Филогенез

Жоспар
Кіріспе

1 Филогенез . органикалық формалары
2 Филогенез бен онтогенездің арасында байланыс
3 Қарым. қатынас әрекетінің өзекті мәселелері

Филогенез - органикалық формалары және Жер бетінде өмір сүру кезеңінде органикалық түрлер және сана түрлерінің дамуын білдіретін ғылыми термин.
Жеке адам ұғымын индивид пен адамның ерекшілігі (индивидуальность) жөніндегі ұғымдарда ажырата білу қажет. Индивид ұғымы кімінің адам баласына жататынын ғана білдіреді. Ал жеке адамның ерекшелігі жайындағы ұғым бір адамның екінші адаммен салыстырағндығы физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерін, тек өзіне тән қасиеттерін білдіреді.
К.Маркс тұнғыш жеке адам мәселесін нақтылы тарихи жағдаймен байланысты зерттеген
Жеке адам ұғымы адамның өзіне тән қасиеттері мен атқаратын әлеуметтік қызметін түгел қамтиды. Идеализм жеке адамды әлеуметтік өмірден тыс, тарихты өз бітімен жасайтын рухани жан деп есептейді. Тарихи материализм жеке адам қоғам дамуының нәтижесі, қоғамдық қатынастардың субъектісі, әлеуметтік коллективтің бір бөлігі, мүшесі деп ұйғырады. К.Маркс тұнғыш жеке адам мәселесін нақтылы тарихи жағдаймен байланысты зерттеп, антагонистік қоғам мен жеке адамның арасындағы қарама-қарсылық сол қоғамның әлеуметтік қайшылықтарының көрінісі екенін дәлелдеп берді. Қоғамнан тыс жеке адамның өмір сүруі мүмкін емес, сондықтан оның еркіндігі мен көркеюі халықты бостандыққа жеткізу ісімен тікелей байланысты деп көрсетті.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Филогенез - органикалық формалары және Жер бетінде өмір сүру кезеңінде
органикалық түрлер және сана түрлерінің дамуын
білдіретін ғылыми термин.[1][2]

Жеке адам ұғымын индивид пен адамның ерекшілігі (индивидуальность)
жөніндегі ұғымдарда ажырата білу қажет. Индивид ұғымы кімінің адам баласына
жататынын ғана білдіреді. Ал жеке адамның ерекшелігі жайындағы ұғым
бір адамның екінші адаммен салыстырағндығы физиологиялық
және психологиялық ерекшеліктерін, тек өзіне тән қасиеттерін білдіреді.

К.Маркс тұнғыш жеке адам мәселесін нақтылы тарихи жағдаймен байланысты
зерттеген
Жеке адам ұғымы адамның өзіне тән қасиеттері мен атқаратын әлеуметтік
қызметін түгел қамтиды. Идеализм жеке адамды әлеуметтік өмірден тыс,
тарихты өз бітімен жасайтын рухани жан деп есептейді. Тарихи материализм
жеке адам қоғам дамуының нәтижесі, қоғамдық қатынастардың субъектісі,
әлеуметтік коллективтің бір бөлігі, мүшесі деп ұйғырады. К.Маркс тұнғыш
жеке адам мәселесін нақтылы тарихи жағдаймен байланысты зерттеп,
антагонистік қоғам мен жеке адамның арасындағы қарама-қарсылық сол қоғамның
әлеуметтік қайшылықтарының көрінісі екенін дәлелдеп берді. Қоғамнан тыс
жеке адамның өмір сүруі мүмкін емес, сондықтан оның еркіндігі мен көркеюі
халықты бостандыққа жеткізу ісімен тікелей байланысты деп көрсетті.
Жеке адамның дамуын филогенетикалық және онтогенетикалық тұрғыдан түсінуге
болады. Адамөзінің жеке басын алғашқы қаумдағы ру бірлігінен ажыратып,
коллективтен бөлініп шыққаннан кейін барып жеке адам пайда болды. Жеке
адамның ең басты белгісі – оның әлеуметтік қызметінде.
Жеке адамның мәні, - деп жазды К.Маркс, - оның сақалында, қанында, не
дерексіз бір физикалық жаратылысында емес, әлеуметтік
сапасында.[1] Онтогенетикалық тұрғыдан қарағанда индивид дайын күйінде
жеке адам атрибутымен тумайды. Сондықтан да К.Маркс былай деп жазды: ...
адамның мәні жеке индивидке тән абстракт емес. Өзінің шындығына келгенде ол
– барлық қоғамдық қатынастардың жиынтығы.[2] Жеке адамның әлеуметтік
жағдайы оның еркіне тәуелсіз. Бірақ одан жеке адам қоғамдық қатынастардың
жай ғана енжар туындысы деген қорытынды жасауға болмайды. Капитализм
тұсында жеке адам бір жақты дамуға душар болды. Тек социализм мен коммунизм
ғана жеке адамның жетілуіне мүмкіндік туғызады. Өйткені коммунизмнің
мақсаты – жеке адамның жан жақты жарасымды дамуын қамтамасыз ету.
Коммунистік қоғам жеке адамды әлеуметтік ортаның бүгінгі ықпалына түсіріп,
жоқ қылып жіберуді көздемейді, қайта әрбір адамды өзіндік ерекшіліктері мен
әлеуметтік қасиеттердің үйлесімді дамуына жағдай жасайды.
Филогенез
Филогенез алғашқы клеткасыз және тіршіліктің ядросы жоқ формалары пайда
болған архей эрасынан бастап (шамамен 3,5 млрд жыл бүрын), біздің
уақытымызға дейінгі аралықты қамтиды. Қандайда бір болмасын нақтылы
систематикалық топтың кез-келген деңгейінде, бөлімнен бастап түрге дейінгі
аральгқта филогенез туралы сөз қозгауға болады.

Эволюциялық процестің барысында әртүрлі систематикалық топтар белгілі бір
жүйеде пайда болады. Сонымен бірге өсімдіктің жекелеген құрылысының
(филоморфогенез) немесе физиологиялық қасиетінің филогенезін зерттеуге
болады.
Филогенез бен онтогенездің арасында байланыстың болатындығы анықталған. Оны
заң түрінде қиыстырып құрастырған (сформулировал) Э.Геккель (1866) болған.
Бұл ибиогенетикалық за деп аталынады: онтогенездің барысында бұрынғы ата
тектеріне тән, дамудың кейбір фазаларының қайтадан қалпына келуі
(қайталануы, қайта берілуі) байқалады. Мысалы, мүктердің онтогенезінде
спорадан өскіншенің бастамасының (протонема) пайда болуы. Ол құрылысы
жағынан келешегіңде әрбір түрге тән гаметофитке айналатьш жасыл балдырларға
ұқсас болады. Мұның өзі мүк төрізділердің арғы тегінің балдыр, оның ішінде
шамамен жасыл балдыр болғандығыньщ дәлелі. Көптеген папоротник
тәрізділердің алғашқы жапырағы, алғашқы папоротник тәрізділердің
жапырақтары секілді дихотомиялы жүйкеленеді. Бал қарағайдың (лиственница)
өкілдері алғашқьіда бірнеше жылдар бойы мәңгі жасыл болып келеді. Кейбір
цитрустылардың алғашқы жапырақтары күрделі болады да, кейіңдеу пайда
болғандары бір ғана жапырақ тақтасынан түрады.
Бірақта онтогенезді филогенезді қайталау деп түсінуге болмайды.
Онтогенездің барысыңда сыртқы ортаның әсерінен, сонымен бірге будаңдасудың
негізінде өсімдіктің құрылысының және физиологиялық қасиеттерінің
тұрақталған және ұрпаққа берілетін жаңа белгілері қалыптасадьі. Филогенезде
осындай өзгерістердің нөтижесінде өсімдіктердің экологаялық топтары мен
әртүрлі өмірлік формалары пайда болады.

Қарым- қатынас әрекетінің өзекті мәселелері
      Қазақстан Республикасының орта білім даму тұжырымдамасында
көзделгендей қазіргі мектептер көп қырлы міндеттерді шешу үшін мектеп
ұжымдарында әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы жаңалықтар мен
өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым- қатынас жасау керек. Ол- ақылды
адамға ғана тән табиғи қасиет және адамның тіршілік бейнесі мен мәдени
өмірінде, тұрмыс салтында күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыратын
тұрақты шарт.
   Әлеуметтік өмірде адамдардың іс- әрекеттерінің негізгі бір түрі- сөйлеу.
Ол- күрделі психологиялық процесс. Сөйлеу- адамның қарым- қатынас жасау
құралы. Ал қарым- қатынас жасаудың қуатты құралы- тіл. Осыған дәлел
Лассуэли моделі.
            Кім (хабарлайды)- коммуникатор
          Нені (хабарлайды)- хабар
        Қалай (хабарды жеткізеді)- канал
          Кімге (бағытталған)- аудиторияға
           Қандай (нәтижеге жеткізеді)- хабардың тиімділігіне байланысты.
   Әр адамды қызықты әңгімелесуші ететін қарым- қатынас. Практикада адамдар
қарым- қатынас әрдайым ұтымды қалыптастыру және үлкен нәтижеге қол жеткізу
үшін өзін төмендегідей етіп ұстау керек:
- ол алыстан, сырттай ашық, жарқын, тартымды болуы
- ол жақыннан түсінікті, жылы лебізді, көңілді болуы
- оның ішкі дүниесі мәселені терең түсінетін, адал, шыншыл, байсалды болуы
- оның ішкі дүниесі мен сыртқысын бөліп- жара қарамау керек.
      Қарым- қатынастың негізгі бағдарлары:
   Әңгімелесушіңізді сөйлетуге тырысыңыз. Ол түсінетін, қызықты тақырыпта
әңгіме айтыңыз. Оған өз пікірін, тұжырымын білдіруге итермелейтін сұрақтар
қойыңыз.
   Қызықты түрде информацияны жеткізуге тырысыңыз. Қызықты оқиғалар
жинастырып, есте сақтап оларды айта білуге үйреніңіз: жалпы өмір туралы,
қоршаған ортаңыз туралы. Ауыз әдебиет, шығармашылық- бұл өнер, әрқашан
бізбен бірге болады.
     Әрбір адам жылылықты қажет етеді. Сіздің әңгімелесушіңіз өзін
ақылды, қызықты, яғни, мықты болып сезіну керек. Әрбір адамды есімімен
атаңыз. Бұл оған өзін жақсы сезінуге мүмкіндік береді. Онымен ең қызықты
тақырыпта әңгімелесіңіз, оның өзі туралы, проблемалары, жетістіктері,
табыстары туралы. Оған сізден гөрі өзі туралы қызығырақ. Ол жақсы білетін
тақырыптарды қозғай отырып, оған жақсы жағынан көрінуге мүмкіндік беріңіз.
Оның пікірін сұраңыз және кеңес алыңыз. Жоғарыға көтеретіннің негізі ол
төменнен жалғай салу ситуациясы.
Зор қызығушылықпен және ынтамен тыңдай біліңіз. Сыйластық пен
қызығушылықпен тыңдаңыз және сұраңыз. Тәуір әңгімелесуші- жақсы сөйлейтін
кісі емес, керісінше жақсы тыңдай алатын адам.
    Тыныш, байсалды атмосфера сақтауға тырысыңыз. Үндемей қалуға еркіңіз
бар. Өз пікіріңізді айтуға да еркіңіз бар. Сырттан қарағанда бет
әлпетіңізден байсалдылық, жайсаңдық, жылылық байқасын.
Ешкімді дөрекі сөздермен балағаттауға тырыспаңыз.
Өзіңізді ашық- жарқын адам ретінде көрсетіңіз. Сіз тұйық болсаңыз,
әңгімелесушіңіз де тұйық болып шыға келеді. Өзіңіз естіген жайлар,
оқиғаларға, пікіріңізді, қатынасыңызды жалтармай жеткізіңіз, шыншвл
болыңыз. Ашық мінезді кісінің сыртқы көрінісі: қол мен аяқтың ашық түрде
болуы, яғни тұлғасы тырысып, бүрісіп қалмау, ара қашықтықты жақындату
сөйлескендегі көзқарасыңыздың әңгімелесушіге бағытталуы, бет әлпеттің айтар
ойға сәйкестігі.
      Әңгімелесушіңіздің ашық- жарқын, емін- еркін сөйлесуін қолдап
отырыңыз.
Көпшілік алдында сөйлеушіде байқалатын ең негізгі сезім түсініктері
мынадай:
1. Әңгімені қалай бастауды білмеушілік.
2. Толық ұғынықты, әрі түсінікті айтып бере алмаймын- ау деген қобалжу.
3. Қарым- қатынас мақсатындағы еленбейтін өзгерістер.
   4. Бұрын пайдаланылған қарым- қатынас амалдарын өзгерту қажеттігі жайлы
түйсік.
   5. Қарым- қатынас жүйесінде бір нәрсені өзгерту қажет деген түсінік,
бірақ не екені- онша айқын емес.
   6. Жұрт алдында сөйлеуге дағдыланбағандық.
7. Бұрын табиғи болып келген дене қимылының, қозғалыстың, жалпы мінез-
құлқының ерсілеу сияқты болып сезілуі.
8. Қарым- қатынастың өзгерген формадағы, мәнерлі атқару компоненттерін
қажет етуі.
   9. Өзіңді дұрыс түсінуі үшін, жоспарланған информацияны неғұрлым сол
қалпында жеткізуге талпынушылық.
   10. Тыңдаушыны қызықтыруға тырысу.
П.Информацияны сұрыптауға, мазмұндауға және беру формасы жайында өзіне
едәуір талап қоюдың пайда болуы.
   Психолог А.А.Леонтьевтің мұғалімнің нашар оқушымен қарым- қатынасы
жайлы берген түсінігі үлгі- өнеге боларлық. Бір қызығы, мұндай мінез-
құлықты педагогтар әрдайым мойындай бермейді.
       1. Ол жақсы оқушыларға қарағанда, нашар оқушыға жауап беруіне аз
уақыт береді, яғни оның ойлануына мүмкіндік бермейді.
      2. Егер жауап дұрыс болмаса, ол сұрақты қайталап жатпайды,
көмектеспейді де, сол мезетте басқасынан сұрайды немесе дұырс жауабын өзі
айтады.
      3. Ол ымырашылдыққа салынады, теріс берілген жауапты оң бағалайды.
      4. Сонымен қоса ол нашар оқушының қате жауабы үшін жиі ұрсып-
сөгеді.
      5. Тиісінше дұрыс жауабы үшін сирек мақтайды.
      6. Нашар оқушының жауабына құлақ аспауға тырысып, оның көтерген
қолын байқамаған болып, басқасын шақырады.
     7. Сирек күледі, жақсы оқушыдан гөрі нашар оқушыға сирек қарайды.
    8. Сирек шақырады, кейде сабақта онымен мүлде жұмыс істемейді. Қарым-
қатынас жасаудың алуан түрлі барлық функцияларын информация беруге, қарым-
қатынас пен өзара түсінісу процесінде басқа адамның жеке басын тани білуге
арналған міндеттерге жатқызуға болады.
Қарым- қатынасты оқытудың оқу функциясын жүзеге асыру былайша қамтамасыз
етіледі:
- мұғалімнің оқушылармен нағыз психологиялық байланысы;
- мұғалімнің оқушылармен оқыту процесін оқу әрекетіне айналдыру;
- оқытудың қолайлы жағдайларын қалыптастыру;
- ұжымдық танымдық ізденіс пен бірлесіп ойластырудың
психологиялық                  жағдайының пайда болуы;
- оқу процесінде жеке адамның өз бетінше жүзеге асыруы және өзінің
творчествалық ойын айқындауы тиіс.
Қарым- қатынасты оқытудың тәрбиелік функциясын оқу былайша қамтамасыз
етіледі:
   - оқу процесінде педагог пен балалардың психологиялық байланысы
негізінде тәрбие қарым- қатынасы жүйесін орнату;
- оқу әрекетін ойдағыдай қамтамасыз ететін педагогикалық қарым- қатынас
жүйесін қалыптастыру;
- жеке адамның тұтастай танымдық бағыттаушылығын қалыптастыру;
- оқу әрекеті процесінде (танымдық, жас ерекшелік, эмоциялық,
дидактикалық, т.б.) психологиялық кедергілерді жеңу;
- оқушыларға тұтастай комплексті тәрбие ықпалын жүзеге асырудың
мүмкіндігі;
- оқушылар ұжымындағы өзара қарым- қатынасты ойдағыдай қалыптастыру.
Қарым- қатынасты оқытудың дамушы фукнциясы былайша жүзеге асырылады:
- оқу әрекетінде жеке адамның жан- жақты тұтастай дамуының әлеуметтік-
психологиялық негізін орнату;
- жеке адамның дамуының қозғаушы күші ретінде көрінетін қарама-
қайшылықтың диалектикалық жүйесін орнату;
- жеке адамның өз ойын жасырмай айтуына және өзінше дамуына (өз бетінше
білім алуына және өзін- өзі тәрбиеленуіне) ықпал ететін, әрі мүмкіндік
беретін психологиялық жағдай орнату;
- қарым- қатынас процесінде жеке адамның дамуына бөгет жасайтын
әлеуметтік- психологиялық факторларды (бұйығылық, ұялшақтық, сенімсіздік
т.б) меңгеру.
    Сабақты жоспарлау барысында сізде нақты сынып, оқушылар, олармен өзара
қатынас туралы ойлар туындайды. Осының өзі педагогикалық қарым- қатынасты
моделдеу деп аталады, әрі ол алдағы сабақтың мазмұнымен және методикалық
компоненттермен тығыз байланысты болады.
Қарым- қатынасты меңгеру. Мұнда педагог шартты түрде педагогикалық
байланысы бар толып жатқан коммуникативтік міндеттерді шешеді, мәселен
қарым- қатынас арқылы зейінділікті меңгереді. Кейбіреулер алаңдайды. Оларды
оқу процесінде қалай оралту қажет. Ескерту керек пе? Мұқият көз салу, бет
әлпетімен жаратпаған сыңай білдіру, сыныпта ерсілі- қарсылы жүру, тақтаға
бормен тықылдату, мәнерлі тыныштық орнату.
Педагогикалық қарым- қатынас процесінде мұндай міндеттер көптеп туындайды.
Оқушыларды материалға қалайша қызықтыруға, әсерлендіруге, сыныпта бірлескен
ізденісті және ұжым болып ойластыруды қалайша туғызуға болады?
Қарым- қатынастың үш жағы бар- интерактивті, коммуникативті, перцептивті.
Г.М.Андреева бойынша қарым- қатынас құрылымы:
   1. Коммуникативті (адам арқылы қарым- қатынас)
   2. Интерактивті (білім, оймен ғана ауысу емес қимыл)
3. Перцептивті (өзара тіл табысу үшін, қарым- қатынасқа қатысып отырған
партнерлердің бірін- бірі қабылдауы)
Қарым- қатынас жасаудың негізгі психологиялық сипаттарына жатқызамыз:
   а) дара адамдар арасындағы қатынас және оның әлеуметтік бағыт- бағдары;
   ә) оның психологиялық дамуы мен негізгі тірегі;
   б) қарым- қатынас жасауының белгі таңбалары және оның қимыл қозғалысы,
бет құбылысының, ым- ишаралары мен көзқарасынан айқын бақылау;
   в) әлеуметтік өміріндегі тіршілік бейнесінен көрінетіндігі.
   Ал қарым- қатынас жасау әркетінің психологиялық құрылымына келсек, олар:
қарым- қатынас орнатуға ықылас- ынталы болу; қарым- қатынас жасауға ұмтылып
әрекеттер жасауға бағдарлану; діттеген ойын жеткізуді жүйелі жоспарлау;
мақсат- мүддесін айтып жеткізуді жүзеге асыру; белгіленген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.