Бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Гуманитарлық ғылымдар факультеті

«Білім технологиялары» кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

«Білім технологиялары» кафедрасының

меңгерушісі п. ғ. д., доцент

Б. Т. Ортаев

Диплом жұмысы

Тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыру

5В010200- Мамандығы- «Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі»

ППМ-211 тобының студенті

Орындаған: Әсетова Мөлдір Жұмабекқызы

Ғылыми жетекші,

п. ғ. к., доцент: Рахмет Усенбек

Түркістан - 2016

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың мемлекетіміздің болашақ дамуына арналған «Қазақстан - 2050» бағдарламасында жоғарғы білімнің сапалылығы, адамсүйгіштігі және ғаламдануы арқылы мәдениет жасауға, интеграцияға ерекше мән бергені белгілі.

Еліміздің егемендік алуымен байланысты әлеуметтік - экономикалық салаларымыздың барлық жақтарында жаппай өзгерістер, жаңа бастамалар серпінді қадамдар жасалып жатыр. Білімнің мазмұны ғылымдардың өзара байланысы, өндіріс пен қоғамдық дамудың жаңару барысына тікелей ықпал жасайтындығын, осы тұста мектептің оқу - тәрбие үдерісінің пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастырылуы, ғылымдар жүйесінің бір арнаға тоғысуы, адамның интеллектуалдық өрісін байытумен бірге, бүкіл адамзаттық құндылықтар көзінің де бірлігін, жалпы ақиқат дүниенің біртұтас жүйе екендігі туралы ғылыми көзқаратың қалыптасуына мүмкіндік тудырады. «Келер ұрпақ алдында зор жауапкершлік жүгін арқалап келеміз», -деген сөзі ұстаз қауымына үлкен тапсырыстарды артып отыр. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдердің қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақтың бейнесімен көрінеді. Дүниежүзілік озық тәжиірбелерге сүйеніп, жаңа типті оқыту, яғыни әр баланың табиғи қабілетін дамыту керек үшін қолайлы жағдайлар жасап отырып, оны жан-жақты дамыту керек. Сонымен қатар халыққа Жолдауында ел дамуының негізгі кепілі - білім саласын ешуақытта назардан тыс қалдырған емес. Сондай - ақ, үлгерімі жоғары оқушылардың қолдау көрсетудің тімді жүйесін құру қажеттігін айтып өтті. «Мәңгілік Ел» стратегиясын қолдаушы да, жалғаушы да осы ұстаздар қауымы болмақ. Өйткені, мұғалімдер оқушыларға дұрыс бағыт-бағдар бере отырып еліміздің болашағын қалауға атсалушылар [1, 23б. ] .

Мектеп оқушылары жекеленген пәндерден алынған білімдерін тұтас біріктіріп қабылдай алмайды. Бұның басты себебі негізі, олардың бірне - бірімен байланыста, сабақтастықта қарастырылмайды. Осының нәтижесінде оқушыларда тұтас көзқарастың қалыптасуына қиындықтар туындап, белгілі бір жүйеге келе алмай отыр. Сондықтан да оқушы санасына табиғатына дұрыс түсінікті көзқарас қалыптастыру үшін мектептегі оқу үдерісінің пәндері арасындағы пәнаралық байланысты анықтап, ғылыми-әдістемелік деңгейде дұрыс пайдалана білу қажеттігі туады. Сонымен қатар баланың тұға болып қалыптасуына, дамуына бағытталған оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс бар екенін психологя ғылымы жеткілікті дәлелдеп оқыту арқлы оқушыны дамыту, бала дамуындағы оқытудың рөлін Л. С. Выготский анықтаған[2, 7б. ] .

Пәнаралық байланыстың жан - жақты педагогикалық тұрғыдан, әдістемелік жағынан қарастыруға, зерттеуге, ізденуге бұрынғыдан да зор көңіл бөлініп отыр. Бұл мәселені ең алғаш көтерген дидактиканың негізін салушы, чех педагогы Я. А. Коменский болды. Сонымен қатар бұл мәселе көрнекті педагогтар Англияда Джон Локктың (1632-1704), Швейцарияда И. Г. Песталоцидің(1746-1841), Францияда Ж. Ж. Руссоның (1712-1781) еңбектерінде де көтерілді. Кешегі кеңес дәуірінде М. А. Данилов, В. В. Давыдов, И. Д. Зверев, Р. Г. Лемберг, В. Н. Максимова, В. Н. Малахов, С. А. Рубинштейн, Д. Б. Эльконин сияқты атақты педагог, психолог ғалымдардың еңбектерінде көрініс тапты. Олар пәнаралық байланыс мәселесінің мәнін, құрылымын анықтап, әдіснамалық деңгейде түсіндірді.

Республикамызда пәнаралық байланысты зерттеп, өзіндік үлесін қосып, ой айтып түсінік қалыптастырған ғалымдарымыз біршама, мәселен: П. М. Иванов (1956), Қ. Мұханов (1967), С. Мұсабеков (1966), А. А. Бейсенбаева (1970), Р. Абасова (1991), С. В. Илларинов (1991), Ж. Ә. Шоқыбаев (2000) т. б.

ҚР-сы «Білім туралы» Заңында: білім беру мазмұнының ұғымына жеке адамның жан-жақты дамуын қалыптастыру үшін негіз болып табылатын білім берудің әр деңгейі білім беру жүйесінде көрсетіледі[3, 7б. ] .

Қазіргі таңда жас ұрпаққа білім мен тәрбие беруде халықтық педагогикаға қарай бағытталуы, ұлттық салт - саналарымыздың қайта түлеуі, оқушылардың ата - бабалар қалдырған бай мәдени мұраларына деген биік құрмет сезімімен жандандыру секілді маңызды мәселелердің барлығы да ана тілін оқыту ісін жетілдіруге келіп саяды. Бұл ұлт болып қалыптасуда, ұлттық сана-сезімімізді тәрбиелеуде әрине қажет-ақ мәселе.

Десек те, бастауыш мектепте, оның ішінде жеке пәндерді оқыту мәселелерінде білім беру үдерісін пәнаралық байланыс негізінде оқыту мәселесі төнірегінде педагогика ғылымының дамуында жинақталған жеткілікті бай мұра бар және оған бүгінгі таңға жинақталған библиографиялық, психологиялық және ғылыми-педагогикалық әдебиеттерге жасаған талдауларымызда көзіміз жетті.

Әйтсе де, оқыту үрдісін тиімді ұйымдастыру, жеке пәндер арасындағы ортақ мәселелерді, заңдылықтарды бір-бірімен өзара байланыста қарастыру, білім беру үдерісін пәнаралық байланыс негізінде оқыту мәселесі, оның ішінде бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыру мәселесі ғылыми проблема ретінде толық зерттеу объектісіне айналмай келеді.

Міне, осының салдарынан, педагогика ғылымының қазіргі даму деңгейі мен бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыруға деген практикалық қажеттілік арасында заңды қарама-қайшылық туындап отыр.

Ендеше, осы қарама-қайшылықты шешу біздің диплом жұмысымыздың негізгі мақсаты болып табылып, оның тақырыбын « Бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыру» деп таңдауға себеп болды.

Зерттеу жүмысының мақсаты:

Бастауыш сынып оқушыларын пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыруды теориялық тұрғыдан талдап, қорытып тиімді әдіс-тәсілдері туралы ұсыныстар айту.

Зерттеу міндеттері:

1. Бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық байланыс негізінде дүниетанымын қалыптастыру мәселесі төнірегінде психологиялық, педагогикалық және ғылыми-әдістемелік әдебиеттермен танысып, талдау жасау;

2. Пәнаралық байланыстың педагогикалық мәнін ашу. Бастауыш сынып оқушыларының оқу жұмысын пәнаралық байланыс тұрғысынан ұйымдастырудың педагогикалық ерекшеліктерін жолдарын, әдіс тәсілдерін анықтау.

3. Әдебиеттік оқу пәнін оқыту барысында пәнаралық байланыс негізінде оқушылардың дүниетанымын қалыптастырудың жинақталған оқыту технологиялары мен әдіс-тәсілдерін педагогикалық үдерісте тиімділігін тексеріп көру.

Зерттеудің нысаны: Бастауыш мектептегі оқу-тәрбие үдерісі.

Зерттеудің пәні: «Әдебиеттік оқу» пәнінің басқа пәндермен байланысы негізінде оқушылардың дүниетанымын қалыптастырудың жолдары, әдіс-тәсілдері.

Зерттеудің әдістері: байқау, бақылау, әңгімелесу, педагогикалық-психологиялық әдебиеттерге талдау жасау, мектеп құжаттарымен танысу.

Зерттеу базасы: Түркістан қаласы,

Диплом жұмыстың құрылымы:

Кіріспе, екі бөлім, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі, қосымшадан тұрады.

1 БАСТАУЫШ МЕКТЕПТІҢ ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫС НЕГІЗІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ДҮНИЕТАНМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың оқу жұмысын пәнаралық байланыс тұрғысынан ұйымдастырудың педагогикалық мәні

ХХІ ғасыр -білім, ғылым ғасыры болып отыр. Сондай -ақ жас ұрпаққа, жеткіншектерімізге жаңаша білім беру жолында түбегейлі өзгерістер туындап жүріп жатыр. Жалпы орта мектептердегі оқу білім беру ісі ізденіс жұмыстарымен тығыз байланыста болып, қазіргі заманауи дәуір жаңалығымен толықтырылуы тиіс.

Президентіміз «Қазақстан-2050» Стратегиясы-қалыптасқан мемлкеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауында «Бәскеге қабілетті дамыған мемлкет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Қазіргі әлемде жай ғана жаппай сауаттылық жеткіліксіз болып қалған. Сондайақ бабаларымыздың, жалпы барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауатттылығына да зор көңіл бөлу қажет. Ұрпақтарымыз қазіргі заманға бейімделген болу үшін бұл аса маңызды», деген болатын[4] .

Қазіргі заманның бастауыш сынып мұғалімі - дербес әрі сыни ойлай алатын, білімін жылдам өзгеріп тұратын әлеуметтік және кәсіби ортаға бейімдеп пайдалана білетін тұлға десек. Ал қоғамымыздағы өзекті мәселелерінің бірі - әлеуметтік, экономикалық құбылмалы жағдайларға бейімдеп өмір сүре білуге дайын болып, сонымен бірге оны өзгертуге қажетінше жақсартуға бейім ықпал ете алатын жан-жақты қабілетті жеке тұлғаны дайындап қалыптастыру. Мұндай тұлғаға заман талабына сай білімді, ұлытжанды, адамгершілігі жоғары болумен қатар бірінші орындағы басты қойылатын нақты шарттар шығармашыл, белсенді, әлеуметтік жауаптылықпен кәсіби сауаттылығы болуы шарт[5, 3б. ] .

Бұған орай мектеп оқушысының дамуында негізгі рөл болып табылады. Жеке тұлға ретінде баланың жан-жақты дамуы, өзіндік ой мен көзқарастың орнығуы мен ақыл ой-өрісінің жетістігі мектепте оқу барысында қалыптасады.

Сондықтан жоғарыдағы айтылған мәселелердің шешімі - оқыту үдерісінде пәнаралық байланыс негізінде ерекше педагогикалық маңызға мәнге ие болуда екендігі көрінеді.

Қазіргі кезде мектептегі қайта құру білім берудің мазмұнын жетілдіруді, ғылыми пәндердің өзара байланыста жүргізілуін талап ететіндігінде. Мектепте оқушылардың жекеленген пәндерденге қатысты алған білімдерін тұтас біріктіріп қабылдай алмайды. Олардың бір -бірімен байланыстылығы негізгі себебіп, олар бір-бірімен байланысты сабақтастықта қарастырылмайды. Осының нәтижесінде оқушыларда тұтас көзқарастың туындауына қиындық туғызады. Сондықтан да оқушы санасында дұрыс көзқарас қалыптастыру үшін мектептегі оқу үдерісіндегі пәндерің арасындағы пәнарлық байланысты анықтап, дұрыс пайдалана білу қажеттігі туады.

Бұл тұста мектепте оқу-тәрбие барысында оқу үдерісінің оқу пәндері пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастырылуы, ғылымдардың көзқарасының, жүйесінің, мақсаттарының бір арнаға тоғысуы, адамдардың интеллектуалы өрісін кеңейтумен қатар, жалпы адамзаттық құндылықтар көзінің де бірігуін, нақты ақиқат дүниенің бірегей біртұтас жүйеде екендігі туралы ғылыми көзқарастар қалыптасуыға мүмкіндік туғызады. Ізденіс жұмысын жүргізетін педагог-ғалымдардың нәтижеге жету, оның ғылыми құрал жабдықтарымен қарулану мен қатар түрлі әдіснамадан тиімді әдіс тәсілдерді саралап ала білунде екендгі түсіндіріледі [6, 98б. ] .

Ал, мектептегі тәжірибеде пәнаралық байланыстарды іске тәжірбие жүзінде жүзеге асыруда мұғалімдерге біршама қиындықтар туғызып отырғаны белгілі. Нақтырақ көрсеткенде, оқыту үдерісін тиімді ұйымдастыруда, жеке пәндер арасындағы ортақ қағидалар мен ұғымдарды сәйкестендіруде, зандылықтарды бір-біріне өзара сәйкестендіріп байланыстылық жасау, оқушыларға ізденушілік, танымдық, жігерлік қабілеттерін, іс-әрекеттерін, ой-өрісін, ойлау қабілетін дамытуда, алған білімдерін жинақтауда, тәжірибеде қолдана білуге үйретуде тағы басқаша мәселелерде дидактикалық тұрғыдан шешуді талап етеді.

Бірақ соңғы жылдарда пәнаралық байланыс өзекті мәселе ретінде көтерілгендігін байқатады. Дегенмен, жалпы оқу, білімде мектептер арасында бұл мәселе әлі толық өз шешімін таппағанын байқаймыз.

Пәнаралық байланысты мектеп мұғалімдері өз тәжірибелеріне сүйеніп жүргізеді, сондықтан да оқулық пен оқу құралдарындағы тапсырмаларда пәнаралық байланыстың жете қамтылуын жүйелі ойластыру қажет. Пәнаралық байланыс мәселесі кеше немесе бүгін ғана көтеріліп, сөз болып отырмағандығы белгілі.

Білім беру қазіргі заманғы ғылымының, мәдениеті, ғылыми-техникалық прогрестің дамуындағы деңгейіне сай болуының қажеттілігінде. Оқу баланың жалпы білім мазмұндағы ғылымдардың өзара көзқарасы мен байланысы, өндіріспен қоғамдық дамуы жаңару үдерісіне тікелей әсер ететіндігінде.

Пәнаралық байланыстардың классикалық педагогикада өзіндік қалыптасқан көзқарасының даму тарихының жасалған жолдары бар.

Қазіргі таңда да пәнаралық байланыс педагогика ғылымдарының өзекті мәселесі болып тұған уақытта оны жан - жақты зерттеп, тұжырымдаған біздер көрнекті философ, психолог, педагог еңбектеріне талқылау жасай келе оның ішінде философ В. М. Кедров адамның дүниетанымын қалыптастыруда жасаған әртүрлі оқу пәндерінің өзара байланыстырының әсерінің мәніне көз жеткізе тұжырымдаған.

Педагог В. М. Кедров өзінің жасаған ғылыми еңбектерінде пәнаралық байланысқа жаңаша әдістемелік тұрғыдан жасауды ұсынады. Оның көзқарасында пәнаралық байланыс бүгінге дейін мәселен бір ғылымда бір пән, керісінше бір пәнге бір ғылым ғана байланысып өзара сабақтасып қолданыста шектеліп қолданып, тәжірбиеде көрсетіп, ал қазіргі уақытта бір пәнге бірнеше пәнді, ғылымды өзара байланыстырып жан-жақты дамыта, қолданысқа енгізе бастағанын тұжырымдап көресетеді. Соныдықтанда ғылымның зерттеуінде бір пән тек өзіне сәйкестендірілген пәндермен ғана емес, қайта бірнеше өзге пәндермен байланыстыруға болатындығын дәлелдеп, тұжырымдады.

Зерттеушілердің көптеген ой-пікірлерінде педагогтардың немесе психологтардың пікірлерінен қарағанда, оқу пәндерін балалардың түрлі пәндердегі білімдер мен бірліктердің, бейімділіктерді жеке элементтердің арасындағы байланыстарға байқау және қабылдауы олардың сауаттылығын бір жүйеге бағыттайды, ақыл-ойын дамытуға серпіліс туғызады, танымдық қабілетіне шығармашылық мән береді.

Бұл орайда ХҮІ ғасырдан бері қарай пәнаралық байланысқа аса көңіл бөлген мынадай ұлы педагогтарды атауға болады: Я. А. Коменский (1592-1670), И. Ф. Гербарт (1776-1841), И. Г. Песталоций (1746-1827) ғалымдардың өмір сүрген дәуірлерінен бері қарай ғылымның педагогика саласында өзекті мәселесі қатарында пәнаралық байланыс негіздеріне аса назар тудырған.

Осы пәнаралық оқыту барыснда тұжырмадамаларда, Ұлы педагог Я. А. Коменский: «Өзара байланысы бар нәрселердің бәрі, сондай байланыс күйінде оқытылуы керек»- деп өз ойын білдірген.

Сонымен қатар XIX ғасырдың алпысыншы жылдары қоғамдық-педагогикалық қозғалыстың кең өріс алуына прогресшіл ойшыл педагогтар Л. Н. Толстой (1828-1910), А. И. Герцен (1812-1870), К. Д. Ушинский (1824-1870), Н. Г. Чернышевский (1828-1889) тағы басқа ғалымдар ғылыми тәжірбиелерімен, еңбектерімен өз көзқарастарын білдірді. [7, 22б. ]

Педагог-классик К. Д. Ушинский өзінің шығармашылық тәжірбиелік ғылыми еңбектерінде көптеген кітаптарын алға тартып мысалы, «Балалар әлемі», «Ана тілі», «Адам - тәрбиенің жемісі» т. б. пәнаралық байланыстың қолданыста дидактикалық тұрғыдан аса маңызды екендігін дәлелдеп тұжырымдаған.

Ол тұжырымдаманың психологиялык мәселелерін ашып, жан-жақты байланыстардың бірнеше түрін айқындады:

қарама-қарсылығы туралы;

ұқсастығы болуы;

уақыт және оны реті жағынан еске салу;

пайымдаушылық байланыстың болуы;

жүрек сезімі бойынша байланыс болуы;

өркендеу немесе ұғыну байланысының болуы.

К. Д. Ушинский өз ойындағы ғылым болмысына беретін білімдері мен идеяларна әлемде де және өмірдеде табиғи түрде қабысып, мүмкіндігінше кең құлашты байланыстыра көзқарас дарытуы керек деп есеп есептеген болатын.

К. Д. Ушинский сонымен бірге бізді қоршаған орта нақты қоғам барысында айқын, біртұтас және толық ұғымдар беріп, жақсы көзқарас қалыптастыруға көмектесу пәнаралық байланыстың, көзқарастың үлкен рөлін атап көрсеткен болатын.

Дүниетаным дегеніміз объективті дүниеге және ондағы адамның алатын орнына, адамның өзін қоршаған шындыққа және өзіне қатынасты туралы көзқарастар жүйесі, сонымен қатар осы көзқарастарға тәуелді адамдардың өмірлік позициясын, олардың сенімдері, мұраттары, таным және іс-әркет принциптері, құндылық бағдарлары.

Педагогика ғылымы оқушы тәрбиесінің мазмұнына енетін ғылыми дүниетанымды қалыптастыру мәселесін шешуде оның құрамды бөліктерін ажыратын қарайды. Педагогикалық ғылыми еңбектерде дүниетанымның төрт құрамды бөлігі көрсетіліп жүр. Олар: ғылыми білім жүйесі; дүниетаным; сенім; адам мұраты.

Білім объективтік дүниені бейнелейтін адам баласының мол тәжірибесі. Білім арқылы табиғаттың және қоғам құбылыстарының объективті жақтарын зерттейді, түсінеді, ұғады. Ғылыми білім қалыптасудың және дүниетанымды дамуының үлкен тірегі. Міне, осының нәтижесінде білім әр адамның көзқарасына, сеніміне айналады.

Дүниетаным жеке адамның табиғи және әлуметтік құбылыстарын түсіндіру туралы байымдауы, ой тұжырымы. Адамзаттың пайда болу тарихын түсіндіруде әр түрлі көзқарастардың бар екені мәлім. Мысалы, материалистер мұндай проблеманы ғылыми дүниетаным тұрғысынан дәлелдесе, ал дін ұғымының өкілдері тәңірдің қалауымен деп тұжырымдайды.

Сенім терең, тиянақты ойланып айтылатын идиялардың жиынтығы. Сенім жеке адам өмірлік позициясын беріктігін анықтайды, мінез-құлқын сипаттайды. Әр түрлі идия алам сенімінің негізгі, шындықты терең тану, оның соңынан еріп отыру.

Адам мұраты жете түсінудің жоғарғы кемелі, адам баласының жоғары мұрат-мақсаттары, өмірге ұмтылушылығы, талаптанушылығы. Мұрат айналадағы өмірді жетілдіруде және қоғамның әлуметтік-экономикалық үдеуін дамытуда адамның сезімін оятады.

Дүниетанымның қалыптасуы ұзақ және күрделі процесс, оның нәтижесінде жеке көзқарастар және сенім жүйесі дамиды, қалыптасады, олар жеке адамның әрекет жасауына басшылық болады. Дүниетаным прцессінде әр түрлі факторлар, мәселен, әлуметтік және микроорта мен тәрбие, жаппай ақпарат құралдарты т. б. әсере етеді. Олардың әрқайсысы іс-әрекеттеріне әр түрлі ықпал жасайды.

Жеке адамның өмірге, табиғатқа көзқарасының қалыптасу процесі дүниетаным идиясы элементтерін игеруден, яғни білімнің, ғылымның негіздерін және мінез-құлықтың белгілі нормаларын білу, оларды сақтай білуден басталады.

Дүниетанымдық білімін оқушылар дене ақыл-ой күшінің дамуына, білім деңгейіне сәйкес бірте-бірте игереді. Орыстың ұлы педагогы К. Д. Ушинский «Әрбір сыныптан, ең кіші сыныптан, бастап оқушылардың жасына қолайлы өзінің жинақталған көзқарасы болуы керек . . . Әрбір жыл сайын бұл көзқарастың тереңдетілуі, кеңеюі, толықтырылуы тиіс!», - деп жазды.

Қандай дүниетанымдық ұғымды бастауыш, орта, жоғары мектеп жасындағы балалардың меңгеруі керек?

Оқыту мен тәрбиенің әрбір кезеңінде дүниетанымдық білімнің мазмұны, терендігі және оларды оқушыларға түсіндіру мемлекеттік оқу және тәрбие бағдарламаларында қарастырылған. Оларда оқушылырдың жас ерекшеліктері және күрделі дүниетанымдық ұғымды игеру қабілеттері еске алынған.

Бастауыш сынып оқушылары дүние, табиғаттың құбылыстары, біздің еліміздегі, шетелдердегі қоғамдық және саяси өмір туралы, адамның табиғатпен өзара әрекеттесуі, қоғам өміріндегі оның іс-әрекеті туралы ғылыми білімнің бастапқы негіздерін игереді. Оқыту және тәрбие барысында отан, халық туралы, алдыңғы қатардағы адамдардың дүние жүзілік халықтардың бибітшілік және бақыты үшін күресі туралы оқушылардың түсінігі қалыптасады.

Оқушылардың ғылыми дүниетанымы жаратылыстану, математика, физика және гуманитарлық пәндерді оқу барысында дамиды, сонымен бірге олардың көзқарасы қоғамдық пайдалы және өнімді еңбек туралы қалыптасады, құқықтық санасы, азаматтық жауапкершілігі тәрбиеленеді. Дүниетанымның қалыптасуы оқытудың өмірімен тығыз байланысты, оқушыларды еңбек іс-әрекетіне тарту, яғни бұл дидактикалық және тәрбиелік жағдайлардың бірі.

Оқушылардың өмірлік жағдайларының қалыптасуы, әлуметтік тұрмыс және адамгершілік қалып, олардың практикалық іс-әрекетіне үлкен ықпал жасайды. Өйткені осы ортада әрбір оқушы өмір сүреді, тіршілік етеді. Бұлардың бәрі оқушылардың еңбегін, қоғамдық пайдалы іс-әрекеттерін дұрыс ұйымдастыруды талап етеді. Осындай тиімді олардың өмірлік тәжірибесі артады, іскерлігі және дағдысы дамиды.

Оқушылардың табиғат және қоғам туралы ғылыми білім шеңбері кеңейеді, тереңдейді, диаликтикалық ойлай білуі, табиғат пен қоғам дамуының заңдылықтарын дәлелдеп түсіндіре білуі қалыптасады. Олар жинақталған адамгершілік идияға төселу үшін өздерінше жете түсінуге, шыңдықты іздеуге, өздеріне және басқа адамдарға жоғары талап қоюға, барлық істерде әділетті, адал болуға тырысады.

Әр түрлі проблемаларды ( саяси, әдебт, ғылыми т. б. ) байымдау, талдау және оларға қорытынды жасауға саяси - идиялық, ғылыми-техникалық бағыттылықты басшылыққа алуды оқушыларға үйрету қажет.

Дүниетанымды қалыптастыруда оқытылатын құбылыстар мен процестерді ғылыми тұрғыдан түсіндіру керек. Мысалы, өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің даму ссебептері, бір түрдің жойылып кетуі, екіншісінің берік өмір сүруі көп жылдар бойы жұмбақ болып келеді. Атақты ағылшын ғалымы табиғат зерттеушісі Ч. Дарвиннің табиғи сұрыптау теорисы олардың себептерін ғылыми негізде түсіндірді.

Жеке адамның дамуына және мінез құлқында дүниетанымның рөлін баса айта келіп, А. С. Макаренко біз мектептерімізден әр уақытта, өз өмірінің әрбір кезеңінде өзінің бақыты үшін қобалжымай, дұрыс өлшем табатын, жігерлі, идиялы қоғам мүшелерін біріктіруіміз керек, -деді. Сондықтаң ғылыми дүниетанымның қалыптасуы тұтас педагогикалық процестің барлық салаларына ену керек. Оқыту және тәрбие жұмыстарының әр түрлі құралдарын, әдістері мен тәсілдерін жинақы пайдаланудың нәтижесінде оқушылардың ғылыми көзқарастары, сенімі және мұраты қалыптасады, табысты болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.