Кариб дағдарысы – «қырғи қабақ соғысының» шырқау билігі

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Кариб дағдарысы - «ҚЫРҒИ ҚАБАҚ СОҒЫСЫНЫҢ» ШЫРҚАУ БИЛІГІ

КСРО мен АҚШ теке тіресі Кариб теңізіндегі дағдарысқа алып келгені тарихтан мәлім. 1962 жылдың қазан айында «қырғи-қабақ соғыс» аяқ асты «қайнаған соғысқа» айналып кете жаздады. Оқиғаның ойда-жоқта бел алуы АҚШ пен НАТО-ның Түркияда баллистикалық зымырандарды орнатуы әсер етті. Осыған байланысты КСРО оған қарсы Кубада тактикалық зымырандарды орналастыруды жөн деп тапты. КСРО бұл кезде қарулану мәселесінде көп кейіндеп келе жатқан. Орыстар жай қарулану бойынша Орталық Еуропада зор артықшылыққа ие болды, бірақ олардың аса сенімді емес, небары 300 ғана алысқа ұшатын баллистикалық зымыраны болды. АҚШ-та керісінше, КСРО аумағына соққы жасай алатын 5000 ядролық зымыран бар-ды. Хрущев бұған «ассимметриялы жауап» ойлап тапты: орта қашықтыққа ұшатын зымырандарды коммунистік режим билеп тұрған Куба аралына орналастырды. Әрине, социализмнің жақтаушысы Кастро оған қарсы болмады. Қайта АҚШ тарапынан болатын қауіп-қатерге қалқан болатынана бек сенді. Мәскеу жауынгер саны 43 мыңдық бірнеше зениттік-зымырандық дивизияның Куба жеріне жасырын жеткізуге тырысты. Оған 270 мыңдық Куба армиясы көмектесті. Операцияның кодтық аты «Анадырь» деп аталды. 43 мың жауынгермен зениттік-зымырандық кешендерді жеткізуге 80 кеме жұмылдырылып, олар 183 рейс жасады. Операцияның жасырын жүргізілгені соншалық жағалауды күзетіп жүрген АҚШ әскери кемелері кеңестік зымырандардың Кубаға қалай жеткізілгенін білмей қалды. Тек 1962 жылдың 14 қазан күні АҚШ барлау ұшағы алғаш реет Кубада орналасқан Кеңестік зымырандарды байқап қалды. Бұл - Ақ үйге үлкен соққы еді. Ядролық зарядтармен жарақтанған Р-12 зымырандарының ұшу қашықтығы 2 мың шақырым. Бұл АҚШ үшін өте қауіпті болды. Вашингтон санаулы сағаттар ішінде 40 мыңдық теңіз жаяу әскерімен Куба территориясындағы Гуантанамо базасында орналасқан 5 мыңдық әскерін аяғынан тік тұрғызып, соғысқа сақадай сай етті. Аралды қоршай 28 шақырымдық мина алаңын жасады. Ал санаулы күндерден кейін Кубаға шабуыл жасау үшін АҚШ Флорида штатына саны бір миллионға таяу әскерін жинақтап үлгерді. Соғыс өрті әні-міні басталып кету қауіпі туындады. Кез келген сағатта АҚШ тарапынан ядролық соққы берілуі мүмкін еді. Кариб дағдарысы 11 қыркүйектен 21 қарашаға дейін жалғасты. Мұны артынан тарихшылар «ХХ ғасырдың ең қауіпті ядролық теке тіресі» деп атады. Соғыс қаупі «қаралы сенбі» атанған 27 қазан күні шырқау шегіне жетті, бұл күні кубалықтар америкалық барлаушы-ұшақты атып түсірді, ал АҚШ әскери-теңіз күштерінің кемелері кеңестік сүңгуір қайықтың су бетіне шығуға мәжбүрледі. Дегенмен сол қараша айында КСРО мен АҚШ басшылары бейбіт келісімге келіп, дағдарысқа нүкте қойылды. КСРО амалсыз қаншама шығын жасап алып барған зымырандарын Кубадан алып кетуге мәжбүр болды. Ал АҚШ оның өтеміне Түркия, ФРГ және Италиядағы КСРО-ны көздеп қойған зымырандарын шығарды. Осылайша әлем ядролық қақтығыстан аман қалды. Ол кезде байланыс құралдары жетіліп бітпегенді, сондықтан «сол жерлердегі командирлер өз еріктерімен қару қолдануға бұйрық беруі мүмкін-ау» деген қауіп туды. Дүниежүзілік соғыстан бізді жалғыз ғана зеңбіректің атылуы бөліп тұрды. «Егер сол жерде шүріппені басып жібергенде не болар еді? Қарымта әрекеттерді қиындату үшін Лондонға бомбалар 28 қазан, жексенбі күні таңғы 8-де жауар еді. Алғашқы соққылар әскери нысандарға жасалар еді, сосын іскер және өндірістік орталықтар - қалалардың кезегі келер еді. Қарашаның ортасына қарай Британияны суық пен қараңғылық жайлап тұрар еді, тырысқақтың, сүзектің және іш өтуінің індеттері асқынар еді. Әрине, Аман қалғандарды құтқаруға, бұзылған нәрселерді қалпына келтіруге, өлгендерді жерлеуге талпыныстар жасалар еді. Тонаушылар қылмыс істеген жерінде атылар еді. Радиациялық сәуледен өлушілердің саны 1962 жылдың желтоқсанында өзінің шырқау шегіне жетер еді. Ядролық жарылыстардан, радиациялық жауын-шашыннан және суықтан 18-ден 38 миллионға дейін британдық қырылар еді. 1967 жылға қарай елдегі халық саны 4-8 миллиондай ғана болар еді», дейді Индепендент газетінде өз болжамын жасаған Стивен Бакстер атты зерттеуші.

22 қазан 1962 жыл

Кариб дағдарысы : джон Кеннедидiң АҚШының президентi әсердiң орташа радиусының кеңес зымырандарының Аралындағы орналастыруға жауапқа текшелер теңiздегi қоршауын анықтау туралы үндеумен сөз сөйледi.

1962 ж.

АҚШының ниетi кубалық төңкерiстiң жеңген 1959 жылдың қаңтарында бiтiрсiн санкциялармен сауда-экономикалық шектелмедi. Тринидад, Сьенфуэгос қаладағы қарсы революция көтерiлiстерiнiң ұйымы, сантьягоға кубалық аэродромдардың ауасынан Камагуэйдiң провинциясында, бомбардировка - текше және Гаванаға, аудан Плайядағы қарулы басып кiрудi түзудi ұйым - текшеде әскери қысымның құралының бұның барлығының Аралдың Береговолары 1961 жылдың сәуiрiндегi Хирон, авиатасымалдаушылар және теңiз жаяу әскерiнiң десант кемелерiнiң тұрақты қатысуы осы маңай АҚШтарды кең және ашық қолданылды. Текшенiң әскери агрессиялары 2~ ССРОсы арқылы қорғана алды.

Кубалық үкiмет стратегиялық тағайындауды қаруды Кубеге орналастыру туралы келiсiм ССРО үкiметпен жасады. АҚШтың үкiметi 22 қазандар Кубеге зымырандардың табылуы туралы жариялады.

АҚШтың президентi күн солдарда текшелер карантинның анықтауы туралы айнала мәлiмдедi. Флоридада американдық әскерлердiң теңiз жаяу әскерi, авиация, десант, танк тағы басқалар дивизиялары, корпустардан және жиiрек тұрған 250-мыңыншы топтауы дерлiк шоғырландырған. Жауапқа ССРО үкiмет өзi қуатты жауап соққыны әкелгенде мәлiмдедi. ССРОға барлық қарулы күштер үлкен жауынгерлiк дайындықтарға келтiрiлдi. Кубалық әскерлер жиекке, болуы мүмкiн десанттың түсiруi орындарындағы түйлiктi.

Барлық маңызды объекттер, Көпiрлер, электр станциясының қорғауына алған. Аудандардағы Гаванада от американдық ұшақтардың айнала ұшу ашқан зениттiк қарулар орнатылды. Күн солдарда Аралға басып кiрудi бас тартумен байланыстырудағы кеңес зымырандардың текшелерiмен шығарылымның сұрағын талқыланатын БҰҰ қауiпсiздiк кеңесiн шақырылды. Оқиғалар динамикалық дамыды.

Қауiбi бар АҚШтың ультиматумы АҚШ және қасында ракета әскерлердiң Кубалық дала позициялы аудан ұшып аралап шыққан американдық барлаушы ұшақ сомдалған ССРО басшылардың арасындағы жолдаулармен және арыздармен айырбас жауынгерлiк әсерлердi бастау. Дұрыс маңызуға дегенмен жеңдi.

Шешiмнiң жеткен ымыраласуының нәтижеделерi текшелермен Р-шының зымыранын шығарылуға қабылдалды. оон бас хатшының мiндетiн атқарушысының 31 қазандары даудың зардаптарының реттеуге арналған Аралға ракета қоюларды бұзу туралы баяндап беруге келген Таңда. Текшелермен зымырандар 5тен9 қарашана дейiн апарған. ССРОның 20 қарашасы кеңес бомбалаушылар текшелермен шығаруға көндi.

АҚШтың 21 қарашасы текшелер теңiздегi қоршауларын бұзды. кеңес тараптың 1962 жылдың 12 желтоқсаны дербес құрам, ракета қару-жарақ және техниканың қорытындысы бiтiрдi. Оон 1963 жылдың қаңтарында Кариб кубалық дағдарысы жойылған туралы ССРОның растауы және АҚШты алды.

ҚОРЫТЫНДЫ

Екінші дүниежүзілік әлем картасын түбегейлі өзгертіп қана қоймай сонымен қатар мемлекеттер мен адамдар арасындағы қарым-қатынас жүйесін де өзгертті. Сұрапыл соғыс аяқталғаннан кейін әлемде екі ірі держава қалды - АҚШ және КСРО. 1939 жылдың қыркүйегіне дейін едәуір дәрежеде басым болған үш европалық мемлекет - Ұлыбритания, Франция және Германия өз дәрежесі мен ықпал ету мүмкіндігін төмендетті. Осылайша АҚШ аумағында әскери қимылдар жүрмегендіктен ол әлемдегі ірі индустриалдық мемлекетке айналды. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемде орын алған «қырғи қабақ соғысы» негізінен социалистік және капиталистік елдердің арасында өрбіді. Коммунизм мен Кеңес Одағын тоқтату мен жою мақсатындағы негізгі әрекует етуші АҚШ және оның НАТО-дағы серіктесі болды. Кариб дағдарысы - суық соғысының тарихында әйгілі бір оқиға. АҚШ пен КСРО арасындағы қаруландыру бәсекесінің ең қауырт кезеңі. Екі мемлекеттің дипломатикалық қатынастар тарихындағы қиын кезең. Кариб дағдарысының кезінде дүниенің қауіпсіздігіне ядролық қатер туындады. Кариб дағдарысы 1962 жылы қазан айында КСРО Кубада өз ракеталарын орналастырған салдарынан туындады. Америка және Батыс Еуропаның халқы үнемі билеуші топтар тарапынан ядролық соғыстың орын алатындығы туралы үгіт-насихатынан үнемі қорқынышта болды. АҚШ «қырғи қабақ соғысы» кезінде КСРО-ға қарсы тұру үшін Батыс Еуропаның елдерімен ынтымақтастықта болды. АҚШ пен Францияның және басқа да басты державаларының «атлантикалық саясатының» немесе «атлантикалық курстарының» мәні коллективті негізде коммунизм қаупіне қарсы тұру болды. АҚШ пен Францияның осы кезеңдегі байланыстары осы және басқа да мәселелер бойынша жақсы қалыпта дамыды. 80-ші жылдардың аяғы батыс блогы үшін стратегиялық маңызды болды. Өйткені дүние жүзілік социалистік лагерь құлап, коммунизм қаупі жойылды. Біздің курстық жұмысымызда қарастырған кезеңді АҚШ әлемдік гегемонияға шешуші қадам жасаған кезең деп айтуға болады. Бұдан кейін шамамен жарты ғасырдай әлем биполярлық тепе-теңдікте өмір сүріп социалистік мемлекеттер мен капиталистік мемлекеттер жүйелері қырғиқабақ соғыс жылдарында өмір сүрді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.