Мұғалімдік мәдениет

І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Мұғалім мәдениеті
2.2 Қатынас жасау, тілдесу өнері
2.3 Мұғалімдік техника
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Бүгінгі жаһандану заманында жас ұрпаққа әлемдік стандартқа сәйкес білім беру мәселесі республикамызда ғылыми мұғалімдік тұрғыда ізденіспен әлемдік жинақталған тәжірибеге отандық қол жеткен табыстарды саралай отырып, ұлттық ерекшеліктерді ескере отырып тәрбиелеуді жаңаша ұйымдастырумен көкейкесті мәселе болып отыр. Біздің ең басты мақсатымыз сапалы білім, саналы тәрбие беру. Мұғалім өзіне жүктелген осы абыройлы міндетті жүзеге асыру жолында қолданатын қарым-қатынас, амал-тәсіл, әдістер құрамынан мәдениет елеулі орын алады.
Мәдениет- әдеп мәдениетін теориялық тұрғыдан сараптайтын философиялық ұғым. Мұғалімдік әдеп мәдениет ғылымының бөлігі болып табылады. Мұғалімдік әдеп – мұғалім әрбір нақты жағдайда оқушыларға тәрбиелік әсер етудің бірден-бір тиімді құралын қолданатын арнайы мұғалімдік іскерлік. Мұғалімдік әдепке оқушылар жүрегіне мұғалімдік жол табу деген анықтама беруге болады.

1.Атенова, З. Мектеп-білім тірегі: Ұстаз ұлағаты// Мектептегі сыныптан тыс
жұмыстар.- 2006ж.- № 9.
2.Әмзеев, Қ. Мұғалімдердің психикалық- білім беру нәтижелігін кепілі: Ұстаз ізденісі// 2006ж.
3.Бабамұратов, Д. Мұғалімдердің қадір-қасиетін бағалай білейік. Шүкірбекова, Ә // Түркістан.- 2005ж.
4. Бөлеев, Қалдыбек. Болашақ мұғалімдерді оқушыларға ұлттық тәрбие беруге кәсіби дайындау теориясы және практикасы.- Алматы: Нұрлы Әлем, 2004ж.
5.Бұзаубақова, К. Мұғалімнің инновациялық қалыптастыру Қазақстан мектебi.- 2007ж.
6.Жүніс, Н. Мұғалімнің кәсіби тілегі - білімді ұрпақ// Сынып жетекшісі.- 2005ж.
7.Қайдарова, А. Мұғалім тұлғасына талаптар// Бастауыш мектеп.- 2005ж.

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р

І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Мұғалім мәдениеті
2.2 Қатынас жасау, тілдесу өнері
2.3 Мұғалімдік техника
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе
Бүгінгі жаһандану заманында жас ұрпаққа әлемдік стандартқа сәйкес білім беру мәселесі республикамызда ғылыми мұғалімдік тұрғыда ізденіспен әлемдік жинақталған тәжірибеге отандық қол жеткен табыстарды саралай отырып, ұлттық ерекшеліктерді ескере отырып тәрбиелеуді жаңаша ұйымдастырумен көкейкесті мәселе болып отыр. Біздің ең басты мақсатымыз сапалы білім, саналы тәрбие беру. Мұғалім өзіне жүктелген осы абыройлы міндетті жүзеге асыру жолында қолданатын қарым-қатынас, амал-тәсіл, әдістер құрамынан мәдениет елеулі орын алады.
Мәдениет- әдеп мәдениетін теориялық тұрғыдан сараптайтын философиялық ұғым. Мұғалімдік әдеп мәдениет ғылымының бөлігі болып табылады. Мұғалімдік әдеп – мұғалім әрбір нақты жағдайда оқушыларға тәрбиелік әсер етудің бірден-бір тиімді құралын қолданатын арнайы мұғалімдік іскерлік. Мұғалімдік әдепке оқушылар жүрегіне мұғалімдік жол табу деген анықтама беруге болады. Оны оқушылардың сыртынан бақылау жүргізу деп те атауға болады, өйткені мұғалімдік әдептің өзі, К.Д.Ушинскийдің айтқанындай, - түптеп келген психологиялық әдеп.
Мұғалімдік әдепке анықтама беру үш түрлі көзқарасқа негізделеді.
оқушылармен қарым-қатынасқа жалпы адамзаттың әдептілігін сіңіру;
мұғалімнің жеке басының психологиялық ерекшелігі;
мұғалім шеберлігінің бір бөлігі;
Осы анықтаманың біріншісі яғни мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас, мұғалімдік мәдениет жайлы айта кетсек;
Ұстаз мәдениетсы – мұғалім мен бала, ата-ана мен мұғалім арасындағы қарым-қатынас. Мұғалімдік мәдениет – ұжым ішінде, мұғалім-
дер арасында басталып, өзінің заңды жал-ғасын сыныптарда табуы тиіс.

Мұғалім мәдениеті
Мұғалімдік мәдениет деген кең ауқымды мағына. ҰСТАЗ деген абыройлы атаққа лайықты болу үшін – мұғалім жан-жақты білімді болып қана қоймай, сондай-ақ әділ де әдепті, қарапайым да кішіпейіл, бауырмал да қайырымды, қысқасы, жоғары саналы азамат болуы тиіс деген сөз. Әрине, бұл әбден орынды, солай болуымыз абыройлы міндет.
Мұғалімдік мәдениет әдеп - мәдениет ғылымының өзіндік тарауы болып табылады және мұғалімдік мораль ерекшелігін зерттейді,   мұғалімдік еңбек саласындағы жалпы адамгершілік ұстанымдарының жүзеге асыру өзгешелігін анықтайды, оның функциясын, мәдениетлық санат мазмұны принціптерінің өзгешелігін ашып көрсетеді.      Сонымен қатар, мұғалімдік әдеп оқыту - тәрбиелеумен кәсіби түрде айналысатын адамдар арасындағы    және кәсіби ортадағы адамгершілік қатынастар мен мұғалімнің адамгершілік қызметтерін және    мұғалімдер ортасында қалыптасқан өзгеше тәртіп пен мінез –құлық   т.б.   зерттейді.
Мұғалімдік мәдениет мұғалімдік мораль мен моральдік құндылықтардың негізгі санаттарының түпкілікті мәнін қарастырады. Адамдардың адамгершілік қасиеттері мен мінез –құлқына, іс қимылына және өмірлік алуан түрлі құбылыстарға т.с.с.    өзіндік баға беретін мейірімділік пен зұлымдық, адалдық пен ар-намыс туралы түсініктер жүйесін моральдік құндылықтар деп атауға болады. Мұғалімдік қызметте моральдік түсініктердің негізгі түрлерінің бәрі қолданылады, дегенмен, мұғалімдік қызмет пен қарым-қатынас тәрізді түсініктер мәдениетның жеке дара тарауына қатысты мұғалімдік   түйсіну тәрізді   жекелеген түсініктерді бөле –жара көрсетеді. Осындай санаттың ішінде кәсіби – мұғалімдік борыш, мұғалімдік әділдік, мұғалімдік ар-намыс және мұғалімдік бедел бар.
Әділдік дегеніміз жалпы алғанда, адамдардың адамгершілік қасиеті мен   олардың қоғамдық танымал болуы, құқықтары мен міндеттері арасындағы өзара сәйкестілік деуге болады;  мұғалімдік әділдіктің: мұғалімнің оқушылармен қарым-қатынасы барысында олардың   тәртібін, қылығын, оқуға деген көзқарас- құлшынысын, адамгершілік тәрбиелілік деңгейін анықтау мен бағалау барысындағы мұғалімнің обьективтілігі мен оның адамгершілігіне өзіндік баға беретін ерекше сипаты болады. Мұғалімдік әділдік   өзгешелігі оқушылар мен мұғалімтардың   іс қимылды бағалау және оған қатысты жауап рекциясының әр түрлі адамгершілік деңгейде болуында; мұғалім обьективтілігінің өлшемін анықтау көбінесе мұғалімқа байланысты болады; өзіндік қорғаныс деңгейі әр түрлі тараптар ара-қатынасының көбінесе жалпы моральдік бағалауға түсетіндігінде;   ең ақыр аяғында мұғалімпен алдын ала бағдарламаланған мұғалімдік қажеттіліктерді балалардың түсінбеуінде;
Кәсіби мұғалімдік борыш – мұғалімдік әдептің ең маңызды санаттарының бірі. Өзінің еңбегіне деген шығармашыл көзқарас, өз-өзіне қатаң талап қою, кәсіби білім-білігі мен мұғалімдік шеберлігін арттыруға деген құлшыныс, оқушыға , оның ата-анасына деген құрмет көрсету және талап қою қажеттілігі, мектеп өмірінде кездесетін қиын да, күрделі шиеленістерді шеше білу тәрізді өзгеше іс –қимыл мұғалімтың кәсіби борышына жатады.
Кәсіби ар-намыс – бұл мұғалімикада мұғалімнің өз маңыздылығын түсініп қана қою емес, сонымен қатар оның қоғаммен танылуы және моральдік сипаты мен сіңірген еңбегіне деген қоғамның құрметі деген түсінікті білдіреді. Мұғалім мамандығында   жеке бастың ар-намысы мен қасиетін түсіну сезімі ерекше байқалып тұрады.   Егер мұғалім өз мінез –құлқында және тұлғалармен ара –қатынас барысында мұғалім идеалына қойылатын талаптарды бұзған болса,   осыған сәйкес кәсіби ар-намысқа, мұғалімтың адамгершілік сипатына немқұрайлы қарау әрекеті демонстарцияланады.   Мұғалімнің ар-намысы – оның кәсіби борышын орындау барысында көрінетін нақты кәсіби ар-намысына қоғамдық баға беру.
Мұғалімнің мұғалімдік беделі-   оның оқушылар мен мұғалімдер және әріптестер ұжымындағы моральдік статусы , бұл құрмет пен қошаметке ие болып жүрген беделді де, құрметті ұстаздың тәрбиеленушілердің тәртібі мен   нанымдарына әсер ететін өзіндік тәртіп түрі. Мұғалімдік бедел мұғалімнің осыған дейінгі алған моральдік-мәдениетлық және психологиялық-мұғалімдік даярлығына байланысты. Оның деңгейі білімнің , зеректіктіктің, шеберліктің тереңдігімен және өз еңбегіне деген ерекше қатынасымен т.б. анықталады.
Мұғалімдік әдеп құрамына адамгершілік санадан адамгершілік тәжірибеге көшудегі адамгершілік шығармашылық элементі енеді.   Мұғалімнің адамгершілік шығармашылығына көптеген жиынтықтар енгізіледі, оның ішінде аса маңызды деп саналатын: мұғалімдік мамандықтың қоғамға қатысты нормалары мен оның маңыздылығын түйсіну; түрлі күрделі оқиғалар орын алған жағдайда, оның пайда болу жағдайын түсіну; адамгершілік-мұғалімдік нормаларға сәйкес ең үлгілі әрекетті таңдау қажеттілігі;
   Мұғалімдік тәртіп - мұғалімнің қызметінде оның ойы мен әрекеті ұштасып жататын  мұғалімдік моральді іске асыру түрі. Тәртіп – іс-қимылдың барлық обьективтік әсері мен оның субьективтік қабылдануын алдын ала көре білуді көздейтін адамгершілік тәртіп. Осы арқылы мақсатқа жетудегі барынша жеңіл және мейлінше жағымсыз түрде жету ізденісі көрінеді.   Мұғалімдік тәртіп – үнемі шығармашылықта және ізденісте болу деген сөз.
Мұғалімнің тұлғаға деген құрмет сезімі, жоғары талап қоюы, әңгімелесіп отырған адамды тыңдай білуі , оны түсіне білуі, ара-қатынастағы іскерилік, бірбеткейсіз ұстанымдылығы, сабырлылығы , адамдарға қатысты ерекше зейіні мен сезімталдығы т.б. мұғалімдік тәртіпке жатады.
Мұғалімнің мәдениетіне қойылатын талаптардың ішінде мұғалімдік тәжірибенің даму барысында қалыптасқан жалпы адами мәдениет те бар. Бірақ мұғалімдік салада өзіндік адамгершілік тәрбиенің ажырамас бөлігі болып табылатын моральдік үйлестірудің де өзіндік ерекшелігі бар. Өйткені мұғалімтың іс –қимылын ешкім бақыламайды ғой. Ол көбінесе өз қылығын өзі бағалайды, өзі түзетеді. Сол себепті    мұғалімнің моральдік барометрі мұғалімдік ұяты аса сезімтал және жоғары деңгейлі болуы шарт.
Мұғалімтың кәсіби тәртіп кодексі мұғалімдік ұстанымдар мен моральдан туындайтын адамгершілік талаптар үйлесімін анықтайды және оның мұғалімдік қызмет үдерісіндегі ара-қатынас жүйесі мен тәртібін реттейді. Мұғалімтың кәсіби тәртіп кодексінің басты мақсаты мұғалімнің өз-өзіне , мұғалімдік еңбекке , оқушылар мен мұғалімдер ұжымына деген ара-қатынасын анықтайтын негізгі талаптарды белгілеу   болып табылады.
  Мұғалім тәртібі оның мұғалімдік әрекеттеріне адамгершілік тұрғыдан реттейді. барынша толыққанды кәсіби- мәдениетлық сипаты мен мақсатқа сәйкестігі мұғалімдік тәртіптің келесі сипаттарында ( мінез- құлықта)   ұсынылған:
- талапшылдық, жеке бастың қасиетін қорламау, түртпектей бермеуінде;
- қарым-қатынас барысында табиғилық, қарапайымдылық танытып, мәймөңкелік пен өрескелдікке жол бермеуінде;
-бірбеткейліксіз ұстанымшылдығы   және табандылығында;
- аса дабыраламайтын зеректік пен сезімталдығында;
-тұлғаның жеке басын қорламайтын әзіл-сықақ қолдана білуінде;
-иландыру, нандыру, ескерту, ұсыныс жасау және қысымшлық пен қорлықсық жазалай білуінде;
-өз білімі мен кәсіби даярлық деңгейіңнің артықшылығын атап айтпай-ақ білім алушыларды оқыту және тәрбиелеу білу қабілетінде;
-білім алушыларды тыңдай білуі, оның және өзгелердің сұрақтарға берген жауаптарына тыңғылықты қарай білуінде;
Жоғарыда аталған мұғалімдік тәртіп түрлері мұғалімтың түрлі оқу –тәрбиелік міндеттерін шешу барысында көрініп, олардың кәсіби қызметінің тиімділігі мен сапасын арттыруға ықпал етеді.
Кәсіби әдеп сипаты келесі жағдайда көрінеді:
- мұғалімтың сыртқы келбетінен;
- кез келген орын алған жағдайды жылдам және дұрыс бағалай білуі, сондай –ақ өз тәрбиеленушілерінің тәртібі мен қабілеті туралы қорытынды жасауға асықпауынан;
- өз –өзін ұстай білу, қиын жағдайда сезімге жол бермей, салқынқандылық танытуынан;
- оқушыларына қоятын талаптарының ойға сыйымдылығы   мен оларға деген сезімталдығынан;
- оқушылардың жас және   жеке –дара ерекшеліктерін жақсы білуінен;
- өз еңбегіне сыни көзқараспен бағалай білуінен;
Әдепті мұғалім жұмысқа, іскери кездесулерге уақытында келеді; өзінің әріптестеріне, оқушыларына, олардың ата-аналарынан алған заттарын уақтылы қайтарады; айналасындағы адамдарға залал келтіретін , алып-қашпа сыбыс пен расталмаған фактілерді дауыстап қайталамайды;
Мұғалімдік тәртіп қолданылатын мұғалімдік әсер етудегі әдіс, тәсілдердің негізділігімен және икемділігімен сипатталады. Ол бір қалыптылық пен формализмге төтеп бермейді. Тәртіп негізі – мұғалімтың шыдамдылығы мен салмақтылығында. Мұғалім ретінде шығармашыл ұжымды басқарушы тәртіпті басшының басты қасиеті - жоғары талап қоя білу, тәрбиеленушілерге шынайы құрмет көрсету. Тәртіп түсінігі көптеген жиынтықтардан құралады, бірақ, олардың бәрі кішкентай адаммен және оған деген ерекше сезімталдықпен, қамқорлықпен байланысты.    Мұғалімдік тәртіп – мұғалімнің мұғалімдік қызметіндегі сан түрлі жоспарлы рөлі шартты мұғалім мінезі мен тактикасының икемділігін көздейді. Сабақта — нақтылық, сыпайылық, ұжым сабаққа дайын болмағанда қаталдық. Сабақтан тыс уақытта — жеке әңгімелесу , саяхат кезінде, серуен барысында аса қажет болатын шынайылық, ақжарқындық.
Мұғалімдік тәртіп икемділігінің орнына айқай салу, көп сөйлеу, ызақорлық таныту кезінде   мұғалімдік кәсіби қызметті тез арада ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.