Франктер

1 Франк мемлекетінің құрылуы
2 Мемлекетті басқару
3 Жер иелену
4 Франктердің христиан дініне енуі
5 Франктер империясының құрылуы және ыдырауы

1. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-625-9
2. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-625-9
"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Франктер — орта ғасырлардың бас кезінде Орталық Еуропада тұрған батыс
герман тайпалар тобы. Оларға хамава, бруктер, усибет, тенктер, сугамбар,
т.б. тайпалар кірген. Франктер 2 топқа бөлінеді: 1) Төменгі немесе
Солтүстік Франктер (кейінірек Батыс Франктер) деп аталған сали Франктері;
2) Рейн өзіні жағалауынан жоғары Майн өзініне дейін қоныстанған Франктер.
Дерек көздерінде олар алғаш рет 3 ғасырдың ортасында аталынады. Сали
Франктерін 4 ғасырда римдіктер талқандап, Токсандрияда федераттар құқығында
қалдырады. Жазба деректерде олар 451 ж. ғұндарға қарсы Каталаун қырғынына
қатысады. 5 ғасырдың бас кезінде сали Франктері Соммаға
дейінгі Галлияны бағындырды. Кейінірек өздеріне бағынышты аумақтағы билікті
нығайта әрі кеңейте отырып, 5 ғасырдың соңында Франк мемлекетін құрды.
Франктер Батыс Еуропадағыбірқатар халықтардың этногенезінде өзіндік рөл
атқарған.

Франк мемлекетінің құрылуы

Варварлар корольдігі жаңа феодалдық мемлекеттердің қалыптасуына негіз
болды. Ол мемлекеттердің ішіндегі ең қуаттысы 486 жылы
Солтүстік Галлияда құрылған Франк мемлекеті еді. Оны салий франктерінің
меровей руынан шыққан көсемі Хлодвиг басқарды. Хлодвиг барлық франк
тайпаларын кол астына біріктіріп, Римнің карамағындағы
көрші Галлияның құнарлы жеріне жорыққа аттанды. 486 жылы Суассон қаласының
маңында франктер римдіктерді талқандап, Солтүстік Галлияны басып алды.
Бұдан соң Хлодвиг вестготтардан Галлияның оңтүстігін де жаулап алды.
Сөйтіп Рим империясының осы провинциясының орнына өзінің корольдігін құрды.

Галлияны жаулап алған франктер бұрынғы жер иелерін орындарынан қуған жоқ,
бос жатқан жерге ғана қоныстанды. Жаулап алушылардың билігін мойындаған
римдік және Галлиялық байлар аз уақыттың ішінде франк ақсүйектерімен
араласып, туыстасып кетті. Франк мемлекетінің халқы латын және герма н
тілдерін араластырып сөйледі. Осы аралас тіл кейін француз тілінің негізін
құрады. Жазу саласында тек латын тілі қолданылды. Хлодвигтің тұсында осы
тілде франктердің ең алғашқы coт саласындағы заңдары жазылды. Ол Сали
ақиқаты деп аталды. Ол заңдар бүкіл мемлекет аумағындағы бірыңғай тәртіпті
нығайтуға үлес қосты. Франктердің заңы бойынша қылмыстың көпшілігі ақшалай
айыппен өтелетін. Адамдар заң алдында тең болмады: адам өлтіргендігі үшін
салынатын айып мөлшері кімді, кандай адамды өлтіргендігіне байланысты әр
түрлі болды. Франктің өмірі галлдар мен римдіктердің өмір інен кымбат
бағаланды. Жауапқа тартылған адамның кінәсі дәлелденбесе, оны құдай
сотына салатын. Мысалы, жалаңаш қолмен қазанда қайнап тұрған судан сақина
алуға мәжбүр етілді. Егер кінә тағылып отырған адамның қолы көп күймесе, ол
адамның ақ екендігінің белгісі деп саналды. Сондықтан оған құдай жақ болып
отыр деген тұжырым жасалатын.

Мемлекетті басқару

Франк мемлекетінің аумағында жазба заңдардың шығуы өкімет билігін нығайтуға
үлес қосты. Ал мемлекет адамның байлығы мен жерін басқыншылардан қорғап
отыру үшін керек болды. Қуатты мемлекеттің көмегімен ел басшылары халық
бұқарасын қабылданған тәртіп шеңберінде ұстап, салықты уакытында жинап
алатын жағдайға жетті. Әскер басшыларының ішіндегі әрі батыл, әрі
тапқыр Хлодвиг король деп жарияланды. Король - барлық халық
бағынатын, өкімет билігін өзінің әулетіне мұраға қалдыра алатын, ең
жоғарғы мемлекет басшысы.

Жоғарғы сот билігін де корольдің өзі атқарды. Барлық мемлекеттік маңызы бар
мәселелерді жақын достарымен ақылдаса отырып, корольдің өзі шешетін болды.
Король сарайы елді басқарудың орталығына айналды. Сарайда корольдің жақын
туыс-достары, кызметкерлері мен жасақшылары орналасты. Тұрақты жасақ
салықтар мен соғыста түсетін олжаның есебінен өмір сүрді. Франктердің
тұрақты әскері болған жоқ. Соғыс бола калған жағдайда барлық ерікті
азаматтардан халық жасақтары құрылатын. Негізгі әскери күш корольдің жасағы
болды.

Ел бірнеше аймақтарға бөлінді. Оларға салық жинайтын, әскерге басшылық
жасайтын, сот ісін жүргізетін басшы - графтағайындалып қойылды.

Жер иелену

Франктер Галлиядағы бос жатқан жерлерді бөліп алып, өз иеліктеріне
айналдырды. Ең үлкен үлес Хлодвигке тиді. Онан кейінгі үлкен үлес оның
жақын жасақ басшылары мен нөкерлеріне берілді. Қатардағы қарапайым
жасақшыларға шағын үлестер тиді.Жасақ басшылары мен нөкерлер ірі жер
иеленушілерге айналды. Олардың иеліктері аллод, яғни толық иелік деп
аталды. Аллодтың иесі оны басқа адамға сыйлауға, мұраға калдыруға,
қызметкерлеріне уақытша пайдалануға бере тұруға ерікті болды. Ірі жер
иеліктерінде құлдар мен колондар (і рі және орташа жер иелерінен шағын жер
үлесін алып, заттай салық төлеушілер) жұмыс істеді.

Галлияны жаулап алғаннан кейін қатардағы франктер өзара туыс отбасыларынан
құрылған кауымға бірігіп, шаруашылық жүргізді. Олар қауым иелігінде бірлесе
еңбек етіп, тапқан табыстарын өзара бөлісіп алатын. Бірте-бірте қауым
мүшелерінің арасында мүліктік жіктелу пайда болды. Осыған байланысты
қауымнан оның ауқатты мүшелері бөлініп шыға бастады. Қауымдық құрылыс
ыдырап, франктер коғамында байлар мен кедейлер болып жіктелу басталды.

Франктердің христиан дініне енуі

Франктердің пұтқа табынушылығы олардың Галлиядағы бил ігін нығайтуына
көмектесе алмады. Ондай көмекпен халық арасындағы ықпалы мен беделі
күшті христиан шіркеуі ғана қамтамасыз ете алатындығын франк басшылары
түсінді. СондықтанХлодвиг 498 жылы өзінің жасақшыларымен бірге христиан
дініне енді. Алғашында бұл дінді қабылдағысы
келмеген франктероған Хлодвигтен қо рыққанынан кірді. Христиан
діні франктер мен римдіктерді жақындастырып, бір халыққа айналдырды. Шіркеу
басшылары жарлықтар шығаруға көмектесіп отырды. Хлодвигтің кеңесшілеріне
айналып, оның беделін көтеріп, билігін нығайтты.

Хлодвиг оның қарымтасы ретінде шіркеудің байлығын қорғап, оған жер үлесі
мен бағалы сыйлықтар беріп отырды. Әрбір елді мекенде шіркеулер
ашылды. Дінбасылары халыққа құдай сөзін жеткізіп, оларды құдайға құлшылық
етуге шақырды. Христиан дінінің арқасында франктер римдікте рдің бай
мәдениетін меңгерді.

Франктер империясының құрылуы және ыдырауы

Майордомдар билігі

Майордом латынша үйдің үлкені, басшысы дегенді білдіреді. 511
жылы Хлодвиг өлгеннен кейін оның мұрагерлері жер мен билік үшін қиян-кескі
күрес жүргізді. Ел біресе бөлшектеніп, біресе қайта бірігіп, тұрақсыз
жағдай орнады. Меровингтерәулетінен шыққан корольдердің билігі әлсіреп,
майордомдардың ықпалы күшейе түсті. Король майордомдарды сарай шаруашылығын
басқаруға тағайындайтын. Біртіндеп майордом қызметі әкеден балаға мұра
ретінде кала беретін мемлекеттегі ең жоғарғы лауазымды қызметке айналды.

Майордом Карл Мартелл 715-741 жылдары корольмен санаспай-ақ өз билігін
жүргізді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.