Жұмыр құрттар типі. Геогельминттер. жалпы сипаттамасы, жіктелуі және практикалық маңызы

Дәріс жоспары:
1. Жұмыр құрттар типінің жіктелуі және жалпы өкілдері.
2. Құрылысының ерекшеліктері.
3. Тері жабыны, бұлшық ет жүйесі.
4. Дене қуысы.
5. Асқорыту жүйесі.
6. Бөліп шығару жүйесі.
7. Тыны салу мүшесі.
8. Жүйке жүйесі
9. Сезім мүшесі.
10. Жыныс жүйесі. Дамуы.
11. Геогельминттер. Адам аскаридасы. Острица.

Жұмыр құрттардың дене тұрқы ұзын-ұршық немесе жіпше тәріздес. Тері бұлшықет қапшығы бірнеше қабатты, тығыз кутикула болғандықтан, созылмалы емес, гиподермасының барлығы біртекті цитоплазмалық массадан тұрады. Денесі жеке жасушаларға бөлінбеген көп ядролы және бір қабат біріңғай салалы бұлшықеттерден құралады, кутикуласы негізінен қорғаныштық қызмет атқарады. Денесінде ұзынан созылып жатқан арқа және құрсақ бұлшық еті бар. Олардың кезектесіп жиырылуы нәтижесінде бүгіліп жазылатын қуатты қимыл жасайды, кеңістікте еркін қозғалады.
Ас қорыту жүйесі. Дененің алдыңғы бөлігінде орналасатын ауыз қуысынан басталады.
Жүйке жүйесі. Жұтқыншақ маңындағы сақинадан тұрады. Сол сақинадан артқы, құрсақ және 2 бүйір жүйке бағаналары шығады.
Зәр шығару жүйесі. Ол протонефридиялардың орнын басатын 1-2 жасушалы тері бездерінен тұрады, одан екі жаққа бүйір өзектері түрінде өсінділер кетеді. Артқы жақта өзектері бітеу, ал алдыңғы жақта олар сыртқа қарай саңылау ашылатын бір өзекке қосылады. Сонымен қатар зәр шығару өзектерінің бойымен орналасқан арнайы фагоцитарлы жасушалар ыдырау өнімдерін шығару қызметін атқарады.
Жұмырқұрттардың өзіндік ерекшеліктері, денесінің құрамына үнемі белгілі жасушалар саны енеді. Бұл олардың өсуін және регенерацияға бейімделуін шектейді. Медициналық маңызы бар тек қана нағыз жұмырқұрттар класының өкілдері.
Нағыз жұмыр құрттар класы – Nematoda
Нематодалардың тері-бұлшық еттік қапшығы кутикуладан, гиподермадан және бұлшық еттерден тұрады. Бұл кластың өкілдерінің құрылысы типтің негізгі сипаттамасына сәйкес келеді.

Геогельминттердің эклогиялық жіктелуі. Миграциямен дамитын, миграциясыз дамитын, адам ағзасында тек миграция жасайтын геогельминттер.
Миграциясыз дамитын гельминттер.
Гельминттердің бұл тобы көбінесе мамандандырылған түр болып табылады, жұмыртқалары үшін оттегі қажет, личинкалар қажет емес. Миграцияның болмауы сол гельминтоздардың клиникалық айқындалуын өзгертеді. Олар қатерсіз өтеді, аурудың бірінші байқалуы паразиттер жетілген кезде пайда болады. Өкілдері влагослав, және бала острицасы.

Қолданылғанәдебиеттертізімі:
Негізгі:
1.Омыртқасыздар зоологиясы:оқулық \ К.Дәуітбаева.-Алматы, 1 - кітап. - 2004.-376 б.
2.Омыртқасыздар зоологиясы:оқулық \ К. Дәуітбаева. -Алматы, 2 - кітап. - 2005.- 416 б.
3. Догель, В. А. Зоология беспозвоночных / В. А. Догель. – М. :Высш. шк., 1981. – 606 с.
4. Иванов, П. П. Происхождение многоклеточных животных / П. П. Иванов. – М. : Наука, 1968. – 287 с.
5. Иванова-Казас, О. М. Курс сравнительной эмбриологии беспозвоночных животных / О. М. Иванова-Казас, Е. Б. Кричинская. – Л. : Изд-во ЛГУ, 1988.
6. Иванова-Казас, О. М. Сравнительная эмбриология беспозвоночных
животных: Иглокожие и полухордовые / О. М. Иванова-Казас. – М., 1978.

Қосымша:
1. Жизнь животных: в 7 т. Т. 1-7. / под ред. Р. К. Пастернак ; редколлегия В. Е. Соколов. – 2-е изд., перераб. – М. : Просвещение, 1988. – 447 с.
2. Натали, Ф. Ф. Зоология беспозвоночных / Ф. Ф. Натали. – М. : Просвещение, 1975. – 416 с.
3. Росс, Г. Энтомология / Г. Росс, Ч. Росс, Д. Росс. – М. : Мир, 1985. – 900 с.
4. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных. Т.1. Протисты и низшие многоклеточные : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. : Академия, 2008. – 496 с.
5. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных. Т. 2. Низшие целомические :
пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. : Академия, 2008. – 448 с.
6. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных. Т. 3. Членистоногие : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. : Академия, 2008. – 448 с.
7. Биология. В 2кн. 2: Учеб.для медиц. спец. Вузов \ В.Н. Васильева, И.Н. Волков, В.В. Синелыцикова;Под ред. В.Н. Ярыгина. – 9-е изд., испр. и доп. – М.: Высш.шк., 2012. – 432 c.