Экологиялық бiлiм берудiң мазмұны

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1. Кiрiспе

11. Негiзгi бөлiм

1. 1. Экологиялық тәрбиенің мiндеттерi, мазмұны және оны ұйымдастыру түрлерi.

1. 2. Экологиялық тәрбиенің берудiң негiзгi мәселелері

2. 1. Тұлғаның экологиялық көзкарасын, мәдениетін калыптастыру, олардың қоршаған ортаға деген жауапкершiлiгiн арттыру

2. 2. Экологиялық бiлiм берудiң мазмұны балалардың бойында экологиялық құндылықты қалыптастыру

III Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

1. 1. Экологиялық тәрбиенің мiндеттерi, мазмұны және оны ұйымдастыру түрлерi.

Қазіргі кезеңдегi жастар тәрбиесінің өзектi мәселелерінің бiрi бұл экологиялық бiлiм мен тәрбие.

Әлемдегi экологиялық деректердi, ғылыми мағлұматтарды бiлiм және тәрбие процесiнде пайдалану мұғалiмнiң терең бiлiмдiлiгiне, педагогикалық шеберлiгiне, жоғары мәдениеттілігіне байланысты. Осыған орай, ең басты мiндеттердiң бiрi - табиғатты қорғау мәселелерімен оқушыларды ғылым негiзiнде теориялық және практикалық бiлiммен қаруландыру. Бұл үшiн экологиялық бiлiмнiң негiзгi көздерi химия, физика, биология, география, астрономия пәндері. Бағдарламаларындағы оқу материалдарын дәрістерде терең түсiндiрiп, сыныптан және мектептен тыс экологиялық жұмыстарда тиiмдi қолдана бiлуге оқушыларды үйрету және дағдыландыру керек. Окушыларды экологиялық бiлiм негiздерiмен үшiнбiлiм негiздерiмен қаруландыру үшiн осы пәндер бойынша мектеп өзiнiң мүмкiншiлiгiн еске алып, экология бағдарламасын жасайды.

Көрсетiлген пәндер бойынша экологиялық мәліметтерді сол пәндер негiзiнде бағдарламаға енгiзу керек. Мысалы, география пәні бойынша: жердi қорғау тиiмдi пайдалану; орман- тоғайларды, өсiмдiктердi қорғау оларды өрттен сактау; өзен, көлдердiң ластануына қарсы күрес жургiзу; ауаның тазалығын сақтау; өндiрiс орындарын, өндiрiстердi, топырак, ауа жағдайларын есепке алып т тұрғын жерлерде дұрыс орналастыруды қамтамасыз ету.

Окушылардың бiлiм деңгейiн көтеру үшiн кейбiр теориялық және практикалық мәнi бар экологиялық мәліметтерді бағдарламаға кiргiзу қажет. Оқушылар олармен лекциялар, практикалық жұмыстар, кештер, саяхаттар арқылы танысады.

Шамамен осындай әуендi пайдаланып, тiкелей экологияға катысы бар пәндер бойынша экология бағдарламасын құрастыруға болады.

Егер экологиялық құлық және еңбек iс- әрекеттерiн ұштастыра отырып, тiкелей табиғи байланысты жүргiзсе, олардың жаксы нәтиже беретiндiгiне ешқандай күмән келтiруге болмайды.

Экологиялық тәрбиенің басты мiндеттерi:

1 . Өмiрде және накты еңбек iс- әрекетiнде экологиялық бiлiмдi қолдана бiлу, iскерлiкке төселу.

Табиғатты қорғау және өзгертуге байланысты оқушыларды жаппай коғамдық пайдалы еңбекке қосу.

2. Әрбiр мектепте экологиялық бiлiм және тәрбие қоғамын ұйымдастыру. Қоғамның мақсаты: қоғам мүшелерiн өздерi тұрған аймақтың табиғатын қорғауға, күтуге тәрбиелеуге зерттеу жұмысына тарту, зерттеудi жүргiзудiң әдiстерi мен тәсiлдерiне үйрету, мектептi экологиялық жұмыстың орталығына айналдыру.

З . Коғам мүшелерi мектептегi жастар ұйымымен ынтымақтасып, тұрғылықты жерде экологиялық штабтар құрады, жорықтар, саяхаттар ұйымдастырады. Бүкiл жер бетiндегi адамзатты қатты ойландыратын және кезек күттiрмейтiн мәселенің бiрi - табиғи ортаны қорғау адам баласына ұтымды жағдай жасау.

Экологиялық апатты болдырмау үшiн бiздi қоршаған ортаның табиғаттың өте күрделi және толық зерттелмеген жүйе екенiне дұрыс түсiнуiмiз керек. Демек, табиғатты қорғау жұмысы кешендi және жүйелi болуы керек. Сонымен бiрге табиғат байлығын пайдалану басқа шаралармен тығыз байланыста iске асырылуы керек.

Экология - бұл әлеуметтiк проблема, оның қоғамның өте терең әлеуметтік өзгеруi және халықаралык ынтымак негiзiнде шешiлуi ықтимал.

Қазіргі және келешек ұрпақ үшiн жердi, оның байлығын, су қорын, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiн қорғау, және су тазалығын сақтау табиғат байлығын ұдайы өндiрудi, оны тиiмдi пайдалануды қамтамассыз ету коршаган ортаны жақсарту жөнiнде егемендi Қазақстан мемлекетi кажеттi шараларды қолдануда. Бұған соңғы жылдары шыққан бiрнеше каулы каралардың өзi- ак дәлел бола алады.

Жаңа аймак экономикалық игеру жағдайында табиғи ортаны корғаудыц бiр турi мемлекеттiк корықтарды жасау. Мұндай қорықтардың саны бұрынғы КСРО да 156 болды. Олар 11 млн, гектар жерден орын алды. Корықтардың өсiмдiктер мен жануарлар дуниесiн қорғаудың маңызы өте зор.

Сонымен экологиялык тәрбие және бiлiм беру мәселелерінің мазмұны химия, физика, биология, география сабактарында халықаралық, мемлекеттiк, өлкетану деңгейiнде ашып, тұрғын жердi коршаған ортаны корғау, күту және оның корын ұтымды пайдалану iс- әрекетiне окушыларды үйрету, дағдыландыру және бағыт берiп отыру мектеп ұжымының төл iсi. Мұндай принцип мектептiң өмiрмен байланысын күшейтедi, адамның өзi мекендеген ортасымен өзара әрекеттесуi оқушылардың көзқарасының дамуына игi әсер етедi.

1. 2. Эколотиялық тәрбие берудiң негiзгi мәселелері.

Адамзат тарихы табиғат тарихымен тiкелей байланысты. Қазіргі кезде адам мен табиғаттың дәстүрлі өзара әрекетiнiң салдары үлкен эколотиялық мәселеге айналуда. Адамды қоршаған ортаға қамкорлықпен карауға дағдыландыратын эколотиялық тәрбиені мектеп жасынан бастау кажет.

Прус королi Вильгельмнiң “бұл армияның жемiсi емес, австралиялықтарды прусс муғалiмi жеңдi” деген қанатты сөзi тарихтан белгiлi. Баскаша айтканда, анстралиялыктарды жеңген прустiң бiлiм беру жүйесi деген сөз. Осы сөздiң аясында экологиялық дағдарысты коршаған ортаны корғау саласының мамандары ғана емес, арнайы экологиялық бiлiм беру жүйесi шешедi деуге болады.

Соңғы 20 жылда ғалымдардың экологиялық бiлiм беру мен тәрбиелеу мәселлерін зерттеуге айтарлыктай өстi. М Н. Верзилин, А. Захленiый, И. Зверев, Б. Иоганзен, И. Матрусов, А . Мамонтова, В. Сухомлиский және т. б Өз еңбектерiнде табиғатты корғаудағы қажетті пайдалы еңбектi ұйымдастыру мен оку- тәрбие үрдiсiнде оқушыларға экологиялық тәрбие мен бiлiм берудiң түрлi аспектiлерiн қарастырады.

Экологиялық бiлiм беру мынадай үш мәселені шешуi тиiс.

1. Адекватты экологиялық көрiнiстердi формалау, яғни “адам - табиғат” жүйесiнiң өзара байланыстары туралы көрiнiстер.

2. Табиғатпен қарым - қатынасты формалау.

. Табиғатпен қарым - қатынастағы деп, дағдылар мен бiлiктiлер жүйесi мен стратегиясын формалау.

Оқушыны табиғатың жауапкершiлiкпен қарауға баулу - күрделi әрi ұзак мерзiмдi қажет ететiн үрдiс. Оның нәтижесі анықталған бiлiм мен бiлiктердi игеру ғана емес, табиғи ортаны жаксартуға, қатысты кажеттi талап пен дағдылардың, эмоциялық қатынастардың дамуы болуы тиiс.

Экологиялық тәрбие үрдiсiн тиiмдi жүргiзуге тiкелей ықпал ететiн, экологиялық мәдениеттің негiзгi бөлiктерiнiң бiрi болатын тұлғаның жеке жан дуние саласына әсер етудi күшейту қажеттілігі байкалады. Ал қалыптасқан жағдайды түбегейлi өзгерту қазіргі заманғы философтар мен мәдениеттанушылар айкындаған қоғамдағы экомәдениет құндылықтарының негiзiнде экологиялық тәрбие мәселесін ғылыми тұрғыдан шешу арқылы iске асырылады.

Экологиялық тәрбие берудiң негiзгi мәселесі мынаған саяды:

- экологиялық бiлiмдi тереңдету және кеңейту;

- танымды, мiнез - құлықты тәрбиелеу;

- экологиялық әрекет барысында балалардың қоғамдық шығармашылық, танымдық екпiндiлiгiн дамыту;

- табиғатты қорғау сезiмiн ояту, т. б.

Экологиялық бiлiм әмбебап, пәнаралық сипатқа ие. Сондықтан ол жалпы бiлiм берудiң барлық формаларына енуi тиiс.

И. Зверевтiң пiкiрiнше, экологиялық бiлiмнiң негiзгi мақсаты - оқушылардың табиғат ерекшелiктерi, оған адамдардың қарым - қатынасы, экологиялық мәселелер және оларды өндiрiсте, тұрмыста оңтайлы шешу үшiн теориялық бiлiмдердi игерту.

Б. Лихачев экологиялық бiлiм мен тәрбие беру әдiстерi мен формаларын шартты түрде бiрнеше топтарға бөледi. Ойлау мен танымды дамытудың мектептiк және мекетптен тыс әдiстерi, бағытталған тәжірбиелік қызмет дағдылары мен бiлiктiлiктерiн меңгерту, құқықтық жауапкершiлiктiң дамуы, т. б.

А. Захлебный экологиялык бағдарлама жасауда оқушыны оқыту мен тәрбиелеуде тұлға ретiнде калыптастыру факторларына көбiрек көңiл болу қажет деп санайды.

2. 1. Тұлғаның экологиялық көзi мәдениетiн қалыптастыру, олардың қоршаған ортаға деген жауапкершiлiгiн арттыру.

Тулғаның экологиялық көзқарасын, мәдениетін қалыптастыру, олардың қоршаған ортаға деген жауапкершiлiгiн арттыру бүгiнгi күннiң өзектi мәселенің бiрi болып табылады. Ол экологиялық бiлiм мен тәрбие берудi, болашақ мамандардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру өмiрге ендiруге тiкелей байланысты екенi белгiлi. Осыған орай, Елбасы Н. Назарбаев «Стратегиялық турақты даму жолына арналған 2030 бағдарламасында” осы мәселе айрықша көңiл бөлгенiн атап өткенiмiз жөн. Дамудың осы стратегиялық бағытына сәйкес ҚР Бiлiм, мәдениет және денсаулық сақтау министрлiгi 1999 жылы 4 каңтарда “Экологиялық бiлiм бағдарламасын” бекiткен болатын. Сондыктан осы құжаттарды басшылыққа ала отырып ол өзiнiң барлық жұмыс бағдарламасын жоғары талап дәрежесіне сай жүргiзуi кажет.

Осыған орай, әлеуметтiк экологиялық қарама - қайшылықтардың ғаламшарлық деңгейде шиеленiсуi кезеңiнде “адам - қоғам - табиғат” жүйесiндегi қарым - қатынастың үйлесiмдiлiгiн қажет ететiн мәдениеттің жаңа түрi: экологиялық мәдениетті калыптастыру - болашақ мамандарды даярлаудың мақсаты мен мазмұнына жаңа бағыт беретiн өзектi мәселе.

Бұл мәселені шешудiң негiзгi жолдарының бiрi - студенттердiң санасында қоршаған орта және оны қорғау жөнiнде берiк бiлiм қалыптастырып, осы бағытта тәрбиелеу жұмыстарын жүргiзу нәтижесінде қоршаған ортаға ұқыптылықпен қарайтын, өзiн сол ортаның бiр бөлiгi ретiнде сезiнетiн, табиғатты сүйетiн, яғни, экологиялық сауатты, мәдениетті азамат дайындау.

Болашақ маманардың қалыптастыруында ең маңызды орын алатыны - бiлiм алып отырған жоғары оқу орны. Сондықтан жоғары оқу орнында әрбiр студентке экологиялык бiлiм беру мен тәрбиелеу жуйесi де жолга қойылып, оқыту мен тәрбиелеудің тиiмдi әдiс - тәсілдері таңдап алынып, үздiксiз түрде, жалпы педагогикалық ғылыми әдiстемелiк негiзде баска пәндермен кешендi түрде окытылса, коғам алдында тұрған өзектi мәселелердің бiрi өз шешiмiн табады деп есептеуге болады. Осыған байланысты студенттердiң қоршаған орта мен табигат байлықтарын тиiмдi пайдалануы адамзат - коғам - табиғатты байланыстыратын жаратылыстану салалары аркылы, соның iшiнде ботаника, зоология, адам анатомиясы және морфологиясы, т. 6. пәндерін кiрiктiру (интеграция) аркылы калыптастыру өте тиiмдi.

Мысалы, ботаника пәні бойынша студентгерге “Гүлдiң құрылысы”, “Гүлдi өсiмдiктердiң табиғаттағы, адам өмiрiндегi маңызы” деп аталған кiрiктiрiлген тақырыптарын студенттер өсiмдiктердiң жер жүзiндегi тiрi организмдердi таза ауамен қамтамассыз ететiндiгiн, олардың азықтық, өнеркәсіптік ауыл шаруашылық жағдайларында маңызының бар екендiгiн түсiне келе эстетикалық, санитарлық - гигиеналық, экономикалық тәрбие алады. Ал қолданбалы биология және топырактану негiздерi мен ауыл шаруашылык негiздерi пәнінен “Топырак және орта”, “Тұқымның енуiне кажеттi жағдайлар” такырыптарында студенттер сыртқы ортаның әсерi жайлы экологиялық тусiнiктер алса, тұқымды үнемдеп себу, есептеу негiзiнде экономикалык, агротехникалык, санитарлык - гигиеналык тәрбие берудің мүмкіндіктері мол. «Өсiмдiк - жануар - адам” бұл табиғаттың байлығына әсер ететiн жүйе. Осыған орай, зоология курсы - биология мамандардың экологиялық мәдениеттің қалыптасуына және дамуына жағдай жасайтын биологиялық пәндердің бiрi болып табылады. Студенттерге алғашқы дәрісте - ақ жануарлар әлемiнiң 2 миллион түрi бар екенiн, солардың таралуы, әр түрлі биологиялық, абиотикалық және антропогендiк факторлардың әсерi және жануарлардың құрылысы оның тiршiлiгiне тiкелей байланыстылығы аталып көрсетiледi. Паразит қарапайымдылар мен құрттар былқылдақ денелiлер тақырыптарын өткен кезде олардан сақтану үшiн жеке гигиена мен қоғамдағы санитарлық - гигиеналық және санитарлық - техникалық экологиялық тәртіпті сақтау қажеттілігі қарастырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.