Баға белгілеу факторлары
МАЗМҰНЫ:
1.1. Баға белгілеу факторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.2. Баға белгілеу тәртібі және оны жасау кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.3. Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері ... ... ... ..8
1.4. ТӨЦ кезеңдеріндегі баға саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
1.1. Баға белгілеу факторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.2. Баға белгілеу тәртібі және оны жасау кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.3. Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері ... ... ... ..8
1.4. ТӨЦ кезеңдеріндегі баға саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
МАРКЕТИНГТІҢ БАҒА САЯСАТЫ
1.1. Баға белгілеу факторлары
Баға – нарық реттеушісі, ол тауарлардың нақты түрлерін өндіруге мүмкіндік береді немесе тежейді, сұранысты шектейді немесе ұлғайтады, осылайша белгілі бір өнімнің өндірісі мен тұтынуына тікелей немесе жанама әсер етеді.
Баға – шығындарды талап етпейтін, ерекше күш - жігерсіз-ақ кіріс әкелетін маркетинг-микстің ең икемді элементі. Өткізу бағасын белгілеу және өзгерту – кәсіпорынның баға саясатын зерттей отырып, жасайтын маркетинг бөлімдерінің маңызды міндеті.
Баға жөніндегі маркетингтік шешімдерге мыналар жатады:
Бағаның төменгі және жоғарғы деңгейін;
Олардың фирма мақсаттарына;
Тауар сапасына;
Сұранысқа;
Бәсекелестердің баға саясатына;
ТӨЦ пен басқа факторларға байланысты өзгеруін анықтау, оңтайлы өткізу бағаларын белгілеу және жеңілдіктер жүйесін жасау.
Бағаға әсер ететін негізгі факторлар мыналар:
1. Өндіріс шығындары, яғни:
Тұрақты шығындар – өндіретін өнім көлеміне байланысты емес шығындар;
Айнымалы шығындар – өндіретін өнім көлеміне тікелей байланысты шығындар;
Жиынтық шығындар – тұрақты щығындар мен айнымалы шығындардығ қосындысынан тұрады.
2. Сұраныс – нарықтық бағаның өзгеруіне әсер ететін негізгі фактор. Егер тауарға деген баға өссе, сұраныс төмендейді. Ал, тауарға деген баға төмендесе, онда сұраныс артады. Бұл – сұраныс заңы деп аталады.
3. Тұрғындардың сатып алу қабілеті – олардың ақшалай табысына байланысты.
4. Ақша өрісінің жағдайы – тұтынушыларда бар ақша көлемі, инфляция деңгейі, оның серпіні, ұлттық ақша бірліктерінің, валюталық бағамдардың қозғалысы және тағы басқалары.
5. Бәсеке. Ол бағалық және бағасыз болып бөлінеді. Бағалық бәсеке – тауардың бағасын өзгерту арқылы бәсекелестік күрес жүргізу. Бағасыз бәсеке – тауар сапасын, оның ерекше қасиеттерін, қауіпсіздігін, сервисін, әсемділігі мен дизайнын және тағы басқа сипаттамаларын жақсарту арқылы жүргізетін бәсекелестік күрес.
6. Бағаларды мемлекеттік реттеу – шаруашылық субъектілердің баға саясаты көбінесе мемлекеттің бағаларды реттеу саясатына байланысты болады.
7. Тауар сапасы – жоғары сапа тауарларға жоғары баға қоюға мүмкіндік береді. Төмен сапалы тауарлар фирма беделін түсіріп, клиенттерді жоғалтуға, сату көлемінің азаюына әкеледі, сондықтан бұндай тауарларға тқмен баға тағайындалуы мүмкін.
8. Тасымалдаукөлемі – тасымалдау көлемі неғұрлым жоғары болса, тауардың әрбір данасына кететін шығындар соғұрлым аз болады да, бағаны төмендетуге мүмкіндік береді.
9. Сатушы мен сатып алушы арасындағы өзара қарым – қатынас – бағаның нақты мөлшері, белгіленген кезде қолданылатын жеңілдіктер үстеме баға деңгейі мен түрлері айқындалады.
10. Жеткәзу шарттары – транзиттік жеткізу кезеңінде тауарды жабдықтаушыдан тұтынушыға тікелей жатқызады.
1.1. Баға белгілеу факторлары
Баға – нарық реттеушісі, ол тауарлардың нақты түрлерін өндіруге мүмкіндік береді немесе тежейді, сұранысты шектейді немесе ұлғайтады, осылайша белгілі бір өнімнің өндірісі мен тұтынуына тікелей немесе жанама әсер етеді.
Баға – шығындарды талап етпейтін, ерекше күш - жігерсіз-ақ кіріс әкелетін маркетинг-микстің ең икемді элементі. Өткізу бағасын белгілеу және өзгерту – кәсіпорынның баға саясатын зерттей отырып, жасайтын маркетинг бөлімдерінің маңызды міндеті.
Баға жөніндегі маркетингтік шешімдерге мыналар жатады:
Бағаның төменгі және жоғарғы деңгейін;
Олардың фирма мақсаттарына;
Тауар сапасына;
Сұранысқа;
Бәсекелестердің баға саясатына;
ТӨЦ пен басқа факторларға байланысты өзгеруін анықтау, оңтайлы өткізу бағаларын белгілеу және жеңілдіктер жүйесін жасау.
Бағаға әсер ететін негізгі факторлар мыналар:
1. Өндіріс шығындары, яғни:
Тұрақты шығындар – өндіретін өнім көлеміне байланысты емес шығындар;
Айнымалы шығындар – өндіретін өнім көлеміне тікелей байланысты шығындар;
Жиынтық шығындар – тұрақты щығындар мен айнымалы шығындардығ қосындысынан тұрады.
2. Сұраныс – нарықтық бағаның өзгеруіне әсер ететін негізгі фактор. Егер тауарға деген баға өссе, сұраныс төмендейді. Ал, тауарға деген баға төмендесе, онда сұраныс артады. Бұл – сұраныс заңы деп аталады.
3. Тұрғындардың сатып алу қабілеті – олардың ақшалай табысына байланысты.
4. Ақша өрісінің жағдайы – тұтынушыларда бар ақша көлемі, инфляция деңгейі, оның серпіні, ұлттық ақша бірліктерінің, валюталық бағамдардың қозғалысы және тағы басқалары.
5. Бәсеке. Ол бағалық және бағасыз болып бөлінеді. Бағалық бәсеке – тауардың бағасын өзгерту арқылы бәсекелестік күрес жүргізу. Бағасыз бәсеке – тауар сапасын, оның ерекше қасиеттерін, қауіпсіздігін, сервисін, әсемділігі мен дизайнын және тағы басқа сипаттамаларын жақсарту арқылы жүргізетін бәсекелестік күрес.
6. Бағаларды мемлекеттік реттеу – шаруашылық субъектілердің баға саясаты көбінесе мемлекеттің бағаларды реттеу саясатына байланысты болады.
7. Тауар сапасы – жоғары сапа тауарларға жоғары баға қоюға мүмкіндік береді. Төмен сапалы тауарлар фирма беделін түсіріп, клиенттерді жоғалтуға, сату көлемінің азаюына әкеледі, сондықтан бұндай тауарларға тқмен баға тағайындалуы мүмкін.
8. Тасымалдаукөлемі – тасымалдау көлемі неғұрлым жоғары болса, тауардың әрбір данасына кететін шығындар соғұрлым аз болады да, бағаны төмендетуге мүмкіндік береді.
9. Сатушы мен сатып алушы арасындағы өзара қарым – қатынас – бағаның нақты мөлшері, белгіленген кезде қолданылатын жеңілдіктер үстеме баға деңгейі мен түрлері айқындалады.
10. Жеткәзу шарттары – транзиттік жеткізу кезеңінде тауарды жабдықтаушыдан тұтынушыға тікелей жатқызады.
МАЗМҰНЫ:
0.1. Баға белгілеу факторлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
0.2. Баға белгілеу тәртібі және оны жасау кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..5
0.3. Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері ... ... ... ..8
0.4. ТӨЦ кезеңдеріндегі баға саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
МАРКЕТИНГТІҢ БАҒА САЯСАТЫ
1.1. Баға белгілеу факторлары
Баға - нарық реттеушісі, ол тауарлардың нақты түрлерін өндіруге мүмкіндік береді немесе тежейді, сұранысты шектейді немесе ұлғайтады, осылайша белгілі бір өнімнің өндірісі мен тұтынуына тікелей немесе жанама әсер етеді.
Баға - шығындарды талап етпейтін, ерекше күш - жігерсіз-ақ кіріс әкелетін маркетинг-микстің ең икемді элементі. Өткізу бағасын белгілеу және өзгерту - кәсіпорынның баға саясатын зерттей отырып, жасайтын маркетинг бөлімдерінің маңызды міндеті.
Баға жөніндегі маркетингтік шешімдерге мыналар жатады:
Бағаның төменгі және жоғарғы деңгейін;
Олардың фирма мақсаттарына;
Тауар сапасына;
Сұранысқа;
Бәсекелестердің баға саясатына;
ТӨЦ пен басқа факторларға байланысты өзгеруін анықтау, оңтайлы өткізу бағаларын белгілеу және жеңілдіктер жүйесін жасау.
Бағаға әсер ететін негізгі факторлар мыналар:
1. Өндіріс шығындары, яғни:
Тұрақты шығындар - өндіретін өнім көлеміне байланысты емес шығындар;
Айнымалы шығындар - өндіретін өнім көлеміне тікелей байланысты шығындар;
Жиынтық шығындар - тұрақты щығындар мен айнымалы шығындардығ қосындысынан тұрады.
2. Сұраныс - нарықтық бағаның өзгеруіне әсер ететін негізгі фактор. Егер тауарға деген баға өссе, сұраныс төмендейді. Ал, тауарға деген баға төмендесе, онда сұраныс артады. Бұл - сұраныс заңы деп аталады.
3. Тұрғындардың сатып алу қабілеті - олардың ақшалай табысына байланысты.
4. Ақша өрісінің жағдайы - тұтынушыларда бар ақша көлемі, инфляция деңгейі, оның серпіні, ұлттық ақша бірліктерінің, валюталық бағамдардың қозғалысы және тағы басқалары.
5. Бәсеке. Ол бағалық және бағасыз болып бөлінеді. Бағалық бәсеке - тауардың бағасын өзгерту арқылы бәсекелестік күрес жүргізу. Бағасыз бәсеке - тауар сапасын, оның ерекше қасиеттерін, қауіпсіздігін, сервисін, әсемділігі мен дизайнын және тағы басқа сипаттамаларын жақсарту арқылы жүргізетін бәсекелестік күрес.
6. Бағаларды мемлекеттік реттеу - шаруашылық субъектілердің баға саясаты көбінесе мемлекеттің бағаларды реттеу саясатына байланысты болады.
7. Тауар сапасы - жоғары сапа тауарларға жоғары баға қоюға мүмкіндік береді. Төмен сапалы тауарлар фирма беделін түсіріп, клиенттерді жоғалтуға, сату көлемінің азаюына әкеледі, сондықтан бұндай тауарларға тқмен баға тағайындалуы мүмкін.
8. Тасымалдаукөлемі - тасымалдау көлемі неғұрлым жоғары болса, тауардың әрбір данасына кететін шығындар соғұрлым аз болады да, бағаны төмендетуге мүмкіндік береді.
9. Сатушы мен сатып алушы арасындағы өзара қарым - қатынас - бағаның нақты мөлшері, белгіленген кезде қолданылатын жеңілдіктер үстеме баға деңгейі мен түрлері айқындалады.
10. Жеткәзу шарттары - транзиттік жеткізу кезеңінде тауарды жабдықтаушыдан тұтынушыға тікелей жатқызады.
1.2 Баға белгілеу тәртібі және оны жасау кезеңдері
Кез келген нақты бір баға түрі бағалық элементтердің қалыптасу процесіне байланысты. Құрамдас элементтер бойынша тауардың бір данасының бағасы (Б) былай анықталады:
Б = Өқ + П+ ҚҚС + СҮ,
мұндағы: Өқ - тауардың өзіндік құны (тауар бірлігін өндіруге кеткен шығындар жиынтығы);
П - пайда;
ҚҚС - қосылған құнға салынатын салық мөлшері, оны мемлекет анықтайды;
Сү - делдалдың саудалық үстемесі, ол оның жеке шығындары, пайдасы және ҚҚС-нан тұрады.
Егер фирма акциздік тауарды өткізетін болса, онда тауар бағасы мынаған тең:
Б = Өқ + П+ А + ҚҚС + СҮ,
мұндағы: А - акциз, ол мемлекет арқылы белгілі бір мөлшерде алынады.
Сауда ұйымдарының үстемесі олардың жеке шығында - рына, тауар түрінің сапасына, ерекшеліктеріне және қажетті еңбек көлеміне қарай 10-50% аумағында тағайындалады.
Баға тағайындаудың кезеңдері:
1. Алдымен, баға қоюдың мәселелері мен мақсаты анықталып, соған байланысты бар және әлуетті нарықтар мен сегменттер талданады.
2. Екінші кезеңде баға тағайындауға әсер ететін факторлар талданады. Ең жоғары бағаны анықтауға мүмкіндік беретін тауарға деген сұраныс деңгейін білу қажет. Осы мақсатпен әр түрлі бағаларға қатысты сұраныс икемділігі анықталып, оңтайлы баға деңгейі табылады, сұраныс және тұтыну сәйкестілігінің графиктері салынады, бағалық емес факторлар әсері және тұтынушылар талғамының өзгеруі бағаланады. Сұраныс және икемділік коэффиценті жайлы ақпарат кәсіпорынның баға туралыдұрыс шешім қабылдауына көмектеседі. Көптеген азық-түлік тағамдары үшін сұраныстың баға мен тұтынушылар табысына тәуелділігі жоғары екені анықталды. Мысалы, Бахус ААҚ өндірген Дары природы атты шарап бағасының 1 теңгеге көтерілуі тек оның өткізу көлемінің азаюына ғана емес, тіпті осы өнім өндірісінің тоқтауына әкелді. Бұл оның бағалық икемділігінің жоғары екендігін көрсетеді. Сондықтан маркетолог мамандар тауарға қойыл - ған бағалардың әр түрлі деңгейлеріне сұранысқаншалықты әсер ететінін анықтауы қажет.
3. Баға белгілеудің келесі кезеңі тауардың ең төменгі бағасын сипаттайтын шығындар көлемін анықтауды көздейді. Мұның ыңғайын білу өзін-өзі ақтау нүктесін есептеуді, бәсекелестер шығындарын және мемлекеттің бағаға әсерін анықтауды талап етеді.
Шығындар құрамын бухгалтерлер Бухгалтерлік есептің қазақстандық cтандарттары негізінде есептеп шығарады. Кәсіпорындарда шығындар құрамын анықтаған кезде жоғарыдағы құжатпен қатар Өнім өндіру және оны сату шығындарының құрамы және пайданы қалыптастыру тәртібі туралы Ереже қолданылады.
Қазақстанда баға тікелей есептеумен (жұмсалған шығын тәсілімен) белгіленеді, ол барлық шығындарға пайданы қосып есептеуді көздейді. Мысалы, егер өнімнің толық өзіндік құны 100 мың тг, ал жылдық өнім шығару көлемі - 200 дана болса, тауардың өзіндік құны 500 тг құрайды
(100 мың тг: 200 дана). Шартты рентабельділік 30%-дан тұрады десек, тауар бірлігінің көтерме бағасы 650 тг болады
(500 тг+(500 тг х 30%: 100%).
Нарықтық экономикасы дамыған елдердің кәсіпкерлері кері калькуляция жүргізеді, яғни, оларда қалыптасқан нарықтық баға бойынша пайда мөлшерін емес, қажетті тауар санының өткізілу жылдамдығы мен мүмкіндігі бағаланады. Белгілі бір уақыт мерзімінде шығындарды біртіндеп өтеу мүмкіншілігі шығынсыздық нүктесі деген ұғымды туды - рады. Бұл жағдайда бағаның анықталуы шығынсыздық нүктесін, тұрақты және өзгермелі шығындарды табуға негізделеді.
4. Сонымен қатар бағалар деңгейіне өнімнің өзіндік құны мен бағасының құрамына қосылатын алымдар, салықтар және аударымдар әсер етеді. Олардың ішінде: ҚҚС, оның мөлшері 2001 жылдың шілде айына дейін өнімнің көтерме баѓасының 20%-ын құраған, ал шілде айынан бастап 16%-ын, 2004 ж. - 15%-ын құрады. Мүлік салығы кәсіпорын мүлкінің орташа жылдық құнының 1%-ын құрайды, жер салығы -
1 шаршы метр ауданға 35 теңгеден келеді.
Қазіргі кезеңде маркетинг бөлімдерінің негізгі міндеті нарықтағы барлық бәсекелестердің бағаларын зерттеп, олардың бағалық әрекеттерін және оған қайтаратын шараларды алдын ала дайындап, іске асыру болып табылады.
5. Бағаны есептеп шығарудың келесі бір кезеңі - баға белгілеудің әдісін таңдап, баға деңгейін анықтау. Тауардың ең төмен бағасы шығындармен, ал ең жоғары бағасы сұранысқа байланысты анықталады.
Фирманың бағалық стратегиясы осы шақта және болашақта бағаға қатысты дұрыс шешім қабылдаудың негізі болып табылады. Стратегиялық бағалық мақсаттар пайда мөлше - рін қалаулы нәтижелерге дейін өсіруге, болашақта нарық үлесін ұлғайтуға, нарыққа әсер ететін әр түрлі тетіктер мен тұтқаларды басқару үшін арнайы қаржы және уақыт резервіне ие болуына мүмкіндік береді.
6. Баға белгілеудің соңғы кезеңінде барлық ықтимал нұсқалардың ішінен тауардың өткізу бағасы аныќталады. Баға белгілеудің өзі бір өнер болып табылады. Өйткені ол өндірушінің мүддесінен шығып, нарықтың талаптарын, сұра - нысты, өндіріс шығындарын, бәсекелестер бағасын, мемле - кеттің баға саясатын, тауардың сапасы мен ерекше қасиет - терін және тағы басқа баға белгілеуші факторларды ескеруі тиіс. Фирма жеңілдіктер мен үстемелер шкаласын жасап шығарады және осы шкала нақты нарықтық жағдайға қарай өзгертіліп отырады.
1.3 Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері
Тәжірибеде баға белгілеудің мынадай мақсаттары қойылады:
· Нарықта қалуды қамтамасыз ету;
· Пайданы мейлінше молайту;
· Нарық үлесін жаулап алу;
· Тауар сапасы бойынша берілген нарықта жетекші (лидер) орынды алу.
Қазақстанның нарықтық қатынастарға өткен бастапқы кезеңінде көптеген фирмалардың баға белгілеудегі басты мақсаты - нарықта сақталып қалуды қамтамасыз ету болса, қазіргі жағдайда күнделікті ағымдағы пайданы мейлінше молайту мен нарық үлесін жаулап алу алға шықты.
Кәсіпорындардың экономикалық жағдайы жақсарса, баға белгілеудің де мақсаттары өзгереді. Ағымдағы пайданы молайту жаңа, беделді, стандартты емес тауарлар өткізілген кезде ғана баға белгілеудің мақсаты бола алады.
Егер нарықта бәсеке деңгейі едәуір жоғары болса, көбіне баға белгілеудің мақсаты - нарық үлесін жаулап алу деп қабылданады. Мұндай жағдайда бәсекелестік бағаларға ерекше көңіл бөлінеді. Бірақ, үнемі нарық жағдайларына бейімделіп отыру бағаны дифференциациялауды жояды.
Фирма белгілі бір көрсеткіштері бойынша нарық лидері болғысы келеді, бұл оның шығындарын азайтып, пайда табуға көмектеседі. Өнім сапасын жоғарылату көптеген шығын - дарды талап етеді, әйтсе де тұтынушы сапалы, озық тауарды жоғары бағамен сатып алуға әзір болғандықтан бұл шығынның орны тез толады.
Фирма басшылары бағаны есептеудің әдістерін таңдап, ең жоғары және ең төмен бағаның ықтималды деңгейін бекітеді. Бағалық стратегия шығынға, сұранысқа, бәсекеге, тауардың өмірлік цикл кезеңіне негізделіп, айқындалуы мүмкін.
Нарық түрін (типін) бағалау фирма стратегиясын жасаудағы нақты бір әдісті таңдауының маңызды шарты болып табылады. Нағыз бәсеке нарығы (полиполия) белгілі бір өнімді сатып алатын және сататын көптеген сатып алушылар мен сатушылардан тұрады. Мұндай нарықта ешбір сатушы, не болмаса сатып алушы күнделікті ағымдағы бағалар деңгейіне көп әсер ете алмайды. Сатушы нарықтық бағадан жоғары баға қоя алмайды, өйткені сатып алушы бұл тауарды төмендеу бағамен басқа бір сатушыдан сатып алуы мүмкін. Мұндай нарықта бәсекелестік баға белгілеу стратегиясын қолданған дұрыс болады.
Қазіргі экономикалық теорияда ... жалғасы
0.1. Баға белгілеу факторлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
0.2. Баға белгілеу тәртібі және оны жасау кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..5
0.3. Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері ... ... ... ..8
0.4. ТӨЦ кезеңдеріндегі баға саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
МАРКЕТИНГТІҢ БАҒА САЯСАТЫ
1.1. Баға белгілеу факторлары
Баға - нарық реттеушісі, ол тауарлардың нақты түрлерін өндіруге мүмкіндік береді немесе тежейді, сұранысты шектейді немесе ұлғайтады, осылайша белгілі бір өнімнің өндірісі мен тұтынуына тікелей немесе жанама әсер етеді.
Баға - шығындарды талап етпейтін, ерекше күш - жігерсіз-ақ кіріс әкелетін маркетинг-микстің ең икемді элементі. Өткізу бағасын белгілеу және өзгерту - кәсіпорынның баға саясатын зерттей отырып, жасайтын маркетинг бөлімдерінің маңызды міндеті.
Баға жөніндегі маркетингтік шешімдерге мыналар жатады:
Бағаның төменгі және жоғарғы деңгейін;
Олардың фирма мақсаттарына;
Тауар сапасына;
Сұранысқа;
Бәсекелестердің баға саясатына;
ТӨЦ пен басқа факторларға байланысты өзгеруін анықтау, оңтайлы өткізу бағаларын белгілеу және жеңілдіктер жүйесін жасау.
Бағаға әсер ететін негізгі факторлар мыналар:
1. Өндіріс шығындары, яғни:
Тұрақты шығындар - өндіретін өнім көлеміне байланысты емес шығындар;
Айнымалы шығындар - өндіретін өнім көлеміне тікелей байланысты шығындар;
Жиынтық шығындар - тұрақты щығындар мен айнымалы шығындардығ қосындысынан тұрады.
2. Сұраныс - нарықтық бағаның өзгеруіне әсер ететін негізгі фактор. Егер тауарға деген баға өссе, сұраныс төмендейді. Ал, тауарға деген баға төмендесе, онда сұраныс артады. Бұл - сұраныс заңы деп аталады.
3. Тұрғындардың сатып алу қабілеті - олардың ақшалай табысына байланысты.
4. Ақша өрісінің жағдайы - тұтынушыларда бар ақша көлемі, инфляция деңгейі, оның серпіні, ұлттық ақша бірліктерінің, валюталық бағамдардың қозғалысы және тағы басқалары.
5. Бәсеке. Ол бағалық және бағасыз болып бөлінеді. Бағалық бәсеке - тауардың бағасын өзгерту арқылы бәсекелестік күрес жүргізу. Бағасыз бәсеке - тауар сапасын, оның ерекше қасиеттерін, қауіпсіздігін, сервисін, әсемділігі мен дизайнын және тағы басқа сипаттамаларын жақсарту арқылы жүргізетін бәсекелестік күрес.
6. Бағаларды мемлекеттік реттеу - шаруашылық субъектілердің баға саясаты көбінесе мемлекеттің бағаларды реттеу саясатына байланысты болады.
7. Тауар сапасы - жоғары сапа тауарларға жоғары баға қоюға мүмкіндік береді. Төмен сапалы тауарлар фирма беделін түсіріп, клиенттерді жоғалтуға, сату көлемінің азаюына әкеледі, сондықтан бұндай тауарларға тқмен баға тағайындалуы мүмкін.
8. Тасымалдаукөлемі - тасымалдау көлемі неғұрлым жоғары болса, тауардың әрбір данасына кететін шығындар соғұрлым аз болады да, бағаны төмендетуге мүмкіндік береді.
9. Сатушы мен сатып алушы арасындағы өзара қарым - қатынас - бағаның нақты мөлшері, белгіленген кезде қолданылатын жеңілдіктер үстеме баға деңгейі мен түрлері айқындалады.
10. Жеткәзу шарттары - транзиттік жеткізу кезеңінде тауарды жабдықтаушыдан тұтынушыға тікелей жатқызады.
1.2 Баға белгілеу тәртібі және оны жасау кезеңдері
Кез келген нақты бір баға түрі бағалық элементтердің қалыптасу процесіне байланысты. Құрамдас элементтер бойынша тауардың бір данасының бағасы (Б) былай анықталады:
Б = Өқ + П+ ҚҚС + СҮ,
мұндағы: Өқ - тауардың өзіндік құны (тауар бірлігін өндіруге кеткен шығындар жиынтығы);
П - пайда;
ҚҚС - қосылған құнға салынатын салық мөлшері, оны мемлекет анықтайды;
Сү - делдалдың саудалық үстемесі, ол оның жеке шығындары, пайдасы және ҚҚС-нан тұрады.
Егер фирма акциздік тауарды өткізетін болса, онда тауар бағасы мынаған тең:
Б = Өқ + П+ А + ҚҚС + СҮ,
мұндағы: А - акциз, ол мемлекет арқылы белгілі бір мөлшерде алынады.
Сауда ұйымдарының үстемесі олардың жеке шығында - рына, тауар түрінің сапасына, ерекшеліктеріне және қажетті еңбек көлеміне қарай 10-50% аумағында тағайындалады.
Баға тағайындаудың кезеңдері:
1. Алдымен, баға қоюдың мәселелері мен мақсаты анықталып, соған байланысты бар және әлуетті нарықтар мен сегменттер талданады.
2. Екінші кезеңде баға тағайындауға әсер ететін факторлар талданады. Ең жоғары бағаны анықтауға мүмкіндік беретін тауарға деген сұраныс деңгейін білу қажет. Осы мақсатпен әр түрлі бағаларға қатысты сұраныс икемділігі анықталып, оңтайлы баға деңгейі табылады, сұраныс және тұтыну сәйкестілігінің графиктері салынады, бағалық емес факторлар әсері және тұтынушылар талғамының өзгеруі бағаланады. Сұраныс және икемділік коэффиценті жайлы ақпарат кәсіпорынның баға туралыдұрыс шешім қабылдауына көмектеседі. Көптеген азық-түлік тағамдары үшін сұраныстың баға мен тұтынушылар табысына тәуелділігі жоғары екені анықталды. Мысалы, Бахус ААҚ өндірген Дары природы атты шарап бағасының 1 теңгеге көтерілуі тек оның өткізу көлемінің азаюына ғана емес, тіпті осы өнім өндірісінің тоқтауына әкелді. Бұл оның бағалық икемділігінің жоғары екендігін көрсетеді. Сондықтан маркетолог мамандар тауарға қойыл - ған бағалардың әр түрлі деңгейлеріне сұранысқаншалықты әсер ететінін анықтауы қажет.
3. Баға белгілеудің келесі кезеңі тауардың ең төменгі бағасын сипаттайтын шығындар көлемін анықтауды көздейді. Мұның ыңғайын білу өзін-өзі ақтау нүктесін есептеуді, бәсекелестер шығындарын және мемлекеттің бағаға әсерін анықтауды талап етеді.
Шығындар құрамын бухгалтерлер Бухгалтерлік есептің қазақстандық cтандарттары негізінде есептеп шығарады. Кәсіпорындарда шығындар құрамын анықтаған кезде жоғарыдағы құжатпен қатар Өнім өндіру және оны сату шығындарының құрамы және пайданы қалыптастыру тәртібі туралы Ереже қолданылады.
Қазақстанда баға тікелей есептеумен (жұмсалған шығын тәсілімен) белгіленеді, ол барлық шығындарға пайданы қосып есептеуді көздейді. Мысалы, егер өнімнің толық өзіндік құны 100 мың тг, ал жылдық өнім шығару көлемі - 200 дана болса, тауардың өзіндік құны 500 тг құрайды
(100 мың тг: 200 дана). Шартты рентабельділік 30%-дан тұрады десек, тауар бірлігінің көтерме бағасы 650 тг болады
(500 тг+(500 тг х 30%: 100%).
Нарықтық экономикасы дамыған елдердің кәсіпкерлері кері калькуляция жүргізеді, яғни, оларда қалыптасқан нарықтық баға бойынша пайда мөлшерін емес, қажетті тауар санының өткізілу жылдамдығы мен мүмкіндігі бағаланады. Белгілі бір уақыт мерзімінде шығындарды біртіндеп өтеу мүмкіншілігі шығынсыздық нүктесі деген ұғымды туды - рады. Бұл жағдайда бағаның анықталуы шығынсыздық нүктесін, тұрақты және өзгермелі шығындарды табуға негізделеді.
4. Сонымен қатар бағалар деңгейіне өнімнің өзіндік құны мен бағасының құрамына қосылатын алымдар, салықтар және аударымдар әсер етеді. Олардың ішінде: ҚҚС, оның мөлшері 2001 жылдың шілде айына дейін өнімнің көтерме баѓасының 20%-ын құраған, ал шілде айынан бастап 16%-ын, 2004 ж. - 15%-ын құрады. Мүлік салығы кәсіпорын мүлкінің орташа жылдық құнының 1%-ын құрайды, жер салығы -
1 шаршы метр ауданға 35 теңгеден келеді.
Қазіргі кезеңде маркетинг бөлімдерінің негізгі міндеті нарықтағы барлық бәсекелестердің бағаларын зерттеп, олардың бағалық әрекеттерін және оған қайтаратын шараларды алдын ала дайындап, іске асыру болып табылады.
5. Бағаны есептеп шығарудың келесі бір кезеңі - баға белгілеудің әдісін таңдап, баға деңгейін анықтау. Тауардың ең төмен бағасы шығындармен, ал ең жоғары бағасы сұранысқа байланысты анықталады.
Фирманың бағалық стратегиясы осы шақта және болашақта бағаға қатысты дұрыс шешім қабылдаудың негізі болып табылады. Стратегиялық бағалық мақсаттар пайда мөлше - рін қалаулы нәтижелерге дейін өсіруге, болашақта нарық үлесін ұлғайтуға, нарыққа әсер ететін әр түрлі тетіктер мен тұтқаларды басқару үшін арнайы қаржы және уақыт резервіне ие болуына мүмкіндік береді.
6. Баға белгілеудің соңғы кезеңінде барлық ықтимал нұсқалардың ішінен тауардың өткізу бағасы аныќталады. Баға белгілеудің өзі бір өнер болып табылады. Өйткені ол өндірушінің мүддесінен шығып, нарықтың талаптарын, сұра - нысты, өндіріс шығындарын, бәсекелестер бағасын, мемле - кеттің баға саясатын, тауардың сапасы мен ерекше қасиет - терін және тағы басқа баға белгілеуші факторларды ескеруі тиіс. Фирма жеңілдіктер мен үстемелер шкаласын жасап шығарады және осы шкала нақты нарықтық жағдайға қарай өзгертіліп отырады.
1.3 Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары және әдістері
Тәжірибеде баға белгілеудің мынадай мақсаттары қойылады:
· Нарықта қалуды қамтамасыз ету;
· Пайданы мейлінше молайту;
· Нарық үлесін жаулап алу;
· Тауар сапасы бойынша берілген нарықта жетекші (лидер) орынды алу.
Қазақстанның нарықтық қатынастарға өткен бастапқы кезеңінде көптеген фирмалардың баға белгілеудегі басты мақсаты - нарықта сақталып қалуды қамтамасыз ету болса, қазіргі жағдайда күнделікті ағымдағы пайданы мейлінше молайту мен нарық үлесін жаулап алу алға шықты.
Кәсіпорындардың экономикалық жағдайы жақсарса, баға белгілеудің де мақсаттары өзгереді. Ағымдағы пайданы молайту жаңа, беделді, стандартты емес тауарлар өткізілген кезде ғана баға белгілеудің мақсаты бола алады.
Егер нарықта бәсеке деңгейі едәуір жоғары болса, көбіне баға белгілеудің мақсаты - нарық үлесін жаулап алу деп қабылданады. Мұндай жағдайда бәсекелестік бағаларға ерекше көңіл бөлінеді. Бірақ, үнемі нарық жағдайларына бейімделіп отыру бағаны дифференциациялауды жояды.
Фирма белгілі бір көрсеткіштері бойынша нарық лидері болғысы келеді, бұл оның шығындарын азайтып, пайда табуға көмектеседі. Өнім сапасын жоғарылату көптеген шығын - дарды талап етеді, әйтсе де тұтынушы сапалы, озық тауарды жоғары бағамен сатып алуға әзір болғандықтан бұл шығынның орны тез толады.
Фирма басшылары бағаны есептеудің әдістерін таңдап, ең жоғары және ең төмен бағаның ықтималды деңгейін бекітеді. Бағалық стратегия шығынға, сұранысқа, бәсекеге, тауардың өмірлік цикл кезеңіне негізделіп, айқындалуы мүмкін.
Нарық түрін (типін) бағалау фирма стратегиясын жасаудағы нақты бір әдісті таңдауының маңызды шарты болып табылады. Нағыз бәсеке нарығы (полиполия) белгілі бір өнімді сатып алатын және сататын көптеген сатып алушылар мен сатушылардан тұрады. Мұндай нарықта ешбір сатушы, не болмаса сатып алушы күнделікті ағымдағы бағалар деңгейіне көп әсер ете алмайды. Сатушы нарықтық бағадан жоғары баға қоя алмайды, өйткені сатып алушы бұл тауарды төмендеу бағамен басқа бір сатушыдан сатып алуы мүмкін. Мұндай нарықта бәсекелестік баға белгілеу стратегиясын қолданған дұрыс болады.
Қазіргі экономикалық теорияда ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz