Шығындардың толық таратылуымен және өзгермелі шығындар бойынша өзіндік құнның калькуляциясы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Шығындардың толық таратылуымен және өзгермелі

шығындар бойынша өзіндік құнның калькуляциясы

1. Шығындардың толық тарату мен өзіндік құнды калькуляциялау әдісінің мағынасы және мәні.

2. Өзгермелі шығындар бойынша өзіндік құнды калькуяциялау

3. Екі әдістің пайда мөлшер әсерінің салыстрмалы талдауы.

1. Шығындардың толық тарату мен өзіндік құнды калькуляциялау әдісінің мағынасы және мәні.

Дәстүрлі отандық есеп үшін өндіру және сатумен байланысты кәсіпорынның барлық шығындарын өзіне енгізетін әдісін толық өзіндік құнның калькуляциясы әдісі деп атайды.

Жалпы алғанда есептің бұл жүйесі, әсіресе отардық тәжірибеде өндірістік есеп ретінде қолданылатыны туралы: Безруких П. С., Козлова Е. П., Парашутин В. Ф., Бабченко Т. Н., Радостовец В. К., Кондраков Н. П., Ткача В. И., Палий В. Ф., Сатубалдин С. С., Стукрв С. А. Новодворский В. Д. және басқа да көптеген ғалымдардың еңбектерінде жан - жақты зерттелген.

Калькуляциялаудың бұл жүйесін негізінен күрделі құрылымы бар ірі шаруашылық субъектілерінде қолданылады. Бұл әдістің мәні отандық кәсіби әдебиеттерінде өте жақсы зертелгеніне байланысты, біз оны қысқартылған нысанында қарастырамыз. Бірінші кезекте өндіріске кеткен шығындар есебінің кезеңдерін анықтайық.

Өнімнің өзіндік құнын клькуляуиялау мен шығындар есебінің техникасы мен әдістемесінің барлық айырмасына қарамастан, жалпы алғанда, олар экономикалық тұрғыдан «шығындар - өндіру - табыстар» қағидасын жүйелі түрде жүзеге асрыуға негізделген. Бұл процесс өзіндік құнды басқару мәселелерін шешуге, яғни өндірістің тиімділігін анықтауға, ресурстардың барлық түрлерін пайдалануын бақылауға, оларды үнемдеу резервтерін іздестіруге бағытталған. ШС өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаупроцесі негізінен келесі кезеңдерден тұрады:

калькуляциялау және шығындар есебінің обектілері бойынша калькуляциялық баптар шеңберінде бастапқы шығындарды жинау, топтастыру және талдау тексеру;
ақаудың түпкілік өзіндік құнын анықтау;
жанама өнім мен өндіріс қалдықтарын бағалау;
аяқталмаған өндірісті бағалау;
дайын өнім мен аяқталмаған өндіріс шығындарының арасын айыру;
өнім бірлігінің өзіндік құнын есептеу.

Шаруашылық субъектілерінде калькуляциялау процесі, өнімді сату мен өндіріс шығындарының есебін және жоспарлаудың жалпы әдістемесіе жасау үшін ұйымдастырылады. Ол өнімнің өзіндік құнын есептеудің әдістемелі біртұтастығын қамтамасыз ететін жалпы қағидаларды сақтауды және каькуляциялаудың мәліметтерін талдау үшін бар мүмкіндіктерді пайдалану, сондай - ақ кәсіпорынның жа және оның жекелеген ішкі өндірістік буындарының да жұмыстарын бағалауды талап етеді.

Онда қағидалар болып мыналар табылады:

ғылыми негізделген өндіріс шығындарының жіктемесі;
шығындар есебінің объектісін калькуляциялау және калькуляциялық бірліктерін белгілеу;
жанама шығындарды тарату әдісін таңдау;
кезеңдер бойынша шығындарды айыру;
өзіндік құнның калькуляциялық бірлігін есептеудің әдістерін таңдау.

Бұл жалпы қағдидалар жекелеген кәсіпорындарда өндірістің ерекшелігі мен саланың спецификасын (немесе өзгешелігін) ескере отырып айқындалады.

ШС - де болатын калькуляциялау процесінің негізгі міндеттері болып мыналар табылады:

жекелеген өнім (жұмыс, қызмет) түрлерінің бірліктерінің нақты өзіндік құнын анық есептеу;
шығындар нормативтері мен әрекет етуші нормаларды әсер ететін факторларды анықтау;
шығындарды алынған нәтижесімен салыстыру жолымен, кәсіпорынның да, жекелеген ішкі өндірістік құрылымның (өндіріс, цехтар, бөлімше, бригадалар) да жұмыс тиімділігін бағалау;
өнімнің өзіндік құнын төмендететін резервтерді анықтау және пайдалану т. б.

Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен өндірістік шығындар есебінің әдістері деп өнімнің калькуляциялық бірлігін есептеу үшін қолданылатын әдістер жүйесі түсіндіріледі.

2. Өзгермелі шығындар бойынша өзіндік құнды калькуяциялау

Қазіргі кезде бәсекелстік күрестің сипатты, әсіресе халықаралық нарықта, жаңа бағдардың негізінде көріне бастады. Осы бәсекелестің негізгі факторы - технологияның даму деңгейіне байланысты сонымен бірге, тауарлардың қозғалысында қарапайым, капиталдар мен қызмет көрсетулер де, сондай - ақ ақпараттармен алмасуында кездесетін бөгеттер де біртіндеп жойылуда. Бәсекелестік бүтін әлемдік сипатқа ие болып ол жаңа салдар ретінде күшейе түсуде. Осы орайда ШС бірінші кезекте өзінің өнімінің бағасына басты назарды аударуы керек.

Осындай бір шама күрделі деп санауға нарықтық процесте жекелеген тауар өндірушелер үшін дұрыс бағыт табу оңайға түспейді, сонымен бірге, өнімді өндіру мен сату көлемінің өзгерісі бір жағынан, олардың жалпы көлемінде тұрақты шығынның да өсу үлесі, екінші жағынан, әсерін тигізеді, яғни осының бәрі жиналып өнімнің өзіндік құнының әр қилы болуына ықпал етеді, демек бұның әсері табыста да байқалады. Осы тенденцияның біртіндеп күшейуіне байланысты жанама шығындарды тарату нәтижесінде бұрмаланбайтын және кез келген өндіріс көлемі кезінде шығарылған өнім бірлігінде өзгермейтін, бұйымды дайындау және оларды сатумен байланысты шығындарды туралы ақпаратқа, тауар өндірушілердің қажеттілігі артып отыр. Мұндай ішінара толық емес өндірістік өзіндік құн және маржиналдық табыс туралы мәліметтер түрінлегі ақпаратты сату бағасы мен бұйымның ішінара өзіндік құнының арасындағы айырманы-«директ-костинг» жүйесі береді.

Бұл жүйе туралы негізгі идеялар 1936 жылы американдық экономисттер Гаррисон Д. Ч мен Харрисон Джонатанның еңбектерінде де алғашқы рет жарық көрді. АҚШ-та іс жүзінде «директ-костингті» қолдана басталуы 1953 жылы американдық бухгалтерлер ассоциясында қауымдастығында осы әдісті жариялаған кезден бастап бастау алады.

«Директ-костинг» жүйесін тәжрибеде қолданудың бірінші кезеңдердің өзіндік құнға тек тікелей шығындары енгізілді, ал қалған, барлық жанама шығыстар есеп беру кезіндегі қортындысына жатқызылып, есептен шығады, яғни аталған шығын табыстан шегеріледі. Осыдан «Direct - Costing - System» жүйесінің аталуы келіп шықты.

Осы аталған әдістің құндылығы мынада, онда оның табыстың (1) шығыс пен шығындардың (2) және сатылған өнім көлемінің деңгейі (3) өзара байланысты екенін көрнекті түрде баяндап береді.

Сондықтан, біз тікелей шығындарға негізделген басқарушы есеп жүйесі ретінде «директ-костингтің» өзіне тән ерекшеліктерін және мәнін анықтаймыз, есептеу әдістемелерінің қалыптастырамыз, есептік жазулар сызбасын және басқа да мәселелерін зерттейміз.

3. Екі әдістің пайда мөлшер әсерінің салыстрмалы талдауы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.