Тамыраяқтылар және талшықтылар
1 Қарапайымдылар типі.
2 Тамыраяқтылар және талшықтылар.
3 Жалпы сипаттамасы, жіктелуі және практикалық маңызы.
2 Тамыраяқтылар және талшықтылар.
3 Жалпы сипаттамасы, жіктелуі және практикалық маңызы.
Қарапайымдылар- бірклеткалы, өтеұсақ, микроскоп арқылыкөрінетінжәндіктер. Морфологиялықжағынанқарағандақарапайымдыларбірклеткалыформалар, ал тіршілікқасиеттеріжағынаналғандадербесөмірсүретінжеке организм, тіріорганизмгетәнзаталмасу, қозғалу, тітіркену,ортағабейімделу, ас қорыту, зәршығару, тынысалу, даму т. б. қызметтерінатқарады. Қарапайымдылардың клеткасының пішіні және мөлшері алуан түрлі болады. Олардың мөлшері 3-4 микроннан бірнеше миллиметр шамасында болады. Мысалы, инфузория стентордың ұзындығы - 1,5 мм. Қарапайымдылардың құрылысы көп клеткалылардың клеткасының құрылысымен бірдей - цитоплазмадан, ядродан және органоид бөлшектерінен құралған. Цитоплазма екі қабат түзейді, ашық түсті сыртқы - эктоплазма және қоңырқай, түйіршікті ішкі - эндоплазма. Қоймалжың сұйық цитоплазмада көптеген органоидтар орналасқан: митохондриялар, эндоплазмалық тор, рибосомалар, Гольджи аппараты, т. б. Цитоплазмада ас қорыту вакуолі түзіліп тұрады, олар ас қорыту ферменттерін шығарып, қорек заттарды қорытады. Органикалық заттар мен сұйықтық тамшылар клеткаға фагоцитоз және пиноцитоз жолымен өтеді. Тұщы суларда тіршілік ететін қарапайымдыларда жиырылғыш вакуолі зәр шығару, осмос қысымын реттеу және тыныс алу қызметін атқарып отырады. Клеткадағы зат алмасу жолында пайда болған несеп заттар сыртқа жиырылғыш вакуолі арқылы шығарылады.
Негізгі:
1. К. Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005.- 373 б.
2. К.Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005. – 379 б.
Қосымша:
1. С.Ә. Әміреев, А.Жаханов, Қ.Құдайбергенұлы. «Медициналық паразитология» С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университетінің 75 жылдығына арналған. Оқулық. Алматы: «Кітап» баспасы, 2005.
2. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. Оқулық. – Алматы «НАS», 2006.
3. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 2. Низшие целомические : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 448 с.
4. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 3. Членистоногие : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 496 с.
5. Шарова, И. Х. Зоология беспозвоночных / И. Х. Шарова. – М. :Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 592 с.
1. К. Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005.- 373 б.
2. К.Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005. – 379 б.
Қосымша:
1. С.Ә. Әміреев, А.Жаханов, Қ.Құдайбергенұлы. «Медициналық паразитология» С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университетінің 75 жылдығына арналған. Оқулық. Алматы: «Кітап» баспасы, 2005.
2. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. Оқулық. – Алматы «НАS», 2006.
3. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 2. Низшие целомические : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 448 с.
4. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 3. Членистоногие : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 496 с.
5. Шарова, И. Х. Зоология беспозвоночных / И. Х. Шарова. – М. :Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 592 с.
Тақырып 1:Қарапайымдылар типі. Тамыраяқтылар және талшықтылар. Жалпы сипаттамасы, жіктелуі және практикалық маңызы.
Мақсаты: студенттерге қарапайымдылар типтерінің, әртүрлі кластардың құрылымының күрделілігімен, морфологиялық ерекшеліктерімен, жүйелілілігімен таныстыру. Тамыраяқтылар және талшықтылар класс өкілдерінің медициналық маңызы, тіршіліктегі әрекеттерінің ерекшеліктерін оқыту.
Оқытудың міндеттері:
1. Қарапайымдылардың мысалында кәдімгі амебаның тіршілік барысының ерекшекліктерін және құрылысын оқу.
2. Саркодылар класс өкілі – дизентериялық амебаның медициналық маңызын оқу.
3.Талшықтылар класы - лямблия, лейшмания және трипаносома өкілдерінің медициналық маңызын оқу.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Қарапайымдылар типінің жіктелуіне сипаттама беріңіз
2. Қарапайымдылардың мысалында кәдімгі амебаның тіршілік әрекеті және жалпы құрылымдық белгілері мен органоидтарын атаңыз.
3. Дизентериялық амебадан қарапайым амебаның ерекшеліктері неде?
4. Қарапайымдылар типінің әртүрлі кластарының өкілдерінің құрылымының белгілерінің күрделенуі неде?
5. Неге өсу талшықтары жануарларға қатысты екенін түсіндіріңіз.
Почему растительных жгутиконосцев относят к животным?
6. Талшықтылардың патогендік ортасын атаңыз, адамда ауру тудыруын сипаттаңыз.
7. Қарапайымдылардың тіршілік циклінің сипаты?
8. Адам өмірінде және биогеоценоздағы қарапайымдылардың маңызын атаңыз.
Білім берудің және оқытудың әдістері: тақырыптық семинар: сабақ тақырыбын талқылау және өңдеу, тесттілеу, жүйелік семинар: оқытылатын тақырып бойынша мәселелерді талқылау және терең танысу, оқу сұхбаттасу: берілген тақырыптың сұрақтары бойынша білімін бекітіп және жақсарту үшін арналған сұрақтар.
Ұсынылатын әдебиет:
Негізгі:
1. К. Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005.- 373 б.
2. К.Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005. – 379 б.
Қосымша:
1. С.Ә. Әміреев, А.Жаханов, Қ.Құдайбергенұлы. Медициналық паразитология С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университетінің 75 жылдығына арналған. Оқулық. Алматы: Кітап баспасы, 2005.
2. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. Оқулық. – Алматы НАS, 2006.
3. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 2. Низшие целомические : пер. с англ. Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 448 с.
4. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 3. Членистоногие : пер. с англ. Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 496 с.
5. Шарова, И. Х. Зоология беспозвоночных И. Х. Шарова. – М. :Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 592 с.
Қарапайымдылар- бірклеткалы, өтеұсақ, микроскоп арқылыкөрінетінжәндіктер. Морфологиялықжағынанқарағандақарапа йымдыларбірклеткалыформалар, ал тіршілікқасиеттеріжағынаналғандадер бесөмірсүретінжеке организм, тіріорганизмгетәнзаталмасу, қозғалу, тітіркену,ортағабейімделу, ас қорыту, зәршығару, тынысалу, даму т. б. қызметтерінатқарады. Қарапайымдылардың клеткасының пішіні және мөлшері алуан түрлі болады. Олардың мөлшері 3-4 микроннан бірнеше миллиметр шамасында болады. Мысалы, инфузория стентордың ұзындығы - 1,5 мм. Қарапайымдылардың құрылысы көп клеткалылардың клеткасының құрылысымен бірдей - цитоплазмадан, ядродан және органоид бөлшектерінен құралған. Цитоплазма екі қабат түзейді, ашық түсті сыртқы - эктоплазма және қоңырқай, түйіршікті ішкі - эндоплазма. Қоймалжың сұйық цитоплазмада көптеген органоидтар орналасқан: митохондриялар, эндоплазмалық тор, рибосомалар, Гольджи аппараты, т. б. Цитоплазмада ас қорыту вакуолі түзіліп тұрады, олар ас қорыту ферменттерін шығарып, қорек заттарды қорытады. Органикалық заттар мен сұйықтық тамшылар клеткаға фагоцитоз және пиноцитоз жолымен өтеді. Тұщы суларда тіршілік ететін қарапайымдыларда жиырылғыш вакуолі зәр шығару, осмос қысымын реттеу және тыныс алу қызметін атқарып отырады. Клеткадағы зат алмасу жолында пайда болған несеп заттар сыртқа жиырылғыш вакуолі арқылы шығарылады. Тұщы суда тіршілік ететін карапайымдылардың цитоплазмасындағы тұздың және басқа ерітіндінің концентрациясы өзін қоршаған судың концентрациясынан әлдеқайда жоғары болғандықтан, осмос қысымына байланысты сыртқы ортадағы су клетканың ішіне енеді, ал жиырылғыш вакуоль артық суды үнемі сыртқа шығарып тұрады, соның нәтижесінде клетка жарылмай бірқалыпты түрде сақталынады. Судың құрамындағы ерітілген оттегі цитоплазмада қалып, сыртқа су арқылы көмірқышқыл газы
шығарылып отырады, осылайша тыныс алу процесі жүреді. Цитоплазманың орталық бөлімінде ядро орналасады. Қарапайымдылардың көпшілігінде ядросы біреу (моноэнергидты), сондай-ақ екі, көп ядролы қарапайымдыларда жиі кездеседі (полиэнергидты). Ядрода қабықша, ядрошырыны, ядрошық және хромосомалар болады. Қарапайымдыларда қозғалыс органойдтары жақсы жетілген. Олар, жалған аяқтары, яғни псевдоподиялары - pseudopodia (латынша pseudo - жалған, poda - аяқ) және жіптәрізді талшықтар мен кірпікшелер. Қарапайымдылардың көпшілігі жыныссыз және жынысты жолымен көбейеді. Жыныссыз көбеюінде клетканың негізгі бөліну тәсілі - митоз. Жынысты көбеюі аталық және аналық жыныс клеткаларының (гаметаларының) бір-бірімен қосылуы арқылы өтеді, осындай процесті - копуляция деп атайды. Копуляция нәтижесінде ұрықтанған клеткадан - зигота пайда болады. Зигота диплоидты, өйткені ол екі гаплоидты жыныс клеткаларының (гаметалардың) қосылуы нәтижесінде түзіледі. Жыныс клеткаларының (гаметаларының) мөлшері мен пішіні әр қилы болады. Аталық және аналық гаметалардың мөлшері және құрылысы бірдей болса, бұлардың қосылуын - изогамия копуляциясы деп атайды, ал үлкендеу келген аналық гамета - макрогамета, кішілеу келген аталық гамета – микрогаметамен қосылса - анизогамия копуляциясы деп атайды. Қарапайымдылар конъюгация (ядроның қосылуы), ұрпақ алмасуы, шизогония, гаметагония, спорогония жолымен де көбейеді. Қарапайымдылардың бір ерекшелігі - қолайсыз жағдайларда (су кеуіп қалса, мұзға айналса, қорек жетпесе, т.б.) клетка сыртына қалың қабық шығарып, цистаға айналады. Циста қүйінде қарапайым ұзақ уақыт ... жалғасы
Мақсаты: студенттерге қарапайымдылар типтерінің, әртүрлі кластардың құрылымының күрделілігімен, морфологиялық ерекшеліктерімен, жүйелілілігімен таныстыру. Тамыраяқтылар және талшықтылар класс өкілдерінің медициналық маңызы, тіршіліктегі әрекеттерінің ерекшеліктерін оқыту.
Оқытудың міндеттері:
1. Қарапайымдылардың мысалында кәдімгі амебаның тіршілік барысының ерекшекліктерін және құрылысын оқу.
2. Саркодылар класс өкілі – дизентериялық амебаның медициналық маңызын оқу.
3.Талшықтылар класы - лямблия, лейшмания және трипаносома өкілдерінің медициналық маңызын оқу.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Қарапайымдылар типінің жіктелуіне сипаттама беріңіз
2. Қарапайымдылардың мысалында кәдімгі амебаның тіршілік әрекеті және жалпы құрылымдық белгілері мен органоидтарын атаңыз.
3. Дизентериялық амебадан қарапайым амебаның ерекшеліктері неде?
4. Қарапайымдылар типінің әртүрлі кластарының өкілдерінің құрылымының белгілерінің күрделенуі неде?
5. Неге өсу талшықтары жануарларға қатысты екенін түсіндіріңіз.
Почему растительных жгутиконосцев относят к животным?
6. Талшықтылардың патогендік ортасын атаңыз, адамда ауру тудыруын сипаттаңыз.
7. Қарапайымдылардың тіршілік циклінің сипаты?
8. Адам өмірінде және биогеоценоздағы қарапайымдылардың маңызын атаңыз.
Білім берудің және оқытудың әдістері: тақырыптық семинар: сабақ тақырыбын талқылау және өңдеу, тесттілеу, жүйелік семинар: оқытылатын тақырып бойынша мәселелерді талқылау және терең танысу, оқу сұхбаттасу: берілген тақырыптың сұрақтары бойынша білімін бекітіп және жақсарту үшін арналған сұрақтар.
Ұсынылатын әдебиет:
Негізгі:
1. К. Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005.- 373 б.
2. К.Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005. – 379 б.
Қосымша:
1. С.Ә. Әміреев, А.Жаханов, Қ.Құдайбергенұлы. Медициналық паразитология С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университетінің 75 жылдығына арналған. Оқулық. Алматы: Кітап баспасы, 2005.
2. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. Оқулық. – Алматы НАS, 2006.
3. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 2. Низшие целомические : пер. с англ. Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 448 с.
4. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 3. Членистоногие : пер. с англ. Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 496 с.
5. Шарова, И. Х. Зоология беспозвоночных И. Х. Шарова. – М. :Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 592 с.
Қарапайымдылар- бірклеткалы, өтеұсақ, микроскоп арқылыкөрінетінжәндіктер. Морфологиялықжағынанқарағандақарапа йымдыларбірклеткалыформалар, ал тіршілікқасиеттеріжағынаналғандадер бесөмірсүретінжеке организм, тіріорганизмгетәнзаталмасу, қозғалу, тітіркену,ортағабейімделу, ас қорыту, зәршығару, тынысалу, даму т. б. қызметтерінатқарады. Қарапайымдылардың клеткасының пішіні және мөлшері алуан түрлі болады. Олардың мөлшері 3-4 микроннан бірнеше миллиметр шамасында болады. Мысалы, инфузория стентордың ұзындығы - 1,5 мм. Қарапайымдылардың құрылысы көп клеткалылардың клеткасының құрылысымен бірдей - цитоплазмадан, ядродан және органоид бөлшектерінен құралған. Цитоплазма екі қабат түзейді, ашық түсті сыртқы - эктоплазма және қоңырқай, түйіршікті ішкі - эндоплазма. Қоймалжың сұйық цитоплазмада көптеген органоидтар орналасқан: митохондриялар, эндоплазмалық тор, рибосомалар, Гольджи аппараты, т. б. Цитоплазмада ас қорыту вакуолі түзіліп тұрады, олар ас қорыту ферменттерін шығарып, қорек заттарды қорытады. Органикалық заттар мен сұйықтық тамшылар клеткаға фагоцитоз және пиноцитоз жолымен өтеді. Тұщы суларда тіршілік ететін қарапайымдыларда жиырылғыш вакуолі зәр шығару, осмос қысымын реттеу және тыныс алу қызметін атқарып отырады. Клеткадағы зат алмасу жолында пайда болған несеп заттар сыртқа жиырылғыш вакуолі арқылы шығарылады. Тұщы суда тіршілік ететін карапайымдылардың цитоплазмасындағы тұздың және басқа ерітіндінің концентрациясы өзін қоршаған судың концентрациясынан әлдеқайда жоғары болғандықтан, осмос қысымына байланысты сыртқы ортадағы су клетканың ішіне енеді, ал жиырылғыш вакуоль артық суды үнемі сыртқа шығарып тұрады, соның нәтижесінде клетка жарылмай бірқалыпты түрде сақталынады. Судың құрамындағы ерітілген оттегі цитоплазмада қалып, сыртқа су арқылы көмірқышқыл газы
шығарылып отырады, осылайша тыныс алу процесі жүреді. Цитоплазманың орталық бөлімінде ядро орналасады. Қарапайымдылардың көпшілігінде ядросы біреу (моноэнергидты), сондай-ақ екі, көп ядролы қарапайымдыларда жиі кездеседі (полиэнергидты). Ядрода қабықша, ядрошырыны, ядрошық және хромосомалар болады. Қарапайымдыларда қозғалыс органойдтары жақсы жетілген. Олар, жалған аяқтары, яғни псевдоподиялары - pseudopodia (латынша pseudo - жалған, poda - аяқ) және жіптәрізді талшықтар мен кірпікшелер. Қарапайымдылардың көпшілігі жыныссыз және жынысты жолымен көбейеді. Жыныссыз көбеюінде клетканың негізгі бөліну тәсілі - митоз. Жынысты көбеюі аталық және аналық жыныс клеткаларының (гаметаларының) бір-бірімен қосылуы арқылы өтеді, осындай процесті - копуляция деп атайды. Копуляция нәтижесінде ұрықтанған клеткадан - зигота пайда болады. Зигота диплоидты, өйткені ол екі гаплоидты жыныс клеткаларының (гаметалардың) қосылуы нәтижесінде түзіледі. Жыныс клеткаларының (гаметаларының) мөлшері мен пішіні әр қилы болады. Аталық және аналық гаметалардың мөлшері және құрылысы бірдей болса, бұлардың қосылуын - изогамия копуляциясы деп атайды, ал үлкендеу келген аналық гамета - макрогамета, кішілеу келген аталық гамета – микрогаметамен қосылса - анизогамия копуляциясы деп атайды. Қарапайымдылар конъюгация (ядроның қосылуы), ұрпақ алмасуы, шизогония, гаметагония, спорогония жолымен де көбейеді. Қарапайымдылардың бір ерекшелігі - қолайсыз жағдайларда (су кеуіп қалса, мұзға айналса, қорек жетпесе, т.б.) клетка сыртына қалың қабық шығарып, цистаға айналады. Циста қүйінде қарапайым ұзақ уақыт ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz