Мағауия Абайұлы Құнанбаев еңбектері

Жоспар
Кіріспе

1 Өмірбаяны
2 Шығармашылығы
3 Поэманың идеялық мазмұнындағы құндылығы
4 «Медғат.Қасым» . романтикалық поэма.

Мағауия Абайұлы Абайдың бәйбішесі Ділдәдан туған кенже баласы. Жасында молдадан оқытқаннан кейін, Семейдегі Городское училищесіне орысша мектепке оқуға түсіреді, бірақ Мағауия екі-үш жыл оқығаннан кейін науқасқа шалдығып, ауылға қайтады. Осыдан кейін де әкесінің қасында жүріп, өздігінен ізденіп білімін толықтыра береді. Әкесінің ақындық қасиетін қадірлеп, өзі де ақындыққа беріледі. Мағауия әдебиет тарихында Абайлық дәстүрді бойына мол сіңірген ақын болып қалыптасты, нәзік лирикалық өлеңдер шығару, сюжетті поэмалар жазуды әкесі Абай ақынның өнегесінен алды.
Өмірінің соңы
Небәрі 34 жыл жасаған Мағауия шағын ғұмырында қазақ әдебиетіне мұра боларлық тамаша туындылар тастап кетті. 1904 жылы 14 мамырда қайтыс болған Мағауия Ақшоқы мекеніндегі Құнанбай бейітіне жерленді.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Мағауия Абайұлы Құнанбаев
(1870-1904)- ұлы ақын.
Өмірбаяны
Мағауия Абайұлы Абайдың бәйбішесі Ділдәдан туған кенже баласы. Жасында молдадан оқытқаннан кейін, Семейдегі Городское училищесіне орысша мектепке оқуға түсіреді, бірақ Мағауия екі-үш жыл оқығаннан кейін науқасқа шалдығып, ауылға қайтады. Осыдан кейін де әкесінің қасында жүріп, өздігінен ізденіп білімін толықтыра береді. Әкесінің ақындық қасиетін қадірлеп, өзі де ақындыққа беріледі. Мағауия әдебиет тарихында Абайлық дәстүрді бойына мол сіңірген ақын болып қалыптасты, нәзік лирикалық өлеңдер шығару, сюжетті поэмалар жазуды әкесі Абай ақынның өнегесінен алды.
Өмірінің соңы
Небәрі 34 жыл жасаған Мағауия шағын ғұмырында қазақ әдебиетіне мұра боларлық тамаша туындылар тастап кетті. 1904 жылы 14 мамырда қайтыс болған Мағауия Ақшоқы мекеніндегі Құнанбай бейітіне жерленді.
Шығармашылығы
Абайдың ақылының арқасында бірнеше поэма жазады. Ол жазғандары:
Еңлік-Кебек,
Абылай,
Медғат-Қасым.
Өз махаббаты үшін күресіп, құрбан болған Еңлік пен Кебекті келер заман жастарына үлгі етіп жырлайды. Еңлік-Кебек, Абылай поэмалары қолжазба күйінде қалып, оқушыларға таралмаған.
Медғат-Қасым поэмасының тақырыбы қазақтан жырақ, алыс елдерден, яғни Африка өмірінен алынған.Сол елді мекендеген адам қауымын реалистік шындық түрғысынан көрсетеді.
Осылайша поэзияның үлкен үлгісін шебер танытқан Мағауия осындай романтикалық поэманы қазақ әдебиетіне кіргізді. Сол кездегі өнерлі жастар осы поэманы жаттап алып, әнге қосты. Осыдан кейін де қазақ өмірінен алып, тағы бір поэма жазды. Ол Еңлік-Кебек жайындағы коспа поэма болды. Бұл поэмада Кеңгірбай бидің бейнесін шебер керсете білген. Еңлік-Кебектің өліміне себепкер биді кіналайды. Осылайша, образдарды бейнелеуде, өткеннің қараңғылығын сынауда адамгершілікті ең үлкен максат етіп қойған Мағауияның поэмасы өз уақытындағы бағалы еңбек болды.
М.О.Әуезовтің айтуынша, Мағауия бірнеше поэма жазған. Әйтсе де сақталғаны, көптен бері баспа жүзін көріп, оқырмандар жұртшылығына мәлім шығармасы - Медғат-Қасым.
Ақылбайдың Қисса Жүсіп поэмасы және қазақ әдебиетінде романтизм бағытының дамуымен байланысты Мағауияның Медғат- Қасымын атап өттік. Енді поэманың өзіне тоқталалық.
Медғат-Қасымның қысқаша мазмұны: Нил дариясы бойындағы Африка еліне Мұрат деген адам баю үшін Мысыр қаласынан кәсіп іздеп келеді. Оның Медғат деген ұлы, Ғазиза деген қызы болады және Мария деген бір қызды еншілес етіп алады. Мұраттың құлдары көп, соның ішінде әрі қайратты, әрі қайсар Қасым деген бір құлы бар. Бұл құлдың шешесін жас кезінде бай сатып алып, Қасымды өзіне бала етеді. Бірақ Медғат туған соң, оны құл орнына жұмсайды. Ержеткеннен кейін Қасым Марияны сүйіп, өзінің көңілін білдіреді. Мария Медғатпен әліптес болғандықтан, Қасымды менсінбейтіндігін айтып, оған теріс қарайды. Онымен қоймай, бұл әңгімені Медғатқа жеткізеді. Медғат Қасымды бұлқынның (насостың) астына отырғызып, жаза тарттырады. Қасым талып қалады. Алайда бұл жазадан аман құтылып, бірнеше күннен кейін Марияны өлтіріп, қашып кетеді. Бірнеше жыл өткеннен кейін Мұрат бай Мысырға көшпекші болады. Қасым сол кеткеннен үш жылдай қарақшы болып жүреді. Бұлардың көшейін деп жатқанын естіп, жол тосады да, Мұратты, Медғатты өлтіреді. Ғазизаны қолға түсіреді.
Ғазизаның Сәлім деген сүйген жігіті болады екен, бірақ Мұрат пен Медғат оны кедейсініп, Ғазизаны бермеген соң, ол бір аңшыға қосылып, аңшы болып кеткен. Енді соған хабар жетіп, барлық мергендер жиналып, Ғазизаны құтқармақшы болып келеді. Қасымның жолдастары арақ ішіп, мас болып, өзі ұйықтап жатқанда, Сәлімдер қамайды. Қасым Ғазизаны алып қашады. Сәлім артынан қуады. Бірақ Сәлімді Ғазиза танып, Қасымды тоқтатады. Қасым Ғазизаны Сәлімге береді. Поэма осымен аяқталады.
Поэманың идеялық мазмұнындағы бір құндылығы - Мұрат, Медғат сықылды құл иеленушілердің құлдарға көрсеткен ауыр азабын суреттеу. Поэмада Медғат пен Қасымның арасындағы қарым-қатынастан қожаның құлға деген мейірімсіздігі өте айқын көрінеді. Мұрат та, Медғат та өте қатал, өте мейірімсіз адам болып суреттеледі. Олар құлды адам деп санамайды. Олардың құлдарды қалай жазғырам десе де еріктері өздерінде. Бар байлық, бар игілігі құлдардың қолымен жасалып отырса да, ешбір жазықсыз Қасымды қатты жазаға бұйырады. Туысында бірбеткей, өжет Қасымды Медғат қылмысқа айдайды. Ақырында жас жігіт өмірден түңіледі. Мұрат та, Медғат та байлықты, сол байлықтан туған менмендікті ең жоғарғы нәрсе деп ұғады да, соны берік ұстайды. Сөйтіп, ақын құл иеленуші жауыз байдың типін жасайды.
Ақын поэмада Мұратты да, Медғатты да жамандықтың өкілі ретінде көрсетуді мақсат етіп қойған да, тілегін дұрыс орындап шыға алған. Поэманы оқығанда оқушылар Мұратты да, Медғатты да мейлінше жек көреді. Өйткені екеуінің де ойлайтыны - байлық пен менмендік. Сол жолға кімді құрбан етуге болса да тайынбайды. Олардың осы тәрізді іс-әрекеті оқушыларды өздеріне қарсы қояды.
Поэмада ерекше орын алатын қаһарман - Қасым. Автор Қасымды ұнамды кейіпкер етіп көрсетуді мақсат еткен. Оның кісі өлтіріп, қарақшы болып кетуін де, басқа қылмысты іс-әрекеттерін де автор өзінше дәлелдеп, соның бәріне жауапты Медғат екенін көрсетеді. Автор өзінің поэзиясында, бір жағынан, өткен кездегі құл мен қожаның арасындағы күресті көрсетпек болса, екінші жағынан, кекке-кек, қанға-қан деген ескі пікірді қолдайды. Әрине, соңғы пікірдің дұрыс та, теріс те жағы бар. Кекке-кек таптық тұрғыдан, отан тілегінен туса, ол күрес ел жауы, отан жауына қарсы күрес болмақ. Бірақ мұндағы кекке-кек мәселесі олай емес, сондықтан қазіргі тұрғыдан қарағанда, ондай күресті дәріптеуге болмайды.
Бірақ автордың көрсетіп отырған уақиғасы - өткен замандікі. Ол кезде басқа жолдың болуы да қиын және автордың мақсаты - өз мақсаты үшін күрескен өжет, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.