Батыс Қазақстан экономикалық ауданы

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Экономикалық Аудан

Экономикалық Аудан - жалпы ел аумағының тұтастай бірігіп жатқан ірі бөлігі. Ол өз кезегінде бірнеше әкімшілік-аумақтық бөлініс бірліктерін қамтиды. Экономикалық Аудан бір-бірінен жер аумақтарының экономикалық-географиялық орналасу жағдайының, табиғат және еңбек ресурстарының, шаруашылығының кешенділігі мен оның салалық мамандануының, өндіріс орындарының өзара ауданішілік тұрақты байланыстарының бірыңғайлы үйлесуімен, әрі олардың ел экономикасындағы маңызына қарай ерекшеленеді. Әдетте халқының еңбек дағдысына және табиғат жағдайына байланысты белгілі бір аумақтағы шаруашылықтың тиімді салалары бағытында дамуы барысында географиялық еңбек бөлінісі туындайды. Олармен тығыз байланыста басқадай қосалқы қызмет көрсетуші өндіріс салалары пайда болуы арқылы үлкен аумақты қамтитын Экономикалық Аудан дүниеге келеді. Кейбір Экономикалық Аудан бір бағыттағы өнімдер өндірсе, екіншісі көп салалы болады. Осылайша Экономикалық Аудан арасында үнемі қызмет пен өнімдер алмасуы нәтижесінде ауданаралық экономикалық байланыстар орнығады. Ел ішіндегі Экономикалық Аудандар жиынтығы, сол мемлекеттің жалпы ұлт-тық экономикасын құрайды. Халық ш-ның дамуы барысында Экономикалық Ауданның мамандану бағыты да өзгеріп отырады. Мысалы, жаңа кен байлықтарының үлкен қорлары ашылуы немесе ірі өндіріс орындарының салынуларына байланысты. Осы себепті, Экономикалық Аудан құрамында іргелі өзгерістер болып, оның орналасу шекараларының өзгерісі нәтижесінде жаңа Экономикалық Аудан қалыптасады. Қазақстан, жер аумағының кеңдігіне және табиғи ресурстарының молдығына, табиғат жағдайларының әр түрлілігі мен әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктеріне қарай 5 ірі Экономикалық Ауданға (Батыс, Солтүстік, Орталық, Шығыс, Оңтүстік) бөлінген. Еліміздің жер аумағын экономикалық география ғылымы тұрғысында аудандастырудың негізін қалаған ғалым-географтарға Н. Н. Баранский, Б. Я. Двоскин, т. б. жатады. Кез келген Экономикалық Ауданның экономикалық-географиялық сипаттамасы төмендегі жоспар бойынша беріледі:

Экономикалық Аудан құрамы, оның шекаралары;
Экономикалық-географиялық жағдайлары мен ресурстары, оларға шаруашылық тұрғысынан баға беру және тиімді пайдалану мүмкіндігі;
Халқы және еңбек ресурстарының орналасу ерекшеліктері;
Шаруашылығының дамуындағы тарихи алғышарттар;
Шаруашылығының, оның ішінде өнеркәсіп және а. ш. салаларының мамандануы мен орналасуы;
Өндірісті орналастыру формалары (аум. -өндірістік кешен, өнеркәсіп тораптары, өндірістің шашыраңқы орталықтары, т. б. ) ;
Ірі қалалары;
Экологиялық жай-күйі;
Сыртқы байланыстары және Экономикалық Ауданның даму болашағы.

БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАЛЫҚ АУДАНЫ

Географиялық орны . Батыс Қазақстан жер көлемі жөнінен республикада бірінші орын алады. Ол республиканың қиыр батысында, Ресей Федерациясының еуропалық бөлігімен шекарадағы Шығыс Еуропа далалары мен Орта Азияның аптапты шөлдерінің аралығында орналасқан. Бұл республиканың халық, ең сирек қоныстанған шөлді ауданы.

Құрамы: Батыс Қазақстан, Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау облыстары.

Аумағы- 736 мың шаршы шақырым.

Халқы - 2 млн 124 мың адам.

Табиғи байлықтары. Батыс Қазақстанның жер қойнауында пайдалы қазбалардың түрі көп. Каспий маңы мен Маңғыстау түбегінде мұнай қорымен қатар жанғыш газдар, ас тұзы, калий тұздар қоры мен Мұғалжар тауларында хромит, никель, темір, марганец, кобальт, көмір кен орындары кездеседі. Батыс Қазақстанда әктас, гипс, мергель сияқты құрылыс материалдары қоры да аса мол. Батыс Қазақстан- республикадағы мұнай, газ, хромит және никель кендерін өндіретін аудан.

Мұнда, сонымен қатар, мұнай-газ өнімдерін өндіру, мұнай жабдықтары, ферроқорытпа мен минералды тыңайтқыштар өндірісі дамыған.

Негізгі мамандануы. Аудан экономикасында аграрлық-өнеркәсіптік кешеннің, әсіресе етті-жүнді мал шаруашылығы мен дәнді егіншіліктің зор маңызы бар. Батыс Қазақстан - республиканың балық аулайтын және оны ұқсататын негізгі ауданы. Жалпы алғанда, Батыс Қазақстан экономикасының көп салалы, мұндай ірі ауданға енетін әр облыстың өзіне тән мамандану бағыты бар. Мұнай Атырау, Маңғыстау және Ақтөбе облыстарында өндіріледі. Никель, хром шығару, ферроқорытпалар, минерал тыңайтқыштар өндірісі Ақтөбе облысында шоғырланған.

Жеңіл және тамақ өнеркәсібі Батыс Қазақстан, Ақтөбе облыстарында күшті дамыған.

Батыс Қазақстанның табиғат жағдайы қатал, өсімдігі өте сирек, шөл және шөлейт жерде орналасқандықтан, климаты өте құрғақ, қысы аса суық.

Ауыл шаруашылығы : мал өсіру маңызды орын алады. Жерінің 92%-дан астамын жайылым және шабындықтар алып жатыр. Мал шаруашылығының басты - қой өсіру, негізінен қылшық жүнді, құйрықты және қаракөл тұқымды қой өсіреді.

Батыс Қазақстанда ертеден-ақ тебінді жылқы өсіру, шөлді аудандарда түйе өсіруден атағы шыққан.

Егіншілік . Егіншілік нашар дамыған. Егістік жер көлемі тың және тыңайған жерді игеруге байланысты өсіп, қазір 3, 8 млн. гектарға жетті. Қазақстан Республикасының бүкіл егіс көлемінің 12%-дан астамы Батыс Қазақстанның үлесіне тиеді.

Ауыл шараушылық дақылдары егісінің көбі Ақтөбе және Батыс Қазақстан облыстарының ылғалы молдау солтүстік бөлігіндегі қара және қара-қоңыр топырақты зонада орналасқан.

Негізінен дәнді дақылдар өсіріледі, олар бүкіл егіс көлемінің 80%-ын құрайды Дәнді дақылдардан жаздық бидай мен тары егіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.