Шығыс және табыс есебі

КІРІСПЕ

Пайда, маңызды экономикалық категория елдің экономикалық жағдайда дамуда жаңа мазмұнын алды. Ол нарықтық экономиканың басты қозғаушы күші болғандықтан ол мемлекеттің, меншік иесінің және оның персоналының мүддесін қамтамасыз етеді.

Пайда - бұл кез келген меншік иесі құратын ақша жиынтығының ақшалай өрнектелуі. Экономикалық категория ретінде ол кәсіпорынның жұмысының қаржылық нәтижесін сипаттайды. Пайда өндірістің, шығарылған өнімнің көлемін және сапасының, еңбектің өндірістік жағдайының, өзіндік құнның деңгейінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіш. Сонымен қатар, пайда коммерциялық есеп, өндірісті интенсификациялауғады тұрақтандыруға ынталандырушы әсер етеді.

Ол шаруашылықтың ішкі қажеттіліктерін ғана қамтамасыз ететін қайнар көз болып қана табылмайды, сонымен қатар, бюджеттік ресурстарды, бюджеттік емес және басқада қорларды қалыптастырғанда үлкен мәнге ие болады.

Пайданың көп аспектілі мәні кәсіпорынның қаржылық жағдайына қатты әсер ететіндіктен, акционерлер қандай мөлшерде және қайда пайданы бағыттау керектігін шешуге құқылы.

Сондықтан кәсіпорынының басшыларының қазіргі уақыттағы басты өзекті мәселерінің бірі пайданы қалыптастыру және үлестіру әдістерін жетілдіру.

Пайданы тиімді және сауатты үлестіруді басқару және дивидендтік саясатты сауатты құру кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақты және өсуіне түрткі болады.

Қаржылық менеджменттің көз қарасы бойынша - тауардың бағасы өндіріс және үлестіру кезінде ғана көрінбейді екен, сонымен қатар сату және тұтыну кезінде де көрінеді дейді. Бұл жағдайда тауардың бағасына бұрынғы затқа айналудағы еңбегінің құны және қайта құрылған қосымша өнімнің құнынан тұрады [8, 17б] .

Қайта құрылған баға екі бөлікке бөлінеді: кәсіпкерлердің ойы бойынша өндірістің шығыны болып табылатын жұмысшылардың жалақысы және өнімді сату нәтижесінде пайда болатын маржиналды табыс, ол өнімнің қоғамдық мойындауы және пайдалылығын көрсетеді. Кәсіпорынның маржиналдық табысы сатудан түскен табыс формасындағы өндірістік өнімнің құны және жиынтығында кәсіпорынның өзгерістік шығыстарын құрайтын өндірістің пайдаланған факторлар құнының (материалдық, еңбектік және қаржылық) айырымынан тұрады. Өзгерістік (пропорционалды) шығыстар өндіріс көлеміне пропорционалды көбейеді немесе төмендейді.

Сонымен жоғарыда біз шығыс және табыс деген ұғымдарды жоғарыда түсіндіріп бере алдық деп ойлаймын, міне осымен курстық жұмыстың өзектілігі байқалады.

Курстық жұмыстың мақсаты шығыстарды және табыстардың есебін жүргізу ерекшеліктеріне тоқталу, және оларды толық зерттеу. Сонымен қатар, оқу мерзімі уақытында алынған теориялық білімді практикада жүзеге асыру. Осыған байланысты курстық жұмыста төмендегідей міндеттер қойылады:

• Жиынтық табыстың есебін жүргізуді қарастыру және оны «СММА»- негізінде жиынтық табыстың есебін жүргізу
• Сатылған тауарлардың өзіндік құнының және негізгі қызметтерінің шығыстарының есебін жүргізу ерекшеліктерін және «СММА»-ның оны жүзеге асыру
• Кезең шығыстарының есебін жүргізуді ұйымдастыру және «СММА»-ның кезең шығыстарының есебін жүргізу
• Төтенше жағдайлар және тоқтатылған операциялардан түсетін табыстардың есебі жүргізу ерекшеліктерін қарастыру

I ШЫҒЫС ЖӘНЕ ТАБЫС ЕСЕБІ

1. 1 Жиынтық табыстың есебі

Негізгі және негізгі емес қызметтерден алынған табыс жылдық жиынтық табысты құрайды және ол №5 БЕС-на сәйкес стандартқа сай есептелінеді. Табыс сондай-ақ тауарлы-материалдық запастарды сатқаннан, қызмет көрсеткеннен, кәсіпорынға жататын активтерді пайдалануға беруден, пайыздардан (процентгерден), роялтиден және дивиденттерден алынуы мүмкін.

Табыс дайын өнімдерден, сатып алынған тауарлардан және көрсеткен қызметтерден алынады; олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім-шартта (контрактіде) анықталады. Ал мәміледен шығатын табыс сомасы бағасынан немесе сатудан жасалатын женілдіктерін ескере отырып, олардың (мәміленің) құндарын өлшейді. Сатып алушылардың алған активтер үшін төлеген сомасын сату құны деп атайды. Сату құнын анықтаған кезде, тараптар өздерінің келісім-шартында бухгалтерлік есептің мынадай басты қағидаларына кеңіл бөледі: есептеу, шындық, алаламау, яғни, екі жақты да бірдей көру, сақтық жасау т. б. Тауарды сатқаннан түскен табыс келесі жағдайды сақтаған кезде танылады: табыс сомасын үлкен деңгейдегі дәлдікпен бағалағанда, яғни екі тарап та мәмілеге қатысқан кезде, сатушы қандай соманы сұрап отырғанын және қандай соманы сатып алушы телейтіндігін білген жағдайда; мәмілемен байланысты экономикалық олжаны және соны субъектінің алу ықтималдығы бар болуы мүмкін. Ал бұл сатушының сатқан тауары үшін келісім-шартта көрсетілген (айтылған) соманы сатып алушының төлейтіндігі туралы сенімін білдіреді.

Келесі шарт сатушыдан сатып алушыға өтетін меншік құқығы болып табылады, бұл әдетте берілген кезден басталады, ал егер сатушы меншік иесі ретінде құқығын және міндеттемесін сақтаған болса, онда ол сатылған болып табылмайды және табыс танылмайды; мәміле бойынша күтілетін шығын үлкен нөлдік деңгейдегі бағалауды қажет етеді.

Көрсеткен қызметтен және орындалған жұмыстан алынған табыстар, мына жағдайларды қоспағанда, тауарды сатқаннан алынатын табыс ретінде танылады:

• есеп беру күніне мәміленің аякталу кезеңі үлкен деңгейдегі дәлдікпен анықталса;
• мәмілені жүргізу көзінде жұмсалған шығыстары да, мәмілені аяктау үшін қажет шығыстары да үлкен деңгейдегі дәлдікпен бағаланса.

Субъект барынша дәлдік деңгейде табысын анықтай алады, ол: мәмілеге қатысушылармен төлем жағдайы мен тәсіліне, күтілетін компенсациясына әрбір тараптың құқығына қатысты мәселелер бойынша мәмілеге қатысушылармен ортақ шешімге келген жағдайда қол жеткізеді.

Мәміленің сипатына қарап оның аяқталу кезеңін анықтаған кезде мына әдістердін бірін пайдаланады:

• белгілі бір күнге жалпы мәміле бойынша жасалған шығыстардың пайыздық қатынасы;
• белгілі бір күнге жалпы мәміле бойынша орындалған қызметтің пайыздық қатынасы;
• орындалған жұмысты талдау.

Аралық негізде жасалатын төлемдер, яғни сатып алушылардан алынған аванстар, табыс болып танылмайды.

Қызмет көрсетудің, яғни мәміленің нәтижесінде үлкен деңгейдегі дәлдікпен табысты анықтау мүмкін болмаған жағдайда, табыс жұмсалған шығыс молшерінде танылады, яғни ол сол шығыстың орнын жабады.

Негізгі қызметтен (әрекет етуден) түскен табыстың есебі. Негізгі қызметтерден түскен табыстардың есебі 70-бөлімшесінің "Негізгі қызметтен түскен табыстар" шоттарында ұйымдастырылады. Бұл топка мына төмендегі синтетикалық, әрі пассивтік шоттар жатады:

6010 - "Дайын өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен табыс" шоты. Бұл шотта өнімді сатудан, орындалған жұмыстардан және сыртка көрсетілген қызметтерден түсетін табыстар көрсетіледі. Аталған шотты өнімді, жұмыстарды және қызметтерді жасайтын материалдық өндіріс саласындағы кәсіпорындар пайдаланады. Есепті кезең бойы 6010-шоттың кредитінде дайын өнімді, жұмыстарды және қызметтерді сатудан түскен табыс сомалары жинақталады.

Дайын өнімді, жұмыстарды және қызметтерді сатудан түскен табыс сомасы есепті кезеңнің аяғында 5710 "Жиынтық табыс (зиян) " шотына көшіріліп жазылады. Бұл кезде 6010-шоты дебеттеледі де, 5710-шоты кредиттеледі.

6010 - "Алынған тауарларды сатудан түскен табыс" шоты. Бұл шотта алынған тауарларды сатудан түскен табыстар көрініс табады. Бұл шотты сауда, сондай-ақ жабдықтау, делдалдық саласында және сыртқы сауда жұмысын ұйымдастыруда қолданады. Саудамен, делдалдық қызметпен және экспорттық-импорттық операцияларымен айналысатын кез келген өнеркәсіптік, ауылшаруашылық және басқа кәсіпорындар олардың жарғысында алдын ала ескерілген болса ғана, бұл аталған шотты қолдана алады.

6010-шоты бойынша жасалатын шоттардың корреспонденциясы жоғарыда келтірілген 6010-шот бойынша жасалған корреспонденциямен бірдей болып келеді.

6010 - "Құрылыс-монтаждау, жобалау-зерттеу, геологиялық барлау, гылыми-зерттеу және басқа жұмыстарынан түскен табыс" шоты. Шотты құрылыс-монтаждау, геологиялық барлау, жобалау-зерттеу және ғылыми-зерттеу кәсіпорындары мен ұйымдары тапсырыс берушілердің жұмыстарын орындағаннан түскен табысты көрсету үшін пайдаланады. Аталған шотт, кәсіпорындар келтірілген жұмыстардың тұрлерін орындауы қарастырылған болса ғана пайдалана алады. Шоттарының корреспонденциясы 6010-шот бойынша жасалған шоттардың корреспонденциясымен бірдей болып келген.

6010 - "Жүктерді және жолаушыларды тасымалдау бойынша көрсетілген қызметтерден түсетін табыс" шоты. Шотты темір жол, автокөлік, әуе жолы, теңіз жолы, су жолы және көліктің басқа да тұрлері (метро, трамвай, троллейбус) жүктерді және жолаушыларды тасымалдау бойынша тиісті қызметтерінен түскен табыстарды есепке алу үшін қолданады. Шоттарының корреспонденциясы 6010-шот бойынша келтірілген шоттардың корреспонденциясымен бірдей болып келеді.

6010 - "Жалдан алынатын табыс" шоты мүлікті жалға бергеннен түсетін табыстар туралы ақпараттарды жинақтауға арналған.

Мүлікті жалға бергені үшін алынатын жал төлемін есептегенде 6010 "Жалғадан алынатын табыс" шоты кредиттеледі де, мына төмендегі шоттар:

24100, 2120 - "Тараптардың берешегі", 1230, 2130 "Тәуелді серіктестіктердің берешегі", 1230, 2130 "Бірге бақыланатын заңды тұлғалардың берешегі" - бас және тәуелді серіктестіктердің есептелген жал төлемінің сомаларына;

1280, 2180 - "Басқадай дебиторлық берешек" - әр түрлі жалға алушылардың есептелген жал төлемінің сомаларына;

3520, 4420 - "Болашақ кезеңдердің табыстары" - қазіргі есептік кезеңге жатқызылмайтын, алдын ала төленген (1040-ші т. б. шоттардың дебеті, 3520, 4420-шоттың кредиті) жал төлемінің сомаларына дебеттеледі.

6010-шотта есепке алынған табыстар жыл аяғында 5710 - "Жылдық жиынтық табыс (зиян) " шотына көшіріліп жазылады, яғни 6010-шоттың дебеті, 5710-шоттың кредиті бойынша көрсетіледі.

6010 - "Байланыс ұйымдарының көрсеткен қызметтерінен түскен табыс" шоты; 6010 - "Сақтандыру компанияларының қызметінен түскен табыс" шоты; 6010 - "Инвестициялық қызметтен түскен табыс" шоты. Бұл шоттар экономиканың тиісті салаларында алынған табыстардын есебіне арналған. Алынған табыстардың сомаларыныц көрініс беруі 6010-ші және басқа шоттарда есепке алынған өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен табыстардың көрініс беруімен бірдей болып келеді. Сақтандыру төлемдері сақтандыру келісім шарты бойынша немесе сақтандыру полисі бойынша реттеледі, сақтандыру төлеміне жататын сома 1280, 2180 шотының дебетінде және 6010 шотының кредитінде көрініс табады, содан әрі қарай сақтандырудан түскен сақтандыру төлемі ақша қаражаттарын есептейтін шоттардың дебетіне, 1280, 2180 шотының кредитіне жатқызылады. Жылдың аяғында 6010-6010 шоттар жабылады (6010, 6010, 6010-шоттарының дебеті, 5710-шоттың кредиті) .

6010 - "Негізгі қызметтен түскен басқа да табыстар" шоты. Бұл шотта негізгі қызметті жүзеге асырудан келген, жоғарыда келтірілген шоттарда есепке түспеген табыстар көрініс табады.

Мұндай табыстарға кәсіпорын қызметінің басқа түрлері бойынша жасалған өнімді, жұмыстарды және қызметтерді сатудан (есімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы, балық шаруашылығы, құс шаруашылығы т. б. өнімін сатудан) түскен табыстар жатады. 6010-шоттағы табыстарды көрсету жөніндегі жазбалар 6010-ші және 6010-ші шоттар бойынша келтірілген жазбалармен бірдей болып келеді.

6010-шотының кредиті бойынша негізгі қызметтен түскен басқа да табыстардың сомасы көрсетілуі мүмкін.

Жылдың аяғында 6010-шотта есепке алынған табыстардын, сомалары негізгі табыс шотына көшіріліп жазылады (6010-шоттың дебеті, 5710-шоттың кредиті) . 6010-шоты жоғарыда көрсетілген жазбалардан кейін жабылады.

6010 -6010 шоттар бойынша талдау есебі ведомоста бір айда және жыл басынан бері алынған табыстардың басынан аяғына дейін жинақталған тұрлері бойынша жүргізіледі.

1. 2 Сатылған тауарлардың өзіндік құнының және негізгі қызметтерінің
шығыстарының есебі

Сатылған тауарлардың, жұмыстардың және қызметтердің өзіндік құнын есепке алуға 80 бөлімшесінің "Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны" деп аталатын бір топ шоттары арналған, оған мынадай синтетикалық шоттар (7010-7010) жатады:

7010 - "Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны" шоты. Бұл шот өнім ендіретін, жұмыстар істейтін және қызметтер көрсететін материалдық өндіріс салаларында қолданылады және босатылған (жонелтілген) өнімнің, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің нақты өзіндік құнын есепке алуға арналған.

7010 шотқа сатылатын дайын өнім түрі бойынша субшоттар ашылуы мүмкін, бірақ бұндай шешівдер есеп саясатында көрініс табуы тиіс.

7010-шоттың дебетінде сатылған тауарлардың, жұмыстардың және қызметтердің өзіндік құны есепке алынады да, ал есепті кезеңнің аяғында осы шоттың кредитінен 5710 "Жиынтық табыс (залал) " шотының дебетіне жазылады. Осы жазудан кейін 7010-шоты жабылады.

7010 "Сату үшін алынып, сашылған тауарлардың өзіндік құны" шоты. Бұлшот негізінен сауда, жабдықтау-сату, делдалдық және сыртқы сауда кәсіпорындарында қолданылады. Сатып алған тауарларлы сатуды жүзеге асыратын экономиканың басқа салаларындағы кәсіпорында да пайдаланылуы мүмкін.

Сатылған тауарлардың өзіндік құнына 7010-шоты дебеттеліп, 222 - "Сатып алынған тауарлар" шоты кредиттеледі. Есепті кезеңнін аяғында 7010-шоттың дебетінде есепке алынған сома, осы шоттың кредитінен 5710 - шоттың дебетіне жазылады. 7010-шоты есепті кезеңнің аяғында жабылады.

7010-шоты - "Орындалған құрылыс-монтаждау, жобалау-зерттеу, геологиялық барлау, ғылыми-зерттеу жұмыстардың өзіндік құны", 7010-шот - "Көлік ұйымдарының жүктер мен жолаушыларды тасымалдау жөнінде көрсеткен қызметінің өзіндік құны", 7010-шот - "Сақтандыру ұйымдарының (компаниясының) көрсеткен қызметгің өзіндік құны" және 7010-шот - "Және басқалары" экономиканың тиісті салаларындағы кәсіпорындарда қолданылады. 8010 - "Негізгі өндіріс", 8030 - "Қосалқы өндірістер" және 8040 - "Әлеуметтік сала" шоттарында орындалған жұмыстардың және көрсетілген қызметтердін өзіндік құны есепке алынып, сол жұмыстар мен қызметгердің сатылуына (тапсырыс берушілердің қабылдауларына) қарай 7010-шоттардың дебетіне жазылып отырады. Есепті кезеңнің аяғында орындалған жұмыстар мен қызметгердің сатылуы бойынша жұмсалған нақты шығындардың сомасы 7010-шоттардың кредитінен 5710-шоттың дебетіне көшіріліп жазылады. Бұдан кейін 7010-шоттары жабылады.

7010 - "Жалға байланысты қызметтің өзіндік құны" шоты. Бұл шот экономиканың барлық салаларындағы кәсіпорындарда қолданылады. Бұл шоттың дебетінде жалға байланысты келісім-шарт талаптары бойынша жалға берүшінің есебіне жатқызылатын басқа да шығындар (объектілерді бұзып, тасымалдау шығындары, объектілерді құрастыру және іске қосу шығындары, қызметкерлердің іс-сапарларының шығындары т. б. ) есепке алынады.

Есепті кезеңнің аяғында 7010-шотта есепке алынған шығындар 5710-шоттың дебетіне көшіріліп жазылады да, 7010 шоты жабылады.

7010-шот - "Сақтандыру ұйымының көрсететін қызметінің өзіндік құны". Бұл шот сақтаңдыру төлемінің синтетикалық есебіне арналған, оның дебетінде сақтаңдыру жағдайынын болуы мен өтем ақының төленетін сомасы, сондай-ақсақтандыру келісім-шарты мерзімінен бұрыл бұзылған жағдайда сақтаңдырушыға төленетін сомасы да көрініс табады. Жоғарыда аталған, яғни төлемге арналған сомасын есептеу бухгалтерлік есепте 7010 шотының дебетінде және 3390 шотылың кредитінде көрініс табады, одан әрі қарай сақтандыру төлемі төленген кезде ақша қаражаттарының шоттары кредиттеліп. 3390 шоты дебеттеледі. Есептік кезеңнің соңында 7010 шотында ескерілген (есептелінген) сома 5710 шоттың дебетіне есептен шығарылады да, 7010 шоты жабылады.

7010- шоттары бойынша жасалатын талдау есебі сатылған бұйымдардың (тауарлардың), жұмыстардың және қызметтердің атаулары, не тұрлері (топтары) бойынша ұйымдастырылады, ал бұл сату нәтижелерін талдау үшін қажет. Талдау есебі үшін тізімдемелер (ведомостар) пайдаланылады, оларда ай ішіндегі және жыл басынан бері сатылған (жәнелтілген, босатылған) өнімнің, жұмыстардың және қызметтердің саны мен озіндік құны көрсетілуі тиіс.

Негізгі емес қызметтер бойынша шығыстардың есебі. Негізгі емес қызметтердің шығысын есептеу үшін 84 "Негізгі емес қызметтер бойынша шығысы" деп аталатын бөлімше шоттары арналған.

Бұл бөлімшенің шоттары өткізілген активтердің барлық тұрлерінің өзіндік құны, сондай-ақ бағам айырмашылықтарынан алынған сомалар туралы ақпаратты жинақтауға арналған.

7410 -"'Материалдық емес активтерді сату бойынша шығыс" шоты сатылған материалдық емес активтердің құны туралы ақпаратты жинақтауға арналған.

Жыл аяғында шығындардың барлығы табыс (зиян) шотына көшірілгеннен кейін, 7410 шоты жабылуы тиіс.

7410 -"Негізгі құралдарды сату бойынша шығысы" шоты - бұл шот сатылған негізгі құралдардың (ұзақ мерзімді жалға берілген негізгі құралдарды қоспағанда) құны туралы ақпараттарды жинақтау үшін пайдаланады.

7410 - шоты есепті жылдың соңында жабылады.

7410 - "Бағалы қағаздарды сату бойынша шығыстар"шоты - сатылған бағалы қағаздар құнын есептен шығару туралы ақпаратты жинақтауға арналған.

Қысқартылған түрінде келтірілген шоттар корресподенциясын береміз.

7430 - "Бағам айырмасы бойынша шығысы" шоты бағам айырмасы (теріс) бойынша шығыстар сомасы туралы ақпаратты жинақтауға арналған, бұл шетелдің конверттелетін валюталарына теңгенің қатынасы бойынша езгерістер көзінде пайда болады.

Бағам айырмашылығы бойынша шыққан шығындары жөнінде жасалатын шоттар корресподенциясы төменде келтірілген.

7430-шотта есепке алынған бағам айырмашылығы бойынша шыққан шығындар есептен шығарылғаннан кейін, бұл шот жабылады.

7410 - "Басқа да" шоты басқа да қызметтер бойынша шыққан шығындардың сомалары туралы ақпаратты жинақтауға арналған. 7410-шотта қысқа мерзімді қаржылық инвестицияларының күдікті құнының өзгеруінен шыққан залалдары, облигацияның сатып алынған және номиналдық құндарының айырмасы, әртұрлі валютаны пайдаланудан болған, теріс сомалық айырма, тіркелген активтерді ағымдағы жалға берген кезде болатын амортизациялық аударымдар және т. б. негізгі емес қызметтермен байланысты шығыстар есепке алынады.

7410 - шоттар бойынша жасалатын аналитикалық (талдамалық) есеп шығындардың баптарына қарай жүргізіледі, ондай шығындардың номенклатурасын кәсіпорынның өзі әзірлейді. Сол шығын баптары бойынша тізімдеме жұргізіледі.

1. 3 Кезең шығыстарының есебі

Өнім өндіруге кеткен шығыстардан кезендік шығыстар болады және олар өндіріс көлеміне тәуелді емес, тұрақты сипатқа ие, сатылған өнімнің, көрсетілген қызметтің нақты бір түрімен байланысты емес. Шаруашылық жүргізуші субъект, еш нәрсе өндірмесе де, белгілі бір кезендердің барысында кезең шығыстарын жасайды.

Кезең шығыстарына мыналар жатады:

• жалпы және әкімшілік шығыстар;
• пайыз бойынша шығыстар;
• тауарлы-материалдық запастарды сату бойынша шығыстар.

Бұл шығыстар тауарлы-материалдық запастардың қалдығына жатқызылмайды, олар өзі орын алған есептік кезеңнің жиынтық табысын азайтып есептен шығарылады. Олар сатылмаған өнімнің және аяқталмаған өндірістің қалдықтарына жатқызылмайды.

Шығыстар материалдық түрде былайша ресімделеді:

а) №8 нысандағы лимиттік-шектеу картасы өнімді әзірлеу кезінде жүйелі түрде түлынылатын қорларды босатуды ресімдеу үшін қолданылады. Лимиттік-шектеу картасын жабдықтау бөлімі немесе жоспарлау (ендірістік) бөлімі материалдың бір атауына (номенклатуралық нөмір) екі дана етіп жасайды. Оның біреуі - ай басталғанға дейін қорды тулынатын бөлімге, екіншісі - қоймаға немесе цехтың (учаскенің) сақтау орнына беріледі. М8 нысаны материалдық құндылықтарды есептен шығаруға арналған растаушы құжат болып табылады. Осы карта бойынша өндірісте пайдаланылмаған қорлардың (қайтарылуы) есебі жүргізіледі. Бұл орайда ешқандай қосымша құжаттар жасалмайды.

Қорларды шектен тыс босатуға және басқасына алмастыруға тек субъект басшысының өкімі бойынша рұқсат етіледі.

Лимит пайдаланылып болғаннан кейін лимиттік-шектеу карталары бухгалтерияға өткізіледі;

ә) материалдарды алмастыруға (қосымша босатуға) арналған М10 нысанындағы акт талап қорлардың белгіленген шектен тыс мөлшерде босатылуын есепке алуға арналған. Олар алмастырылған кезде қорларды қоймадан есептен шығаруға негіз болып табылады. Екі данада жасалып, біреуі -алушыға (цехқа, учаскеге), екіншісі - қоймаға беріледі;

б) материалдарды босатуға (ішкі ауыстыруға) арналған М15А нысанындағы жүкқұжат - талап қорлардың субъект ішіндегі қозғалысын және өз кәсіпорнының басқа аумақтарда орналасқан шаруашылықтарына, сондай-ақ өзге ұйымдарға босатылуын есепке алу үшін қолданылады;

в) материалдардың (тауарлардың) бөлінуі, сынуы, сынығы туралы М7В нысанындағы акт кәсіпорындағы бөлінудің, сынудың нәтижесінде бағасы кемуге немесе есептен шығаруға тиісті қорларды есепке алу үшін пайдаланылады. Бөліну туралы актіге комиссия қол қояды. Бір данасы бухгалтерияға жіберіледі, өйткені қорлар ысырабын материалды-жауапты тұлғалардан есептен шығаруға негіздеме болып табылады, екінші данасы - бөлімшеге жіберіледі;

г) машина құрылысы кәсіпорындарының әзірлеу цехтарында, тоқыма, аяқ киім және өнеркәсіптің басқа салаларында пайдаланылатын қамтама карталары.

Қамтама карталарында көрсетілетіндер:

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс