінгі тәрбие мен оқыту саласы баланың жасын және өзіне тән жеке басының психологиялық ерекшеліктерін түбегейлі жан-жақты ескере отырып, оның толыққанды жас ерекшелігіне сай

қалыптасуының бастапқы деңгейін қарастыруды» көздейді.

Баланы мектепке оқуға психологиялық даярлау мәселесі ғылымда шешуі нақты табылмаған және зерттеу жұмыстары күн тәртібінен әлі де түсе қоймаған, үнемі ізденіс пен тәжірибелік зерттеуді қажет ететін өзекті мәселе болып отыр. Адамзат қоғамының өркендеуі үшін халықты біртұтас нысана ретінде емес, бірліктерден құралған жиын ретінде қарастыру керек. Бұның мәні қоғамдағы әрбір азаматтың адам ретінде қалыптасуы, дамуы, саналылығы, мәдениеті, білімділігі, адамгершілігінің қайнар көзі болмақ. Жеке адамның бойында осы сапалар қалыптасу үшін қоғам саналы білім беру ісін жүзеге асыруда.

Жалпыға ортақ білім беру мен ағарту саласындағы негізгі буын жалпы мектептер арқылы орындалады. Ал осы «мектеп есігін ашу неше жастан басталуы керек және оған қандай даярлықтармен келу керек?» деген мәселелер балалар психологиясы ғылымында әлі талас тудырып келе жатқан, тұрлауы табылмаған өзекті тақырып болып отыр. Осы тақырыпты тереңірек зерттеумен

айналысқан көптеген ғалымдар еңбегі теңдесіз мәліметтер бергенімен, зерттеу нәтижелерін білім беру жүйесіне ендіру осы уақытқа дейін эксперименттік сипат алып отыр. Баланың жеке басын жан-жақты дамыту мен жалпы мектепке

даярлау ісі бүгінгі таңда білім беру саласындағы аса маңызды шаралардың бірі.

Жалпы білім беретін мектептердің 1-сыныбына қабылданған балалар мектептік оқу жүйесінде айтарлықтай көп қиындықтарға ұшырайды. Олардың

сәтсіздіктерінің басты себебі мектепте берілетін оқуға даяр еместігінде.

Әрбір ата-ананың баланы мектепке оқуға берерде тек биологиялық жасына немесе дене дамуының көрсеткіштеріне сүйенбей, мектепке психологиялық даярлығының өлшеміне қарау керектігін тәжірибе көрсетіп отыр.

«ҚР білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарына арналған Мемлекеттік бағдарламасы» мен Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының (2007ж. ) талаптарына сәйкес, мектепалды даярлық сыныптарының жұмысы

қайта жандандырылуда. Бұл ескеретін игі шараның үлкен жетістіктерінің бірі өзімен сыныптас балалардың жас мөлшерлерінің реттелуінде және баланы заманауи талаптар тұрғысынан дамыту ісінің мақсатты түрде, жоспарлы әрі қарқынды жүргізіле бастауында [3] .

Республика мектептерінде мектепалды сыныптарын тәмамдаған балалар 1-сыныптарға қабылданады. Ал мектепке отбасынан, бала бақшадан келген балалардың мектептік оқуға даярлық деңгейлері аудандық, қалалық білім басқармаларының нұсқауы және тікелей басшылықтарымен тексеруден өтеді. Бұл үрдістегі негізгі қажеттілік балаларды қабылдап алатын ұстаз бен олардың әрқайсысының білімі, іскерлігі, дағдысының көлемі туралы мағлұмат алуы. Баланың жалпы дамуы мен білім алуы барысында бұл мәліметтер маңыздылығы аса құнды мәселе болып табылады.

Бұл бағытта Л. С. Выготский, К. Д. Ушинский, А. П. Усова, ФА. Сохина, Т. В. Тарунтаева, Л. П. Болтунов, А. Н. Леонтьев Д. Б. Эльконин, Л. И. Божович, В. В. Давыдов, Ю. А. Левин Е. Е. Кравцова, Е. Г. Сапогова, Қ. Аймағамбетова, Қ. Қойбағаров, Қ. Сейсембаев, Б. Баймұратова, А. К. Меңжанова, Ж. Рысбекова,

Х. Т. Шериазданова, Г. М. Қасымова, М. Сәтімбекова, М. А. Асылхановалардың зерттеу еңбектерін атап өтуге болады [4, 6-9 б] .

Жеке адам тек білімділігімен ғана емес, жан-жақтылығымен бүкіл адами қасиеттерінің жиынтығымен ерекшеленеді. Мектепке жаңа оқуға барған бала өзінің психологиялық ерекшеліктерімен, қарым-қабілетімен танылып, өзі оқитын сыныбына бейімделіп, төселеді. Топқа бейімделудің өзі балаға оңайға соқпайды. Баланың қасындағы кұрдастарымен қарым-қатынасы, мұғаліммен қарым-қатынасы, мектепке, сыныбына, сабаққа қатынасы, топтағы, сыныптағы

құрдастарымен қарым-қатынасы, сөйлеу әрекеті, тіл байлығы, бір-бірін түсініп, байланыс жасаудың өзі бұл балалардың психикасына үлкен салмақ түсіреді. Мұғалімге оқушы жай-күйін еппен бағдарлап, жаңа ортаға абайлап баулу үшін, бала туралы толық мағлұмат қажет-ақ. Бұл мағлұматты тәрбиеші баланың мектептегі оқуға психологиялық тұрғыда даярлығын анықтау үшін жүргізеді. Ал баланың психологиялық тұрғыда дайындығын анықтап зерттеу жұмысын тәжірибеден байқағанымыздай, бұл жұмысты көп жағдайда мектеп психологы жүргізеді. Сауатты ұйымдастырылған психодиагностикалық тексеру мен мектеп ішілік психолог жұмыстарын жүргізуге және психологиялық оқу-әдістемелік құралдары қазақ тілді мектептер үшін әлі де қажет [5, 20-25 б] .

Басқа тілден аударылып, бүгінде қолданысқа ылайықты пайдаланыльш жүрген әдістемелер мағыналық өзгерістерге ұшырап, психологиялық өлшеу құралдарына қойылатын талаптарды (валидтілік, беріктік, сәйкестік) сақтай бермейді. Бұл - бір. Ал екіншіден, бір әдістеме әр түрлі жерде, әркімнің аударуымен түрліше сипат алып отыр. Сондықтан, баланы мектепке дайындаудың диагностикалау мәселесі осы мақсаттағы психодиагностика мазмұнын жүйелеп жасау, тексеру немесе өлшеу құралдарын дайындау сынды келелі істерді күтуде. Баланы мектепке психологиялық дайындау шаралары қандай өзекті мәселелерді қамтитыны, оны анықтау мазмұны туралы деректер бүгінгі таңда мемлекеттік тілде жеткілікті сапада, деңгейде емес. Көпшілігі орыс тілінен тәржімеленген немесе аударма жасалған еңбектердің мазмұны ұлттық ерекшеліктерге аса сәйкес келе бермейді. Бүгінгі күн талабына лайық, осы заманғы қазақ бүлдіршіндерінің психикалық ерекшеліктерін анықтайтын ортақ құралдар жасалынуы қажет етілуде. Осы мәселені шешу мақсатында, баланың «мектеп» деген білім ордасына бейімдеуге даярлық жұмыстарын кәсіби сауатты ұйымдастыру үшін, әрі болашақтағы 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу барысында болашақ мамандарға көмек ретінде жазылып, түбегейлі терең зерттелген дипломдық жұмысымыздың тақырыбын «Баланы мектепке даярлаудың психологиялық ерекшеліктері» деп алдық.

Зерттеу нысаны: - баланы мектепке даярлаудың психологиялық ерекшеліктерін жетілдіру үрдісі.

Зерттеу пәні: - баланы мектепке даярлаудың психологиялық ерекшеліктерін айқындау мүмкіндіктері.

Зерттеу мақсаты: - баланы мектепке даярлаудың психологиялық

ерекшеліктерін анықтау.

Зерттеу міндеттері: - баланы мектепке даярлаудың психологиялық

мәселелерінің теориялық негіздерін қарастыру;

баланы мектепке даярлаудағы мектепалды дағдарысының

психологиялық мазмұнын, баланы мектепке даярлауға ықпал етуші факторларды қамти отырып мүмкіндіктерін анықтау;

баланы мектепке даярлаудың психологиялық бағыттарының тиімді

жолдары мен әдістерін айқындау;

баланы мектепке психологиялық даярлаудың жолдарын анықтау;
мектепке психологиялық даярлықты қалыптастыру шараларына

байланысты жұмыстар жүргізу.

Зерттеу көздері: Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы және басқа да құжаттар мен ресми материалдар, философтардың, психологтар мен педагогтардың еңбектері, зерттеу тақырыбына сәйкес оқу-әдістемелік құралдар, ғылыми-педагогикалық басылымдар, журналдар материалдары, озат педагог-психологтардың озық тәжірибелері басшылыққа алынды.

Зерттеу әдістері: Эксперимент барысында баланы мектепке даярлаудың психологиялық мәселесін зерттеуге арналған, профессор Л. ІІ. Нечаевтың, Х. Т. Шерьязданова, Б. Баймұратованың т. б. әдістемелері, эксперименттік, бақылау, байқау әдістері қолданылды.

Диплом құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

1 Баланы мектепке психологиялық даярлаудың теориялық мәселелері

1. 1 Баланы мектепке психологиялық даярлаудың педагогикалық-психологиялық негіздемесі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.