Халықаралық сауданың мәні, ерекшеліктері

Жоспар
Кіріспе

1.Халықаралық сауданың мәні, ерекшеліктері және формалары.
1. Халықаралық сауда субъектілері
2. ҚР сыртқы сауда айналымы
3. Халықаралық сауданың өсуін экономикалық жоспарлау әдістерінің жолдары
4. Мемлекеттік сыртқы экономикалық саясатының дамуын жоспарлаудың негізгі принциптері.

Дүниежүзілік шаруашылық байланыстардың күрделі жүйесінде халықаралық сауда ерекше орын алады.
Осы уақытқа дейін тауарларды шетке шығару халықаралық экономикалық қатынастардың негізгі формасы болып есептелген еді, ал қазіргі кезде шетелдік инвестициялау (атап айтқанда: бірлескен өндірістік қызмет, технологиялардың халыкдралық трансферті) халықаралық экономикалық қатынастардың жетекші формасы болып саналады.
Осыған қарамастан, халықаралык, сауда өзінің масштабы мен функциялары бойынша халықаралық экономикалық қатынастардың жалпы комплексінде маңызды орынға ие болып отыр, яғни басқаша айтқанда, есептеулер бойынша халықаралық сауда халықаралық экономикалық қатынастардың жалпы көлемінің 80% үлесін алып отыр.
Халықаралық сауда — әр түрлі елдердегі тауар өндірушілер арасындағы байланыс формасы болып табылады, яғни ол халықаралық еңбек бөлінісі негізінде қалыптасады және елдердің өзара тәуелділігін көрсетеді.
Ғылыми-техникалық революцияның, өнеркәсіптік өндіріс специализациясы мен корпорациясы әсерінен елдер экономикасында болып жатқан құрылымдық өзгерістер ұлттық экономикалардың өзара әсерлесуін күшейтеді.

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Халықаралық сауданың мәні, ерекшеліктері және формалары.

Дүниежүзілік шаруашылық байланыстардың күрделі жүйесінде халықаралық сауда ерекше орын алады.
Осы уақытқа дейін тауарларды шетке шығару халықаралық экономикалық қатынастардың негізгі формасы болып есептелген еді, ал қазіргі кезде шетелдік инвестициялау (атап айтқанда: бірлескен өндірістік қызмет, технологиялардың халыкдралық трансферті) халықаралық экономикалық қатынастардың жетекші формасы болып саналады.
Осыған қарамастан, халықаралык, сауда өзінің масштабы мен функциялары бойынша халықаралық экономикалық қатынастардың жалпы комплексінде маңызды орынға ие болып отыр, яғни басқаша айтқанда, есептеулер бойынша халықаралық сауда халықаралық экономикалық қатынастардың жалпы көлемінің 80% үлесін алып отыр.
Халықаралық сауда —әр түрлі елдердегі тауар өндірушілер арасындағы байланыс формасы болып табылады, яғни ол халықаралық еңбек бөлінісі негізінде қалыптасады және елдердің өзара тәуелділігін көрсетеді.
Ғылыми-техникалық революцияның, өнеркәсіптік өндіріс специализациясы мен корпорациясы әсерінен елдер экономикасында болып жатқан құрылымдық өзгерістер ұлттық экономикалардың өзара әсерлесуін күшейтеді.
Ұлттық экономикадағы ұлттық нарықтардың жиынтығы -дүниежүзілік нарықты құрайды.
Дүниежүзітк нарық әлемдегі тауар-ақша қатынастарының даму процесі кезінде қалыптаса бастады, ягни XVI ғасырдан бастап дүниежүзілік нарық деген түсінік пайда бола бастады.
Жалпы алғанда, дүниежүзілік нарық күрделі түсінік болып табылады.
Бұл түсінікті терең зерттеу үшін оны екі аспектіде қарастыру керек:
•біріншіден, дүниежүзілік нарық абстрактылық түсінік болып табылады, яғни ол кеңістік аспектіде қарастырылады;
•екіншіден, дүниежүзілік нарық заттық аспектіде қарастырылады.
Осыған сәйкес дүниежүзілік нарықтың қарастырылу аспектілеріне жеке-жеке тоқталып өтейік.
Дүние жүзінде халыкаралық экономикалық қатынастар жүйесіне қатыспаған елдер жоқтың қасы деген тұжырым жасауға болады.
Дүниежүзілік нарықтың мәнін, құрылымын және әрбір элементінің, автономиялылығын түсіну үшін графикалық әдістерді пайдалану өте тиімді болып табылады.
Ұлттық нарық –бұл халықаралық еңбек бөлінісі негізінде елдің ішкі және сыртқы сауда операцияларын жүзеге асыратын сфера.
Сыртқы сауда дегеніміз –белгілі бір елдің басқа елдермен сауда жасауы.
Сыртқы сауда операцияларының төрт негізгі түрі бар:
Экспорттық операция —шетке шығару арқылы шетелдік контрагентке тауарды сату,
Импорттық операция —шеттен әкелу аркылы шетелдік контрагенттен тауарды сатып алу;
Реэкспорттық операция - бұрын импортталған және қайта өндеуден өтпеген тауарларды шетке шығару арқылы сату;
• реимпорттық операция - бұрын экспортталған және қайта өндеуден өтпеген тауарларды шеттен әкелу арқылы сатып алу.
Ұлттық нарық пен халықаралық нарық бір-бірімен тығыз байланысты, бірақ олардың өзара айырмашылықтары да бар.
И.П. Фаминский өз кітабында ұлттық нарықтар мен халықаралық нарықтар арасындағы айырмашылықтарды жазбаша түрде атап өткен. Халықаралық сауда - бұл халықаралық тауар-ақша қатынастарының сферасы, дүние жүзіндегі барлық елдердің сыртқы саудасының жиынтыгы.
Халықаралық сауданың мәнін ашу үшін оның формаларын 1-схемадан көруге болады.
Халықаралық сауданың формалары төмендегідей жіктеледі:
аукциондар және аукциондық сауда;
биржалық сауда;
халыкаралық көрмелер мен жәрмеңкелер;
машиналар мен құрал-жабдықтардың арендасы;
қарама-қарсы сауда;
шекаралық сауда.
Енді осы формалардың әрқайсысына сипатгама берейік: Аукцион дегеніміз алдын ала көруге қойылган тауарларды белгілі бір уақытта, белгіленген орында сату формасы.
Компенсациялық келісімдер –алынған несиені өтеу үшін ақшалай есеп айырысудың орнына тауар ұсыну келісімі.
Шекаралық сауда –сауда төлем және жыл сайынғы қарар туралы келісімнің негізінде көрші мемлекеттердің шекаралас аудандарының сауда ұйымдары мен фирмалары жүзеге асыратын халықаралық тауар алмасу түрі.
Мысалы, Қазақстанның Қытаймен шекаралас тұрған Жаркент қаласында осындай сауда жүзеге асырылады, яғни қазақстандық және қытайлық саудагерлер осы жерде экспорт-импорт операцияларын жүзеге асырады.
Халықаралық сауда субъектілері.
Саудада негізгі операцияларды бірнеше субъекттер қамтамасыз етеді. Соның ішінде брокерлік сауданы атауға болады.
Брокер - сауда делдалы, ол сату-сатып алу келісімдеріне белгілі бір жақ ретінде қатыспайды, тек қана қызығушы екі жақ —сатушы мен сатып алушы арасындағы байланысты қамтамасыз етеді,
Брокер бір реттік тапсырма негізінде және өз клиенттерінің инсгрукциялары шегінде әрекет жасайды.
Қызметі үшін брокер келісімге қатыскан бір жақтан (өз клиентінен) брокеридж деп аталатын сыйақы алады.
Брокеридж келісімі құнынын белгілі бір проценті мөлшерінде беріледі.
Брокердің негізгі артықшылығы - келіссөз жүргізу барысында брокер өз клиеитінің атын жасыруына, яғни конфеденциалдықты сақтауына болады.
Сондықтан кейбір клиенттердің брокерді делдал етіп алу себебі —олар өз операцияларының кең таралмауын, яғни жасырын болуын қамтамасыз етеді.
Брокер делдалдықпен қатар басқа қосымша қызметгерді де көрсетеді, мысалы, нарықты зерттеу, жарнама жөніндегі ақпараттар, несие беру. Брокер қызметін жеке адамдар, фирмалар мен үйымдар жүргізеді.
Дилер - өз атынан және өз есебінен тауарларды қайта сатумен айналысатын жеке тұлға немесе фирма.
Дилердің пайдасы тауарларды сатқан және сатып алған бағалардың айырмасынан тұрады. Тауарларды өткізу жүйесінде дилер өз қызметінде соңы тұтынушыларға жақын болады.
Тауар және қор биржаларындағы делдалды маклер деп атайды.
Коммивояжер - бұл сауда өкілеттілігін жүзеге асыратын сауда кәсіпорының қызметкері.
Коммивояжер кәсіпорынмен жедел немесе жедел емес еңбек келісімдері негізінде әрекет етеді. Коммивояжердың функциясы - белгілі бір аумақта кәсіпорын тауарларының өткізілуін қамтамасыз ету. Коммивояжер өнімге деген тапсырысты жинап, сатып алушылар шеңберін құрады, бұл кезде ол келісім жасауга өкілетті емес. Өз қызметі үшін коммивояжер не тұрақты еңбекақы алады, немесе орындалған тапсырыстар сомасынан алынған процент мөлшерінде сыйақы алады.
Атент, коммивояжер, дилер сияқты делдардардан коммивояжердың айырмашылығы - ол жеке тұлға да, коммерсант та болып әрекет етпейді. Ол саудалық тіркеуте кірмейді.
Комиссионер - сауда келісіміндегі делдал; белгілі мелшердегі сыйлық үшін, комитент пайдасы үшін соның есебінен, бірақ өз атынан делдалдық жасайтын адам.
Тауар нарығында тауарды сату (айырбастау немесе сатып алу) кезінде комиссионер оның меншік иесі бола алмайды.
Комиссионердің табысы - көрсеткен қызметі үшін комитент тарапынан берілетін комиссиялық сыйақы (бонус).
Бонус - бұл көрсетілген комиссиялық қызметтер үшін төленегін комиссиялық сыйақы. Бонус мөлшері сатылған (айырбасталған немесе сатып алынған) тауарлардың құнына қатысты процентпен - анықталады және мыналарға қатысты өзгеріп отыруы мүмкін:
тауардың күйіне қатысты;
оған деген сұранысқа;
сату каналдарына (дүкен немесе тікелей сату арқылы);
комиссиялық келісімдерр деген сұраныс пен ұсынысгың
арақатынасына;
комиссионерлер арасындағы бәсеке деңгейіне.
Бонустың нақты мөлшері мен есептеу жолдары комиссиялық келісімдерде анықталады.
Консорциум - бірнеше банк немесе өнеркәсіп кәсіпорындарының арасындағы бірлесіп заемдарды, акцияларды, облигацияларды орналастыру, кең ауқымдағы қаржылық немесе коммерциялық операцияларды жүргізу, ipi өнеркәсіп құрылысын жүзеге асыру, өнім өндіруді ұлғайту мақсатындағы уақытша келісім.
XIX ғасырдың аяғында - XX ғасырдың басында қосымша пайда табу мақсатында заемдар мен бағалы қағаздарды тиімді түрде орналастыруды жүзеге асыратын бірнеше банктердіқ банкирлер үйінің және қаржыландыру қоғамдарының бірлестігі түрінде әрекет етті. Қазіргі танда халықаралық консорциумдар өте кең түрде дамуда, оларды ipi шаруашылық жобаларды жүзеге асыру мақсатында кәсіпорындар (фирмалар) құрған.
Консорциум ұйымы қатысушылар арасындағы келіссөз (келісім) арқылы ашылады.
Консорциумға кіретін қатысушылар өзінің заңдылық және шаруашылық еркілдігін сақтайды, бірақ консорциум мақсатына қатысты қызмет бөлігінде олар бірлесе отырып сайланған жетекшіге (басқарушыға) бағынады.
Консорциум лидері басқа мүшелердің оған берген өкілеттілігі шегінде әрекет етеді. Халықаралық саудада консорциум тапсырыстарды алуда бірлескен күрес жүргізу үшін және оларды бірлесе отырып орындау үшін құрылады.
Консорциум тапсырыс беруші адам алдында бірлескен жауапкершілікте болады.
Консорциумға қатысушы көп жағдайда өзінің тапсырыстагы 10% үлесі шегінде мүліктік жауапкершілікте болады, ал қалған сома басқа қатысушылардың тапсырыстағы үлесі бойынша өзара пропорциональды түрде бөлінеді.
Сауда үйі - күрделі құбылыс болып табылады. Сондықтан оның мәнін ашу үшін ең алдымен оның ерекшеліктері мен негізгі мақсатына тоқталып ету керек:
1) ipi сауда ұйымының типі, оның негізгі ерекшеліктеріне мыналар жатады:
тауар өндірісі сферасына белсенді түрде ену;
өндіріс ;кооперациясын ұйымдастыру,
несие-қаржы операцияларына қатысу.
Дүние жүзінде қызмет ететін сауда үйлерінің негізгі мақсаттарына жатагындар:
делдалдық операцияларды концентрациялау есебінен сыртқы экономикалық қызметті белсенді түрде жүргізу;
дүниежүзілік тауар нарықтарының өзгермелі конъюнктурасына жедел турде жауап қайтару;
өндірісті ұйымдастьгру және бәсекелестік кабілеті бар тауарларды өткізу;
ұсақ және орташа фирмаларды біріктіру және олардың өткізу қызметін қаржыландыру,
айналым шығындарын, маркетингтік зерттеу мен жарнама құнын төмендету.
Сауда үйлері акционерлік қоғам және жауапкершілігі шектеулі серіктестік формаларында кұрылады.
Сауда үйлері және басқа шаруашылық субъектілері арасындағы байланыстың негізгі формаларына мыналар жатады: агенттік келісімдер; ынтымақтастық жөніндегі келісімдер; сату-сатып алу контрактілері, консигнациялык; келісімдер және т.б.
Сауда үйлері өз қызметін белгілі бір тауар тобы шеңберінде шектемейді, олар тиімділігі және өзара есеп айырысуы бойынша өзара байланысқан келісімдердің толық кешенін жүзеге асырады.
2) брокерлік фирма, ол өз есебінен немесе белгілі бір тауарлардың саудасымен айналысатып өндіруші, тұтынушы немесе басқа тұлғалар есебінен нақты тауарлар бойынша келісімдер жүргізумен айналысады.
Көптеген сауда үйлері сонымен бірге саудагерлерден тапсырма алады және фьючерстік биржада өздері келісімдер жүргізеді.
Бас жабдықтаушы - өнеркәсіптік, инфрақұрылымдық және басқа да объектілерді салу кезінде технологиялық құрал-жабдықтардың толық комплектісін құрылыс ауданына жеткізіп беретін фирма тапсырыс берушінің тапсырмасы бойынша, ең басты жеткізуші келісім бойынша жеке машиналарды жеткізіп беру үшін басқа кәсілорындарды немесе фирмаларды жұмсайды. Ондай жеткізушілерді субжабдықтаушылар деп атайды.
Субжабдықтаушылардың тапсырмаларды орындаған-орындамағанына қарамастан, тапсырыс беруілі алдында бас жабдықтаушы жауап береді.
Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы
Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі дамуы өзара бағыныштылық және өзара араласу процесінің күшейген кезеңінде жүріп жатыр. Қазақстан Республикасының геосаяси орны, жалпы шекарасы, басқа аймақтармен байланыс жасайтын көлік қатынасы, сондай-ақ бай табиғи ресурс қуаты өндірістік өнеркәсіпті кооперациялауға, біріккен кәсіпорындар ұйымдастыруға, агроөнеркәсіптік кешендердің қызметінің дамуына алғы шарттар жасайды. Айта кететін жәйт, жаңа жағдайда бұрынғы одақ мемлекеттерінің арақатынасындағы стиль де өзгерді. Қазақстан ТМД елдері мен сауда-экономикалық байланыстарында дүниежүзінде белгіленген сауда-құқықтық негіздеріне, сауда және тариф жөніндегі бас ассоциация ұйымының принциптеріне сүйенеді. Саудадағы әр түрлі лицензия түрінде квота, баж салығы, т.б. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.