Шығарманың мәселесі

Жоспар
Кіріспе

Шығармашылыққа қабілеттілік
Шығармашылықты зерттеу

Адамның шығармашылығы және жекелеп айтқанда, көркем шығармашылық, бәрінен бұрын, өнердің сәйкес келетін саласында не де болса, бір жаңалық ашу аспектінде емес, шығармашылық адамның өз ақиқатын көрсету аспектінде қаралады.
Шығармашлыққа қабілет қайраткерліктің сәйкес келетін түрін меңгерудің принциптік шешімі емес немесе керек десе өнерді толығымен (дегенмен осылай меңгерілмесе ол өзекті бола алмайды, тәжірибеде қолданылуы). Өзектілікті ерекше ролі және басты қозғалыс күшінің дамуын қолдауда – жеке шығармашылықтың шынайы қажеттілігі, психологиялық феномен ойнайды, оны А.А. Мелік- Пашаев былай атаған, «өзімен кездесу»
- көбірек немесе азырақ сезінген алға шығу күнделікті адамның санасындағы және ой түйсігінде оған өзінің шын мүмкінтерін алдын-ала көруін, ал кейде өзінің шығармащылық жолының болашағын береді.
Шығармашылыққа қабілеттілік - бұл жеке қасиеттердің жиынтығы емес, олардың әр қайсысы ө-өзінше қабілет бокерісінше: жеке қабілеттер, суреткердің психологиялық өзінің кейбірін айыра білу керек оның өзіне ғана тән әлемге қатынасы толығымен көрінеді, осының арқасында олар шығармашылыққа қабілеттілік болады.
Сонымен қабілет психиканың ерекше «бөлімі емес, ал оның ерекше «күйі, соңында мүмкін психиканың «барлығы» әлемге және өз-өзіне жинақталған және өзгерген ерекше қатынаспен, адамның өз шығармашылық ортасын анықтайды. Негізін түсіну маңызды және сол өзгеру жағдайын, төзеті сол немесе басқа, ал мүмкін психикалық барлық қасиеттеріне, шығармашылық қабілетке айналуымен.
А.А. мелік – Пашаев. З.Н. Новланскаяның бұл мәселелерді зерттеу нәтижесінде, мінездеменің түсінігін анықтады «Әсем ұстаным немесе «Әсем қатынас шындыққа оны сондай қатынас деп суреттуге болады. Сонымен бірге сол немесе басқа маңызды әсерлер және уайымдаулар өмірдің өзінде шешілмейді (істерінде, эмоциялық реакциялардан ж.т.б.) ерекше шындықты жасауды талап ерекше шындықты жасауды талап етеді – көркем шығармада. Саналы уайымдау бірлікті затпен және толығымен әлеммен көркем ойлардың туындауында және іске асуында жалғыз керекті жағдай болады, дәл сол эстетикалық қатынас адамды көркем шығармаға икемдейді.
Эстетикалық тәжәрибесін кеңейтуге ұмтылып және шығармаларда оны айқындап, адам алдында ашынған әлем суреттерінің шындығын және құндылығын бекітіп ғана қоймайды, және өзінің жеке шығармасына, бұл әлемнің суреті жеткілікті және көлемі де сәйкес эстетикалық қатынастық әдістік күшті былай қорытындыланады, көркем шығарма шындығында өзін-өзі тану және өзін ақтау жолдары болып табылуы мүмкін.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Шығарманың мәселесі және қазіргі заманғы педагогика мен психологияның
шығармашылық қабілеттері.
Адамның шығармашылығы және жекелеп айтқанда, көркем шығармашылық,
бәрінен бұрын, өнердің сәйкес келетін саласында не де болса, бір
жаңалық ашу аспектінде емес, шығармашылық адамның өз ақиқатын
көрсету аспектінде қаралады.
Шығармашлыққа қабілет қайраткерліктің сәйкес келетін түрін
меңгерудің принциптік шешімі емес немесе керек десе өнерді
толығымен (дегенмен осылай меңгерілмесе ол өзекті бола алмайды,
тәжірибеде қолданылуы). Өзектілікті ерекше ролі және басты қозғалыс
күшінің дамуын қолдауда – жеке шығармашылықтың шынайы қажеттілігі,
психологиялық феномен ойнайды, оны А.А. Мелік- Пашаев былай атаған,
өзімен кездесу
- көбірек немесе азырақ сезінген алға шығу күнделікті адамның
санасындағы және ой түйсігінде оған өзінің шын мүмкінтерін алдын-ала
көруін, ал кейде өзінің шығармащылық жолының болашағын береді.
Шығармашылыққа қабілеттілік - бұл жеке қасиеттердің жиынтығы
емес, олардың әр қайсысы ө-өзінше қабілет бокерісінше: жеке
қабілеттер, суреткердің психологиялық өзінің кейбірін айыра білу
керек оның өзіне ғана тән әлемге қатынасы толығымен көрінеді,
осының арқасында олар шығармашылыққа қабілеттілік болады.
Сонымен қабілет психиканың ерекше бөлімі емес, ал оның
ерекше күйі, соңында мүмкін психиканың барлығы әлемге және өз-
өзіне жинақталған және өзгерген ерекше қатынаспен, адамның өз
шығармашылық ортасын анықтайды. Негізін түсіну маңызды және сол
өзгеру жағдайын, төзеті сол немесе басқа, ал мүмкін психикалық
барлық қасиеттеріне, шығармашылық қабілетке айналуымен.
А.А. мелік – Пашаев. З.Н. Новланскаяның бұл мәселелерді зерттеу
нәтижесінде, мінездеменің түсінігін анықтады Әсем ұстаным немесе
Әсем қатынас шындыққа оны сондай қатынас деп суреттуге болады.
Сонымен бірге сол немесе басқа маңызды әсерлер және уайымдаулар
өмірдің өзінде шешілмейді (істерінде, эмоциялық реакциялардан ж.т.б.)
ерекше шындықты жасауды талап ерекше шындықты жасауды талап етеді –
көркем шығармада. Саналы уайымдау бірлікті затпен және толығымен
әлеммен көркем ойлардың туындауында және іске асуында жалғыз керекті
жағдай болады, дәл сол эстетикалық қатынас адамды көркем шығармаға
икемдейді.
Эстетикалық тәжәрибесін кеңейтуге ұмтылып және шығармаларда оны
айқындап, адам алдында ашынған әлем суреттерінің шындығын және
құндылығын бекітіп ғана қоймайды, және өзінің жеке шығармасына, бұл
әлемнің суреті жеткілікті және көлемі де сәйкес эстетикалық
қатынастық әдістік күшті былай қорытындыланады, көркем шығарма
шындығында өзін-өзі тану және өзін ақтау жолдары болып табылуы
мүмкін.
Эстетикалық қатынастық негізгі белгісі болып адамның ерекше
алғырлығы заттардың түрлеріне және әлемнің құбылыстарына байланысты.
Адам анық, қайталап байтып және заттардың өзінің ауысуын олардың
сыртқы жақтарының көрінісін ғана қабылдап қоймайды. Сондай-ақ көркем
образдың ішкі халін тура білдіру, көңіл-күйін мінез-құлқын, тағдырын
– сол адамға жақын ішкі өмірдің, тұрмыстың, барлық құбылыстарында
болатын эстетикалық қатынас.
Адамның көркем шығармасы – шығарманың шығуына жанасу жолдарының бірі ғана
және оның жалпы мәдениеттік жоспарға айналуыү Сонымен бірге көркем
шығарманың негізгі қабілетіне жататын эстетикалық қатынас, шығарманың
басқа түрлерінің негізінде іс-әрекетке ерекше қатынастар жатуы керек,
тәжәрибесі сол не басқа қасиеттері сәйкес келетін қабілеті
шығармашылық идеяларының қайнар көзіне айналады, тасмалданады.
Қазіргі күнде маңызды, тіпті оны шынайы ғасыр мәселесіне
кіргізуге болады. Бірақ шығарма феномені ұзақ уақыт дәл
психологиялық феномені ұзақ уақыт дәл психологиялық тәжірибеден
шығып кетті, неге десеңіз, шынайы өмір жайлары оның шеңберіне
сыймады, бірілген істерге, мақсаттарға барлық уақытта шек
қоюшылықтан.
Ойлау мәселелік жағдайдан басталады тезисі жалпымойындалған
базасы жемісті процесстердің зерттеулері болып табылады.
Бірақта барлық жемісті үйлесімділікпен бірге, ойлаудың
көптеген заңдалықтарын табуға көмектесекен ол парасатты шығарманың
феноменінн түсіндері алмады.
Ойқарас теориясының тәлкегінде мынадай құбылыстың іргетасы
қалды, жаңа мәселенің қойылымындай, ішкі талаптармен белгіленбеген
жаңа заңдылықтардың ашылуы, жаңа теорияның құрылуы.
Бұл құбылыстың механизмін іздеп табуды ежелгі гректердің
ізденістерінен көру мүмкін. Олар мына түсінікті енгізді поризм
жаңа идеяны білдіретін бұрынсоңды көрмеген нәтиже, аралық нәтиже,
қазіргі анық танымдық қайраткерліктің мақсатынан тыс шыққан. Алдын-
ала көріп білмеген, болжамаған бұл идеядан жаңалық жасайды, бірақ
оған бір мезетте кейбір мистикалық құпиялықтық тәрізін береді,
иррациональдықты. Ежелгі гректер поризм деп атағанды, Шығыста
ханзада Серендип туралы аңызға былай айтылған, басқа бір нәрселерді
іздегендер, кездейсоқ бағалы нәрселерді тауып алатын қасиетке ие
болады. Қазіргі ззаманғы нұсқасында француз психологі Сурье бұны
ақыл түрінде былай қорытындылады.
Ойлап табу үшін соның төңірегінде ойлау керек.
Алға қойылған мәселелердің шешімін табу процесінде өнім екі
қырынан көрінетіндей. Бірінгі (Я.А. Пономяревтың жазуында) анық мәселені
шешудің шекарасында бір жақты функцияны орындайды: оның көруі мен
санасы іздеуші доминантына қаратылған - шешілмеген мәселелерге.
Екінісіне мәселені шешу үшін оның сыртында болу керек емес және
берілген мақсатқа қарсы шешім болып қабылдануы мүмкін, өзі заттың
нәтижесіне айналады. Бірінші қойылған мәселенің шешімін табуға алып
келеді, екінші жаңа мәселегні құруға.
Бұл сұрақтың жауабын іздегенде парасатты белсенділіктің жаңа
түсінігі туындайды, тұлғаның интегральді қасиетіндей. Ол берілген
жағдайдың сыртына шығуға мүмкіндік береді, бұл дегеніміз мақсатты
ойдың іс-әрекетінің сыртқы шекарасына шығуға мүмкіндік.
Психологияның барлық тарихы - бұл бірінші кезекте ойлау
теориясының құрылуы, шығармашылық ойлау. Бірақ осы уақытқа дейін
анықталмаған, нені білу, өзіндік бұндай көп факторлы феноменде
қыту, шығарма деп аталады.
Ұзақ уақыт шығарма қабілеттілік ақыл-ойдың үндеуімен зерттелді,
ойлау қабілетінің дәрежесі қаншалықты жоғары болса, адамға шығарманың
беретіні соншалықты көп, бірақта бұл екі көрсеткіш барлық уақытта
өзара теңдікте болмайды. Тек қабілетті зерттеу долымен мәселенің
шешімін табу мүмкін болмайтынына сену үшін, көп уақыт керек болды.
Кейінірек басқа тұжырымдама жасалды, шығармашылық
мүмкіндіктердің айырмасы сол немесе басқа тұлғаның құрылуына оның
әдістік құрылымына бағынышты болады. Бірақ оқыту әдісі шығармашылық
қайраткерлікпен бірлесіп бірінші бағыттай пайда болды, оған тән
жинақталған операциялық сәттерге.
Әдістек және танымдық жандасулардың бірікпеуінен - жалпытеориялық
база шығарманың оқытылуындағы әдістік дағдарыстан пайда болған.
Әдістік дағдарысты бағындырудың алдында, шығарманың бірікпеген
парасатты және әдістік жоспардағы зерттеулерін жою керек және ол
жаңа заттың зеттелуне дәйектеме. Шығарманы тек қана көп факторлы
объект деп қарамайды, толық объкт деп, оған әр жағынан келуге
болады және әр түрлі тәжірибелік әдіспен қандай да бір бірлік шығу
үшін толығымен және бөлінбейтін қасиетерге ие.
Шығармашылықты зерттеудің бірлігі ретінде парасатты
белсенділікті қарастыруды ұсынылған болаьтын. (Д.Б. Богояленская).
Парасатты белсенділік терминімен психофизиологиялық және жоғары
психикалық сияқты құбылыстардың бүтін комплексін белгілейді.
Шығармашылықтың кең тараған анықтамасы механизмнің проуцестің
жағамен емес, өнімнің нәтижелілігімен байланысты.
Феноменнологияның шығармашылығы кең және біркелкі емес. Бір
ғалымдар шығармашылықтың саласын белгілеу үшін, шығармашылықты тек
әлеуметтік мыңызды жақсылықтардың ашылуы мен сипатталады деп
сынайды. Басқалары адам өзі үшін істейтін сол жаңалық ашудың
күмәнсіз шығармашылық сипаттамасына сілтейді. Үшіншілер алгоритмделу
қайраткерлерінң белгісі бойынша бөлінуді келтіреді. Осылайша
мамандықтың шығармашылық және шығармашылық емес болып бөлінуі
пайда болады. Мұндай анықтаманың логикасы бойынша, шебер болмауда
мүмкін, тек қана қол өнерші болып, бірақ бәрібір шығармашылық
мамандыққа жату. Шығармашылыққа мұнда түрде жандасу ойлау
әрекетінде паайда болуымен сипатталады.
Шығармашылықтың фонологиялық ғылыми диффеонгциясының болмауы
шығармашылық анықтамасын тар шеңбердегі автоматтардырылған
әрекеттерден басқа кез келген қайраткерліктің процестеріне
қолданбалы болуына алып келіп соғады.
Шығармашылық қабілеттің түсіндірудегі психология психикалық
энергия түсінігін өзіне тартады (Ч.Спирмен, З.Фрейд, А.Ф. Лазурский
ж.т.с.с.). Энергия түсінігін материалды таспа ретінде салу
шығармашылық қабілеттің көрінісіндегі жекеше лақтырудың
түсіндірмесінің қажеттіліктеріне жауап беред. Тек қана сандық
айрмышылықты білетін механикалық дәстүр қалыптасты және шығармашылық
қабілеттілікте қалыптасты, бұл мақсималды түрде қабілетін көрсете
алу сияқты түсінік анықталды (Г.Айзенн, Д.Векслер, Дж. Гавен, К.
Гуревич және т.б.).
Өнімділк процесс анализі өзінің қыр шыңыңа жетті. Шығармашылық
жетілдіруі және жоғары деңгейдегі ақылдылықтың дамуы психологияда
тек қана Я.А. Пономоренкода кездеседі. Оның жалғасы Дж. Гилфордтың
метадологиялық жандасуына рын тапты.
Әлеуметтік тәжірбеде және шығарма ішіндегі одан ерекше бір
нәрсе бар екендігі туралы сезімталдық түсініп өмірге жаңа
концепцияны шығарды.
Сонымен, тура парасаттан шығармашылық қабілеттің табиғатының
түсінігі туралы олардыңбір бірімен қарама қайшылығына алып келіп
соқты. Жаңа әдіске орай, шығармашылық қабілеттілік жалпы және
арнайғы жанама түрде бар және өзіндік лопалдануына ие.
Дивергенттік - Әр түрлі бағытта ойлау қабілеті, кең ортаға
шығуға жауап береді. Шынында, өнімділік процесі әр қашан қызықты
нәтижеге алып келеді. Бірақ оның қызықтығының арқасында тура қарама-
қарсы құбылыс тұруы мүмкін: бұл танылып жатқан объектіге терең
ену, барлық қарым-қатынастың көрінісі шығармашылық процесс болуы
мүмкін.
Гилфорд, жаңа жұмысьарды есепке ала отырып және күтілген
нәтижелерді ала алмай, ойлаудың басқа түрін белгілейді – дифергенттік.
Бұл ойлаудың бағыты емес, кең ойлау қабілеті, яғни объектінің
басқа атрибуттарын енгізу. Бұл қабілеттің мағынасы және мақсаты
мынау, ол тәуелсіз түрде басталған бағытталған шешімнің бастапқы
мәселесінің шегінен шығуды қамтамасыз етеді. Әлемдік психологиядағы
шығармашылық қабілеттің ең белгілі концепцияларының бірі болып үш
жүзін теориясы болып табылады (Дж. Рензумин). Концепция шығармашылық
қабілетті адамның қасиеттердің үш тобының арақатынасы түрінде
сипаттайды: орташа деңгейінен асып түсетін ақыл-ой қабілеті; шешіліп
жатқан мәселемен жоғары әлектену; және креативтің жоғары деңгейі. Бұл
жерде көрсетілген элементтердің арақатынасының қажеттілігіне назар
аударуына және серіптестер секілді теңдікке де көңіл бөлінеді. Бұл
концепцияда үш керекті жайттар бар:
1. Тестілерге деген қарым қатынас шығармашылық қабілеттердің
теңестіріуіне арналған құралға қараған секілді.
2. Дәлелдерді қарастыру сыртқы ортаны қарастығандай емес,
дарындылықтың үйлесуі мен шығармашылықтың маңызды пайда болуын
қарастырғандай. Дарындылық интегралдық пайда болуы сияқты емес,
компоненттердің жиының нәтижесі ретінде кіреді.
3.Шығармашылық қабілеттің дамытудағы тура жол – қызығушы
қайраткерлікке қосушы. Бір негіздегі іздеудегі бағытта жұмыс
істейтін отандық психологтардың бірі болып М.А. Холодная болып
табылады.
Ол ақылдылық дарындылығында дәстүрлі тестінің көмегімен қалыптасу
дәрежесін бағалап болмайтын психологиялық механизмдер жатады деп
айтады. Шығармашылық қабілеттілігінің психологиялық негізі болып ой
тәжірибелілігі табылады.
Д.Б. Богаявскийдің жұмыстарында бірінші болып ақылдылықтың және
шығармашылықтың өзара аратынасы туралы сұраққа, эскпериментті және
теориялықжауап берілген болатын: шығармашылық қабілеттің барлық
түрін ақылдылық белсенділігі ретінде белгіленген. Нақты
теориялықБелгіленген мазмұнына ақылдылық белсенділігі терминінің
өзі ие емес. Оның арақасында қәзіргі күнге дейін латынша бастапқы
мағынасы келеді, яғни activus - қайраткер, қуатты.
Жылдамдық, шиеленістік, созылмалық және т.б. іс-әрекеттердің
формальды – динамикалық мінездемелері таза сандық көрсеткіштері болып
табылады және іс-әрекеттің барысын анықтайтын шығар.
Ал, белсенділік мәселесі қарым-қатынастық иегі сияқты, алдын
ала сапалық мәселесі, сол үшін де оны, зерттеліп жатқан
құбылыстың мазмұнды жағынан ұзақтап шешу қажет.
Ақылдылық белсенділігінің шегі болып ақылдылық талап ететін
қызмет, оны берілген жағдайдан тыс ойлау әрекетін жалғастыру
ретінде түсіну.
Ақылдылық талабын ой өрісін саласындағы кез келген талаптың
көрісімен теңестіруге болмайды. Оларды айырмашылығы: біріншіден, ол
талаптық түрлерін қалау, екіншіден, істің алдын-ала орындауға деген
ынта, берілген тәжірибе, рл оған және тағы 1,2 және адам да көп
мәселелерді қалыптастырады. Жұмыс жасау ортасының әр түрлі болуы
мүмкін: бұл және қажеттілік. Өзін нығайтуда, және қалайда бөлінуге
ниетті, мақтауға тұрарлық, және ойшылдардың процеспен әлек болуы,
және соныңда жеке танымдық қажеттілік.
Айқын объективті өлшемдердің болмауынан, ойлау немесе
шығармашылық жұмыстың әдісін таңдауда, таңдаудың бастамасын бір
жақты қарауға рұқсат етілмейді парасаттылықты қарағандай.
Тұлғаның белсенділігі, әрине, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.