Экологиялық таза тамақ өнімі өндірісінің экологиялық-экономикалық тиімділігі (Оңтүстік Қазақстан облысы материалында)

КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ҚОРЫТЫНДЫ
ДИССЕРТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША
ЖАРИЯЛАНҒАН ЕҢБЕКТЕР ТІЗІМІ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Сапалы тамақ өнімдерін өндіру – нарықтық шаруашылықтың кезек күттірмейтін элементі болып табылады. Ол шаруашылық салалары мен халықтың қажеттілігін қанағаттандырудағы экономикалық қатынастардың негізін құрайды. Сондықтан тамақ өнімдері мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігін, тамақ өнімдерін тұтыну сұранысын қамтамасыз етеді.
Сапалы өнімдерді өндіру Қазақстан Республикасының Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіру мүмкіндіктерін айқындайтын және әлемдік нарықтағы бәсекелік қабілетін арттыратын маңызды факторлардың бірі. Қазіргі кезде елімізде Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіруге дайындық жұмыстары жүргізілуде, бұл орайда отандық өнімдердің сапасын арттыру алдыңғы кезектегі мәселеге айналды.
Қазақстан Республикасының 2007–2024 жылдарға арналған тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасында жаңа және экологиялық қауіпсіз технологияларды пайдалану арқылы – өмір сүру сапасының деңгейін арттыруға ерекше мән берілген. Атап айтқанда, ел экономикасына жоғары технологияларды белсенді енгізу нәтижесінде экономикалық жетістіктерге, ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыруға, экологиялық қауіпсіз технологияларды пайдалануға, сондай-ақ ұлтты сауықтыру үшін тамақ өнімдерін қатаң бақылауға, халықтың жан басына шаққандағы табиғи шырындар мен сүт өнімдерін ұлғайтуға, ішкі нарықтағы тамақ өнімдерінің сапасын бақылауды күшейтуге ерекше көңіл бөлу қажеттілігі айтылған.
Біз бұған өз экономикамыздың бәсекелік қабілеттілігін арттыратын экологиялық таза технологияны қолдану нәтижесінде алынатын экологиялық таза өнімдер арқылы халықтың орташа өмір сүру деңгейінің өсуіне, генетикалық ауытқулардың азаюына, иммунитеттің нығаюына, кәсіпорындардың қосымша пайда табуына, денсаулықты қалпына келтіру шығындарын азайтуға, соның нәтижесінде еңбекке қабілеттілікті арттыруға қол жеткізе аламыз.
Соңғы он жылдықта шет мемлекеттерде қазіргі жаңа технология бойынша минералды тыңайтқыштар қолданылмаған қоспасыз, табиғи шикізаттан алынатын, экологиялық таза аймақтарда өсірілетін экологиялық таза тамақ өнімдерді өндіретін саланы дамытуға баса назар аударуда.
Еуропада 2005 жылы экологиялық таза өнімдердің нарықтағы үлесі бұрынғы 5-тен – 10 пайызға дейін артты. Еуропа елдерінде жыл сайынғы сауда көлемінің өсуі келесідей: Германияда – 5–15%, Данияда, Швеция және Швецарияда – 30–40%. Келтірілген мәліметтерден көрінгендей, Батыс Еуропада экологиялық таза тамақ өнімдерін өндіру алдыңғы орында тұр. Мұнда экологиялық таза тамақ өнімін өндіретін кәсіпкерлерді мемлекеттік қолдау жүйесі жүзеге асырылады, сертификатталған экологиялық таза тамақ өнімдерін өткізудің ұтымды саясаты жүргізіледі.
ТМД мемлекеттерінде, оның ішінде Қазақстан Республикасында әзірге отандық кәсіпкерлік құрылым әлсіз дамыған: себебі мұнда қаражат, өндіріс қуаты жетіспейді және мемлекет тарапынан қолдау көрсетілмейді. Дегенмен де елімізде шет елдердегі сияқты экологиялық таза тамақ өнімдерін өндірумен айналысатын кәсіпкерлік құрылымдар бар. Бірақ мұндағы экологиялық таза тамақ өнімге қызығушылық қосымша пайда табу нысанына айналды.

1 Экологиялық таза өнім өндірісінің шетелдік тәжірибелері // «Ізденіс» Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігінің ғылыми журналы. – 2004. – № 4 (2). – 58–61 бб. – 0,3 б.т.
2 Экологиялық таза өнім өндірісінің экономикалық аспектілері // «Саясат» ақпараттық-аналитикалық журнал. – 2006. – № 1. – 53–55 бб. – 0,5 б.т.
3 Экологиялық таза тамақ өнімдерін өндірудегі сапа мен бәсекегеқабілеттілік // ҚазЭУ Хабаршысы. – Алматы, 2006. – № 4. – 180–184 бб. – 0,5 б.т.
4 Экологиялық таза жеміс – көкөніс өңдеу кластерін құру және қаржыландыру көздерін қалыптастыру // ҚазЭУ Хабаршысы. – Алматы, 2007. – № 2. – 267–272 бб. – 0,5 б.т.
5 Совершенствование механизма управления производством экологически чистой продукции // Бозор, Пул ва кредит Илмий-амалий журн. – Ташкент, 2007. – № 4 (119). – 62–63 бб. – 0,2 б.т.
6 Экономическое регулирование производства экологически чистой сельскохозяйственной продукции // «ХХІ ғасырдың басындағы ғылымның, білімнің және қоғамның тұрақты әлеуметтік-экономикалық даму проблемалары», М.О. Әуезов атындағы ОҚМУ 60-жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның Еңбектері. – Шымкент қ., 2003. – 76–78 бб. – 0,3 б.т.
7 Экологиялық таза өндіріс және экологиялық таза тамақ өнімінің теориялық дамуы // «Қазақстандық әлеуметтік-саяси, құқықтық және экономикалық қамтамасыз ету жолы», халықаралық ғылыми-теориялық конференциясы / Д.А. Қонаев атындағы Университет. – 2005. – 217–219 бб. – 0,4 б.т.
8 Қазақстандағы табиғи шырындар нарығын маркетингтік зерттеу // Халықаралық ғылыми-рактикалық конференция. «Әлемдік шаруашылық жүйесін жетілдірудегі орта азиялық елдердің мемлекетаралық интеграциялық байланыстарын модернизациялау», 27–29 сәуір / Х.А. Иассауи атындағы ХҚТУ. – Түркістан қ., 2006. – 408–411 бб. – 0,3 б.т.
9 Экологиялық таза тамақ өнімін өндіру мен тұтыну шарттары // «Индустриалды-инновациялық даму – Қазақстанның тұрақты экономикасының негізі» халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары /
М.О. Әуезов атындағы ОҚМУ. – Шымкент қ., 2006. – 221–224 бб. – 0,3 б.т.
10 Экологиялық таза өнім өндіруді жүзеге асырудағы экологиялық маркетингтің рөлі // Академик К.А. Шайбековтың 80-жылдығына арналған «Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет құру: мәселелер, тәжірибе, келешегі» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференциясы. ҚазГЗУ-дің Оңтүстік Қазақстан заңтану, қаржы және қаржы құқығы институты. – Шымкент, 2006. – 332–335 бб. – 0,3 б.т.
11 Повышение качества плодоовощной продукции – требование рынка // «Қазақстан аймақтарының тұрақты даму үлгісінің қалыптасуы» атты республикалық ғылыми-практикалық конференцияның Еңбектері, 23–25 желтоқсан. – Шымкент, 200. – 90–93 бб. – 0,3 б.т.
12 Тамақ өнеркәсібі маркетингінің ерекшеліктері // «Қазақстан аймақтарының тұрақты даму үлгісінің қалыптасуы» атты республикалық ғылыми-практикалық конференцияның Еңбектері, 23–25 желтоқсан. – Шымкент, 2002. – 93–95 бб. – 0,25 б.т.
13 Жерден мол өнім алу шаралары // «Оңтүстік Қазақстан білімі мен ғылымы», Республикалық ғылыми журнал. – Шымкент, 2002. – № 27. – 0,25 б.т.