Моңғолдардың үйлену салты

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ3

I ТАРАУ. ШЫҢҒЫС ХАН ТАРИХЫ6

1. 1. Темучин - Шыңғыс хан10

1. 2. Шыңғыс ханның жауынгерлік саясаты13

1. 3. Шыңғыс ханның жоқтауы16

1. 4. Соғыстың зардаптары18

II ТАРАУ. ҰЛЫ ҚОҒАМНЫҢ ӘЛЕМ ТАРИХЫ АЛДЫНДАҒЫ ОРНЫ20

2. 1. «Шыңғыс хан» және шындық20

2. 2. Шыңғыс хан қай тілде сөйлеген25

2. 3. Шыңғыс ханның құпиясы37

2. 4. Шыңғыс хан моңғолма әлде қазақ па43

ІІІ ТАРАУ. ҚОСЫМШАЛАР49

ІV ТАРАУ. ҚОРЫТЫНДЫ54

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР57

Кіріспе

а) Тақырыптың өзектілігі:

Қарахан -> Елхан -> Қиян (Қият) .

Міне осы Қияттан (Қияннан) Шыңғысхан шығып еді. Тегі -Түрік. Қият (Қиян) -> Жалайыр (Мерке) -> Манақ -> Орақты. Орақты -> Андас -> Ор -> Оңтүр -> Бəйр -> Ұзық -> Тор -> Көк Көк -> Бөгде -> Қара -> Бурық -> Қер -> Құнмыр -> Бурыл. Бурыл ->Шамшы -> Тілеуберді -> Қашау -> Досан -> ТҰрымтай шешен .

Тұрымтай шешен -> Түмағұл -> Дін -> Баян батыр -> Есукей батыр .

Есукей батыр -> Темуджін (Шыңғыс хан) .

Шыңғыс хан көшпенділерін отырықшы елдер «татар-моңғолдар» десе, Рашид-ад-дин «түріктер» деп атаған. Шындығында, Рашид-ад-дин көшпенділерді бүгінгі бізге қарағанда жақсы білген ғой және ол моңғолдар туралы жазған жылдары көшпенділер империясының нағыз дүрілдеп тұрған шағы болатын. Сондықтан ғылыми ортада ол Шыңғыс хан туралы жазылған дереккөздердің ішіндегі ең бір ақиқаттысы деп саналады.

Қазіргі күні Шыңғыс хан туралы жазылған кітаптардың, ғылыми мақалалардың саны мыңдаған санға жеткен болар. Бірақ, осы еңбектердің барлығы дерлік 19 ғасырда негізі қаланған орыс ғалымдарының «Шыңғыс хан - моңғол» деген ұстанымына сүйеніп жазылған. Бізге, орыс тілін меңгерген оқырмандарға Шыңғыс хан мен оның дәуірі туралы мағлұматтар, көбіне орыс ғалымдары арқылы жетті. Мұнда әділдік де бар шығар, өйткені олар көршілес көшпенділерді басқа еуропалықтардан артық білмесе, кем білмейді.

Француз Мишель Хоанг өзінің «Шыңғыс хан» атты кітабында қоңырат, меркіт, найман сияқты бірқатар руларды еш шіміркенбей моңғол тайпаларының қатарына қоса салған. Оны түсінуге болады. Жалғыз ол ғана емес, басқа да түріктанушылар «Моңғол кезеңін» қиыстыру үшін түрік тайпаларын моңғолдарға қоса салуды әдетке айналдырған. Содан болар біздің өзіміз де соған үйреніп алып «түріктер бір кезде моңғол болып жүргенге» сене бастадық. Басқалардан гөрі түріктердің сырын орыс ғалымдары тереңірек ұққан және еңбектерінде түрік тайпаларының атауын пайдаланбай айналып өту мүмкін еместігін де жақсы білген. Бірақ, түріктердің кімдер екенін ашып айтпай, жанамалап өтуді әдетке айналдырған. Мысалы Е. Кычанов сияқты: « . . . Ол (Рашид-ад-дин) қазіргі күні моңғол атанып жүрген барлық моңғол-татар тайпаларын «түрік тайпалары» деп атаған» деп сырғытпа жауап бере салады. Кычанов Рашид-ад-динмен келіспегенін былай білдіреді:

« . . . Көпшілік тайпалар мен рулар өздерін оларға (моңғолдарға) теңегенді атақ пен мәртебе көрді. Шыңғысхан ата-тегінің шапағатына бөлену үшін әртүрлі түрік тайпалары (жалайыр, татар, оңғыт, керейіт, найман, таңғұт, т. б) өздерін мақтан үшін моңғолдар деп атай салған».

б) Тақырыптың зерттелу деңгейі:

Шыңғыс хан кезінде Моңғолия империясы ең мықты деген мемлекеттердің қатарында болғаны белгілі. Шыңғыс ханның мәйітінің қай жерде көмілгені әлі күнге дейін белгісіз. Ал енді оның өліміне не себеп болды деген сұраққа әртүрлі жауаптар бар. Мысалы, белгілі саяхатшы Марко Поло Шыңғыс хан уланған жебенің оғынан қайтыс болған дейді. Рим папасының Моңғолиядағы елшісі Плано Карпини 1247 жылы ханның өлімі найзағай түскеннен болды деп хабарлаған екен. Ал ресми мәліметтерде аң аулау кезінде аттан құлап өлген делінген.

Денесі қай жерге қойылғаны туралы Марко Поло былай деген: "Барлық ұлы басшыларды, Шыңғыс ханның ұрпақтарын үлкен Алтай тауының баурайына жерлейді. Шыңғыс хан қай жерде өлсе де, бәрібір оның денесін сол Алтай тауына әкеліп қояды. Ал оның денесін әкеле жатқан барлық атқосшыларды өлтіріп тастайды".

Ордастағы Их-Эджен Хороға белгілі орыс саяхатшысы Р. Н. Потаниннің барып, зерттегені белгілі. Ол жерде киіз үйлердің ішінде ұлы ханның сүйегі бар екен, будда монахтары жыл сайын Шыңғыс ханның құрметіне той өткізеді екен. Күміс қазанның ішінде ханның сүйектері сақтаулы тұр. Ал бақсылар адамдарды құрбандыққа шалған деседі.

1998 жылы Чингис Галбоин бастаған бурят ғалымдары ұлы моңғол ханының жерленген жеріне аттанады. Зерттеу жұмыстарын жүргізер алдында Шыңғыс ханның Селенга өзенінің бойымен өз отанына қайтқанын анықтаған. Зерттеушілер Хамар-Дабан жотасына жетіп, оның бір шыңында оба тігіп, қалған шыңдарына әртүрлі аттар берген. Бага Алтан атымен белгілі тауды Бурхан-Гала-Уула деп ат койған, "тау-ханшайым" деген ұғымды білдіреді. Оның солтүстігінде орналасқан шыңды Хан-Уула деген "тау-патша" дегенді білдіреді.

в) Мақсат - міндеттері:

Моңғолдардың үйлену салтында келінді қалын мал беру арқылы алатын. Қыздар тұрмысқа шыққаннан кейін күйеуінің руына сінісіп кетеді. Куйеуі кайтыс болғаннан кейін де өз отбасына қайта алмайды. Мұндай жағдайда әйел күйеуінің кіші бауырларының немесе күйеуінің басқа әйелдерінен туылған, яғни, өгей баласына қосылатын. Ол болмаған жағдайда күйеуінің үйі келінді басқа біреуге қоса алады.

Моңғол хандары әйелді белгілі түрік және моңғол қауымдарының арасынан таңдаған, мұндай ерекшелікке ие болмаған жағдайда әйелдер оның көңілдесі болған. Шыңғыс хан бала шағында жар іздеу үшін ойраттарға барып, сол қауымнан әйел алған. Әйелді ойрат және найман әулетінен алуды өзінен кейін балалары мен немелеріне де дәстүр етіп қалдырған, кейінірек үшінші болып керейт руы қосылған. Мөңке мен Хулағудың шешесі Соргактани мен атақты Докуз хатун да осы рудан шыққан. Жошы әулетінде де хандық мүшелері бірден көп әйелге үйленген, олардың әйелдерінің бірінің міндетті түрде қоңырат руынан болғандығы назар аударарлық жағдай.

Шындығында моңғолдар тектілікке мән беруде арабтардан кем түспеген. Моңғол ханзадалары сырттан алған әйелдерін көңілдес деп есептеп, олардан бала сүйгісі келмеген. Селжүктерде византиялық және грузин ханзадаларға үйлену дәстүрге айналғанымен, кейіннен бұл жерлерді билеген монтолдарда мұндай үйлену әрекеті кездеспеген.

Моңғол ханзадалары мен нояндарының әйелдерінің арнайы шатырлары болды. Олар бұл шатырларда өздеріне белінген мал-мүлік пен ақшаларды қалағанынша жұмсай алатын. Әйел қайтыс болғаннан кейін бұл шатыр алынбайды. Егер ержеткен ұл-қызы болса, шатыр соларға беріледі. Ал жоқ болған жағдайда басқа әйелдерге беріледі. Моңғолдарда бірінші әйелдің мемлекет басқаруда сөзі жүретін, тіпті, ұлы хан қайтыс болғаннан кейін орынбасар ретінде мемлекетті бірнеше жыл басқаратын. Осы тұрғыдан Түрік мемлекеті дәстүріндегі хан-әйел байланысын моңғолдардан да кездестіреміз.

г) Құрылымы:

Курстық жұмысым, кіріспе бөлімнен, 2-тараудан, 8-тараушадан, қорытынды бөлімнен, қосымшадан және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

I ТАРАУ. ШЫҢҒЫС ХАН ТАРИХЫ

Өмірі

Балалық және жастық шағы

Хулағу - Шыңғыс ханның ұңғырат руынан шыққан Дей-Сеченің қызы Бөрте Ужин хатуннан туған төрт баласының кенжесі Төленің баласы. Шыңғыс хан қайтыс болмастан бұрын моңғол дәстүрі бойынша алыстағы жерлерінің бір бөлігін Жошыға берсе, империя ордасын қорғау және басқару қызметін ең кенже ұлы Төлеге берген. Моңғол дәстүрі бойынша әке шаңырағы балалардың ең кенжесіне тиесілі еді. Төле әкесінің тірі кезінде-ақ онымен бірге Батыс жорығына қатысып, Самарқан, Бұқара қалаларын қоршауда үлкен қызметтер атқарған. Жүвейни Шыңғыс ханның Төлеге "ұлы ноян" атағын беріп, Хорасанға жорыққа жіберуі туралы былай деп жазады: "Шыңғыс хан Хорезмге жорықка аттанбастан бұрын саясаты, күші мен батырлығы аркылы жүрген жерін таптаған баласы ұлы ноянның қол астына әскерінің оннан бір бөлігін беріп Хорасанға жіберген. Төле Батыс жорығынан кейін әкесімен бірге Қарақұрымға қайтады және әкесі қайтыс болғаннан кейін моңғол дәстүрі бойынша екі жыл (1227-1229) орынбасарлық кызмет атқарады. ²¹³ Бұдан кейінгі дәуірлерде Төле әулетінің тарих сахнасына шығуына, яғни, үлы хан болуына шешелері Соргактани хатун үлкен үлес косқан. XIII ғасырдың ортасында империяны орталықта Мөңке, шығыста Құбылай және батыста Хулағу бір мезгілде басқарады. Төле 1232 жылы 40 жасында қайтыс болған. Өгедей хан кіші бауырына тиісті жерлерді басқаруға Соргактани хатунды тағайындаған.

Төленің мұрасын басқарған және төрт ұлын болашақта билікке талапкер етіп тәрбиелеген бұл әйел керейттерден шықкан Онг ханның кіші бауыры Жака-гамбудың қызы Соргактани еді. Кейіннен ана ханшайым болған бұл әйел балаларын үлкен сабырлылықпен болашаққа дайындаған. Өзі христиан болса да мұсылмандарға құрмет көрсеткен. Тіпті, Әбул Фараж оның Бұқараға медресе салдырғанын да айтады. Балаларын тәрбиелеу ісі Шыңғыс ханға кеңесші болған ұйғыр түріктерінің арасынан таңдаулы адамдарға жүктелген. Бұл кеңесшілердің көпшілігі Соргактани хатунның қалауымен өзіне тиісті Чен-тинг аймағында қызметкер болған, осы арада ханзадаларды тәрбиелеумен де айналысқан. Бұл кеңесшілердің ішінде әдебиеттер бойынша анықтай алғанымыз мыналар:

Сауинч Тогрил:Ұйғыр түрігінен шыққан бұрын ұйғыр мемлекетінде де "ұлы айгучи", яғни, ұлы дәрежелі қызметкер немесе бақылаушы болып жұмыс істеген. Моңғолдардың қол астына кіргеннен кейін Шыңғыс ханмен бірге батыс жорығына қатысқан. Кейіннен Соргактани Бекидің қол астында балаларын тәрбиелеу ісімен айналысады. Төлеге тиісті Чентинг аймағының даругашысы ретінде кызметін жалғастырған. Оның ұлы Хулағудың шығарып салуымен Иранға барған.
Булад Қая:Соргактани хатунның сенімінен шыққан ұйғыр турігі. Шыңғыс ханның қол астында болған кезінде қол жеткізген жетістіктеріне сый ретінде қарақытай Гурханның кызымен үйлендіріледі. Төленің орынбасарлық қызметі кезіңінде Қытайға жіберілген. Ол Төленің ұлдарының жетілуіне үлкен еңбек сіңірген.
Мунгсуз:Бесбалық ұйғыры. Соргактани хатунның қарамағындағы Чен-тинг аймағының салық қызметкері болып жұмыс істеген кезде Төле ұлдарының жетілуіне үлкен үлес қосқан және атақты кеңесші болған.
Төре Қая:Бесбалық ұйғыры. Әкесі Шыңғыс ханмен бірге батыс жорығына қатысқан. Соргактани хатунның қарамағында жұмыс істеген.

Бұлардан басқа да анықтай алған тұлғаларымыз: шибан, Баян Тоғрил және Тангучи де дәуірінің атақты кызметкерлері ретінде Төленің әйелінің қарамағында болған және болашақта үлкен мемлекет қызметкері болатын Мөңке, Құбылай мен Хулағудың жетілуінде үлкен еңбек сіңірген басты кеңесшілер еді. Жоғарыда аталып өткен және ұйғыр түріктерінен шыққан мүғалімдер ханзадаларға ұйғыр жазуы және әдебиетімен қоса тарих, география, математика және астрономия ғылымдарын да үйреткен. Өйткені, Хулагу Иранға бармастан бұрын ағасы Мөңке одан сол дәуірдің атақты астрономы Насреддин Тусиді өзіне жіберуін сұранған. Осы орайда үш ханзаданың да білімдерімен өз дәуіріндегілерден озық болғанын және бұл мәселеде аналарына борышты екендерін айта аламыз.

Әдебиеттерде Хулағудың балалық шағы туралы мол мәлімет берілмеген. Екінші Қыпшақ сапарына барлық моңғол ханзадаларының қатысқанына қарамастан, Хулағудың қатысқаны туралы деректер жоқ. Тек Шыңғыс хан батыс жорығы кезінде Имил өзенінің жағасында немерелері Құбылай мен Хулағудың аталарын қарсы алғандығын және алғашқы олжаларын соған бергеніден білеміз. Шыңғыс хан моңғол дәстүрі бойынша осы жас ханзадалардың қолының ортағы саусағын қанатып, акқан қанды тамақтарына қосу арқылы өздерінің аң аулау қүқығына ие болғандығын білдіреді. Осы аң аңдау кезінде Құбылай 11, Хулағу 9 жаста болатын. Жастық шағы туралы да мәліметтер аз кездеседі. Тек Әбул-Фараж моңғолдардағы салықтың мәнін түсіндірген кезде, Хулагудың Қарақүрымда салық істеріне қарағанын айтқанымен басқа әдебиеттерде бұл мәселе туралы мәлімет жоқ. Хулагу II-Дешті қыпшақ жорығына осы кызметіне байланысты қатыса алмаған.

Отбасы мен балалары

Рашидуддин Хулағудың отбасы мен балалары туралы нақты мәлімет береді. Рашидуддинің мәліметтерінде әйелдері, олардан туылған ұлдары мен қыздары, сондай-ақ, күйеу балалары мен немелеріне де орын берілген. Хулағудың отбасы жайында сөз қозғамастан бұрын моңғолдардағы отбасы мәселесіне тоқталып өтейік.

Шындығында моңғолдар тектілікке мән беруде арабтардан кем түспеген. Моңғол ханзадалары сырттан алған әйелдерін көңілдес деп есептеп, олардан бала сүйгісі келмеген. Селжүктерде византиялық және грузин ханзадаларға үйлену дәстүрге айналғанымен, кейіннен бұл жерлерді билеген монтолдарда мұндай үйлену әрекеті кездеспеген. Тіпті, Хулағуға жіберілген Византия императорының кызы Деспина оның қайтыс болуына байланысты ұлы Абакамен тұрмыс құрады және ол әйелдерінің ең соңғысы және көңілдесі болған. Моңғолдар үйленуді басқа қауымдармен байланысу және оларды өздеріне тарту құралы ретінде пайдаланған. Хулағу мойынсұнған Исмаилилердің басшысы Рукнеддин Гуршах алдымен бір моңғол қызына үйленеді. Кейіннен ол қылмысты деп табылып өлтіріледі. Сондай-ак, моңғолдар өздері жеңген билеушілердің әйелдері мен қыздарына үйленетін. 1222 жылы жеңіліс тапқан хорезмшах Мұхаммедтің гареміндегі кейбір әйелдерді ханзада Шағатай айналасындағы жақын адамдарына үйлендірген.

Хулагу да хандықтың басқа мүшелері сиякты бесеуі некелі, жетеуі некесіз он екі рет үйленген. Некесіздері: 1. Боукеджин-Икаджи, 2. Арикак Икаджи, 3. Аджоужех-Икаджи, 4. Хесиджин, 5. Ил-Икаджи, 6. Тукини, 7. Мертаи хатун. Некесіз әйелдерінен ұл-қыздары болғанмен, олар хандық мүшелері арасында сұлтандықта орын алмаған. Бірінші некелі әйелі - Докуз хатун. Ол - керейіттен шыққан Онг ханның ұлы Икудың қызы. Докуз хатун бұрын Төлемен тұрмыс құрғандықтан оның әйелі болудан гөрі мемлекет өмірінің барлық сатысына араласқан беделді басқарушы болған. Армян және грузин әдебиеттері әлеуметтік және саяси мәселелерде Хулағудың оның ықпалында болғандығын айтады. Керейіттер мен наймандар христиан болғандықтан, Армения, Сирия және Грузия тарихшылары осы рудан шыққан барлық адамды христиан деп санаған. Алайда, Докуз хатун өмір сүру салты, ой-пікірі және әрекеттерімен берік сенім білдірген христиан болатын. Қазіргі тарихшылар онын христиандарды қорғағандығы, діни рәсімдерге қатысқандығы және Алатаудағы шатырында қоңырау болғандығы туралы да айтады. Алайда, моңғолдардың Батыс Азия саясаты толық қарастырғанда, Хулағудың тек Докуз хатунды күрметтсгендіктен ғана христиандарды тандағаны байқалады. Шығыс христиандары моңғолдардың арқасында жаңа сүйенішке қол жеткізген кезенде моңғолдар тұрғысынан қарағанда мұсылмандар саяси бәсекелес және дұшпан болатын. Өйткені, батыста моңғолдармен ұзақ жылдар бойы соғысқан саяси ұйымдардың барлығы дерлік мұсылман болатын. Осыған қарамастан, Докуз хатунның да мемлекет істерін өз наным-сенімінен жоғары ұстап, христиан діндарларының мұсылмандарға деген қарсылықтарына құлақ аспаған. Папалар моңғолдарды христиан дініне тарту үшін Папа ІV-Иннокентий 1246 жылы француз монахы Джеан де План Карпиниді қасиетті Лоуиске, 1254 жылы француз монахы Гильом де Рубрукты Қарақұрымға жібереді. Сондай-ақ, бірнеше христиан миссионерлері әр кезеңдерде елші ретінде моңғолдарға жіберілген. Алайда, бұл әрекеттерден ешқандай да нәтиже шықпаған. Өйткені, моңғолдар барлық дінге бірдей қараған, дін қызметкерлеріне құрмет көрсетіп, оларды түрлі салықтардан босатқан. Яғни, христиандар сияқты басқа діндегілерді дұшпан санамаған.

Моңғолдардың Батыс Азияға келуімен Ислам әлемінде қиын жағдайға душар болған шығыс христиандары моңғолдардың Батыс Азиядағы мұсылмандарға қарсы жасаған шабуылдарын өз есептеріне пайдалануды көздеген. Яғни, мұсылмандарға қиянат жасап, моңғолдардың қасынан орын алып, бірқатар жеңілдіктерге қол жеткізген. Әйтпесе, Шыңғыс заңы өз күшінде тұрған кезеңде илхандықтардың христиандарды таңдауы мүмкін емес еді. Алайда, Батыс Азияда өздерімен соғысқан мұсылмандарға қарсы дұшпанша әрекет жасауы да қалыпты жағдай деп саналған болуы керек. Ал, христиандар болса тек қожайындарын ауыстырған, сондай-ақ,

бұрынғыларға қарсы күрес жүргізіп, кек алу жолын таңдаған.

Докуз хатун Төле кайтыс болғаннан кейін 16 жастағы Хулағуға үйленсді. Хулағудың бұл әйелден баласы болмаған, тек оның көңілдесі Ил-Икаджи деген әйелден Хулажу және Сиявжы деген екі ұлы, Менгликач деген бір қызы болған. Хулағудың екінші әйелі - ойрат Тоуролджы Курканның қызы Куик хатун. Бұл әйелдің шешесі Шыңғыс ханның кызы - Джижикен хатун. Куик хатуннан туған Хулағудың екінші ұлы Жумкур - Абакадан бірнеше ай кейін туылған. Хулағу Иранға келгенде бұл ұлын ордоуларымен бірге ағасы Мөңке ханның сарайына тастап кеткен. Жумкур Мөңке хан қайтыс болғаннан кейін басталған таққа таласта Арык Бута тарапында болса да, кейіннен Арык Буға мен Алгу арасында болған екінші соғыста оны Самарқан маңайында тастап кеткен. Бұл бөлінудің себебін әкесі Хулағудың Құбылай тарапында болғандығымен түсіндіреді. Өйткені, ол Иранға әкесінің жанына келе жатқанда жолда кайтыс болған. Жумкурдың бірінші әйелі - Куик хатунның бауыры Тулун хатун, ал екінші әйелі - Жауржу хатун. Хулағудың Куик хатуннан Булукан Ака деген қызы болған.

Хулағудың үшінші әйелі - қоңырат руынан шыққан Кути хатун. Ол Куик хатунның өлімінен кейін Моңғолияда Хулағуға косылған. Кути хағунның екі ұлы болған. Олардың біріншісі Бикин немесе Текечин. Ол жас кезінде сал ауруынан қайтыс болады. Ат екіншісі - Абакадан кейін илхандықтардың тағына отырған Ахмет Текудар. Кути хатунның ордоусында некесіз бірнеше әйелі болған болуы керек. Олардың ішінде Хытай текті Букаджин-Икаджи деген әйелден Хулағудың үшінші ұлы Иешмут туылған. Иешмуттың Рину, Сукайн-Икаджиден туған Түсиннің Сати деген бір ұлы болғанын білеміз. Хулағудың батыс жорығы кезінде қайтыс болған бесінші ұлы Таркай да осы әйелден туған. Тоғызыншы баласы - Кути хатунның ордоусындағы Аджуджех-Икаджиден туған Конгуркай. Бұл әйел өмірінің соңғы кезсңдерінде некелі әйелдердің қатарына косылғал. Кути хатун ордоусынан арулат руынан шыққан Хесиджиннен туған Лусидар оның оныншы баласы. Есімі анықталмаған, бірақ Куги хатун ордоүсынан шыққан анадан он төртінші баласы Тогай Тимур чуған.

Хулағудың бесінші әйелі - ойрат руынан шыққан Туралжы Курканның қызы, Мөңке Тимурдың шешесі Олжай Хатун. Алтыншы әйелі сулдуз руынан шыққан Суджин Хатун. Ол Абаканның шешесі. Ол батыс жорығы кезінде Қарақұрымда қалған. Оның сегізінші баласы - некесіз Тенкер Курканның қызы Арикак Икаджиден туған Аджай. Батыс жорығы кезінде мал-мүлік істеріне осы баласын тағайындаған.

Хулағу ханның балаларын жастарына қарай былай корсетуге болады:

1. Абака, 2. Жумкур, 3. Иешмут, 4. Бикин, 5. Таркай, 6. Тусин, 7. Текудар, 8. Аджай, 9. Конкуртай, 10. Лисудар, 11. Менту-Темір, 12. Хулажу, 13. Сиаужи, 14. Тоғай Тимур. Хулағу ханның кыздары: 1. Булуган Ака, 2. Хаим, 3. Менгелүген, 4. Тутукач, 5. Таракаи, 6. Менгликач, 7. Бабаи.

Хулағудың әйелдері арасында Докуз хатун мен Кути хатун тигізген әсері және қүқығы жағынан бірінші қатарда тұрғанымен, өзіне мұрагер ретінде сулдуз руынан шыққан Суджинден туған Абаканы таңдаған. Хулағудың Абаканы таңдауына оның бауырларының ішіндегі үлкені болуымен қатар, қабілетті болуы да ықпал еткен.