Қазақстандағы 37-38-жылдардағы қуғын-сүргіндер

1 Қазақстандағы 37.38.жылдардағы қуғын.сүргіндер
Пайдаланылған әдебиеттер

Кеңестік тарихтың айрықша күрделі кезеңі 1937-1938 жылдар болып табылады. Бұл уақыт туралы шындықты қалпына келтіру үшін ғалымдардың, мрағатшылардың, республика жұртшылығының, бұқаралық ақпарат құралдарының күш-жігерін жұмылдыру қажет болды. Мұрағаттар мен мұражайлардан, кітапханалардан алынған, азаматтардың жеке пайымдауларынан жинақталған әр алуан дереккөздердің мол қоры игерілді. Зерттеушілер бұрын жабық болған мұрағаттарға қол жеткізіп, азаматтарды жаппай қуғын-сүргінге ұшыратудың тарихын барынша тиянақты зерделеуге мүмкіндік алды. Ғылыми мәні бар дереккөздер қоғам қайраткері С. Жандосов, академиктер М. Қозыбаев және М. Баймаханов басшылық еткен қазақстандық «Әділет» тарихи-ағарту қоғамы тарапынан да жинақталды. «Әділет» қоғамының облыстық бөлімшелері қуғын-сүргінге ұшыраған азаматтар жөнінде жергілікті дереккөздерден де көптеген мәліметтер жинады, ал бұл өз кезегінде «Қасірет кітабын» («Книга скорби») және бірқатар құжаттар мен естеліктер жинақтарын басып шығаруға септігін тигізді.
Сондай-ақ саяси қуғындауға ұшыраған «Алаш» қайраткерлері, қуғын-сүргін құрбандары, «халық жауына» жатқызылған ұлттық зиялы қауымның өкілдері туралы және партиялық-кеңестік номенклатура қызметкерлерінің, қатардағы азаматтардың жеке іс қағаздары бойынша құжаттар жинақтары басылып шықты. Қуғын-сүргінге ұшыраған басшы қызметкерлердің, әдебиет пен өнер қайраткерлерінің құжаттық мұраларын жарыққа шығаруға ерекше көңіл бөлінді.
М. Қойгелдиев, А. Тәкенов және басқалар Ә. Бокейхановтың, М. Тынышбаевтың, С. Қожановтың, Т. Шонановтың еңбектерін басып шығарды. Жарияланған мұрағаттық құжаттар көрнекті мемлекет және Қоғам қайраткерлерінің, сондай-ақ Қазақстан үкіметі мүшелерінің өмірбаяндарын барынша толық қалпына келтіруге, олардың өмірі мен қызметінің айтулы сәттерін нақтылауға мүмкіндік береді. М. Дулатов, Н. Құлжанова және басқалар туралы естеліктер мен құжатты-деректі басылымдар жарық көрді. Сондай-ақ қуғын-сүргінге ұшырағандар мен АЛЖИР-лік тұтқын әйелдер отбасы мүшелерінің құжаттары мен естеліктері жарияланды.
Жұртшылық пен бұқаралық ақпарат құралдарының белсенді қолдауы жағдайында, 90-жылдары республиканың барлық облыстарында көп томдық «Боздақтар» («Книга памяти») кітаптары шықты. Екінші дүниежүзілік соғыс майдандарында қаза тапқан қазақстандық жауынгерлердің рухына ұрпақтар тағзымы болып табылатын бұл басылым олардың есімдерін тарих бетінде мүмкіндігінше толық қалдырудың тамаша талпынысы болды. Кейінгі жылдары әскери-тарихи тақырыпқа жазылған басқа да құжатты басылымдар жарық көрді.

1. Н. Назарбаев Жадымызда жатталсын татулық дәйім сақталсын Егемен Қазақсан. 1998 ж. 16 қаңтар.
2. Қазақстан тарихы № 3 2006 жыл.
3. М. Қозыбаев Ақтаңдақтар ақиқаты. Алматы Қазақ университеті 1992 ж.
4. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Алматы Үш - Қиян 2003 г.