«Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру»
Нормативтік сілтемемелер
Анықтамалар,белгілеулер мен қысқартулар
Кіріспе..
1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық.дидактикалық мәселелері
1.1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мәселелері
1.2 Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздері.
2 Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру
2.1 Математика сабағында компьютерді оқыту құралы ретінде пайдалану ерекшелігі...
2.2 Оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырудағы компьютердің рөлі..
Қорытынды ...
Пайдаланылған әдебиеттер..
Қосымша ...
Анықтамалар,белгілеулер мен қысқартулар
Кіріспе..
1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық.дидактикалық мәселелері
1.1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мәселелері
1.2 Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздері.
2 Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру
2.1 Математика сабағында компьютерді оқыту құралы ретінде пайдалану ерекшелігі...
2.2 Оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырудағы компьютердің рөлі..
Қорытынды ...
Пайдаланылған әдебиеттер..
Қосымша ...
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы еліміздің алдына жаңа өршіл мақсат қойып отыр. Елбасы әлемнің дамыған отыз елінің қатарына ену үшін Қазақстанның 2050-жылға дейінгі даму стратегиясын терең түсіну керектігін, алға жүретін қадамымыздың барлық бағытын айқындап көрсетті [1].
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық коммуникациялық технологиялар педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
«Тегінде адам баласы бір-бірінен ақыл, білім, ар мінез деген нәрселермен озады» - деп ұлы ақын Абай Құнанбаев айтқандай қазіргі заман- тек білім мен ғылымның ғана заманы.
Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда.Білім беру үдерісін жаңаша ұйымдастыру оның философия, психология-педагогика негіздері мен теориясы және тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді. Соңғы кездері білім беру жүйесінің барлық деңгейлеріне жаңа технологиялар енгізіліп, оқыту мазмұны тұлғаны дамытуға, оқушының дербес психологиялық ерекшеліктерін, өзіндік қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін жетілдіруге бағыт алып отыр.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық коммуникациялық технологиялар педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
«Тегінде адам баласы бір-бірінен ақыл, білім, ар мінез деген нәрселермен озады» - деп ұлы ақын Абай Құнанбаев айтқандай қазіргі заман- тек білім мен ғылымның ғана заманы.
Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда.Білім беру үдерісін жаңаша ұйымдастыру оның философия, психология-педагогика негіздері мен теориясы және тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді. Соңғы кездері білім беру жүйесінің барлық деңгейлеріне жаңа технологиялар енгізіліп, оқыту мазмұны тұлғаны дамытуға, оқушының дербес психологиялық ерекшеліктерін, өзіндік қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін жетілдіруге бағыт алып отыр.
1 Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауы. /Ақорданың баспасөз қызметі.-Астана, 2014
2Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыгныптарда математиканы оқыту. –А., 2003
3Қараев Ж. Компьютерді оңыту үдерісіне пайдалануға кіріспе. –А., 1992
4 Бидайбеков Е.Ы. Білімді ақпараттандыру жоғары оқу орындарында мамандар дайындау бағыты ретінде // «Үздіксіз кәсіби білім беру жүйесінде ақпараттық және инновациялық технологияларды пайдалану» ХҒПК материалдары.– Қызылорда, 2007
5 Кеңесбаев С.М. Білім беру жүйесінде ақпараттық технологияны оқытудың кейбір жолдары. Қазақстан, ТМД және Германиядағы мектептер мен ЖОО жаратылыстану-ғылыми пәндерді оқыту мәселелері. // ХҒПК материалдары. – А., 2004
6 Нұрғалиева Г.К.. Оқыту әдістері. – А., 1991
7 Апатова Н.В. Информационные технологии в школьном образовании. – М., 1994
8 Гершунский В.С. Компьютеризация в сфере образования: проблемы и перспективы.–М., 1987
9 Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. –М., 1998
10Ершов А.П. Компьютеризация школы и математическое образование.
// Информатика и образование. -М., №3-1992
11Кузнецов А.А. и др. ЭВМ на уроках математики. // Математика в школе. -М., №6-1985
12Монахов В.Н. Что такое новая информационная технология обучения? //Математика в школе. –М., №3-1990
13Роберт И.В. Новые информационные технологии в обучении: дидактическая проблема, перспектива использования. //Информатика и образование. -М., №4- 1991
14 Айтмамбетова Б. Оқыту процесін ұйымдастыру. -А. 1991
15 Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы 2007 жыл 27 шілде № 319
16 Төлеп А.С. Ақпараттық технологиялардың оқу процесіндегі тиімділігі. // «Жаңа формацияда кәсіптік білім берудің өзекті мәселелері» атты ІІІ дәстүрлі ХҒПИК материалдары. –Түркістан-Мәскеу, 2015
17 Қасымова А.Х. Колледж оқушылары білімдерін жаңа ақпараттық технологиялар арқылы интеграциялаудың педагогикалық шарттары: пед. ғыл. канд. ... дис. - Атырау, 2007
18 Кеңесбаев С.М. Жоғары педагогикалық білім беруде болашақ мұғалімдерді жаңа ақпараттық технологияны пайдалана білуге даярлаудың педагогикалық негіздері: пед.ғыл.докт. ... автореф.– Түркістан. 2006
19 Байжанова С.А. Формирование мотивации к исследовательской деятельности преподавателей колледжей в условиях информатизации образования:автореф. ... канд.пед.наук. -Астана, 2006
20 Сенцова Т.М. Управление качеством образования на основе информационных технологий. -М., 2004
21 Садыбекова Ж. Оқу –тәрби үрдісінде ақпараттық-коммуникациялы
технологияны қолдану қажеттілігі. //Информатика негіздері. №4-2008
22Әбішева Л.П. Жоғары оқу орыны студенттерінің оқу іс-әрекетін компьютер көмегімен дараландыру: пед.ғыл.канд. ... дис. -Түркістан, 2007
23 Даумов Н.Ғ. Оқытуды ақпараттандыру үдерісінде оқушылардың зерттеу қызметін дамыту: пед.ғыл.канд. ... дис. – А., 2003
24Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения. –М.,1969
25Искакова Л.Т., Медетбекова Н.Н., Баймаханова Л. Бастауыш мектепте математиканы оқытудың нәтижесін бақылау үшін компьютерді қолданудың әдістемелік аспектілері . //«Ізденіс», №2-2008
26 Оспанов Т.Қ., Қайыңбаев Ж.Т., т.б. Математика. 1-сынып, –А., 2012
27Выготский Л.С. Педагогическая психология. –М., 1980
28 Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Х., т.б. Математика. 3-сынып, –А., 2013
29Турсынбаев А.З. Особенности формирования готовности будущих учителей к использованию компьютерных технологий для успешной деятельности учащихся. -А., 2009
30 Айтмамбетова Б.Р. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991
31Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. –Астана, 1998
32 Әбілқасымова А.Е., Көбесов А.К., Рахымбек Д., Кенеш Ә.С. Математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі. – А., 2004
33Караев Ж.А. Активизация познавательной деятельности учащихся в условиях применения компьютерной технологии обучения. АДД. -А., 1994
34 Набиева Б.Т Бастауыш сынып оқушыларының оқуға қызығушылығын арттырудағы компьютерлік ойындардың рөлі. //«Білім беру жүйесін трансформациялау тұрғысындағы әлемдік білім саясаты» ХҒПК материалдары. –А.,2006
35 Байдыбекова А.Ө. Бастауыш сыныптағы математиканы оқытуда компьютерді пайдалану. –Шымкент, 2000
36 Баймаханова Л. Бастауыш мектепте математиканы оқытудың нәтижесін бақылау ерекшеліктері. //«Жастар – Қазақстанның стратегиялық потенциалы» РҒПК материалдары. -Талдықорған, 2007
37 Искакова Л.Т., Баймаханова Л. Обучение информатике детей младшего школьного возраста в условиях общеобразовательного учреждения.// материалы МНПК. -Пенза, 2008
38 Бидайбеков Е.Ы., Григорьев С.Г., Гриншкун В.В. Создание и использование образовательных электронных изданий и ресурсов. -А., 2006
39 Исабек Н.Е. Студенттерді компьютерлік графиканы кәсіби іс-әрекеттерде пайдалануға даярлау. АКД. –А., 2005.
2Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыгныптарда математиканы оқыту. –А., 2003
3Қараев Ж. Компьютерді оңыту үдерісіне пайдалануға кіріспе. –А., 1992
4 Бидайбеков Е.Ы. Білімді ақпараттандыру жоғары оқу орындарында мамандар дайындау бағыты ретінде // «Үздіксіз кәсіби білім беру жүйесінде ақпараттық және инновациялық технологияларды пайдалану» ХҒПК материалдары.– Қызылорда, 2007
5 Кеңесбаев С.М. Білім беру жүйесінде ақпараттық технологияны оқытудың кейбір жолдары. Қазақстан, ТМД және Германиядағы мектептер мен ЖОО жаратылыстану-ғылыми пәндерді оқыту мәселелері. // ХҒПК материалдары. – А., 2004
6 Нұрғалиева Г.К.. Оқыту әдістері. – А., 1991
7 Апатова Н.В. Информационные технологии в школьном образовании. – М., 1994
8 Гершунский В.С. Компьютеризация в сфере образования: проблемы и перспективы.–М., 1987
9 Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. –М., 1998
10Ершов А.П. Компьютеризация школы и математическое образование.
// Информатика и образование. -М., №3-1992
11Кузнецов А.А. и др. ЭВМ на уроках математики. // Математика в школе. -М., №6-1985
12Монахов В.Н. Что такое новая информационная технология обучения? //Математика в школе. –М., №3-1990
13Роберт И.В. Новые информационные технологии в обучении: дидактическая проблема, перспектива использования. //Информатика и образование. -М., №4- 1991
14 Айтмамбетова Б. Оқыту процесін ұйымдастыру. -А. 1991
15 Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы 2007 жыл 27 шілде № 319
16 Төлеп А.С. Ақпараттық технологиялардың оқу процесіндегі тиімділігі. // «Жаңа формацияда кәсіптік білім берудің өзекті мәселелері» атты ІІІ дәстүрлі ХҒПИК материалдары. –Түркістан-Мәскеу, 2015
17 Қасымова А.Х. Колледж оқушылары білімдерін жаңа ақпараттық технологиялар арқылы интеграциялаудың педагогикалық шарттары: пед. ғыл. канд. ... дис. - Атырау, 2007
18 Кеңесбаев С.М. Жоғары педагогикалық білім беруде болашақ мұғалімдерді жаңа ақпараттық технологияны пайдалана білуге даярлаудың педагогикалық негіздері: пед.ғыл.докт. ... автореф.– Түркістан. 2006
19 Байжанова С.А. Формирование мотивации к исследовательской деятельности преподавателей колледжей в условиях информатизации образования:автореф. ... канд.пед.наук. -Астана, 2006
20 Сенцова Т.М. Управление качеством образования на основе информационных технологий. -М., 2004
21 Садыбекова Ж. Оқу –тәрби үрдісінде ақпараттық-коммуникациялы
технологияны қолдану қажеттілігі. //Информатика негіздері. №4-2008
22Әбішева Л.П. Жоғары оқу орыны студенттерінің оқу іс-әрекетін компьютер көмегімен дараландыру: пед.ғыл.канд. ... дис. -Түркістан, 2007
23 Даумов Н.Ғ. Оқытуды ақпараттандыру үдерісінде оқушылардың зерттеу қызметін дамыту: пед.ғыл.канд. ... дис. – А., 2003
24Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения. –М.,1969
25Искакова Л.Т., Медетбекова Н.Н., Баймаханова Л. Бастауыш мектепте математиканы оқытудың нәтижесін бақылау үшін компьютерді қолданудың әдістемелік аспектілері . //«Ізденіс», №2-2008
26 Оспанов Т.Қ., Қайыңбаев Ж.Т., т.б. Математика. 1-сынып, –А., 2012
27Выготский Л.С. Педагогическая психология. –М., 1980
28 Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Х., т.б. Математика. 3-сынып, –А., 2013
29Турсынбаев А.З. Особенности формирования готовности будущих учителей к использованию компьютерных технологий для успешной деятельности учащихся. -А., 2009
30 Айтмамбетова Б.Р. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991
31Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. –Астана, 1998
32 Әбілқасымова А.Е., Көбесов А.К., Рахымбек Д., Кенеш Ә.С. Математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі. – А., 2004
33Караев Ж.А. Активизация познавательной деятельности учащихся в условиях применения компьютерной технологии обучения. АДД. -А., 1994
34 Набиева Б.Т Бастауыш сынып оқушыларының оқуға қызығушылығын арттырудағы компьютерлік ойындардың рөлі. //«Білім беру жүйесін трансформациялау тұрғысындағы әлемдік білім саясаты» ХҒПК материалдары. –А.,2006
35 Байдыбекова А.Ө. Бастауыш сыныптағы математиканы оқытуда компьютерді пайдалану. –Шымкент, 2000
36 Баймаханова Л. Бастауыш мектепте математиканы оқытудың нәтижесін бақылау ерекшеліктері. //«Жастар – Қазақстанның стратегиялық потенциалы» РҒПК материалдары. -Талдықорған, 2007
37 Искакова Л.Т., Баймаханова Л. Обучение информатике детей младшего школьного возраста в условиях общеобразовательного учреждения.// материалы МНПК. -Пенза, 2008
38 Бидайбеков Е.Ы., Григорьев С.Г., Гриншкун В.В. Создание и использование образовательных электронных изданий и ресурсов. -А., 2006
39 Исабек Н.Е. Студенттерді компьютерлік графиканы кәсіби іс-әрекеттерде пайдалануға даярлау. АКД. –А., 2005.
Ф-ОБ-001033
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Қорғауға жіберілді
Білім технологиялары
кафедрасының меңгерушісі,
п.ғ.д., доц.Ортаев Б.Т.
____ _______2015 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру
5В010200 – Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы
Орындаған Халметова Д.
Ғылыми жетекшісі,
аға оқытушы Даулетбекова Б.
Түркістан-2015
Мазмұны
Нормативтік сілтемемелер----------------------- --------------------------
3
Анықтамалар,белгілеулер мен қысқартулар-----------------------
4
Кіріспе---------------------------- ----------------------------------- -------------
5
1
Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-дидактикалық мәселелері
1.1
Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мәселелері------------------------- ---------------------------
9
1.2
Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздері-------------------------
16
2
Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру
2.1
Математика сабағында компьютерді оқыту құралы ретінде пайдалану ерекшелігі------------------------- ---------------------------------
24
2.2
Оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырудағы компьютердің рөлі------------------------------- -------------------------------
35
Қорытынды-------------------------- ----------------------------------- --------
61
Пайдаланылған әдебиеттер------------------------- ------------------------
62
Қосымша---------------------------- ----------------------------------- ----------
64
Нормативтіксілтемелер
Бұлдипломдықжұмыстакелесінормативті ксілтемелерқолданылған:
1.ҚазақстанРеспубликасыБілімтуралы заңы2007-жылғы 27-шілдедегі№319;
2.ҚазақстанРеспубликасыҮкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысыменбекітілген Ортабілімберудің (бастауыш, негізгіорта, жалпыортабілімберу) мемлекеттікжалпығаміндеттістандарты (ҚРМЖМБС 1.4.002-2012).
3.ҚазақстанРеспубликасындағыбастау ыш, негізгіорта, жалпыортабілімберудіңүлгілікоқужосп арларынбекітутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығынаөзгерістерментолықтыруларе нгізутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министрінің 2014 жылғы 25 ақпандағы № 61 бұйрығы.
4.Жалпыбілімберуұйымдарының (бастауыш, негізгіортажәнежалпы
ортабілімберу) түрлерібойыншақызметініңүлгілікқағи даларынбекітутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министрінің 2013 жылғы 17 қыркүйектегі № 375 бұйрығы.
5. Білімберуұйымдарындапайдалануғарұқ сатетілгеноқулықтардың,
оқу-әдістемеліккешендердің, оқуқұралдарыныңжәнебасқадақосымшаәд ебиеттердің, оныңішіндеэлектрондықжеткізгіштерде гітізбесінбекітутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министріміндетінатқарушының 2013 жылғы 17 қыркүйектегі № 400 бұйрығы.
6.Университеттің ішкі нормативтік ережесі:
УЕ-ХҚТУ-015-2014 Дипломдық жұмысты (жобаны) әзірлеу мен рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар;
Анықтамалар
Бұл дипломдық жұмыста келесі терминдерге сәйкес анықтамалар қолданылған:
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерлік техника негізінде ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиыны.
Ақпараттық – коммуникациялық технология - электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық мәдениет – кез келген ақпарат көзін – анықтамаларды, сөздіктерді, энциклопедияларды, теледидар бағдарламаларын, т.с.с. дұрыс пайдалана білу, ақпараттық мәдениет – әңгімелесе білу, теледидар, хабарды (интернетті) талғамды түрде қарау, алынған мәліметті ой елегінен өткізіп, талдай білу және өзгелердің еркіндігіне әсер ететін жағдайларда өз еркіндігіңді шектей білу деген тұжырым жасауға мүмкіндік береді.
Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс аймағы.
Белгілеулер мен қысқартулар
БҰҰ - Біріккен Ұлттар Ұйымы;
ҚР - Қазақстан Республикасы;
АКТ - Ақпараттық коммуникациялық технологиялар;
ЖОО-Жоғары оқу орны;
ХҒПК-Халықаралық ғылыми-практикалық конференция;
РҒПК-Республикалық ғылыми-практикалық конференция;
ХҒТИК-Халықаралық ғылыми-тәжірибелік интернет конференция;
ТМД-Тәуелсіз мемлекеттер одағы;
А-Алматы;
М-Москва;
АДД-Автореферат докторской диссертации.
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050 стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауы еліміздің алдына жаңа өршіл мақсат қойып отыр. Елбасы әлемнің дамыған отыз елінің қатарына ену үшін Қазақстанның 2050-жылға дейінгі даму стратегиясын терең түсіну керектігін, алға жүретін қадамымыздың барлық бағытын айқындап көрсетті [1].
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық коммуникациялық технологиялар педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
Тегінде адам баласы бір-бірінен ақыл, білім, ар мінез деген нәрселермен озады - деп ұлы ақын Абай Құнанбаев айтқандай қазіргі заман- тек білім мен ғылымның ғана заманы.
Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда.Білім беру үдерісін жаңаша ұйымдастыру оның философия, психология-педагогика негіздері мен теориясы және тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді. Соңғы кездері білім беру жүйесінің барлық деңгейлеріне жаңа технологиялар енгізіліп, оқыту мазмұны тұлғаны дамытуға, оқушының дербес психологиялық ерекшеліктерін, өзіндік қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін жетілдіруге бағыт алып отыр.
Сөйтіп, бүгінгі философтары мен педагог-ғалымдары білім беру саласында жаңа оқыту технологиялары мен әдістерін енгізумен шектелмей, білім берудегі дүниетанымдық ұстанымдары қайта қарау, философиялық материализмнен руханилық, гуманистік ұстанымдарға бетбұрыс жасау қажеттігін дәлелдеуде.
Бүгінгі таңда жас ұрпаққа пәнді ұғындырудың бір жолы- ақпараттық технологияларды негіздері болып табылады. Сонымен бірге өскелең ұрпақтың ақпарат құралдарымен жұмыстана білуіне назар аударған жөн.
Жер бетінде болып жатқан жаңалықтар мен өзгерістер туралы спутник арқылы, интернет арқылы күн сайын, сағат сайын мағлұмат алып отырған жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үдерісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор
Қазіргі таңда жаңа әлеуметтік жағынан қорғанған адам-ол технология ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, жан-жақты адам. ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Ал бұл сауаттылықтың алғашқы баспалдағы мектептен басталады. Мектеп қабыр ғасынан теориялық біліммен қатар практикалық білімнің алғы шарттарын меңгеруі тиіс.
Осы мақсатты жүзеге асыру үшін ақпараттық технологияларды пайдаланудың маңызы зор. Ақпараттық технологияның негізгі мақсаты - оқушыны қазіргі қоғам сұранысына сай өзінің өмірлік іс әрекетінде дербес компьютердің құралдарын қажетті деңгейде пайдалана алатындай жан-жақты дара тұлға тәрбиелеу.
Жаңа заман ағымына сай білім саласында ақпараттық технологияларды қолданудың маңызы зор. Сондықтан, орта, негізгі, бастауыш білім беру жүйесін дамытудағы білім берудің мақсаты- жылдам өзгеріп отыратын дүние жағдайында алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі дамытуға және өзбетінше дұрыс, адамгершілік тұлғасынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады.
Еліміздің өркениетті мемлекеттердің қатарына қосылу қарсаңында заман талабына қарай тұлғаны ақпараттық қоғамда өмір сүруге дайындауда және шығармашылық, танымдық іс-әрекетін үйлесімді дамытуда, танымдық қажеттілігін, белсенділігін, қызығушылығын қалыптастыруда ақпараттық технология құралдарының орны ерекше. Ғылым мен техниканың қарқынды дамуы және әлеуметтік экономикалық өзгерістер жас ұрпақты тәрбиелеуге жаңаша көзқараспен қарауды талап етуде. Сондықтан өскелең ұрпақтың білуге құштарлығын ақпараттық ағым арқылы ақиқатты тануға бағыттау қажет.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, оларды ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Бүгінгі күні мектептегі оқу пәндерінің ішіндегі ең күрделісі, әрі қиындығы мол деп саналатын пәндердің бірі – математика.
Қоғам дамуының қазіргі кезеңінде математиканың қолданылмайтын жері жоқ деп айтуға болады. Сол себепті, қазіргі кезде ... адамзат өмірі үшін білімді математикаландыру кезеңі деп аталатын ұзақ кезең [2].
Бастауыш білім берудің базалық пәндерінің бірі болып табылатын математика, бір жағынан, өзге пәндерді оқытудың алғышартын және негізін қалайды, ал екінші жағынан, осы пәндерді оқытып-үйретуде қалыптасатын білім, білік, іс-әрекет тәсілдерін тұтынушы болып табылады. Сонымен бірге ол негізгі мектеп математикасының табиғи бір бөлігі болып табылады.
Егер оқушының математикаға деген құлшынысы, талабы жоғары болса, онда басқа пәндерді игеруінде қиындық туындамайтыны бәрімізге мәлім.
Білімнің негізі – бастауышта. Сондықтан да қандай пән болмасын, пәнге деген қызығушылықтан оқушының оны білсем, үйренсем деген құлшыныстары пайда болады. Осыған байланысты қазіргі педагогика ғылымдары оқушылардан белгілі бір білім жүйесін терең меңгеруін талап етіп қана қоймастан, олардың әрқайсысының қызығушылық қабілетін дамытуды талап етіп отыр.
Бүгінгі басты мәселе- білім сапасы десек, осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы- білім беру жүйесінде ақпараттық технологияларды қолдану.
Мұндай әлеуметтік сұранысты педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз ету оқу үрдісін компьютерлендіру арқылы шешуге болатындығын мектеп тәжірибесі көрсетуде. Сондықтан да оқыту жүйесін компьютерлендіру қазіргі кезде білім беруді жетілдірудің негізгі бағыттарының біріне айналды.
Қазіргі уақытта білім беруді ақпараттандыру үдерісі, оның негізгі бағыттары мен болашағы, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың психологиялық-педагогикалық негіздерін және білім беру сапасын арттыруды қазақстандық ғалымдар Ж.А.Қараев[3], Е.Ы.Бидайбеков [4], Т.О.Балықбаев, С.М.Кеңесбаев [5], К.Нұрғалиева [6] және т.б. өз еңбектерінде қарастырған.
Жалпы білім беретін мектептерде ақпараттануды енгізуде және компьютерді оқу-құрал жабдығы ретінде пайдалану мәселесінің теориялық жағы И.В.Апатова[7], В.С.Гершунский[8], В.А.Кальней, Г.К.Селевко[9], Д.Матрос, А.П.Ершов[10], А.А.Кузнецов[11], В.М.Монахов[12],, И.В.Роберт, Н.Ф.Талызина, және тағы басқа зерттеушілердің еңбектерінде қарастырған[13].
Ресей ғалымдары А.А.Кузнецов пен А.М.Пышкалоның басшылығымен төменгі сыныптардағы математика пәнін оқытуда компьютерлік техниканы оқыту құралы ретінде пайдалануға байланысты зерттеу жұмыстары қарқынды жүргізілуде[14].
Қазіргі заман - математика ғылымының жан-жақты тараған кезеңі. Математиканы оқытудың мазмұнын жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар ауадай қажет. Математика сабағында оқушылардың материалды дұрыс ұғынуы, пәнге деген қызығушығының артуы білімнің берік қолданылуы мұғалімнің сабақ өткізудегі әр түрлі әдіс-тәсілдерді орнымен қолдана білуі жолындағы ізденімпаздығына байланысты.
Қазіргі ақпараттық технологияның озық жетістіктерін математика сабағында қолдану арқылы танымдылық іс-әрекеттерін ұйымдастыра отырып оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру.Бастауыш мектепте математика пәніне оқушылардың қызығушылықтарын арттыру мәселесінде дербес компьютерді оқыту және көрнекі құралы ретінде пайдаланудың теориялық және әдістемелік жақтары жан-жақты зерттеліп, қажетті дәрежеде толық шешімі табыла қойған жоқ және оның қажеттілігі арасында қарама-қайшылықтардың бар екені айқындалды.
Осы келтірілген қарама-қайшылықтардан ақпараттық технологияларды пайдалану негізінде оқушылардың математика пәніне қызығушылығын арттырудың теориялық және әдістемелік жақтарын талдап, дидактикалық жолдарын анықтау мәселесін туындады.
Сондықтан, біздер бастауыш сыныптарда математика пәніне қызығушылығын арттыруда ақпараттық технологияларды пайдаланудың зор мүмкіндігінің бар екендігін және оның дидактикалық мүмкіндіктерін жүзеге асыру мақсатында дипломдық жұмыстың тақырыбын: Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру - деп алуды жөн санадық.
Зерттеудің мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыруды теориялық тұрғыдан анықтау және оны пайдалану әдістемесін мазмұндау.
Зерттеу нысаны: бастауыш сыныптағы оқу-тәрбие үдерісі.
Зерттеу пәні: математиканы оқытуда компьютерді пайдалану барысы.
Зерттеудің міндеттері:
- Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-дидактикалық мәселелерін талдау;
- Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздерін сипаттау;
-Оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырудағы компьютердің рөлін айқындау.
Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы, Қазақстан Республикасы бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары, орта (бастауыш) білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы, бастауыш мектептің пәндік оқу бағдарламалары, педагог және әдіскер ғалымдардың зерттеу мәселесіне қатысты іргелі еңбектері.
Зерттеу әдістері:
қарастырылып отырған зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізін айқындау мақсатында психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау жасау;Ақпараттық технологиялар ұғымына талдау жасау;компьютерді оқыту құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздеріне талдау жасау;зерттеу мәселесі бойынша ғылыми, психологиялық- педагогикалық, әдістемелік және арнайы әдебиеттерді оқып үйрену және оларға талдау;математика пәнін оқытуда компьютерді қолдануға арналған әдістемесіне ұсыныстар жасау.
Диплом жұмысы кіріспеден, 2 тараудан, әр тарау екі тақырыпшадан, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан тұрады.
1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-дидактикалық мәселелері
1.1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-психологиялық мәселелері
Бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі оқушының оқу-танымдық әрекетін басқарудың негізгі бір буыны ақпараттық технологияларды таңдау.
Ақпараттық технологиялар -білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру үдерісі. Бұл үдерісті іске асырудың негізгі құралы компьютер болып табылады, сол себепті қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі қалыптасқан, жаңа ақпараттық технологиялардың тілін білетін мұғалім қажет.
Мектепке жаңа келген бүлдіршін қабілеттерін арттыру, білімге қызығушылығын шығармашыл деңгейге көтеру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту бастауыш сынып мұғалімдерінің атқаратын жұмыстарының бірі. Осы орайда оқыту әдістерін жетілдіруде тікелей білім беру жүйесінде тұтас ақпараттық технологияларды қолдану.
Ақпараттық технологиялардың бірі-интерактивтік тақта, мультимедиялық және он-лайн сабақтары, мұның бәрі компьютердің көмегімен іске асырылады.
компьютерді ақпараттану және есептеу техникасы негіздері пәнін оқыту үдерісінде қолдануда ғана емес, басқа да пәндерді оқытуда пайдаланудың жақсы нәтижелер беретіндігін дәлелдейтін біршама еңбектер, зерттеулер бар.
Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, тәжірибелік қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген іскер мұғалім қажет екендігі аз айтылып жүрген жоқ. Қазіргі уақыттағы білім беру қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат-еліміздегі білім беруде халықаралық деңгейге көтеру және білім сапасын көтеру, жеке тұлғаны қалыптастыру, қоғам қажеттілігін өтеу, оны әлемдік білім кеңістігіне кіріктіру болмақ.
Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) шешімімен XXI ғасыр- ақпараттандыру ғасыры деп аталады.
Заман талабына сай қазіргі білім жүйесіндегі игі өзгерістер мен жаңалықтар соның нәтижесі. Бүгінгі білім беру үдерісінде жаңа ақпараттық технологияны пайдалану және оны мақсатты түрде жүзеге асыру – ақпараттық қоғам дәуірінің негізгі көзі.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы.
ҚР Білім туралы заңында Білім беру жүйесінің басты міндетi – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқыту және тәрбие берудегі жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпарттандыру, – деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері көзделген [15].
Білім беру жүйесін ақпараттандыру - қоғамның маңызды бағыттарының бірі. Ал бұл өз кезегінде білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған үрдістің құралдары мен әдістерін, оқу - тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін бір - бірімен тығыз байланыста өсіруге және олардың тиімділігі мен сапасын көтеруге, жас ұрпақты жаңа қоғам жағдайында өмір сүруге дайындауға пайдалану[16].
Жалпы, Ақпараттық технология термині ғылымда XX ғасырдың 40-50 жылдары пайда болған, оны Америкада XX ғасырдың басында дидактиктер оқуға арналған медиа (instructional media), оқыту машиналары (teaching machines), оқытуды автоматты түрде басқару (programmed instruction) сияқты ұғымдармен атаған.
Ғылыми әдебиеттерде Ақпараттық технология ұғымына төмендегідей түсінік береді:
Ақпараттық технологиялар –бұл ақпаратты қайте өңдеумен байланысты үдерістер. Оқыту үдерісінің өзінде оқушыға үнемі ақпаратты беру және соған байланысты кері әрекеттер жүзеге асырылады.
Әдіскер В.Апатова, Ақпараттық технология анықтамасын былай деп кеңейте түседі- Ақпараттық технологиялар дегеніміз ақпаратты қайта өңдеу үдерісін жүзеге асыратын құралдар мен әдіс-тәсілдердің жиынтығы. Ақпараттық технология – ақпараттарды жинау, сақтау және өңдеу үшін бір технологиялық тізбекте біріктірілген әдістер мен өндірістік және бағдарламалық–технологиялық құралдардың жиынтығы. Сондықтан да ақпараттық технология ұғымы бір жағынан техникалық құралдарға қатысты болса, екіншіден оны меңгерту әдістемесімен де байланысты.
Д.Матрос Ақпараттық технология түсінігін қарастыра келе, кез келген әдістемелер мен педагогикалық технологиялар ақпаратты оқушыларға қайта өңдеуді ұсынатынын атап көрсетеді, демек, оның анықтамасы бойынша кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық технология.
Ғалым Г.К.Селевко өз еңбегін оқыту үдерісіндегі компьютердің маңызына арнаған, ол ...оқыту үдерісінің технологиялық негізін ақпарат пен оның өңделуі құрайтындықтан, кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық технология деп көрсетеді.
Г.Д.Жангисинаның анықтауы бойынша оқытудың қазіргі заманғы ақпараттық технологиялары оқытудың қазіргі заманғы технологияларын бағдарламалық-әдістемелік жағынан интерактивті түрде қолдауды қамтамасыз ететін қазіргі заманғы компьютерлік техника, телекоммуникациялық байланыс, бағдарламалардың инструменталдық құралдарының жиынтығы[17].
Белгілі ғалым Е.Ы.Бидайбеков Ақпараттық технология дегеніміз - технологиялық тізбекке біріктірілген, ақпараттық ресурстарды қолдану арқылы ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу, шығару және тарату әрекеттерін қамтамасыз ететін өндірістік және программалық-техникалық құрылғылар мен әдістер жиынтығы деген пікір білдіреді.
Ал, С.М.Кеңесбаев Білім берудi ақпараттандыру – бiлiм беру саласының теориясы мен практикасына ақпараттық-коммуникациялық технологияны жан-жақты пайдалану және оқыту мен тәрбиелеудiң психологиялық - педагогикалық мақсаттарын жүзеге асыратындай жағдайда оның мүмкiндiктерiн қолдану үрдісі деген тұжырым жасай келе, білім беруде жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудағы болашақ мұғалімнің даярлығын теориялық негіздеп, жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудағы мұғалім даярлығы ұғымын және педагогикалық қызметке даярлықтың бірнеше деңгейін ұсынады[18].
Демек, оқыту үдерісіндегі қолданылатын ақпараттарды жинау, сақтау және өңдеу үшін бір технологиялық тізбекте біріктірілген әдістер мен өндірістік және бағдарламалық–технологиялық құралдардың жиынтығы ақпараттық технологиялар деген анықтамаға ие болады.
Сонымен, шетелдік және отандық ғалымдардың зерттеулерін талдай келе, біз мынадай анықтаманы ұсынамыз: Ақпараттық технология дегеніміз - мәліметтерді әртүрлі деңгейде, әртүрлі нысанда ұйымдастыруға қолайлы, жылдамдығын бірнеше мәрте арттыруға, қол жетпейтін көрнекіліктерді пайдалануға мүмкіндік беретін, технологиялық тізбекке біріктірілген, ақпараттық ресурстарды қолдану арқылы ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу, шығару және тарату әрекеттерін қамтамасыз ететін өндірістік жән е бағдарламалық-техникалық құрылғыла р мен әдістер жиынтығы[19].
Ақпараттық технология- электронды есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық технологияның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін тигізер пайдасы зор.
Қазіргі заманғы білім беру технологияларын іске асырудағы механизмнің бірі - интерактивті тақтамен сабақ өткізу. Интерактивті тақтамен өткізген сабақ оқушының пәнге деген қызығушылығын арттырып, интеллектуалдық шығармашылық белсенділігін, дарындылығын дамыту факторларының бірі болса, мұғалім үшін шеберлік пен сауаттылығын арттыратын, уақытын үнемдейтін, эстетикалық талғамға сай безендіріліген көрнекілік құралы болып табылады.
Ақпараттық технологиялар мұғалімнің мүмкіндіктерін күшейтетін құрал, бірақ ол мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютерлік мүмкіндіктер психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай қолданылу керек. Соның негізінде оқытудың тиімді әдіс - тәсілдерін мұғалімнің өзі анықтап алу қажет.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық технологияларды педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
Білім берудегі АКТ ұғымы оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары, қазіргі ақпараттық оқыту технологиялары, компьютерлік оқыту технологиялары және т. б, тіркестермен тығыз байланысты. Қазіргі білім саласындағы оқытудың жаңа педагогикалық технологияларды меңгермейінше сауатты, жан - жақты білгір маман болу мүмкін емес. Жаңа педагогикалық технологияны меңгерту мұғалімнің зейін – зерделік, кәсіптік, адамгершілік, рухани т. б, көптеген ұстаздық қабілеттерінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін - өзі дамытып, оқу тәрбие үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі. Мұғалім алғаш жаңа педагогикалық технологияларды оқып үйренеді, екіншіден меңгереді, үшіншіден тәжірибеде қолданады, төртіншіден оны дамытып нәтижесін көрсетеді.
Кітаптың ұрпақ үшін қандай маңызы болса, қазіргі кезде компьютерде оқушы үшін қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса, барлық сабақтарды компьютерлердің қуаттануымен жүргізуді үйрену - бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі. Сондықтан, ұстаз – мұғалімдер қауымының алдына өте үлкен міндет жүктелді.
Қазіргі таңда, әрбір жеке тұлға үшін ақпараттық технологияларды игеру- оқу мен жазу қабілеті сияқты әрбір адам үшін қажетті шартқа айналды.
Білім беру үдерісінде ең тиімді оқыту құралдарының бірі қазіргі таңда ақпараттық технологиялар болып табылады.
Бүгінгі таңда жас ұрпаққа пәнді тиімді ұғындырудың бірі – ақпараттық технология негіздері болып табылады. Ақпараттандыру жағдайында оқушылар меңгеруге тиісті білім, білік, дағдының көлемі күннен күнге артып, мазмұны өзгеріп отыр. Білім беру саласында ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы білімнің сапасы артады, мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық.
Қазіргі ақпараттық қоғамға байланысты білім беретін жалпы орта мектептерде оқу үдерісін компьютерлендіру – оқу жүйесін жетілдірудің негізгі шарты екені белгілі.
Бірақ оқу жүйесн компьютерлендіруде объективті мүмкіндіктер мен оны нақтылы жүзеге асыру барысында қайшылықтар пайда болуы мүмкін. Оқытудың автоматтандырылған эмпиризмдік сипаты сияқты, оқу үдерісінде ЭЕМ-ді қолдану секілді маңызды өзгеріске теориялық ілімнің жетімсізділігі де қарама-қайшылықтың шиеленісуіне әкеп соқты. Сондықтан бастауыш сыныптарда компьютерді пайдаланып оқытудың психологиясын анықтаудың бірінші кезектегі мәселелерінің бірі - ғылыми талдау жасау және компьютерлі оқытудың жинақталған тәжірибелер мәнін түсіндіру болып табылады. Бұл бағыт бір жағынан алып қарағанда, автоматтандырылған оқытудың психологиясын экстенсивті зерттеу болып табылады.
Қазіргі заман мұғалімнен тек өз пәнінің терең білгірі болуы емес, тарихи танымдық, педагогикалық – психологиялық сауаттылық, саяси экономикалық білімділік және ақпараттық сауаттылық талап етілуде. Ол заман ағымына сәйкес білім беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқу мен тәрбие ісіне еніп, оқытудың жаңа технологиясын шебер меңгерген жан болғанда ғана білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде
XXI ғасырда ақпараттанған қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында төмендегідей міндеттерді шешу көзделіп отыр: компьютерлік техниканы, интернет, компьютерлік желі, электрондық және телекоммуникациялық құралдарды, электрондық оқулықтарды оқу үрдісіне тиімді пайдалану арқылы білім сапасын көтеру. Мектеп қабырғасынан оқушылар теориялық білімі мен қатар практикалық білімнің ең алғашқы шарттарын меңгеруі тиіс. Ғылыми техникалық прогрестің қарыштап дамуы мен қоғамның ақпараттануы оқу-тәрбие үдерісінде оқушының өзіндік таным қызметін атқара білу әдіс–тәсілдерін менгеруін, өзгермелі ситуация жағдайында шапшаң бағдарлай білу, компьютер тәрізді таным құралдарын пайдалана білуін талап етеді. Басты мақсат — өзіндік таным қызметін жасай алатын жеке тұлғаны тәрбиелеу.
Білім беруді ақпараттандыру –жаңа технологияны пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру қажет. Жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны яғни компьютерді оқу үдерісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. Оқу үдерісінде компьютерді тиімді пайдалану және қолдану кейінгі жылдары айтарлықтай оң тәжірибе беріп отыр. Атап айтсақ, мектеп оқушыларының өз бетімен ізденісі, пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылығын дамытуға ерекше қолайлы жағдай туғызып отыр.Бастауыш сынып оқушыларына жаңа ақпараттық технологияның керемет мүмкіндіктерін кез келген пәнге қолдануға болады. Бастауыш мектепте компьютерді пайдаланған кезде санитарлық-гигиеналық талаптарға зор мән берілу керек. Мысалы, сыныптан кіріп-шығуға мұғалім рұқсат береді, әрбір оқушы өз тобына тағайындалып берілген жұмыс орнынан ауыспауы керек. Компьютерді және оған қосылған басқа құрылғыларды да іске қосуға, өшіруге рұқсат етілмейді, оны мұғалім атқарады және де компьютерге компакт-дискілерді жүктеуді мұғалім жүргізеді. Компьютер қолданылатын бөлмелер барлық санитарлық-гигиеналық талаптарға сай болуы тиіс. Сыныпта оқушылардың өздері және көздері шамадан тыс шаршамас үшін бастауыш сынып оқушыларының компьютерде үздіксіз жұмыс істеу уақыты 10-15 минуттан аспауы тиіс[20]. Балалардың көздері талмас үшін компьютерде жұмыс істеп болған соң, көзге арналған арнайы жаттығулар жасалып отырылады.
Ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы оқушылардың өз бетінше танымдық қызметін, белсенділіктерін, жеке тұлға ретінде дамыта отыруға іскерлік пен дағдыларын қалыптастырып отыруға барлық алған білімдерін іс жүзінде пайдалана білуге жетелеп отырамын. Ең алдымен өзім үшін, оқушылар үшін:
- сабақтың мақсатын анықталады;
-қажетті ақпаратты жедел түрде алуға жағдай жасайды;
-өздігінен жұмыс жасауға жетелейді;
-көру арқылы есте сақтау қабілеттері дамиды;
Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп ойлаймын.
Мұғалім сабаққа дайындалу барысында баланың қазіргі білімі мен білімді қабылдауға қаншалықта жеткілікті екенін анықтап алу керек.
Жаңа тақырыпты айқындағаннан-ақ білімді қабылдау үрдісі басталады. Бұл кезеңде мұғалімнің оқушы алдындағы борышы — осы жаңа білімнің алдағы өміріне қажеттілігіне көзін жеткізу. Бала тақырыпты жақсы түсінсе, білім білік дағдыға айналып жақсы меңгеріледі. Меңгеру нәтижесі болып- заттардың, құбылыстардың, үрдістердің мән мағынасы туралы оқушыларда ұғымдар туралы түсінік қалыптасуы табылады. Берілген ұғымдар, түсініктер бекіту кезеңінде өтілген материалды тәжірибеде қолдану барысында жетілейді.
Мұғалім бұл кезеңде үнемі қайталаудың маңызын есте сақтағаны дұрыс. Қорыту кезеңінің мақсаты- білім, білік, дағдыны жалпы бір жүйеге келтіру. Оқыту үрдісінің соңғы кезеңі- оның нәтижелілігін анықтау. Балалардың білім, білік, дағдыны қаншалықты меңгергені анықталып, оқытудың сапасын, кемшіліктерді анықтауға көмектеседі.
Мұғалімнің шығармашылық жұмысы ең алдымен сабаққа даярлықтан басталады. Сабақ жоспарын жасағанда сынып оқушыларының қабілеттері мен ерекшеліктерін, оқушының жеке психологиясын ескере отырып, сабақ өткізудің тиімді жолы қарастырылады. Әр сабақты жоспары мына жағдайларға көңіл бөлінуі қажет:
-Сабақтың мазмұны;
-Оны өткізу әдістері мен тәсілдерін таңдау;
-Сабақтың нәтижелігі.
Оқушы ізденісі ең алдымен өз бетімен жұмыс істеуін әр түрлі деңгейде ұйымдастыру, жеке тапсырмалар беру арқылы ойлау қабілеттерін таным белсенділігін арттыру негізінде жүзеге асады.
Бастауыш сыныпта жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың маңызы өте зор. Сондықтан, ізденген ұстаздан ғана шығармашыл, дарынды шәкірттің шығары анық.
Елбасының Болашақта еңбек етіп өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан да ұстазға жүктелетін міндет ауыр деген еді. Ендеше өз ісіне берілген, жаңалықты жатсынбай қабылдайтын, шәкіртінің жанына нұр құятын ұстазды ғана бүгінгі күннің лайықты тұлғасы деуге болады.
Егер сен тәнді шынықтыру, ерік- жігерді шыңдау, жүректі ізгілендіру, ақыл-ойды жетілдіру және сана- сезімді теңестіру әдістерін білетін болсаң- онда сен нағыз ұстазсың, -деген екен Летурно[21].
Қазіргі заман мұғалімінен тек өз пәнінің терең білгірі болуы емес, тарихи танымдық, педагогикалық-психологиялық, салауаттылық, саяси экономикалық білімділік және ақпараттық сауаттылық талап етілуде.Ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқытудың жаңа технологиясын терең меңгерген жан болғанда ғана білім мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде саналады. Бүгінгі талап-ақпараттық коммуникациялық технологияларды пайдалану, оқушылардың білімін дамыту, сапалы білім беру.
1.2 Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздері
ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар, окытудың әдіс-тәсілдері мен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Осы мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны пайдалану әдісі зор рөл атқарады. Осы орайда еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауындағы Оқу үдерісінде ақпараттық технологияларды білім беру саласын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек деген сөзін басшылыққа ала отырып, сабақта жаңа ақпараттық технологияларды пайдалануға жаппай көшуіміз керек[22].
Ақпараттық технологияларды сабақта пайдаланудың негізгі мақсаты біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, ақпараттық технологияны пайдалану.
Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру болып табылады. Көптеген жаңа технологиялармен қатар соңғы кездері барлық пәннің сабақтарында ақпараттық технологиялар жиі қолданылуда.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді. Оқытудың ақпараттық технологияларын меңгеру – қазіргі заман талабы.
Ақпараттық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедиялық электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады.
Ақпараттықтехнологияларды сабаққа пайдаланудың негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік - ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы.
Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалык мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады, өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды. Қазіргі уақытта сабақ барысында интерактивті құралдарды кеңінен қолданады.
Интерактивтік оқыту – бұл, ең алдымен оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы тікелей жүзеге асатын сұхбаттасып оқыту болып табылады. Оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Сабақта интерактивті құрылғылардың барлық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру үшін сабақта төмендегі іс – шаралардың қолданудың маңызының зор екенін байқатты.
Тестілеу жұмыстарын жүргізуде компьютерді пайдалану негізгі орын алып келеді, өзіндік жұмыстар, консультациялар ұйымдастыру және тест тапсырмаларын орындау оқушылардьң білім деңгейін көтерері сөзсіз. Компьютердің графикалык мүмкіндіктерін сызу математика сабақтарын өткізгенде пайдалану сабақтың сапалылығын арттырады. Атап айтқанда, презентацияларды құруға, өткізуге, материалдарға арнайы эффектілер қосуға, негізгі кезеңдерді көрсетуге, көрсеткіштерді қосуға, қосымша ақпараттарды енгізуге және басқа да көптеген мүмкіндіктері бар.
Бұл технологияны оқу материалын хабарлау және оқушылардың ақпаратты меңгеруін ұйымдастыру арқылы, көзбен көру жадын іске қосқанда арта түсетін қабылдау мүмкіндіктерімен қамтамасыз ететін әдіс деп қарауға болады.
Оқушылардың көпшілігі естігенінің 5 % және көргенін 20 % есте сақтайтыны белгілі. Аудио және видео ақпаратты бір мезгілде қолдану есте сақтауды 40-50 % дейін арттырады.
Мұғалім алдын – ала дайындаған сабақты оқушының білімін, біліктілігін, дағдысын бақылауға бағытталған тапсырмаларды орындауға береді. Сабақтың барысында тапсырманы орындау бойынша ауызша түсіндіру жүргізіледі, интерактивтік тақтаны пайдалану арқылы теориялық материал қайталанады. Қажетті жағдайда, мұғалім тақта арқылы мысал есепті шығаруды, графиктерді құруды, құрал – саймандарды қолдануды көрсетіп түсіндіреді. Мұғалім оқушыны тақтаға шығарып, оған жеке тапсырма береді, оған қалғандардың көңіл бөлу үшін бағыт береді және бақылап отырады.
Мұғалім алдыңғы сабақта өтілген материалды ашып, өткен сабақты қайталай алады. Мұндай әдістеме сабақта екпінді түрде өткізуге мүмкіндік береді. Тақтада жұмыс істеген мұғалім мен оқушының орындаған іс - әрекеттерін есте сақтап келесі сабақта қолдануға болады. Прожектор және перде құралдары экранның белгілі бір кішігірім аумағын көрсетуге арналған. Прожектор құралы оқушылардың назарын бір объектіге аударуға арналған. Перде экран бетінде бір мезгілде бірнеше объектілер орналасқан болса, оның қажет объектісін ерекшелеп, қалғанын жауып қоюға арналған (есеп шығаруда дұрыс жауаптарын, оқушыларға әзір белгісіз ақпаратты ) және материалды оқу барысында мүмкіндігінше тақтаның қажет бөлігін көрсету.
Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс аймағы. Бұл аймақта презентацияны құруға және оны көрсетуге қажетті құралдардың барлығы көрсетіледі. Бірнеше флипчарттарды бірден ашып, бір флипчарттан келесі флипчартқа, объектілерге сілтемелер қоюға немесе объектілерді бір мезетте келесі бетке көшіруге болады. Флипчартта оқушылар активті қаламның көмегімен жұмыс жасай алады. Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа қатысушылардың барлығының ойын бір ортаға жинақтап, қажет ақпаратты өңдеу арқылы жалпыланған ақпараттық біліктілікті қалыптастыратын тиімді құрал болып табылады.
Интерактивті құралдардың келесі ерекшеліктерін атап өтуге болады:
-Интерактивті тақтада кескінді түрлі – түсті айқын, ұқыпты оңай көрсету;
-Әр түрлі қосымшалары бар жұмысты түсіндіру;
-Слайдтарда, флипчартта қателер жіберілсе, тез арада түзету;
-Сабақта тестілеу жүйесі арқылы тест алу мүмкіндігін қолдану;
-Сабақта көрнекілікті қолдану деңгейі артады;
-Сабақтың өнімділігі артады;
-Оқушылардың білім деңгейіне оң әсер етеді.
Интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі:
-пән бойынша базалық білімді меңгеру ;
-алған білімді жүйелеу ;
-өзін - өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
-жалпы оқуға деген ынтасын арттыру;
-оқушыларға оқу материалдарымен өздігінен жұмыс жасағанда әдістемелік көмек беру.
Осы технологиямен жұмыс жасау арқылы оқушылардың пәнге қызығушылығы мен білім сапасының артуы байқалды.
Осыған байланысты күнделікті сабаққа:
-мультимедия (видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, электрондық оқулықтарды);
-компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивті тақта);
-интернет және т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нәтиже береді.
Мұндай қондырғылар оқушылардың қызығушылығын арттырып, зейін қойып тыңдауға және алған мәліметтерді нақтылауға мүмкіндік береді. Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын ояту мұғалімнің сабақ өткізу тәсіліне де байланысты. Қазіргі таңда оқудың интерактивті әдіс-тәсілдері өте көп. Педагогикалық ғалым мен озық тәжірибенің бүгінгі даму деңгейінде белгілі болған оқыту әдіс-тәсілдерінің бәрін де еркін игеріп, әрбір нақтылы жағдайларға орай ең тиімдісін таңдап алу және олардың бірнешеуінің жиынтығын түрлендіре тиімді, үйлесімді әрі шығармашылықпен қолдану- сабақтың сәтті өтуінің кепілі. Осы ретте мына мәселелерге баса назар аударылады:.
-егер мұғалім сәтсіз өткен сабақтарға өзіндік талдау жасап өз кемшілігін іздеуге әрекет жасауға мүмкіндігі бар;
-білім мен тәрбие беруде жариялылық, педагогикалық, ынтымақтастық, ғылыми-әдістемелік, тың ізденістерге сүйене отырып жаңашылдыққа талпыну қажеттілігі;
-мұғалім күнделікті әр сабағына шығармашылықпен дайындығы. Өйткені, сабақ-мұғалімнің өнері, шығармасы. Сондықтан әр сабақты тиімді ұйымдастыруда оқушыны жалықтырмайтын, қабілетін арттыратын жағдай туғызуға ықпал етуміз керек деп ойлаймыз.
Ақпараттық технология негіздері тұлғаның информатика пәнінен алған білім сапасы мен сауаттылығын кеңейтуге жәрдемдеседі, мысалы: интернет сайты арқылы жоғары деңгейдегі көрнекіліктерді пайдалануға болады. Заман ағымына қарай сабаққа видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, компьютерді қолдану оқушының дүниетанымын кеңейтеді. Әсіресе, оқулықтағы тарауларды қорытындылау кезінде оқушылар қосымша материалдар жинақтап, білімдерін кеңейтіп, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, қисынды ойлау жүйесін қалыптастырып, шығармашылығын дамытады. Тестік тапсырмалар орындайды. Компьютер көмегімен оқыту оң нәтижелер береді.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз- тек компьютермен дұрыс жұмыс істей білу ғана емес, кез-келген ақпарат көзін анықтамаларды, теледидар бағдарламаларын т.с.с. дұрыс пайдалана білу деген сөз.
Ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз өзіне сын көзбен қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік береді. Ол үшін мұғалім өткізетін сабағының түрін дұрыс таңдай білуі қажет. Сабақты сәтті ұйымдастырудағы басты мақсат -оқушының сабаққа деген қызығушылығын арттырып, бүгінгі заман талабына сай білім беру. Сабақтың сәтті өтуі біріншіден, мұғалімнің біліміне, іскерлігіне, тәжірибесіне байланысты болса, екіншіден, сабақ материалына, ал үшіншіден, сынып типіне, төртіншіден мұғалім мен оқушының көңіл – күйіне де байланысты. Сабақты тартымды әрі сәтті өткізе білу мұғалімдер қауымынан көп ізденуді, білімділікті, қабілеттілікті және тапқырлықты қажет етеді.
Ақпараттық технологиялардың бірі – интерактивтік тақта, мультимедиялық және он-лайн сабақтары. Оқыту үрдісін компьютерлендіру мақсатында интерактивті тақтамен жұмыс жасау тиімді. Қазіргі уақытта Қазақстанның жалпы орта білім беретін мектептерінің барлығы дерлік интерактивті тақтамен қамтамасыз етілген. Өзім жұмыс жасайтын мектепте жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кеңінен қарастырылған. Қазіргі таңда бір мектептің ішінде екі немесе үш интерактивті тақтасы бар арнайы жабдықталған кабинеттері бар.
Тақтаны қолдану арқылы оқушылардың қызығушылығын, интеллектуалдық танымын, білім сапасын арттыруға болады. Өз басым интерактивті тақтаны әр сабақ барысында, соның ішінде информатикадан практикалық сабақтарды өткізген кезде жиі қолданамын. Мысалы: информатика пәнін оқытуда интерактивті тақтамен жұмыс жасауда оқушылардың қызығушылығын танытып қана қоймай, шығармашылық қабілеттерін дамыту мен қатар жаңа ақпараттық технологияны меңгеруге, оны пайдалана алуына мүмкіндік береміз.
Сабақта интерактивті тақтаның элементтерін пайдалану, дайындалған арнайы тапсырмаларды тыңдап қана қоймай, көздерімен көріп, оны жетік түсінуге, дағдыланады. Интерактивті тақтаны пайдалану аркылы оқушылардың білімін тексеру үшін әр тарауды аяқтаған кезде немесе жаңа сабақты бекіткен уақытта тестілеу әдісін қолдануға болады. Оқушылардан бір уақытта жауап алуға мүмкіндік береді. Тестілеудің нәтижелерін құрылған график арқылы тексеріп, сол уақытта бағалауға болады. Жауап нәтижелерін бақылап және оқушылардың материалды түсіну деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Интерактивті тақтаны пайдалану арқылы тестілеген кезде мұғалім оқушылардың білім деңгейін анықтай алады. Оқушыға тест сұрақтарына жауап беруі үшін уақыт беріледі. Бұл жүйе тұйық оқушылардың ойын білдіріп, жалқау оқушылардың қызығушылығын арттырады. Оқушылар жауаптарын құпия түрде бере алады.
Ақпараттық технологияларды жүзеге асырудағы тағы бір мүмкіндігі – ол электронды оқулық. Электрондық оқулық - бұл дидактикалық әдіс – тәсілдер мен ақпараттық технологияны қолдануға негізделген түбегейлі жүйе[23]. Электронды оқулықпен оқыту оқытушының оқушымен жеке жұмыс істегендей болады. Электрондық оқулық тек қана оқушы үшін емес, мұғалімнің дидактикалық әдістемелік көмекші құралы да болып табылады.
Қазіргі заманның даму қарқыны мұғалімдерден шығармашылығын жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында құруды талап етеді. Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту үдерісі оқушының жаңаша қызығушылығынқалыптастырады. Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың қызығушылығынқалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары болмақ. Жаңа ақпараттық техникаларын пайдалану соңғы уақытта мектептегі білім беру жүйесінде маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Мультимедиялық технологиялар көбіне компьютерлік сыныптарда қолданылады. Қазіргі уакытта сабақ материалына байланысты көптеген компакт-дискілер бар. Мектептегі информатика сабағын компьютердің көмегіне сүйеніп өткізуге көп мүмкіндіктер жасалған. Жаңа материалды түсіндіруде интерактивті компьютерлік графиканы пайдалануды көздейтін аппараттық-бағдарламалық құралдарды пайдалануға болады. Компьютерлік графикалық материал презентациялық монитор көмегімен көрсетіледі. Информатика пәні бойынша компьютерлік тестілеуді қолдану оқушылардың интеллектуалдық танымын арттырады. Оқушылар бір тестілеуден жақсы нәтижеге жеткенше бірнеше қайтара өтеді. Бұл тестілердің барлығы информатика бойынша минимум талаптарына сәйкес келеді. Келесі бір маңызды жағдай уақытты үнемдеу.
Осындай ақпарат құралдарын пайдалана отырып, мен сабақ барысында оқушылардың қабілетіне, білім деңгейіне, ынтасына қарай топқа бөліп, өз бетімен еңбектенуге, ізденуге, шығармашылыққа баулып, қорытынды жасауға машықтандырамын, оқушының ақыл-ойын дамытып, өзіндік дүниетанымын қалыптастырамын, сабаққа ынтасын арттырып, тапсырманы орындау барысында жіберілген қателер мен кемшіліктерді уақытында анықтап түзетуге мүмкіндік беремін. Сабақ барысында оқушыларды біліммен қаруландырып қоймай оларды қисынды ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту үшін оқушылардың шығармашылық ізденісін, тапқырлығын, зеректігін, ойлауға икемділігін, өмірге ғылыми көзқарасын дамытуға өткізілген сыныптан тыс жұмыстарды қолдану қажет.
Тест түрлері оқушы білімін бекітуге қайталауға, жүйелеуге мүмкіндік береді.Әр тарауды өткен соң, өздік жұмыс, тақырыптық есеп, бақылау жұмыстары, тестік тапсырмалар өткізу арқылы тақырыпты қаншалықты меңгергенін тексеріп, тақырыпты толық меңгере алмаған оқушылармен қосымша сабақтар, сыныптан тыс жұмыстар жүргіземін. Сонымен қоса мұғалім мен оқушылардың уақытын үнемдеуге оқу жұмысын ұйымдастыруға жағдай жасайды.
Жалпы оқушылардың ақпараттық технологияны білім беру үдерісінде пайдалану арқылы:
- Оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, құлшынысы оянады;
- Шығармашылық қабілеттері артады;
- Жылдам ойлауға машықтанады, білім сапасы артады;
-Оқушылар өз бетімен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Қорғауға жіберілді
Білім технологиялары
кафедрасының меңгерушісі,
п.ғ.д., доц.Ортаев Б.Т.
____ _______2015 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру
5В010200 – Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы
Орындаған Халметова Д.
Ғылыми жетекшісі,
аға оқытушы Даулетбекова Б.
Түркістан-2015
Мазмұны
Нормативтік сілтемемелер----------------------- --------------------------
3
Анықтамалар,белгілеулер мен қысқартулар-----------------------
4
Кіріспе---------------------------- ----------------------------------- -------------
5
1
Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-дидактикалық мәселелері
1.1
Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық мәселелері------------------------- ---------------------------
9
1.2
Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздері-------------------------
16
2
Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру
2.1
Математика сабағында компьютерді оқыту құралы ретінде пайдалану ерекшелігі------------------------- ---------------------------------
24
2.2
Оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырудағы компьютердің рөлі------------------------------- -------------------------------
35
Қорытынды-------------------------- ----------------------------------- --------
61
Пайдаланылған әдебиеттер------------------------- ------------------------
62
Қосымша---------------------------- ----------------------------------- ----------
64
Нормативтіксілтемелер
Бұлдипломдықжұмыстакелесінормативті ксілтемелерқолданылған:
1.ҚазақстанРеспубликасыБілімтуралы заңы2007-жылғы 27-шілдедегі№319;
2.ҚазақстанРеспубликасыҮкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысыменбекітілген Ортабілімберудің (бастауыш, негізгіорта, жалпыортабілімберу) мемлекеттікжалпығаміндеттістандарты (ҚРМЖМБС 1.4.002-2012).
3.ҚазақстанРеспубликасындағыбастау ыш, негізгіорта, жалпыортабілімберудіңүлгілікоқужосп арларынбекітутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығынаөзгерістерментолықтыруларе нгізутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министрінің 2014 жылғы 25 ақпандағы № 61 бұйрығы.
4.Жалпыбілімберуұйымдарының (бастауыш, негізгіортажәнежалпы
ортабілімберу) түрлерібойыншақызметініңүлгілікқағи даларынбекітутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министрінің 2013 жылғы 17 қыркүйектегі № 375 бұйрығы.
5. Білімберуұйымдарындапайдалануғарұқ сатетілгеноқулықтардың,
оқу-әдістемеліккешендердің, оқуқұралдарыныңжәнебасқадақосымшаәд ебиеттердің, оныңішіндеэлектрондықжеткізгіштерде гітізбесінбекітутуралы ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылым министріміндетінатқарушының 2013 жылғы 17 қыркүйектегі № 400 бұйрығы.
6.Университеттің ішкі нормативтік ережесі:
УЕ-ХҚТУ-015-2014 Дипломдық жұмысты (жобаны) әзірлеу мен рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар;
Анықтамалар
Бұл дипломдық жұмыста келесі терминдерге сәйкес анықтамалар қолданылған:
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерлік техника негізінде ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиыны.
Ақпараттық – коммуникациялық технология - электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық мәдениет – кез келген ақпарат көзін – анықтамаларды, сөздіктерді, энциклопедияларды, теледидар бағдарламаларын, т.с.с. дұрыс пайдалана білу, ақпараттық мәдениет – әңгімелесе білу, теледидар, хабарды (интернетті) талғамды түрде қарау, алынған мәліметті ой елегінен өткізіп, талдай білу және өзгелердің еркіндігіне әсер ететін жағдайларда өз еркіндігіңді шектей білу деген тұжырым жасауға мүмкіндік береді.
Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс аймағы.
Белгілеулер мен қысқартулар
БҰҰ - Біріккен Ұлттар Ұйымы;
ҚР - Қазақстан Республикасы;
АКТ - Ақпараттық коммуникациялық технологиялар;
ЖОО-Жоғары оқу орны;
ХҒПК-Халықаралық ғылыми-практикалық конференция;
РҒПК-Республикалық ғылыми-практикалық конференция;
ХҒТИК-Халықаралық ғылыми-тәжірибелік интернет конференция;
ТМД-Тәуелсіз мемлекеттер одағы;
А-Алматы;
М-Москва;
АДД-Автореферат докторской диссертации.
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050 стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауы еліміздің алдына жаңа өршіл мақсат қойып отыр. Елбасы әлемнің дамыған отыз елінің қатарына ену үшін Қазақстанның 2050-жылға дейінгі даму стратегиясын терең түсіну керектігін, алға жүретін қадамымыздың барлық бағытын айқындап көрсетті [1].
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық коммуникациялық технологиялар педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
Тегінде адам баласы бір-бірінен ақыл, білім, ар мінез деген нәрселермен озады - деп ұлы ақын Абай Құнанбаев айтқандай қазіргі заман- тек білім мен ғылымның ғана заманы.
Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда.Білім беру үдерісін жаңаша ұйымдастыру оның философия, психология-педагогика негіздері мен теориясы және тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді. Соңғы кездері білім беру жүйесінің барлық деңгейлеріне жаңа технологиялар енгізіліп, оқыту мазмұны тұлғаны дамытуға, оқушының дербес психологиялық ерекшеліктерін, өзіндік қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін жетілдіруге бағыт алып отыр.
Сөйтіп, бүгінгі философтары мен педагог-ғалымдары білім беру саласында жаңа оқыту технологиялары мен әдістерін енгізумен шектелмей, білім берудегі дүниетанымдық ұстанымдары қайта қарау, философиялық материализмнен руханилық, гуманистік ұстанымдарға бетбұрыс жасау қажеттігін дәлелдеуде.
Бүгінгі таңда жас ұрпаққа пәнді ұғындырудың бір жолы- ақпараттық технологияларды негіздері болып табылады. Сонымен бірге өскелең ұрпақтың ақпарат құралдарымен жұмыстана білуіне назар аударған жөн.
Жер бетінде болып жатқан жаңалықтар мен өзгерістер туралы спутник арқылы, интернет арқылы күн сайын, сағат сайын мағлұмат алып отырған жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үдерісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор
Қазіргі таңда жаңа әлеуметтік жағынан қорғанған адам-ол технология ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, жан-жақты адам. ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Ал бұл сауаттылықтың алғашқы баспалдағы мектептен басталады. Мектеп қабыр ғасынан теориялық біліммен қатар практикалық білімнің алғы шарттарын меңгеруі тиіс.
Осы мақсатты жүзеге асыру үшін ақпараттық технологияларды пайдаланудың маңызы зор. Ақпараттық технологияның негізгі мақсаты - оқушыны қазіргі қоғам сұранысына сай өзінің өмірлік іс әрекетінде дербес компьютердің құралдарын қажетті деңгейде пайдалана алатындай жан-жақты дара тұлға тәрбиелеу.
Жаңа заман ағымына сай білім саласында ақпараттық технологияларды қолданудың маңызы зор. Сондықтан, орта, негізгі, бастауыш білім беру жүйесін дамытудағы білім берудің мақсаты- жылдам өзгеріп отыратын дүние жағдайында алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі дамытуға және өзбетінше дұрыс, адамгершілік тұлғасынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады.
Еліміздің өркениетті мемлекеттердің қатарына қосылу қарсаңында заман талабына қарай тұлғаны ақпараттық қоғамда өмір сүруге дайындауда және шығармашылық, танымдық іс-әрекетін үйлесімді дамытуда, танымдық қажеттілігін, белсенділігін, қызығушылығын қалыптастыруда ақпараттық технология құралдарының орны ерекше. Ғылым мен техниканың қарқынды дамуы және әлеуметтік экономикалық өзгерістер жас ұрпақты тәрбиелеуге жаңаша көзқараспен қарауды талап етуде. Сондықтан өскелең ұрпақтың білуге құштарлығын ақпараттық ағым арқылы ақиқатты тануға бағыттау қажет.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, оларды ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Бүгінгі күні мектептегі оқу пәндерінің ішіндегі ең күрделісі, әрі қиындығы мол деп саналатын пәндердің бірі – математика.
Қоғам дамуының қазіргі кезеңінде математиканың қолданылмайтын жері жоқ деп айтуға болады. Сол себепті, қазіргі кезде ... адамзат өмірі үшін білімді математикаландыру кезеңі деп аталатын ұзақ кезең [2].
Бастауыш білім берудің базалық пәндерінің бірі болып табылатын математика, бір жағынан, өзге пәндерді оқытудың алғышартын және негізін қалайды, ал екінші жағынан, осы пәндерді оқытып-үйретуде қалыптасатын білім, білік, іс-әрекет тәсілдерін тұтынушы болып табылады. Сонымен бірге ол негізгі мектеп математикасының табиғи бір бөлігі болып табылады.
Егер оқушының математикаға деген құлшынысы, талабы жоғары болса, онда басқа пәндерді игеруінде қиындық туындамайтыны бәрімізге мәлім.
Білімнің негізі – бастауышта. Сондықтан да қандай пән болмасын, пәнге деген қызығушылықтан оқушының оны білсем, үйренсем деген құлшыныстары пайда болады. Осыған байланысты қазіргі педагогика ғылымдары оқушылардан белгілі бір білім жүйесін терең меңгеруін талап етіп қана қоймастан, олардың әрқайсысының қызығушылық қабілетін дамытуды талап етіп отыр.
Бүгінгі басты мәселе- білім сапасы десек, осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы- білім беру жүйесінде ақпараттық технологияларды қолдану.
Мұндай әлеуметтік сұранысты педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз ету оқу үрдісін компьютерлендіру арқылы шешуге болатындығын мектеп тәжірибесі көрсетуде. Сондықтан да оқыту жүйесін компьютерлендіру қазіргі кезде білім беруді жетілдірудің негізгі бағыттарының біріне айналды.
Қазіргі уақытта білім беруді ақпараттандыру үдерісі, оның негізгі бағыттары мен болашағы, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың психологиялық-педагогикалық негіздерін және білім беру сапасын арттыруды қазақстандық ғалымдар Ж.А.Қараев[3], Е.Ы.Бидайбеков [4], Т.О.Балықбаев, С.М.Кеңесбаев [5], К.Нұрғалиева [6] және т.б. өз еңбектерінде қарастырған.
Жалпы білім беретін мектептерде ақпараттануды енгізуде және компьютерді оқу-құрал жабдығы ретінде пайдалану мәселесінің теориялық жағы И.В.Апатова[7], В.С.Гершунский[8], В.А.Кальней, Г.К.Селевко[9], Д.Матрос, А.П.Ершов[10], А.А.Кузнецов[11], В.М.Монахов[12],, И.В.Роберт, Н.Ф.Талызина, және тағы басқа зерттеушілердің еңбектерінде қарастырған[13].
Ресей ғалымдары А.А.Кузнецов пен А.М.Пышкалоның басшылығымен төменгі сыныптардағы математика пәнін оқытуда компьютерлік техниканы оқыту құралы ретінде пайдалануға байланысты зерттеу жұмыстары қарқынды жүргізілуде[14].
Қазіргі заман - математика ғылымының жан-жақты тараған кезеңі. Математиканы оқытудың мазмұнын жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар ауадай қажет. Математика сабағында оқушылардың материалды дұрыс ұғынуы, пәнге деген қызығушығының артуы білімнің берік қолданылуы мұғалімнің сабақ өткізудегі әр түрлі әдіс-тәсілдерді орнымен қолдана білуі жолындағы ізденімпаздығына байланысты.
Қазіргі ақпараттық технологияның озық жетістіктерін математика сабағында қолдану арқылы танымдылық іс-әрекеттерін ұйымдастыра отырып оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру.Бастауыш мектепте математика пәніне оқушылардың қызығушылықтарын арттыру мәселесінде дербес компьютерді оқыту және көрнекі құралы ретінде пайдаланудың теориялық және әдістемелік жақтары жан-жақты зерттеліп, қажетті дәрежеде толық шешімі табыла қойған жоқ және оның қажеттілігі арасында қарама-қайшылықтардың бар екені айқындалды.
Осы келтірілген қарама-қайшылықтардан ақпараттық технологияларды пайдалану негізінде оқушылардың математика пәніне қызығушылығын арттырудың теориялық және әдістемелік жақтарын талдап, дидактикалық жолдарын анықтау мәселесін туындады.
Сондықтан, біздер бастауыш сыныптарда математика пәніне қызығушылығын арттыруда ақпараттық технологияларды пайдаланудың зор мүмкіндігінің бар екендігін және оның дидактикалық мүмкіндіктерін жүзеге асыру мақсатында дипломдық жұмыстың тақырыбын: Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыру - деп алуды жөн санадық.
Зерттеудің мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының математика пәніне қызығушылығын ақпараттық технологиялар негізінде арттыруды теориялық тұрғыдан анықтау және оны пайдалану әдістемесін мазмұндау.
Зерттеу нысаны: бастауыш сыныптағы оқу-тәрбие үдерісі.
Зерттеу пәні: математиканы оқытуда компьютерді пайдалану барысы.
Зерттеудің міндеттері:
- Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-дидактикалық мәселелерін талдау;
- Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздерін сипаттау;
-Оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырудағы компьютердің рөлін айқындау.
Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы, Қазақстан Республикасы бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары, орта (бастауыш) білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы, бастауыш мектептің пәндік оқу бағдарламалары, педагог және әдіскер ғалымдардың зерттеу мәселесіне қатысты іргелі еңбектері.
Зерттеу әдістері:
қарастырылып отырған зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізін айқындау мақсатында психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау жасау;Ақпараттық технологиялар ұғымына талдау жасау;компьютерді оқыту құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздеріне талдау жасау;зерттеу мәселесі бойынша ғылыми, психологиялық- педагогикалық, әдістемелік және арнайы әдебиеттерді оқып үйрену және оларға талдау;математика пәнін оқытуда компьютерді қолдануға арналған әдістемесіне ұсыныстар жасау.
Диплом жұмысы кіріспеден, 2 тараудан, әр тарау екі тақырыпшадан, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан тұрады.
1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-дидактикалық мәселелері
1.1 Білім беру үдерісінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық-психологиялық мәселелері
Бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі оқушының оқу-танымдық әрекетін басқарудың негізгі бір буыны ақпараттық технологияларды таңдау.
Ақпараттық технологиялар -білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру үдерісі. Бұл үдерісті іске асырудың негізгі құралы компьютер болып табылады, сол себепті қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі қалыптасқан, жаңа ақпараттық технологиялардың тілін білетін мұғалім қажет.
Мектепке жаңа келген бүлдіршін қабілеттерін арттыру, білімге қызығушылығын шығармашыл деңгейге көтеру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту бастауыш сынып мұғалімдерінің атқаратын жұмыстарының бірі. Осы орайда оқыту әдістерін жетілдіруде тікелей білім беру жүйесінде тұтас ақпараттық технологияларды қолдану.
Ақпараттық технологиялардың бірі-интерактивтік тақта, мультимедиялық және он-лайн сабақтары, мұның бәрі компьютердің көмегімен іске асырылады.
компьютерді ақпараттану және есептеу техникасы негіздері пәнін оқыту үдерісінде қолдануда ғана емес, басқа да пәндерді оқытуда пайдаланудың жақсы нәтижелер беретіндігін дәлелдейтін біршама еңбектер, зерттеулер бар.
Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, тәжірибелік қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген іскер мұғалім қажет екендігі аз айтылып жүрген жоқ. Қазіргі уақыттағы білім беру қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат-еліміздегі білім беруде халықаралық деңгейге көтеру және білім сапасын көтеру, жеке тұлғаны қалыптастыру, қоғам қажеттілігін өтеу, оны әлемдік білім кеңістігіне кіріктіру болмақ.
Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) шешімімен XXI ғасыр- ақпараттандыру ғасыры деп аталады.
Заман талабына сай қазіргі білім жүйесіндегі игі өзгерістер мен жаңалықтар соның нәтижесі. Бүгінгі білім беру үдерісінде жаңа ақпараттық технологияны пайдалану және оны мақсатты түрде жүзеге асыру – ақпараттық қоғам дәуірінің негізгі көзі.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы.
ҚР Білім туралы заңында Білім беру жүйесінің басты міндетi – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқыту және тәрбие берудегі жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпарттандыру, – деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері көзделген [15].
Білім беру жүйесін ақпараттандыру - қоғамның маңызды бағыттарының бірі. Ал бұл өз кезегінде білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған үрдістің құралдары мен әдістерін, оқу - тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін бір - бірімен тығыз байланыста өсіруге және олардың тиімділігі мен сапасын көтеруге, жас ұрпақты жаңа қоғам жағдайында өмір сүруге дайындауға пайдалану[16].
Жалпы, Ақпараттық технология термині ғылымда XX ғасырдың 40-50 жылдары пайда болған, оны Америкада XX ғасырдың басында дидактиктер оқуға арналған медиа (instructional media), оқыту машиналары (teaching machines), оқытуды автоматты түрде басқару (programmed instruction) сияқты ұғымдармен атаған.
Ғылыми әдебиеттерде Ақпараттық технология ұғымына төмендегідей түсінік береді:
Ақпараттық технологиялар –бұл ақпаратты қайте өңдеумен байланысты үдерістер. Оқыту үдерісінің өзінде оқушыға үнемі ақпаратты беру және соған байланысты кері әрекеттер жүзеге асырылады.
Әдіскер В.Апатова, Ақпараттық технология анықтамасын былай деп кеңейте түседі- Ақпараттық технологиялар дегеніміз ақпаратты қайта өңдеу үдерісін жүзеге асыратын құралдар мен әдіс-тәсілдердің жиынтығы. Ақпараттық технология – ақпараттарды жинау, сақтау және өңдеу үшін бір технологиялық тізбекте біріктірілген әдістер мен өндірістік және бағдарламалық–технологиялық құралдардың жиынтығы. Сондықтан да ақпараттық технология ұғымы бір жағынан техникалық құралдарға қатысты болса, екіншіден оны меңгерту әдістемесімен де байланысты.
Д.Матрос Ақпараттық технология түсінігін қарастыра келе, кез келген әдістемелер мен педагогикалық технологиялар ақпаратты оқушыларға қайта өңдеуді ұсынатынын атап көрсетеді, демек, оның анықтамасы бойынша кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық технология.
Ғалым Г.К.Селевко өз еңбегін оқыту үдерісіндегі компьютердің маңызына арнаған, ол ...оқыту үдерісінің технологиялық негізін ақпарат пен оның өңделуі құрайтындықтан, кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық технология деп көрсетеді.
Г.Д.Жангисинаның анықтауы бойынша оқытудың қазіргі заманғы ақпараттық технологиялары оқытудың қазіргі заманғы технологияларын бағдарламалық-әдістемелік жағынан интерактивті түрде қолдауды қамтамасыз ететін қазіргі заманғы компьютерлік техника, телекоммуникациялық байланыс, бағдарламалардың инструменталдық құралдарының жиынтығы[17].
Белгілі ғалым Е.Ы.Бидайбеков Ақпараттық технология дегеніміз - технологиялық тізбекке біріктірілген, ақпараттық ресурстарды қолдану арқылы ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу, шығару және тарату әрекеттерін қамтамасыз ететін өндірістік және программалық-техникалық құрылғылар мен әдістер жиынтығы деген пікір білдіреді.
Ал, С.М.Кеңесбаев Білім берудi ақпараттандыру – бiлiм беру саласының теориясы мен практикасына ақпараттық-коммуникациялық технологияны жан-жақты пайдалану және оқыту мен тәрбиелеудiң психологиялық - педагогикалық мақсаттарын жүзеге асыратындай жағдайда оның мүмкiндiктерiн қолдану үрдісі деген тұжырым жасай келе, білім беруде жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудағы болашақ мұғалімнің даярлығын теориялық негіздеп, жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудағы мұғалім даярлығы ұғымын және педагогикалық қызметке даярлықтың бірнеше деңгейін ұсынады[18].
Демек, оқыту үдерісіндегі қолданылатын ақпараттарды жинау, сақтау және өңдеу үшін бір технологиялық тізбекте біріктірілген әдістер мен өндірістік және бағдарламалық–технологиялық құралдардың жиынтығы ақпараттық технологиялар деген анықтамаға ие болады.
Сонымен, шетелдік және отандық ғалымдардың зерттеулерін талдай келе, біз мынадай анықтаманы ұсынамыз: Ақпараттық технология дегеніміз - мәліметтерді әртүрлі деңгейде, әртүрлі нысанда ұйымдастыруға қолайлы, жылдамдығын бірнеше мәрте арттыруға, қол жетпейтін көрнекіліктерді пайдалануға мүмкіндік беретін, технологиялық тізбекке біріктірілген, ақпараттық ресурстарды қолдану арқылы ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу, шығару және тарату әрекеттерін қамтамасыз ететін өндірістік жән е бағдарламалық-техникалық құрылғыла р мен әдістер жиынтығы[19].
Ақпараттық технология- электронды есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық технологияның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін тигізер пайдасы зор.
Қазіргі заманғы білім беру технологияларын іске асырудағы механизмнің бірі - интерактивті тақтамен сабақ өткізу. Интерактивті тақтамен өткізген сабақ оқушының пәнге деген қызығушылығын арттырып, интеллектуалдық шығармашылық белсенділігін, дарындылығын дамыту факторларының бірі болса, мұғалім үшін шеберлік пен сауаттылығын арттыратын, уақытын үнемдейтін, эстетикалық талғамға сай безендіріліген көрнекілік құралы болып табылады.
Ақпараттық технологиялар мұғалімнің мүмкіндіктерін күшейтетін құрал, бірақ ол мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютерлік мүмкіндіктер психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай қолданылу керек. Соның негізінде оқытудың тиімді әдіс - тәсілдерін мұғалімнің өзі анықтап алу қажет.
Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық технологияларды педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр.
Білім берудегі АКТ ұғымы оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары, қазіргі ақпараттық оқыту технологиялары, компьютерлік оқыту технологиялары және т. б, тіркестермен тығыз байланысты. Қазіргі білім саласындағы оқытудың жаңа педагогикалық технологияларды меңгермейінше сауатты, жан - жақты білгір маман болу мүмкін емес. Жаңа педагогикалық технологияны меңгерту мұғалімнің зейін – зерделік, кәсіптік, адамгершілік, рухани т. б, көптеген ұстаздық қабілеттерінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін - өзі дамытып, оқу тәрбие үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі. Мұғалім алғаш жаңа педагогикалық технологияларды оқып үйренеді, екіншіден меңгереді, үшіншіден тәжірибеде қолданады, төртіншіден оны дамытып нәтижесін көрсетеді.
Кітаптың ұрпақ үшін қандай маңызы болса, қазіргі кезде компьютерде оқушы үшін қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса, барлық сабақтарды компьютерлердің қуаттануымен жүргізуді үйрену - бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі. Сондықтан, ұстаз – мұғалімдер қауымының алдына өте үлкен міндет жүктелді.
Қазіргі таңда, әрбір жеке тұлға үшін ақпараттық технологияларды игеру- оқу мен жазу қабілеті сияқты әрбір адам үшін қажетті шартқа айналды.
Білім беру үдерісінде ең тиімді оқыту құралдарының бірі қазіргі таңда ақпараттық технологиялар болып табылады.
Бүгінгі таңда жас ұрпаққа пәнді тиімді ұғындырудың бірі – ақпараттық технология негіздері болып табылады. Ақпараттандыру жағдайында оқушылар меңгеруге тиісті білім, білік, дағдының көлемі күннен күнге артып, мазмұны өзгеріп отыр. Білім беру саласында ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы білімнің сапасы артады, мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық.
Қазіргі ақпараттық қоғамға байланысты білім беретін жалпы орта мектептерде оқу үдерісін компьютерлендіру – оқу жүйесін жетілдірудің негізгі шарты екені белгілі.
Бірақ оқу жүйесн компьютерлендіруде объективті мүмкіндіктер мен оны нақтылы жүзеге асыру барысында қайшылықтар пайда болуы мүмкін. Оқытудың автоматтандырылған эмпиризмдік сипаты сияқты, оқу үдерісінде ЭЕМ-ді қолдану секілді маңызды өзгеріске теориялық ілімнің жетімсізділігі де қарама-қайшылықтың шиеленісуіне әкеп соқты. Сондықтан бастауыш сыныптарда компьютерді пайдаланып оқытудың психологиясын анықтаудың бірінші кезектегі мәселелерінің бірі - ғылыми талдау жасау және компьютерлі оқытудың жинақталған тәжірибелер мәнін түсіндіру болып табылады. Бұл бағыт бір жағынан алып қарағанда, автоматтандырылған оқытудың психологиясын экстенсивті зерттеу болып табылады.
Қазіргі заман мұғалімнен тек өз пәнінің терең білгірі болуы емес, тарихи танымдық, педагогикалық – психологиялық сауаттылық, саяси экономикалық білімділік және ақпараттық сауаттылық талап етілуде. Ол заман ағымына сәйкес білім беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқу мен тәрбие ісіне еніп, оқытудың жаңа технологиясын шебер меңгерген жан болғанда ғана білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде
XXI ғасырда ақпараттанған қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында төмендегідей міндеттерді шешу көзделіп отыр: компьютерлік техниканы, интернет, компьютерлік желі, электрондық және телекоммуникациялық құралдарды, электрондық оқулықтарды оқу үрдісіне тиімді пайдалану арқылы білім сапасын көтеру. Мектеп қабырғасынан оқушылар теориялық білімі мен қатар практикалық білімнің ең алғашқы шарттарын меңгеруі тиіс. Ғылыми техникалық прогрестің қарыштап дамуы мен қоғамның ақпараттануы оқу-тәрбие үдерісінде оқушының өзіндік таным қызметін атқара білу әдіс–тәсілдерін менгеруін, өзгермелі ситуация жағдайында шапшаң бағдарлай білу, компьютер тәрізді таным құралдарын пайдалана білуін талап етеді. Басты мақсат — өзіндік таным қызметін жасай алатын жеке тұлғаны тәрбиелеу.
Білім беруді ақпараттандыру –жаңа технологияны пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру қажет. Жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны яғни компьютерді оқу үдерісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. Оқу үдерісінде компьютерді тиімді пайдалану және қолдану кейінгі жылдары айтарлықтай оң тәжірибе беріп отыр. Атап айтсақ, мектеп оқушыларының өз бетімен ізденісі, пәнге деген қызығушылығы артып, шығармашылығын дамытуға ерекше қолайлы жағдай туғызып отыр.Бастауыш сынып оқушыларына жаңа ақпараттық технологияның керемет мүмкіндіктерін кез келген пәнге қолдануға болады. Бастауыш мектепте компьютерді пайдаланған кезде санитарлық-гигиеналық талаптарға зор мән берілу керек. Мысалы, сыныптан кіріп-шығуға мұғалім рұқсат береді, әрбір оқушы өз тобына тағайындалып берілген жұмыс орнынан ауыспауы керек. Компьютерді және оған қосылған басқа құрылғыларды да іске қосуға, өшіруге рұқсат етілмейді, оны мұғалім атқарады және де компьютерге компакт-дискілерді жүктеуді мұғалім жүргізеді. Компьютер қолданылатын бөлмелер барлық санитарлық-гигиеналық талаптарға сай болуы тиіс. Сыныпта оқушылардың өздері және көздері шамадан тыс шаршамас үшін бастауыш сынып оқушыларының компьютерде үздіксіз жұмыс істеу уақыты 10-15 минуттан аспауы тиіс[20]. Балалардың көздері талмас үшін компьютерде жұмыс істеп болған соң, көзге арналған арнайы жаттығулар жасалып отырылады.
Ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы оқушылардың өз бетінше танымдық қызметін, белсенділіктерін, жеке тұлға ретінде дамыта отыруға іскерлік пен дағдыларын қалыптастырып отыруға барлық алған білімдерін іс жүзінде пайдалана білуге жетелеп отырамын. Ең алдымен өзім үшін, оқушылар үшін:
- сабақтың мақсатын анықталады;
-қажетті ақпаратты жедел түрде алуға жағдай жасайды;
-өздігінен жұмыс жасауға жетелейді;
-көру арқылы есте сақтау қабілеттері дамиды;
Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп ойлаймын.
Мұғалім сабаққа дайындалу барысында баланың қазіргі білімі мен білімді қабылдауға қаншалықта жеткілікті екенін анықтап алу керек.
Жаңа тақырыпты айқындағаннан-ақ білімді қабылдау үрдісі басталады. Бұл кезеңде мұғалімнің оқушы алдындағы борышы — осы жаңа білімнің алдағы өміріне қажеттілігіне көзін жеткізу. Бала тақырыпты жақсы түсінсе, білім білік дағдыға айналып жақсы меңгеріледі. Меңгеру нәтижесі болып- заттардың, құбылыстардың, үрдістердің мән мағынасы туралы оқушыларда ұғымдар туралы түсінік қалыптасуы табылады. Берілген ұғымдар, түсініктер бекіту кезеңінде өтілген материалды тәжірибеде қолдану барысында жетілейді.
Мұғалім бұл кезеңде үнемі қайталаудың маңызын есте сақтағаны дұрыс. Қорыту кезеңінің мақсаты- білім, білік, дағдыны жалпы бір жүйеге келтіру. Оқыту үрдісінің соңғы кезеңі- оның нәтижелілігін анықтау. Балалардың білім, білік, дағдыны қаншалықты меңгергені анықталып, оқытудың сапасын, кемшіліктерді анықтауға көмектеседі.
Мұғалімнің шығармашылық жұмысы ең алдымен сабаққа даярлықтан басталады. Сабақ жоспарын жасағанда сынып оқушыларының қабілеттері мен ерекшеліктерін, оқушының жеке психологиясын ескере отырып, сабақ өткізудің тиімді жолы қарастырылады. Әр сабақты жоспары мына жағдайларға көңіл бөлінуі қажет:
-Сабақтың мазмұны;
-Оны өткізу әдістері мен тәсілдерін таңдау;
-Сабақтың нәтижелігі.
Оқушы ізденісі ең алдымен өз бетімен жұмыс істеуін әр түрлі деңгейде ұйымдастыру, жеке тапсырмалар беру арқылы ойлау қабілеттерін таным белсенділігін арттыру негізінде жүзеге асады.
Бастауыш сыныпта жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың маңызы өте зор. Сондықтан, ізденген ұстаздан ғана шығармашыл, дарынды шәкірттің шығары анық.
Елбасының Болашақта еңбек етіп өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан да ұстазға жүктелетін міндет ауыр деген еді. Ендеше өз ісіне берілген, жаңалықты жатсынбай қабылдайтын, шәкіртінің жанына нұр құятын ұстазды ғана бүгінгі күннің лайықты тұлғасы деуге болады.
Егер сен тәнді шынықтыру, ерік- жігерді шыңдау, жүректі ізгілендіру, ақыл-ойды жетілдіру және сана- сезімді теңестіру әдістерін білетін болсаң- онда сен нағыз ұстазсың, -деген екен Летурно[21].
Қазіргі заман мұғалімінен тек өз пәнінің терең білгірі болуы емес, тарихи танымдық, педагогикалық-психологиялық, салауаттылық, саяси экономикалық білімділік және ақпараттық сауаттылық талап етілуде.Ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқытудың жаңа технологиясын терең меңгерген жан болғанда ғана білім мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде саналады. Бүгінгі талап-ақпараттық коммуникациялық технологияларды пайдалану, оқушылардың білімін дамыту, сапалы білім беру.
1.2 Ақпараттық технологияларды оқыту және көрнекілік құралы ретінде пайдаланудың дидактикалық негіздері
ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар, окытудың әдіс-тәсілдері мен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Осы мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны пайдалану әдісі зор рөл атқарады. Осы орайда еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауындағы Оқу үдерісінде ақпараттық технологияларды білім беру саласын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек деген сөзін басшылыққа ала отырып, сабақта жаңа ақпараттық технологияларды пайдалануға жаппай көшуіміз керек[22].
Ақпараттық технологияларды сабақта пайдаланудың негізгі мақсаты біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, ақпараттық технологияны пайдалану.
Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру болып табылады. Көптеген жаңа технологиялармен қатар соңғы кездері барлық пәннің сабақтарында ақпараттық технологиялар жиі қолданылуда.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді. Оқытудың ақпараттық технологияларын меңгеру – қазіргі заман талабы.
Ақпараттық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедиялық электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады.
Ақпараттықтехнологияларды сабаққа пайдаланудың негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік - ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы.
Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалык мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады, өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды. Қазіргі уақытта сабақ барысында интерактивті құралдарды кеңінен қолданады.
Интерактивтік оқыту – бұл, ең алдымен оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы тікелей жүзеге асатын сұхбаттасып оқыту болып табылады. Оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Сабақта интерактивті құрылғылардың барлық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру үшін сабақта төмендегі іс – шаралардың қолданудың маңызының зор екенін байқатты.
Тестілеу жұмыстарын жүргізуде компьютерді пайдалану негізгі орын алып келеді, өзіндік жұмыстар, консультациялар ұйымдастыру және тест тапсырмаларын орындау оқушылардьң білім деңгейін көтерері сөзсіз. Компьютердің графикалык мүмкіндіктерін сызу математика сабақтарын өткізгенде пайдалану сабақтың сапалылығын арттырады. Атап айтқанда, презентацияларды құруға, өткізуге, материалдарға арнайы эффектілер қосуға, негізгі кезеңдерді көрсетуге, көрсеткіштерді қосуға, қосымша ақпараттарды енгізуге және басқа да көптеген мүмкіндіктері бар.
Бұл технологияны оқу материалын хабарлау және оқушылардың ақпаратты меңгеруін ұйымдастыру арқылы, көзбен көру жадын іске қосқанда арта түсетін қабылдау мүмкіндіктерімен қамтамасыз ететін әдіс деп қарауға болады.
Оқушылардың көпшілігі естігенінің 5 % және көргенін 20 % есте сақтайтыны белгілі. Аудио және видео ақпаратты бір мезгілде қолдану есте сақтауды 40-50 % дейін арттырады.
Мұғалім алдын – ала дайындаған сабақты оқушының білімін, біліктілігін, дағдысын бақылауға бағытталған тапсырмаларды орындауға береді. Сабақтың барысында тапсырманы орындау бойынша ауызша түсіндіру жүргізіледі, интерактивтік тақтаны пайдалану арқылы теориялық материал қайталанады. Қажетті жағдайда, мұғалім тақта арқылы мысал есепті шығаруды, графиктерді құруды, құрал – саймандарды қолдануды көрсетіп түсіндіреді. Мұғалім оқушыны тақтаға шығарып, оған жеке тапсырма береді, оған қалғандардың көңіл бөлу үшін бағыт береді және бақылап отырады.
Мұғалім алдыңғы сабақта өтілген материалды ашып, өткен сабақты қайталай алады. Мұндай әдістеме сабақта екпінді түрде өткізуге мүмкіндік береді. Тақтада жұмыс істеген мұғалім мен оқушының орындаған іс - әрекеттерін есте сақтап келесі сабақта қолдануға болады. Прожектор және перде құралдары экранның белгілі бір кішігірім аумағын көрсетуге арналған. Прожектор құралы оқушылардың назарын бір объектіге аударуға арналған. Перде экран бетінде бір мезгілде бірнеше объектілер орналасқан болса, оның қажет объектісін ерекшелеп, қалғанын жауып қоюға арналған (есеп шығаруда дұрыс жауаптарын, оқушыларға әзір белгісіз ақпаратты ) және материалды оқу барысында мүмкіндігінше тақтаның қажет бөлігін көрсету.
Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс аймағы. Бұл аймақта презентацияны құруға және оны көрсетуге қажетті құралдардың барлығы көрсетіледі. Бірнеше флипчарттарды бірден ашып, бір флипчарттан келесі флипчартқа, объектілерге сілтемелер қоюға немесе объектілерді бір мезетте келесі бетке көшіруге болады. Флипчартта оқушылар активті қаламның көмегімен жұмыс жасай алады. Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа қатысушылардың барлығының ойын бір ортаға жинақтап, қажет ақпаратты өңдеу арқылы жалпыланған ақпараттық біліктілікті қалыптастыратын тиімді құрал болып табылады.
Интерактивті құралдардың келесі ерекшеліктерін атап өтуге болады:
-Интерактивті тақтада кескінді түрлі – түсті айқын, ұқыпты оңай көрсету;
-Әр түрлі қосымшалары бар жұмысты түсіндіру;
-Слайдтарда, флипчартта қателер жіберілсе, тез арада түзету;
-Сабақта тестілеу жүйесі арқылы тест алу мүмкіндігін қолдану;
-Сабақта көрнекілікті қолдану деңгейі артады;
-Сабақтың өнімділігі артады;
-Оқушылардың білім деңгейіне оң әсер етеді.
Интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі:
-пән бойынша базалық білімді меңгеру ;
-алған білімді жүйелеу ;
-өзін - өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
-жалпы оқуға деген ынтасын арттыру;
-оқушыларға оқу материалдарымен өздігінен жұмыс жасағанда әдістемелік көмек беру.
Осы технологиямен жұмыс жасау арқылы оқушылардың пәнге қызығушылығы мен білім сапасының артуы байқалды.
Осыған байланысты күнделікті сабаққа:
-мультимедия (видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, электрондық оқулықтарды);
-компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивті тақта);
-интернет және т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нәтиже береді.
Мұндай қондырғылар оқушылардың қызығушылығын арттырып, зейін қойып тыңдауға және алған мәліметтерді нақтылауға мүмкіндік береді. Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын ояту мұғалімнің сабақ өткізу тәсіліне де байланысты. Қазіргі таңда оқудың интерактивті әдіс-тәсілдері өте көп. Педагогикалық ғалым мен озық тәжірибенің бүгінгі даму деңгейінде белгілі болған оқыту әдіс-тәсілдерінің бәрін де еркін игеріп, әрбір нақтылы жағдайларға орай ең тиімдісін таңдап алу және олардың бірнешеуінің жиынтығын түрлендіре тиімді, үйлесімді әрі шығармашылықпен қолдану- сабақтың сәтті өтуінің кепілі. Осы ретте мына мәселелерге баса назар аударылады:.
-егер мұғалім сәтсіз өткен сабақтарға өзіндік талдау жасап өз кемшілігін іздеуге әрекет жасауға мүмкіндігі бар;
-білім мен тәрбие беруде жариялылық, педагогикалық, ынтымақтастық, ғылыми-әдістемелік, тың ізденістерге сүйене отырып жаңашылдыққа талпыну қажеттілігі;
-мұғалім күнделікті әр сабағына шығармашылықпен дайындығы. Өйткені, сабақ-мұғалімнің өнері, шығармасы. Сондықтан әр сабақты тиімді ұйымдастыруда оқушыны жалықтырмайтын, қабілетін арттыратын жағдай туғызуға ықпал етуміз керек деп ойлаймыз.
Ақпараттық технология негіздері тұлғаның информатика пәнінен алған білім сапасы мен сауаттылығын кеңейтуге жәрдемдеседі, мысалы: интернет сайты арқылы жоғары деңгейдегі көрнекіліктерді пайдалануға болады. Заман ағымына қарай сабаққа видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, компьютерді қолдану оқушының дүниетанымын кеңейтеді. Әсіресе, оқулықтағы тарауларды қорытындылау кезінде оқушылар қосымша материалдар жинақтап, білімдерін кеңейтіп, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, қисынды ойлау жүйесін қалыптастырып, шығармашылығын дамытады. Тестік тапсырмалар орындайды. Компьютер көмегімен оқыту оң нәтижелер береді.
Ақпараттық мәдениет дегеніміз- тек компьютермен дұрыс жұмыс істей білу ғана емес, кез-келген ақпарат көзін анықтамаларды, теледидар бағдарламаларын т.с.с. дұрыс пайдалана білу деген сөз.
Ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз өзіне сын көзбен қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік береді. Ол үшін мұғалім өткізетін сабағының түрін дұрыс таңдай білуі қажет. Сабақты сәтті ұйымдастырудағы басты мақсат -оқушының сабаққа деген қызығушылығын арттырып, бүгінгі заман талабына сай білім беру. Сабақтың сәтті өтуі біріншіден, мұғалімнің біліміне, іскерлігіне, тәжірибесіне байланысты болса, екіншіден, сабақ материалына, ал үшіншіден, сынып типіне, төртіншіден мұғалім мен оқушының көңіл – күйіне де байланысты. Сабақты тартымды әрі сәтті өткізе білу мұғалімдер қауымынан көп ізденуді, білімділікті, қабілеттілікті және тапқырлықты қажет етеді.
Ақпараттық технологиялардың бірі – интерактивтік тақта, мультимедиялық және он-лайн сабақтары. Оқыту үрдісін компьютерлендіру мақсатында интерактивті тақтамен жұмыс жасау тиімді. Қазіргі уақытта Қазақстанның жалпы орта білім беретін мектептерінің барлығы дерлік интерактивті тақтамен қамтамасыз етілген. Өзім жұмыс жасайтын мектепте жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кеңінен қарастырылған. Қазіргі таңда бір мектептің ішінде екі немесе үш интерактивті тақтасы бар арнайы жабдықталған кабинеттері бар.
Тақтаны қолдану арқылы оқушылардың қызығушылығын, интеллектуалдық танымын, білім сапасын арттыруға болады. Өз басым интерактивті тақтаны әр сабақ барысында, соның ішінде информатикадан практикалық сабақтарды өткізген кезде жиі қолданамын. Мысалы: информатика пәнін оқытуда интерактивті тақтамен жұмыс жасауда оқушылардың қызығушылығын танытып қана қоймай, шығармашылық қабілеттерін дамыту мен қатар жаңа ақпараттық технологияны меңгеруге, оны пайдалана алуына мүмкіндік береміз.
Сабақта интерактивті тақтаның элементтерін пайдалану, дайындалған арнайы тапсырмаларды тыңдап қана қоймай, көздерімен көріп, оны жетік түсінуге, дағдыланады. Интерактивті тақтаны пайдалану аркылы оқушылардың білімін тексеру үшін әр тарауды аяқтаған кезде немесе жаңа сабақты бекіткен уақытта тестілеу әдісін қолдануға болады. Оқушылардан бір уақытта жауап алуға мүмкіндік береді. Тестілеудің нәтижелерін құрылған график арқылы тексеріп, сол уақытта бағалауға болады. Жауап нәтижелерін бақылап және оқушылардың материалды түсіну деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Интерактивті тақтаны пайдалану арқылы тестілеген кезде мұғалім оқушылардың білім деңгейін анықтай алады. Оқушыға тест сұрақтарына жауап беруі үшін уақыт беріледі. Бұл жүйе тұйық оқушылардың ойын білдіріп, жалқау оқушылардың қызығушылығын арттырады. Оқушылар жауаптарын құпия түрде бере алады.
Ақпараттық технологияларды жүзеге асырудағы тағы бір мүмкіндігі – ол электронды оқулық. Электрондық оқулық - бұл дидактикалық әдіс – тәсілдер мен ақпараттық технологияны қолдануға негізделген түбегейлі жүйе[23]. Электронды оқулықпен оқыту оқытушының оқушымен жеке жұмыс істегендей болады. Электрондық оқулық тек қана оқушы үшін емес, мұғалімнің дидактикалық әдістемелік көмекші құралы да болып табылады.
Қазіргі заманның даму қарқыны мұғалімдерден шығармашылығын жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында құруды талап етеді. Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту үдерісі оқушының жаңаша қызығушылығынқалыптастырады. Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың қызығушылығынқалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары болмақ. Жаңа ақпараттық техникаларын пайдалану соңғы уақытта мектептегі білім беру жүйесінде маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Мультимедиялық технологиялар көбіне компьютерлік сыныптарда қолданылады. Қазіргі уакытта сабақ материалына байланысты көптеген компакт-дискілер бар. Мектептегі информатика сабағын компьютердің көмегіне сүйеніп өткізуге көп мүмкіндіктер жасалған. Жаңа материалды түсіндіруде интерактивті компьютерлік графиканы пайдалануды көздейтін аппараттық-бағдарламалық құралдарды пайдалануға болады. Компьютерлік графикалық материал презентациялық монитор көмегімен көрсетіледі. Информатика пәні бойынша компьютерлік тестілеуді қолдану оқушылардың интеллектуалдық танымын арттырады. Оқушылар бір тестілеуден жақсы нәтижеге жеткенше бірнеше қайтара өтеді. Бұл тестілердің барлығы информатика бойынша минимум талаптарына сәйкес келеді. Келесі бір маңызды жағдай уақытты үнемдеу.
Осындай ақпарат құралдарын пайдалана отырып, мен сабақ барысында оқушылардың қабілетіне, білім деңгейіне, ынтасына қарай топқа бөліп, өз бетімен еңбектенуге, ізденуге, шығармашылыққа баулып, қорытынды жасауға машықтандырамын, оқушының ақыл-ойын дамытып, өзіндік дүниетанымын қалыптастырамын, сабаққа ынтасын арттырып, тапсырманы орындау барысында жіберілген қателер мен кемшіліктерді уақытында анықтап түзетуге мүмкіндік беремін. Сабақ барысында оқушыларды біліммен қаруландырып қоймай оларды қисынды ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту үшін оқушылардың шығармашылық ізденісін, тапқырлығын, зеректігін, ойлауға икемділігін, өмірге ғылыми көзқарасын дамытуға өткізілген сыныптан тыс жұмыстарды қолдану қажет.
Тест түрлері оқушы білімін бекітуге қайталауға, жүйелеуге мүмкіндік береді.Әр тарауды өткен соң, өздік жұмыс, тақырыптық есеп, бақылау жұмыстары, тестік тапсырмалар өткізу арқылы тақырыпты қаншалықты меңгергенін тексеріп, тақырыпты толық меңгере алмаған оқушылармен қосымша сабақтар, сыныптан тыс жұмыстар жүргіземін. Сонымен қоса мұғалім мен оқушылардың уақытын үнемдеуге оқу жұмысын ұйымдастыруға жағдай жасайды.
Жалпы оқушылардың ақпараттық технологияны білім беру үдерісінде пайдалану арқылы:
- Оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, құлшынысы оянады;
- Шығармашылық қабілеттері артады;
- Жылдам ойлауға машықтанады, білім сапасы артады;
-Оқушылар өз бетімен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz