Швеция мемлекеті

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ШВЕЦИЯ

Солт. Европадағы мемлекет, солт-шығысқа қарай 1600-км-ге, шығыстан батысқа 400-км-ге созылады. Батысында Норвегиямен, солт-шығысыда Финляндиямен шектеседі:оңтүстігі ж\е шығысы Балтық теңізі мен Ботния шығанағымен шайылады. Оңт-бат. Жағалауы Скагеррк, хаттегат, Эресунн бұғаздары арқылы Даниямен ұласады. Балтық теңізіндегі Готланд ж\е эланд аралдары Швецияға қарайды. Жері 449, 8 мың км ² .

Халқы 8208 мың. Астанасы Стокгольм, әкімшілігі жағынан 24 ленге бөлінді. Стогольм

қаласы жеке әкімшілік бөлінне саналады.

Мемлекеттік құрылысы. Швеция конститутциялық монархия. Қазіргі конститутциясы 3 актыдан тұрады: мемлекетті басқару формасы ж\е король тағын мұралау туралы акт

(1974 ж. 27 февральда қабылданды), баспасөз бостандығы туралы акт (1974ж. 7 февраль. )

Мемлекет басшысы король, ол үкімет органы-Мемлекет Советпен кеңесін, өкіметтің атқару билігін жүргізеді. Заң шығаратын жоғарғы органы бір полаталі парламент оны халық 3жылға сайлайды. Парламент заң қабылдайды мемлекетік бюжетін бекітіп салықтар мен кірістерді, қарыз алуды белгілейді, халықтар келісім шарттарды ратификациялайды т. б. күрделі мемлекеттің маңызы зор мәселелерді шешеді. Сот жүйесіне. Жоғары сот апелляциялық қалалық ж\е округтік соттар жатады.

Халық. Тұрғындарының 96%-і шведтер қалған 4%-і финн, неміс, норвег, даттардан құралады.

Мемлекеттік тілі-швед тілі діңі-лютерандық. Шветтер өздеріңің этникалық құрамы ж\е тілі жөнінен норвегтармен ж\е даттармен туыс. Халықтың таби өсуі жағынан Ш. европада ең соңғы орындардың бірінде орташа тығыз 1км ² жерге 18, 1 адамнан келеді. Халық елдің оңт. бөлігінде өте тығыз 1км ² жерге 140адамнан. Қала халқы 65% ірі қалалары Стокгольм Гетеборг Мальме.

Тарихы. Қазіргі Швеция жерінде адам баласы б. з. 9-8мың жылдық шамасында пайда болды 3мың жылдық шамасында аң, балық аулаумен шұғылданған халық отырықшы мал шаруашылығы мен кетпенді егіншілікке ауысты 2мың жылдық шамасында Европа құрлығынан Швеция жеріне мал шаруашылығымен айналысқан жаңа халық (тілі үндіевропалық) басып кіріп жергілікті халықты бағындырды. Швецияда көптеген тайпалар өмір сүрді олардың ішіндегі бастылары свиондар мен гауттар. Олар жалпы германдық дінді ұстады. 14ғасырда дейін Швеция өз көршісі Дания мен Норвегиядан артта қалды. Швед қоғамы ру-тайпалық сарқыншақ-н арыла алмады. Құлдар мен кедейлер еңбегі кеңінен пайдаланды. 16-17ғ-да Балдық теңізінде шветердің үстемдігі орнады. Швецияда капитализм пайда болды. 1610-11ж Швецияда орыс жерлерін Корель уезін Ижора, Новогород жерлерін басып ала бастады. 16ғ аяғында сырқы сауданың тез өсіу 17ғ1-жартысында кен металургия өнер кәсібінің ұлғаюы мыс пен темір өңдірудің едәуір артуы швед капиталының қорын көбетті. 1610-15жШвеция бүкіл орыс Прибалтикасын орыс Карелиясының бір бөлігін 1621-60ж Скандинавия түбегінің оң-түстік Дания

ж/е Норвегияның шығыс-ғы жерлерді бағындырумен аяқталды. 17ғ соныңда Швецияда буржуазиялық уклад нығайды. 1668ж Европадағы ең байырғы ұлттық банк құрылды. 1724ғШвецияда кеме жасау өнеркәсібі өркендеді кемемен сауда жасау әріс алды. Швецияның Аглиямен экономика байланысы күшейді. 1808жРоссия мен Дания Швецияға соғыс жариалады. Шведтер соғыста жеңілді. 1889ж Швеция социал-демократ партиясы құрылды. 1-дүние жүздік соғыс басталар қарсаңында Швеция индустрия-аграрлық ел болды. 1-дүн-жүз соғыста ресми бейтарап Швеция іс жүзінде герман позициясын жақтады. 1924ж мартта Швеция мен СССР арасында дипломатиялық қатынас орнады. 2дүн-жүз соғысқа Швецияның катыспауы соғысқа тұтас алғанда оның экономикалық жағдайына қолайлы әсер етті. 1946жаяғында Швеция Біріккен Ұлттар Ұйымына (БҰҰ) 1948ж Европалық экономика ынтымақ ұйымына 1949ж Европалық советке кірді. 1963жШвеция Атмосферада космос пен су астында Ядорлық қаруды сынауға тыйым салу туралы Москва шартына қол қойды. 1975ж1августа Хельсинхиде Швеция атынан примьер-министр У. Пальме Европадағы қауіпсіздік пен ынтымақ жөніндегі кеңестің Қорытынды актісінде қол қойды. 1968жЯдро қаруды таратпау туралы шартқа қосылды.

Табиғаты. Швеция қоңыржай белдеудің солтүстік бөлігін құрайдын Атлант маңы секторында жайласкан. Табиғи жағдайы жөнінен көпшілік жері тайға ж/е аралас ормандық зона аралықта оңт-шығ, жағы жалпақ жапырақты келеді. Ботния шығанағы жағалауы тегіс аккумуляциялық шөгінділерден қалыптасқан. Шхер ж/е риф көп кездеседі кеме жүзіге онша қолайлы емес. Швеция жері таулы үстерттің ж/е белесті жазық келеді. Территориясының 22%-ке жуығының теңіз денгейінен биктігі 400м-ден астам 48%тейі 100-400м 30%-і 100м-ден төмен. Швецияның ең биік жері Кебмекейсе тауы (2123м) . Пайдалы қазындылары-темір, уран, марганец, мыс, полиметалл, рудалары, алтын, күміс т. б. Швеция климаты қоңыржай. Январьдың орташа температурасы солтүстік. 14 ^о С оңтүстікте 1 ^о С июльде 11 ^о -17 ^о С . Жауын-шашым орташа жылдық мөлшері 450-1500мм. Жерінің 9%-ін көлдер алып жатыр. Территориясының жартысынан астамы орман. Жерінің 14%-і батпақ. . Жануарлар дүниесінде ормандық түрлер басым. Суыр, қоңыр аю, қасқыр, сілеусін, түлкі, қоян, кірпі т. б. Өзен мен көлдерді балыққа бай. Таб жағдайы өсімдік ж/е жануарлар дүниесін сақтау үшін елде 16 ұлттық парк құрылған бұлар 6000км ² жерді қамтиді. Су құстары көбірек тараған.

Өнеркәсібі. Швеция жоғары дәрежеде дамыған индустриалық-агрардық ел. Ұлтық өнімі мөлшері жөнінен капитал-елдер арасында 9-ші орын. Батыс Европада 6-орын алады. Дүние жүзінде Швеция кеме жасаудан 2-орын целлюлоза шығарудан 3-орын темір рудасын өңдіруден 4-орында. Ұлттық жалпы өнімінің 50%-і елдегі ірі 50өнеркәсіп компаниясының қарамағында.

Шаруашылығы. Швеция экономикасының басты саласы мұнда еңбек етуші халықтың2/5іне жуығы істейді. ж/е жалпы ұлттық табыстың 50%тен астамы қалыптасады. Энергетикасы импорттық отынға ж/е гидроэнергетиксы дамуда. 1975желдер 79, 2млдр. квт. сағатына энергия өндірілді оның 14%-і атом электр станцияларынан алынды. Автомобиль 1975ж 295мың жеңіл ж/е 48мың жүк машинасы автобус шығарылды. Самолет, машиналарын станок ж/е тау-кен өндірісі жабдықтарын шығаратын кәсіпорындар бар. Жылына 45мин. м ³ -ге жүық ағаш дайындалады. Минералды тынайтқыш қүкірт қышқылын, хлор, мұнай өнімдерін целлюлоза, этил спиртін сластмаса т. б. өнімдер алынатын химия кәсіпорындары бар. Тамақ (қант, астық тарту) жеңіл(мата тоқудың үлесі басым. Өнеркәсіп салалары елдің ішкі мұқтажын толық өтей алмайды. 1975ж9, 8мин. м ³ тақтай 8770 мың қағаз массасы, 4440мың қағаз ж/е картон 700мың ағаштық талшықты плита шығарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.