Сутек

Жоспар
Кіріспе

1 Табиғатта сутектің кездесуі
2 Метандағы сутекті алу әдісі

Табиғатта сутек бос және қосылыс күйінде болады. Күллі әлемді алатын болсақ, мұнда сутек ең көп тараған элемент. Күн бетін, жұлдыздарды, тұмандықтарды спектроскоппен, ал жұлдыз аралығындағы кеңістікті радиотелескоп жәрдемімен қарап зерттегенде барлығында да сутектің өте көп екендігі білінеді. Сутек бос күйде атмосфераның жоғарғы қабаттарында өте аз мөлшерде кездеседі. Жанар таулардың мұнай скважиналарынан шығатын газдардың құрамында болады. Қосылыстардың құрамындағы сутекті есептемесе, жердегі сутек өте сирек элементтердің бірі болар еді. Ал қосылыстардың құрамында химиялық байланысқан түрде өте көп сутек бар, мысалы, судың салмағының 11%, саз балшықтың 1,5% сутек үлесіне келеді. Оттек өсімдіктер мен жануарлар денесінде, мұнайда, табиғат газдарында, кейбір минералдарда химиялық қосылысқан түрде болады. Жер қыртысы үш қабатының (атмосфера, гидросфера, литосфера) жалпы салмағының 1 проценті сутек.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Сутек

Табиғатта сутек бос және қосылыс күйінде болады. Күллі әлемді алатын болсақ, мұнда сутек ең көп тараған элемент. Күн бетін, жұлдыздарды, тұмандықтарды спектроскоппен, ал жұлдыз аралығындағы кеңістікті радиотелескоп жәрдемімен қарап зерттегенде барлығында да сутектің өте көп екендігі білінеді. Сутек бос күйде атмосфераның жоғарғы қабаттарында өте аз мөлшерде кездеседі. Жанар таулардың мұнай скважиналарынан шығатын газдардың құрамында болады. Қосылыстардың құрамындағы сутекті есептемесе, жердегі сутек өте сирек элементтердің бірі болар еді. Ал қосылыстардың құрамында химиялық байланысқан түрде өте көп сутек бар, мысалы, судың салмағының 11%, саз балшықтың 1,5% сутек үлесіне келеді. Оттек өсімдіктер мен жануарлар денесінде, мұнайда, табиғат газдарында, кейбір минералдарда химиялық қосылысқан түрде болады. Жер қыртысы үш қабатының (атмосфера, гидросфера, литосфера) жалпы салмағының 1 проценті сутек.

Техникада әсіресе аммиак синтездеуде сутек алу үшін көп колданылатын химиялық әдістердің бірі — к о н в е р с и я тәсілі.

Өте қызған (1000° С шамасы) көмір бетімен су буын өткізсе, мынадай реакция жүреді:

С + Н2О ↔СО + Н2

Бұл реакция көзінде түзілген көміртек оксиді де, сутек те жанғыш газдар. Бұлардың қоспасын су газы деп атап, технңкада отын ретінде колданады. Су газындағы сутекті бөліп алу үшін су газына су буын араластырып, қ пасын қыздырган темір оксидінің (катализатор) үстімен өткізеді. Бұл реак-циядан

СО + Н20 500 Н2 + С02

↔

Ғе2О3

шыққан көміртек диоксиді сутектен оңай ажыратылады; ол үшін осы шыққан газдар қоспасын өте қысып (2 -103 кПа), сумен жуады.

Соңғы реакцияны с у г а з ы н ы ң конверсиясы деп атайды. Темір оксиді тек қана катализатор қызметін атқарады. Төмен температурада конверсия өте баяу жүреді, жоғары температурада тепе-теңдік кері ауады, сондықтан температураны 450—500 дейін көтереді және су буын теңдік бойынша керегінен анағұрлым артық алады.

Сутекті конверсия арқылы алу ең арзан жолдың бірі; кейде су газының орнына, ішінде көміртек оксиді бар басқа газдар қоспасын, мысалы, генератор газын, қолданады.

Конверсия процесінде мынадай қосалқы реакциялар:

2СО = С + С02 және СО + 3Н20 = СН4 + Н20

болуы мүмкін; бұл жағдайда метан мен күйе қосымша түзіледі.

Химиялық тәсілдің тағы біреуін темір — бу тәсілі деп атайды, бұл ертеден келе жатқан, бірақ қазір мәні кеміген тәсіл. Мұнда, 700° дейін қыздырған темір және темір (II) оксиді мен судың буы әрекеттеседі:

Н20 + Ғе = ҒеО + Н2 ΔН° = — 37,2 кДжмоль

Н20 + 3ҒеО = Ғе304 + ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.