Апелляциялық сатыдағы сот

1 Апелляция
2 Апелляциялық сатыдағы сот өкілеттігі

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы: «Баспа «Норма К» ЖШС, 2002 ж.
2. Е.О.Егембердиев. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу құқығы. Астана «Фолиант» баспасы, 2006 ж.
3. З.Х.Баймолдина. Гражданское процессуальное право Республики Казахстан. Алматы2001 г.
4. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі.
5. Е.А.Борисова. Апелляция в гражданском (арбитражном) процессе. М.Городец 2008 г.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

  Қазақстан Республикасы Конституциясының 13 – бабында әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғауына құқығы бар [1] деп көрсетілгендей, заң әрбір адамға бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын, заңмен қорғалатын мүдделерін қорғап сотқа жүгінуге мүмкіншіліктер берген. Демек, мемлекетіміздегі әрбір жеке және заңды тұлғалардың құқығын қорғап, заңнаманың қағидаларын тікелей орындайтын сот билігінің билік саласы ретіндегі атқаратын жалпы мемлекеттік құрылыстың тұрақтылығының бірден бір кепілі, әрі басты құралдарының бірі болып табылады.

         Елімізде сот жүйесін әлемдік стандартқа сәйкестендіру бағытында біршама игі шаралармен қатар, сот реформасына сай апелляциялық өндірісті күшейту бағыты өз дәрежесінде жүзеге асырылып, Азаматтық іс жүргізу кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобаларында да апелляциялық сатыға ерекше көңіл бөлініп отыр.

Осыған орай, Азаматтық іс жүргізу кодексінде сот актілерін қайта қарау бойынша іс жүргізуге арналған 40, 41 тараулар енгізіліп, аталған тарауларда сот актілеріне апелляциялық шағымдану мен наразылық келтірумен бірге апелляциялық шағымдар, наразылықтар бойынша істерді қарау тәртібі қарастырылған.

Апелляциялық сатыдағы сот – заңды күшіне енбеген, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының шешімдерінен басқа, бірінші сатыдағы сот шешімдеріне апелляциялық шағым мен наразылықты қарайтын екінші сатыдағы сот [2]. Сот шешімдеріне апелляциялық шағым жасау құқығы іске қатысушы тараптар мен басқа да түлғаларға тиесілі.

Апелляция – бірқатар мемлекеттерде сот қаулысына шағымданудың бір нысаны, яғни тараптардың шағымдары бойынша және шағымда көзделген талап шегінде істі мәні бойынша қарайтын жоғары тұрған екінші сатыдағы сот болып табылады.

Дамыған өзге мемлекеттерде бұл институтқа айрықша мән берілген. Ал, Қазақстандық апелляциялық институтының өзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, Ресейдің процессуалдық кодексіне сәйкес апелляция тек қана істі жаңадан қарау болып саналады. Біздің заңда апелляцияның екі жағы: істі бірінші инстанция тәртібімен соттың жоғарғы сатысында қарау және бірінші сатыдағы сот шешімінің заңдылығын тексеру қарастырылған.

Апелляциялық шағымдар мен наразылықтар бойынша апелляциялық сатыдағы сот:

–       істе бар және қосымша табыс етілген материалдар бойынша істің нақты мән – жайы анықталуының;

–       материалдық құқық нормаларының қолданылуы мен түсіндірілуінің дұрыстығын;

–       істі қарау мен шешу кезінде азаматтық іс жүргізу заңы нормаларының сақталуын тексереді.

Сонымен қатар, істі апелляциялық тәртіппен қарау кезінде сот бірінші

сатыдағы сот шешімінің заңдылығы мен негізділігін тексерумен бірге, апелляциялық сатыдағы сот мәлімделген талап қою шегінде жаңа фактілерді анықтап, тараптың дәлелді себептері бойынша бірінші сатыдағы сотқа беруге нақты мүмкіндігі болмаған жаңа дәлелдемелерді зерттей алады.

Азаматтық іс жүргізуде сот актілерін қайта қарап тексеру, сотпен жіберілген қателіктерді жою маңызды рөл атқарады.

Апелляциялық сатыдағы сот өкілеттігіне келетін болсақ:

1) бірінші сатыдағы соттың шешімін өзгеріссіз, ал шағымды немесе наразылықты қанағаттандырмай тастауға;

2) бірінші сатыдағы соттың шешімін өзгертуге;

3) бірінші сатыдағы сот шешімінің күшін жоюға және жаңа шешім шығаруға;

4) апелляциялық тәртіппен сот шешімінің күшін жоюдың не оны өзгерту көзделген материалдық немесе іс жүргізу құқығы нормаларының бұзылғаны анықталған жағдайда шешімнің күшін жойып, істі бірініші сатыдағы соттың жаңадан қарауына жіберуге;

5) іс бойынша іс жүргізуді қысқарту мен арызды қараусыз қалдырудың көзделген негіздері бойынша шешімнің толық немесе оның бөлігіндегі күшін жоюға және іс бойынша іс жүргізуді қысқартуға не арызды қарамай тастауға құқылы екендігі Азаматтық іс жүргізу кодексінің 358-бабында нақтыланған.

Апелляциялық сатыда іс сотқа келіп түскен күннен бастап бір ай мерзімде қаралып, істі қарау нәтижелері бойынша сот актісі қаулы түрінде шығарылады.

Бұл апелляциялық сатыдағы сот істе қосымша материалдар беруде істің мән жайын анықтауға, сондай ақ материалдық құқық нормасын талқылауға және оны дұрыс қолдануға мүмкіндік туғызып отыр. Сонымен бірге, сот актілерін қайта қарауда және оны заңды жолмен шешу барысында азаматтық іс жүргізу заңының сақталуын көздейтінін дәлелдеуде. Нақты айтқанда, заң шығару орны апелляциялық саты үшін мүдделілік танытқан тараптардың бастамасымен істі өз мәні бойынша екінші рет қараудың мүмкіндігін бекітіп берді.

Апелляциялық өндіріс іс жүргізудің сатысы ретінде – бір ортақ мақсатқа же, белгілі бір процессуалдық әрекеттердің жиынтығынан тұратын сот өндірісінің бір бөлігі [3].

Сот шешімдеріне апелляциялық шағымдар мен наразылықтар келтіру негізгі саты ретінде азаматтық іс жүргізуде маңызды орынды иеленіп, сот шешімдерін қайта қарау барысында өзіне тән ерекшеліктерімен сипатталады.

Олар төмендегідей сипаттарға ие:

1. Заңды күшіне енбеген сот шешіміне ғана апелляция беруге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.