Кинематиканың негізгі ұғымдары туралы


Пән: Физика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   

КИНЕМАТИКАНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ

Кинематика деп денелердің қозғалысын зерттейтін, бірақ қозғалыстың туу себебін қарастырмайтын физиканың бөлімі.

Механикалық қозғалыс деп уақыт өзгерісінде кеңістікте дененің басқа денелерге қатысты орын ауыстыруын айтамыз.

Механикалық қозғалыс - салыстырмалы. Бір дененің әр түрлі денелерге қатысты қозғалысы әр түрлі болады. Дененің қозғалысын сипаттау үшін, қозғалыс қай денеге қатысты қарастырылатынын белгілеу қажет. Бұл денені санақ денесі деп атайды. Санақ денесі және уақыт - санақ жүйесін құрап, ол қозғалған дененің кез келген уақыттағы орнын анықтауға мүмкіндік береді.

Халықаралық бірліктер жүйесінде (СИ) ұзындықтың бірлігі ретінде метр , ал уақыттың бірлігі ретінде - секунд қабылданған.

Әрбір дене белгілі бір өлшемдерге ие. Дененің әр түрлі бөліктері кеңістіктің әр түрлі жерлерінде орналасады. Алайда, механиканың көпшілік есептерінде дененің әр түрлі бөліктерінің орнын көрсетудің қажеті жоқ. Егер дененің өлшемдері басқа денелерге дейінгі арақашықтығынан аз болса, онда бұл денені оның материалдық нүктесі деп санауға болады. Мәселен, оны ғаламшарлардың Күннің айналасындағы қозғалысын зерттегенде алуға болады. Егер дененің барлық бөліктері бірдей қозғалса, ондай қозғалысты ілгерілемелі қозғалыс деп аталады. Мысалы үшін, «Гиганттық дөңгелек» аттракционындағы кабиналар, жолдың түзу сызықтық бөлігіндегі автомобиль және басқалар ілгерілемелі қозғалады. Дененің ілгерілемелі қозғалысында оны материалдық нүкте ретінде қарастыруға болады.

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image002.jpg

Сурет 1. 1. 1. Нүктенің орнын x = x ( t ), y = y ( t ) және z = z ( t ) координаталары және http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image004.gif радиус-векторы арқылы анықтау.

Радиус вектор уақыттың бастапқы кезіндегі нүктенің орны.

Өлшемдерін берілген жағдайда ескермеуге болатын денені материалдық нүкте деп атайды.

Материалдық нүкте ұғымы механикада маңызды орын алады. Уақыт өткенде бір нүктеден екінші нүктеге орын ауыстырғанда, дене (материалдық нүкте) дене қозғалысының траекториясы деп аталатын қандай да бір қисықты сызады.

Дененің кез келген уақыттағы кеңістікте орнын ( қозғалыс заңын ) x = x ( t ), y = y ( t ), z = z ( t ) координаттардың уақыттан тәуелділігінен (координаттық әдіс), не болмаса уақыттың бастапқы нүктеден берілген нүктеге жүргізілген радиус-вектордан тәуелділігінен (векторлық әдіс) анықтауға болады (сурет 1. 1. 1) .

Дененің орын ауыстыруы http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image006.gif деп дененің бастапқы орнын оның кейінгі орнымен қосатын бағытталған кесіндіні айтады. Орын ауыстыру - векторлық шама.

Жүрген жолы http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image008.gif - дененің белгілі t уақыттың ішінде траектория доғасының ұзындығына тең болады. Жол - скалярлық шама .

Егер дененің қозғалысын жеткілікті аз уақыттың ішінде қарастырса, онда орын ауыстыру векторы осы нүктеге жүргізілген траекторияның жанамасы бойымен бағытталады, ал оның ұзындығы жүрілген жолына тең болады.

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image010.jpg

Сурет 1. 1. 2. Қисық сызықты қозғалыстағы дененің жүрген жолы l және

орын ауыстыру векторы http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image012.gif . a және b - жолдың бастапқы және соңғы нүктелері.

Δt уақыты жеткілікті аз болған жағдайда, Δ l дененің жүрген жолы Δs орын ауыстыру векторының модулімен сәйкес келеді. Дене қисық сызықты траекторияның бойымен қозғалғанда, орын ауыстыру векторының модулі жүрген жолынан әрқашан аз болады (сурет 1. 1. 2) .

Қозғалысты сипаттау үшін орташа жылдамдық ұғымы енгізіледі:

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image013.gif

Физикада орташа жылдамдық емес, лездік уақыт қызығушылық тудырады. Ол шексіз аз Δ t уақыт ішіндегі орташа жылдамдық ұмтылғандағы шекпен анықталады:

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image014.gif

Математикада мұндай шекті туынды деп атап, http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image016.gif немесе http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image018.gif деп белгілейді.

Дененің қисық сызықты траекториясының кез келген нүктесіндегі http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image020.gif лездік жылдамдығы осы нүктеде траекторияға жүргізілген жанаманың бойымен бағытталады. Орташа және лездік жылдамдықтардың арасындағы айырмашылық 1. 1. 3 суретінде көрсетілген.

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image022.jpg

Сурет 1. 1. 3 . Орташа және лездік жылдамдық.

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image024.gif - бұл сәйкес http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image026.gif уақыт ішіндегі орын ауыстырулар. http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image028.gif кезде http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image030.gif .

Дене қисық сызықтық траекторияның бойымен қозғалғанда, оның http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image032.gif жылдамдығының модулі және бағыты өзгереді. http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image032.gif жылдамдығының қандай да бір жеткілікті аз Δt уақыты ішінде өзгерісін http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image034.gif векторы арқылы беруге болады (сурет 1. 1. 4) . http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image036.gif жылдамдықтың Δt уақыт ішіндегі өзгеру векторын екі құраушыға жіктеуге болады: http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image032.gif векторының бойымен бағытталған http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image038.gif векторына (жанама құраушы) және http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image032.gif векторына перпендикуляр бағытталған http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image040.gif (нормаль құраушы) .

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image042.jpg

Сурет 1. 1. 4 . Жылдамдық векторының модулі және бағыты жағынан өзгеруі.

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image044.gif - жылдамдық векторының Δt уақытының ішінде өзгеруі.

Дененің лездік үдеуі (немесе үдеу ) http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image046.gif деп жылдамдықтың аз өзгеруінің http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image034.gif сол жылдамдық өзгерген уақыттың аз өзгеруіне Δt қатынасының шегін айтамыз.

http://portal.vkgu.kz:1010/233/1.01.files/image047.gif

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Функционалдық сауаттылықтың түрлері
Кинематикалық жұптарды жіктеу
Кинематиканың негізгі түсініктері
Манипуляторларды және РТК-ны жобалау
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясын қолданудың тиімділігі
Пәндердің интеграция деңгейлері
Кинематиканың негізгі ұғымдары
Физика пәнінің әдебиетпен байланысы
Үздіксіз ортаның қозғалыс заңы
XXI ғасырды – ақпарат және дамыған техника заманы
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz