Дзюдо тарихы
1 Дзюдо тарихы
2 Дзюдо ережесі
2 Дзюдо ережесі
Қазақстан дзюдо федерациясы 1973 жылы құрылған. Екі адам бір-біріне қарама-қарсы тұрып, күш қолданатын спорт түрлері Қазақстанда әлдеқашан танымал болып, өзінің ізбасарларын тез тапты. Қазақстанда дзюдо мектебін қалыптастыру жолында Анатолий Малкин, Тлеухан Әміржанов,Владимира Пака, Анатолий Сун, Әбілхаиыр Байбұсынов,Батырбек Сейсенбаев, басқа да азаматтар үлкен жұмыс атқарды.
Қазақстан дзюдошыларының бүкілодақтық жарыстарға қатысуы оларға өз жемісін бере бастады. Алғашқы халықаралық турнирлер біз үшін сәтті аяқталып, Марат Әзімбаев Еуропа чемпионы атанды.
70-ші жылдардың соңы, 80-ші жылдардың басы отандық дзюдоның жаңа даму кезеңі, бұл уақыт КСРО жазғы спартакиадаларының, Одақ және Еуропа біріншіліктерінің жеңімпаздары және жүлдегерлері - Али Хамхоев, Қайрат Мысықбаев, Сергей Аширов, Ахат Аширов, Серік Шакимов, Асланбек Омаров, Ирина Семенюк сияқты басқа да отандық спортшылармен байланысты.
1991 жылы Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап біздің еліміз халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чнмпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпы командалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді.
Қазақстан дзюдошыларының бүкілодақтық жарыстарға қатысуы оларға өз жемісін бере бастады. Алғашқы халықаралық турнирлер біз үшін сәтті аяқталып, Марат Әзімбаев Еуропа чемпионы атанды.
70-ші жылдардың соңы, 80-ші жылдардың басы отандық дзюдоның жаңа даму кезеңі, бұл уақыт КСРО жазғы спартакиадаларының, Одақ және Еуропа біріншіліктерінің жеңімпаздары және жүлдегерлері - Али Хамхоев, Қайрат Мысықбаев, Сергей Аширов, Ахат Аширов, Серік Шакимов, Асланбек Омаров, Ирина Семенюк сияқты басқа да отандық спортшылармен байланысты.
1991 жылы Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап біздің еліміз халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чнмпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпы командалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді.
1 Алимханов Е. Самбо күресін үйретудің негіздері. – Алматы, 2000. – 120 с.
2 Алимханов Е. Балуанның дене-күш қабілетін арттыру. – Алматы, 2004. – 90 с.
3 Койшыбек К. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның копжылды дайындығы : оку кұралы. – Алматы, 2005. – 130 с.
4 Кенесбаев Т. Н. Спортивно-педагогическое совершенствование по вольной борьбе : уч.пособие. – Алматы, 2005. – 150 с.
5 Тлешев С. А. Методика обучения и тренировки борца : уч. пособие. – Алматы, 2003. – 130 с.
6 Шепетюк М. Н. Контроль в спортивной борьбе. – Алматы, 2002. – 95 с.
7 Шепетюк М. Н. Обучение в спортивной борьбе. – Алматы, 2003. – 100 с.
8 Шепетюк М. Н. Совершенствование в спортивной борьбе. -Алматы, 2005. – 145 с.
9 Озолин Н. Г. Настольная книга тренера : наука побеждать. ООО «Издательство ACT». – 2003. – 125 с.
10 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, вольная борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 12 с.
11 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, дзюдо. – М. : Советский спорт, 2003. – 50 с.
12 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, греко-римская борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 70 с.
13 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, самбо. – М. : Советский спорт, 2005. – 80 с. 14Сайт : www.edinoborets.ru
2 Алимханов Е. Балуанның дене-күш қабілетін арттыру. – Алматы, 2004. – 90 с.
3 Койшыбек К. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның копжылды дайындығы : оку кұралы. – Алматы, 2005. – 130 с.
4 Кенесбаев Т. Н. Спортивно-педагогическое совершенствование по вольной борьбе : уч.пособие. – Алматы, 2005. – 150 с.
5 Тлешев С. А. Методика обучения и тренировки борца : уч. пособие. – Алматы, 2003. – 130 с.
6 Шепетюк М. Н. Контроль в спортивной борьбе. – Алматы, 2002. – 95 с.
7 Шепетюк М. Н. Обучение в спортивной борьбе. – Алматы, 2003. – 100 с.
8 Шепетюк М. Н. Совершенствование в спортивной борьбе. -Алматы, 2005. – 145 с.
9 Озолин Н. Г. Настольная книга тренера : наука побеждать. ООО «Издательство ACT». – 2003. – 125 с.
10 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, вольная борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 12 с.
11 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, дзюдо. – М. : Советский спорт, 2003. – 50 с.
12 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, греко-римская борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 70 с.
13 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, самбо. – М. : Советский спорт, 2005. – 80 с. 14Сайт : www.edinoborets.ru
Қазақстандық Дзюдошылар
Жансая Смағұлова
Руслан Сейілханов, Ержан Омарбаев пен Болатбек Жаманбаев
АСТАНА. ҚазАқпарат - Ресейде дзюдо бойынша Үлкен дулыға турнирінің кезеңі басталды, деп хабарлады sports.kz.
GRAND SLAM сериясындағы халықаралық турнирде қазақстандық дзюдошылар жарыстың бірінші күнінде үш медальға ие болды.
60 келіге дейінгі салмақта Айбек Имашев пен Асхат Тельманов үшінші орынды еншіледі. Ал 66 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Ғабит Есімбетов күміске қол жеткізді. Бірінші орын жапониялық спортшы Томофуми Такаджоға бұйырды.
Дзюдодан Grand Prix турниріне қатысатын Қазақстан Ұлттық құрамасының тізімі белгілі
25-27 наурызда Тбилисиде (Грузия) дзюдодан халықарылқ Grand Prix турнирі өтеді. Турнирге қатысатын Қазақстан құрамасының тізімі:
Ерлер:
60 кг: Рустам Ибраев, Бауыржан Жауынтаев.
66 кг: Жансай Смағұлов, Елдос Жұмақанов.
73 кг: Дастан Ықыбаев, Дидар Хамза.
81 кг: Азиз Қалқаманұлы, Дәулетхан Жақыпов.
90 кг: Самат Есен.
100 кг: Айбек Серікбаев, Виктор Демьяненко.
+100 кг: Ержан Шынкеев, Руслан Әбдіразақов.
Қыздар:
48 кг: Галбадрах Отгонцецег.
52 кг: Ленария Мингазова, Гауһар Тұрмаханова.
57 кг: Аня Казюлина
63 кг: Мариян Урдабаева.
70 кг: Ділбар Өміралиева.
78 кг: Альбина Амангелдиева.
+78 кг: Гүлжан Исанова.
Азия ойындарына қатысатын дзюдошылар тізімі анықталды
9 қыркүйек 2014 16:13 Автор: Айбар РЫСДӘУЛЕТ
Фото: fdk.kz
Тэги: Дзюдо Қазақстан ұлттық құрамасы Инчхон Азия ойындары
Дзюдодан Қазақстан ұлттық құрама командасының жаттықтырушылары Инчхон қаласында өткізілетін Азия ойындарында ел намысын қорғайтын спортшылар тізімін бекітті, деп хабарлайды дзюдо федерациясының ресми сайты.
Ерлер:
Елдос Сметов (60 кг, Тараз)
Азамат Мұқанов (66 кг, БҚО)
Дастан Ықыбаев (73 кг, ШҚО)
Азиз Қалқаманұлы (81кг, Тараз)
Тимур Болат (90 кг, Астана)
Максим Раков (100 кг, Қарағанды)
Ержан Шынкеев (+100 кг, Қарағанды)
Қыздар:
Байқұлова Айгүл(-48 кг)
Мингазова Ленария (-52 кг)
Құбашева Назгүл (-57 кг)
Урдабаева Мариан(-63 кг)
Құдарова Динара(-70 кг)
Амангельдиева Альбина(-78 кг)
Райфова Зарина (+78 кг)
Дзюдодан Париждегі Grand Slam жарысына қатысатын қазақстандық спортшылар тізімі белгілі болды
6-7 ақпан аралығында Францияда (Париж) Grand Slam жарысы өтеді. Оған еліміздің командасы келесідей құрамда қатысады:
Айбек Имашев (60 келі)
Асхат Тельманов (60 келі)
Азамат Мұқанов (66 келі)
Ғабит Есімбетов (66 келі)
Әділет Мисин (81 келі)
Ерназар Хамзин (81 келі)
Галбадрах Отгонцецег (48 келі)
Айта кетейік, жарысқа қатысатын спортшыларға қатысты өзгерістер болуы мүмкін.
Қытайдың Циндао қаласында қарашаның 20-ы мен 22-і аралығында дзюдодан халықаралық GrandPrix жарысы өтеді.
Қазақстан атынан аталмыш додаға баратын дзюдошылардың тізімін назарларыңызға ұсынамыз:
Ерлер:
Асхат ТЕЛЬМАНОВ (60 кг)
Айбек ИМАШЕВ (60 кг)
Ғабит ЕСІМБЕТОВ (66 кг)
Сергей ЛИМ (66 кг)
Дастан ЫҚЫБАЕВ (73 кг)
Дидар ХАМЗА (73 кг)
Ерназар ХАМЗИН (81 кг)
Азиз ҚАЛҚАМАНҰЛЫ (81 кг)
Тимур БОЛАТ (90 кг)
Самат ЕСЕН (90 кг)
Максим РАКОВ (100 кг)
Айтуар АБДУЛЛОВ (100 кг)
Ержан ШЫНКЕЕВ (+100 кг)
Әйелдер:
Александра ПОДРЯДОВА (48 кг)
Отгонцецег ГАЛДБАРАХ (48 кг)
Ленария МИНГАЗОВА (52 кг)
Мариан УРДАБАЕВА (63 кг)
Дильбара ӨМІРӘЛИЕВА (70 кг)
Гүльжан ИСАНОВА (+78 кг)
Кореядағы Grand Prix:
(26 – 28 қараша )
Азамат Мұқанов (66 кг)
Наурызбек Майлашев (66 кг)
Руслан Әбдірәзақов (+100 кг)
Отгонцецег Галбадрах (48 кг)
Жапониядағы Grand Slam:
(4-6 желтоқсан)
Рустам Ибраев (60 кг)
Айбек Имашев (60 кг)
Азамат Мұқанов (66 кг)
Жансай Смағұлов (66 кг)
Дәулетхан Жақыпов (81 кг)
Әділет Мисин (81 кг)
Максим Раков (100 кг)
Отгонцецег Галбадрах (48 кг)
confederation.kz сайтынан*
Қазақстандық қос дзюдошы Венгриядағы Гран-при турнирінің жеңімпазы атанды
Қазақстандық дзюдошылар Елдос Сметов пен Жансая Смағұлов Будапешт-2015 Гран-при халықаралық турнирінің жеңіпаздары атанды.
14 мау. 2015 6:51 57 0
Қазақстандық дзюдошылар Елдос Сметов пен Жансая Смағұлов Будапешт-2015 Гран-при халықаралық турнирінің жеңіпаздары атанды.
60 келі салмақ дәрежесіне дейінгі санатта Гран-придің басты медалін екі қазақстандық спортшы Елдос Сметов пен Айбек Имашев сарапқа салды. Ақтық сында Азия ойындарының жеңімпазы бірінші орынды иеленді, ал оның қарсыласы күміс медаль алды.
66 келіге дейінгі салмақ дәрежесі бойынша жеңіске жету үшін Жансая Смағұловқа да біраз тер төгуге тура келді. Жартылай финалда өзекбстандық Ришод Собировтан басым түскен ол ақтық сында неміс дзюдошысы Себастьян Сейдлді жеңді.
Осылайша, біздің спортшыларымыз екі басты медальді және бір күміс медаль иеленді, деп хабарлайды confederation.kz.
Будапешттегі жарыс жалғасуда.
Дзюдо тарихы
Қазақстан дзюдо федерациясы 1973 жылы құрылған. Екі адам бір-біріне қарама-қарсы тұрып, күш қолданатын спорт түрлері Қазақстанда әлдеқашан танымал болып, өзінің ізбасарларын тез тапты. Қазақстанда дзюдо мектебін қалыптастыру жолында Анатолий Малкин, Тлеухан Әміржанов,Владимира Пака, Анатолий Сун, Әбілхаиыр Байбұсынов,Батырбек Сейсенбаев, басқа да азаматтар үлкен жұмыс атқарды.
Қазақстан дзюдошыларының бүкілодақтық жарыстарға қатысуы оларға өз жемісін бере бастады. Алғашқы халықаралық турнирлер біз үшін сәтті аяқталып, Марат Әзімбаев Еуропа чемпионы атанды.
70-ші жылдардың соңы, 80-ші жылдардың басы отандық дзюдоның жаңа даму кезеңі, бұл уақыт КСРО жазғы спартакиадаларының, Одақ және Еуропа біріншіліктерінің жеңімпаздары және жүлдегерлері - Али Хамхоев, Қайрат Мысықбаев, Сергей Аширов, Ахат Аширов, Серік Шакимов, Асланбек Омаров, Ирина Семенюк сияқты басқа да отандық спортшылармен байланысты.
1991 жылы Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап біздің еліміз халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чнмпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпы командалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді.
1994 жылы Хиросимада (Жапония) өткен алғашқы Азия ойындарында Қазақстан командасы 5 медальға ие болды, оның ішінде 2 күміс (Иван Карезелиди және Серік Әлімжанов) және 3 қола бар (Серік Шакимов, Серік Адыгенов, Ибрагим Вешогуров). Келесі 1998 жылы Бангкокта (Таиланд) өткен Азия ойындарында ел спортшылары 6 медальді қанжығаларына байлады. Иван Баглаев пен Варвара Масягина күмістен алқа тақса, Нұрбол Сүлейменов, Вячеслав Бердута, Руслан Сейілханов және Серик Шакимов қолаға ие болды. 2002 жылы Бусанда (Оңтүстік Корея) өткен Азия ойындарында 4 марапатқа ие болды, Базарбек Донбай күміс алса, Асхат Жіткеев, Вячеслава Бердут және Шолпан Қалиева өз жанкүйерлерін қола алып қуантты. 2006 жылы Дохада (Катар) өткен Азия ойындары ел дзюдошылары үшін жемісті болды, біздің саңлақтар 6 медальді иеленді, оның 2 күміс (Максим Раков, Алмаз Атаев) және 4 қола (Асхат Жіткеев екі мараптақа ие болды, 100 келіден жоғары және абсолютті салмақта, Елдос Ихсанғалиев, Саламат Утарбаев). 2010 жылы Гуанчжоуда (Қытай) өткен Азия ойындарында Қазақстан 4 медальді қоржынға салды, Ислама Бозбаев күміс, ал Максима Ракова, Гүлжан Исанова және Ғалия Өлментаева қоладан алқа тақты.
2001 жылы еліміздің татами шеберлері Қазақстан дзюдо тарихында алғаш рет жаңа деңгейге көтеріледі. Ересектер арасындағы әлем чемпионатында Асхат Шахаров пен Асхат Жіткеев қола жүлдегерлер атанады.
2004 жылы Алматы алғаш рет Азия біріншілігін өткізеді, бұл жарыста біздің спортшылар 3 алтынды жеңіп алады (Асхат Жіткеев, Мұратбек Қыпшақбаев, Базарбек Донбай). Қазақстан дзюдошылары Азия чемпионаттарында да сәтті өнер көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн (ерлер, жастар және жасөспірімдер).
1998 жылы Мәскеуде өткен дүниежүзілік жасөспірімдер арасындағы ойындарда Ерлан Слямбаев алтын алып қуантты.
Әр түрлі жылдары жастар арасындағы әлем біріншіліктерде Марат Мықтыбеков, Әсет Түсіпов, Коныспай Шпанов, Максим Раков, Ілияс Измагилов, Наурызбек Майлашев, Виктор Демьяненко, Серіктай Закетаев, Азиз Қалқаманұлы, Хаванбай Ховдал және Елдос Сметов сияқты саңлақтарымыз жүлдегер атанып жүрді.
Қазақстан дзюдошыларына Олимпиададағы алғашқы ірі жеңіс 2008 жылы келді, Бейжіңде өткен Олимпиада ойындарында Асхат Жіткеев ақтық мәреде Монғолиядан келген қарсыласына есе жіберіп, Олимпиаданың күміс жүлдесін қанжығасына байлады. Осы күміс жүлде алғаннан соң үш мәрте Азия чемпионы және әлем біріншілігінің қола жүлдегері спорттық карьерасын мақтанышпен аяқтады.
2009 жыл отандық дзюдо тарихында есте қалатындай болды. Осы жылы Қазақстан дзюдо федерациясының президенті болып Бекет Махмұтов келді. Ол әлемдегі ұлттық спорт федерацияларына жетекшілік еткен беделді және құрметті азаматтардың бірі. Бекет Махмұтов ұзақ жылдар бойы еліміздің бокс федерациясын басқарды, халықаралық әуесқой бокс қауымдастығының бірінші вице-президенті болып қызмет жасады. Ол азаматтың кезінде Қазақстан 4 олимпиада алтынын, екі Вэл Баркер кубогін алып елімізді бокс державасы ретінде таныта білді. Бекет Махмұтовқа дейін федерацияны Санжар Жандосов, Юрий Кислицын, Дюсенбай Дюсенов, Асанәлі Әшімов, Мәжит Есенбаев, Темірхан Досмұхамбетов басқарып, Қазақстанда дзюдоның қалыптасып дамуына зор үлестерін қосқанын айта кеткен жөн. Қазіргі таңда Қазақстан дзюдо федерациясын Кеңес Рақышев басқарады. Ол федерацияның кезектен тыс конференциясында (2012 жылдың 12 қарашасында) бірауыздан осы лауазымға сайланды, ал Бекет Махмұтов ұлттық дзюдо федерациясының құрметті президенті болды.
Кенес Рақышев әкімшілік жұмыста үлкен тәжірибесі бар: 2009-2012 жылдары Қазақстан бокс федерациясының вице-президенті, 2009-2011 жылдары Алматы бокс федерациясын басқарды, 2011 -2012 жылдары Азия бокс конфедерациясының вице-президенті болған. Дзюдоның дамуы жолында Жексенбай Саламатов, Талғат және Канат Байшолаковы, Манарбек Таутанов, Самат Жылқыбаев, Асылбек Құлмағамбетов, Бостан Жаңбырбаев, Ербол Қырғызбаев, Николай Потапеня, Владимир Кичатов, Пернебек Күлтаев, Ермек Иманбеков, Сергей Раков, Ғалымжан Жылгелдиев, Михаил Шепетюк, Александр Патокин, Александр Баранов және басқа жаттықтырушылар жұмыс жасауда.
2009 жылы қазахстандық Максим Раков, осыған дейін ешкім жетпеген жетістікке қол жеткізеді, ол 23 жасында ересектер арасындағы әлем чемпионатында алтыннан алқа тақты. Сол әлем біріншілігінде жалпы командалық есепте Корея мен Ресейден кейін 3-ші орынға ие болды, осы кезде Жапония құрамасын артқа тастағанын айта кеткен жөн.
Бекет Махмұтовтың арқасында ұлттық құрамалдың материалдық жағдайлары жақсарып, бұл халықаралық дәрежедегі додаларда біздің палуандардың жоғары жетістікке жетулеріне септігін тигізді. 2010 жылы Мароккод аөткен әлем чемпионатында біздің команда 1 алтын, 2 күміс және 1 қола марапатты жеңіп, командалық есепте жапондықтардан кейінгі екінші орынды иеленді. Отандық дзюдо тарихында жастар арасында бірінші әлем чемпионы атанған Елдос Сметов(бір жылдан кейін жастар арасындағы әлем чемпионатында Сметов күміс алады).
2011 жылы біздің жастар құрамасы әлем чемпионатында да сәтті өнер көрсетіп, 4 марапатқа ие болды, оның 2 күміс және 2 қола медаль.
2009 және 2012 жылдар аралығында Қазақстан дзюдошылары ересектер, жастар, жасөспірімдер, арасындағы әлем және Азия чемпионаттарына, Әлем шеберлері, Гран-При, Үлкен Дулыға, әлем кубогі турнирлеріне қатысып, барлық халықаралық додаларда жақсы нәтижелер көрсетті. Жоғарыда аталған барлық жарыстарда еліміздің саңлақтары жеңімпазадар мен жүлдегерлер атанды. 2012 жылы Әлем шеберлері турнирінде осы беделді жарыстан Максим Раков Қазақстанға алғаш рет алтын алып берді, аталмыш додаға әр салмақ дәрежесінен әлемнің ең мықты 16 дзюдошысы қатысады
Жоғарыда көрсетілген мерзім аралығында біздің дзюдошылар халықаралық додалардан жалпы алғанда 88 медаль ұтып алды, оның 18 алтын, 19 күміс және 51 қола марапат. Қазақстан дзюдо федерациясының демеушілері ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының арқасында біздің ел 2010 және 2011 жылдары әлем кубогін өткізді, ал 2012 жылы Алматыда халықаралық дәрежедегі айтулы жарыстардың бірі - Әлем шеберлері турнирі өткізілді. Алматы қаласына әлемнің ең мықты дзюдошылары жиналды, оның ішінде 9 олимпиада чемпионы және 20 шақты әлем чемпионаттарының жеңімпаздары жиналды. Біздің елімізді алғаш рет халықаралық дзюдо федерациясының басшысы Мариус Визер келді, ол Алматыда өткен турнирге жоғары бағасын беріп, еліміздегі дзюдоның дамуына жақсы сипаттама берді, біз Азиядағы көшбасшыларын қатарынан екенін атап өтті.
2013 жылдан бастап біздің елде Гран при өткізілмек. Қазіргі таңда федерацияның бас демеушісі SAT & Company екенін атап өту керек.
2012 жылдың айтулы оқиғаларының бірі спорттық жекпе-жек және күш қолданатын спорт түрлері конфедерациясы құрылып, оның президенті болып Тимур Құлыбаев тағайындалды.
Халықаралық жарыстарға қатысып жүрген отандық спортшыларымыздың мақсаты бір, елімізді әлемге таныту, өз жетістіктерімен қазақ спортының деңгейін әлем сахнасында көрсету. Конфедерацияның тұжырымдамалық идеясы федерациялардың ресурстары мен мүмкіндіктерін біріктіру (бокс, дзюдо, спорттық күрес, ауыр атлетики и таэквондо), даму жолында жоғары жетістіктерге жету үшін.
Қазақстан дзюдосының ілгері жылжуын бүкіл әлем мойындады. Қазақстан дзюдо федерациясы көптеген бағыт бойынша жұмыс істеуде. Бұл жұмыс спорттық нәтижелер көрсетуде ғана емес, халықаралық беделімізді де нығайту жолында жүргізілуде. 2011 жылдың сәуірінде Азиадалық дзюдо одағының конгрессінде Бекет Махмұтов құрлықтық ұйымның вице-президенті болып қайта сайланды, бұл Қазақстан дзюдосының деңгейін айқындап берді.
Мухсин Нұртазиннің отандық судьялар құрамын халықаралық сахнада көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн, атап айтқанда 2008 жылы Бейжің және 2012 жылы Лондон олимпиадаларында төрешіліқ қызмет атқарды.
Дзюдоның басқа да жекпе - жек түрлерінен ерекшелігі, ұлттық федерация құрамаларының әр қайсысы халықаралық дзюдо федерациясының бастауымен жыл бойы өткізілетін Халықаралық дзюдо федерациясының турнирлеріне қатысуға мүмкіндік алады (Халықаралық дзюдо федерациясының мүшелері тек ФИФА-ға жол береді). Дәстүрлі әлем және құрлықтық біріншілік чемпионаттарымен қатар, Әлем шеберлері, Үлкен Дулыға, Гран-при мен Әлем кубогі додалары өтіп тұрады.
2012 жылғы Олимпиада ойындарына 135 елдің дзюдошысы қатысты. Олимпиадаға жолдама алу тәртібі дзюдо спортында ең қиын жүйелердің бірі. Алайда осыған қарамастан 2012 жылы Лондон олимпиадасы қарсаңында ерлер құрамасы ойнатылған жеті лицензияның барлығын жеңіп алса, әйелдер құрамасы екі жолдамаға ие болды.
Қазақсанда жыл сайын дзюдоға деген қызығушылық артуда. Ересектер жастар және жасөспірімдер арасында ел біріншіліктері өтіп тұрады, оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен 10 мыңнан астам спортшы қатысып, дзюдоға қызығушылық танытқандардың саны мен сапасының көтерілгенін көрсетеді.
Дзюдо ережесі
Дзюдо (ауырту тәсiлдері, тұншықтыратын басып алулар, ұстап қалу) жата күресi техникасы арқылы жеңiске жетуге ұмтылатын немесе күрес әдi дзюдошылардың екi спортшыларының алыспағына апарған спорт күрестерiнiң түрi жағдайға байланысты, күрделi басқарушы, циклсiз, шапшаң-күш беретiнетiн болады.13 Дзюдо арнайы кілемде – татамилармен деп аталған оның ұзындығы 1м х 1м х 4см немесе 2м х 1м х 4см. Татами екі аймақтан құралады. Ортасында төртбұрыш ұзындығы минималды 8мх8м максималды 10м х 10м, ол жұмыс орны деп аталады. Татами ішкі жағдайы қауiпсiздiк бөлiгi деп аталады. Басқа түстерден, периметрі 3м. Орталығындағы жұмыс орындарында 4м қашықтықта ақ және көк сызық жүргішілген көлемі 10см ұзындығы 50см, қатысушылардың ойын басталмай тұрып және аяқталғаннан кейін орналасуының қызметін атқарады. Әрбір айқас қатысушылардың бас изеуімен басталады. Дзюдо жарыстары өзіндік және командалыққа жiктеледi. Жекелей жарыстарда тек қана жеке нәтижелері және орны анықталса, командалық жарыстарында командалық орындармен анықталады. Жарыста қатардан шығуы жартылай финалдан олимпиадалық ойын ретінде өткізіледі немесе керісінше шатастырылған жүйедегідей болады. Дзюдоға жарыстары нақтылы жас шамасына байланысты топтарда жүргiзiледi: Кiшi жас шамасы – 12 жылдарға дейiн балалар және қыз балалар. Орташа жас шамасы – 14 жылдарға дейiн жас балалар және қыз балалар. Бас жас шамасы - 16 жылдарға дейiн жас бала және қызбалалар (20 жылдар және 23 жылдарға дейiн дейiн) жеткіншектер, ер-әйелдер, (30 жылдардан кейiн) ардагерлер. Сайыскерлер салмақ дәрежелерге жiктеледi. Балалар және қыз балалар үшiн, жас баламен және қыздар үшiн 9 салмақ дәрежелер бар болады, салмақ дәрежелердiң 20 жасқа дейін, 23 жылдарға дейiн жеткіншектер үшін, сонымен бiрге ер-әйелдер үшiн – 7 салмақ дәрежелер. Жеткіншектерден басқа, еркектер үшiн және әйелдердiң жарыстары үшiн алады қатысушылардың салмағын есепке алынбайтын абсолюттi дәрежеде жүргiзiледi. Алыспақтың ұзақтығы қатысушылардың жас шамасына байланысты анықталады: Кiшi жас шамасы – 2 минут. Орташа жас шамасы – 3 минут. Бас жас шамасы – 4 минут. 20 жастағыларға – 4 минут. Ересектерге – 5 минуттар. Ардагерлерге 60 жасқа дейін 3мин, 60жастан кейін 2,5мин. Дзюдоисттың костюмы дзюдога деп аталады және 3 бөліктен тұрады: кеудеше, дамбалдар және түсi дзюдоисттың техникалық14 дайындығының деңгейiн анықтаған белдiк. Дзюдога көк түс бiрiншi шақырылған қатысушы және ақ түсте екiншi қатысушыда болуы керек. Дзюдога мақта немесе ұқсас материалдан өндiрiледi. Костюмның бiр бөлiгiнiң спортшылары үшiн ақ түстiң футболкасы болуы керек. Дзюдоисттың костюмы нақтылы талаптарға сәйкес келуi керек. Кеудеше мұндай санды жабу және дене бойлай еңсесi түскен қолдарға дейiн алып беру үшiн ұзын болуы керек. Кеудеше кең әрі қаусырынады болуы керек сол жақтан оңға ығысуы үшін 20 см-ге жеткiлiктi. Кеудешенiң жеңдерi нүктеге дейiн алдыңғы тiзе және минимумына дейiн максимум алдыңғы тiзе 5 см-ге жоғары орналасқан ұзындығы болуы керек. Шалбарлар 10–15 см кеңiстiк жеңмен және кеудешенiң аралығында жеңдері барлық ұзындығы бойынша болуы керек ал балтыры буынына дейiн аяқты барынша жабуы немесе нүктеге дейiн минималды 5см жоғары орналасқан жеткілікті. Аяқпен және шалбарлардың арасындағы балақтың барлық ұзындығы бойынша 10– 15см кеңiстiк болуы керек. 4–5 см енмен белдiк кеудешенiң үстiненi екi рет орауы және жазық түйiндi бел деңгейде байлауы керек. Ұзындығы 20–30 см дей қалу керек. Егер киімі талаптарға сай келмесе төреші оны ауыстыруды сұрауға қақысы бар. Айқастағы төрешiлiк құрамын бригадалық төрешілер құрайды. Арбитр және 2 қапталдағы төрешілер. Төреші жұмыс аймағынан тыс жерде ойынды басқарады, және де бригадалық төрешілердің ойы сигналдармен және қолдарымен көрсетіледі. Қапталдағы төрешілер жұмыс аймағының шектерiне қарама-қарсы бұрыштарында орналасады. Егер ол төреші шешімімен келіспесе онда ол өз ойын жеткізеді. Айқас әрдайым төрешінің түрегеп тұру сөттерінде басталады ХАДЖИМЭ. Төреші айқасты тоқтататын болса онда МАТЭ жариялайды. Төреші айқастың аяқталу туралы сигналдан кейiн командаға СОРО-МАДЭ береді. Дзюдоисттардың бағалары айқастың аяқталуынан кейiн бiрдей болса немесе бағалар жоқ болса, онда қосымша ГОЛДЕН СКОР беріледі, ол бірінші бағалауға дейін немесе жазалауға дейін созылады. Егер ойын ГОЛДЕН СКОР тең аяқталып жатса. Жеңімпаз төрешілердің ХАНТЕЙ арқылы анықталады. Егер командалық ойында тең аяқталып жатса онда ХИКИ-ВАКЕ жарияланады
Бағалау Барлық техникалық әдістер үш бағалаумен бағаланады: ЮКО, ВАЗА-АРИ және ИППОН.15 Түсiнiктер: 1) Лақтырғанда бедромен құласа бұрында КОКА берілсе қазір ЮКО беріледі; 2) Лақтырғанда бедромен құласа орындалуы онша емес болса онда бағаланбайды 6.2 Ұстап қалуға бағалаулар 15–19секунд ұстап қалса онда ЮКО. 20–24секунд ұстап қалса ВАЗА-АРИ. 25 секунд ұстап қалса ИППОН.беріледі 6.3 Жазалаудың деңгейлері Шидо бiрiншi ескерту - еркiн жаза. Оппонентке шидо екiншi ескертуге юко бағасы берiледi. Оппонентке шидо үшiншi ескертуге ВАЗА-АРИ беріледі. Спортшыға төртiншi ескертуге шидо дисквалификацияны алады (хансоку - Макэ). Түсiнiктер: 1) бiрiншi ескерту Шидо төреші көрсеткiшінде көрсетіледі, бiрақ оппонентке бағаны бермейді; 2) қосымша кезжесу кезіндегі ескерту төрешінің қапталдағы төрешімен ақылдасқанда беріледі (GOLDEN SCORE) 3) шидо бiрiншi ескерту қосымша кездесуде қарастырылмау керек бұл екi спортшылардың арасындағы абсолюттi жалғыз айырмашылық болып табылғанда қоспағанда жеңiмпаздың анықтауында (хантей) төрешілердің пiкiрi; 4) екiншi ескертудi (GOLDEN SCORE ) қосымша уақытында егер төрешілердің үшеуінің екеуі келіссе ойын тоқтатылады. Егер де 2 төрешінің жазалауға қарсы болса онда ойын жалғасады. Төрешілер төрешілер қауымымен ақылдасуға болады. 5) (GOLDEN SCORE ) қосымша кездесу Юниорлар үшiн қосымша кездесудегі ұзақтығы 3 минутты құрайды; 6) жұмыс аймағының өлкесi. Барлық қозғалыс, Nage Waza жағдайда созыла алады кез келген спортшылардың қайсысы жұмыс орнына тигенше жалғаса береді. Түсiнiктер: 1) спортшы, қауiпсiздiк аймағында техникалық әдістер орындай жүріп қарсылас денесімен жерге тигенше дейін жалғастыра бере алады. Әрбір үзідліс техникалық әдістер кезінде МАТЭ негіз бола алады;16 2) түрегелiп тұрып жұмыс аймағының өлкесiнде әдістерді орындау белгілері - үзiлiссiздiгі және белсендiлiгi; 3) егер техникалық әдістер жұмыс аймағының шеттерiнде басталған болса, (комбинация немесе қарсы шабуыл жасау) жалғаса бере алады спортшының жұмыс орнында жату жатпауына байланысты емес; 4) егер төреші матэ команданы жаңылып берсе, қапталдағы төрешілер техникалық әдістің орындалғанына сенімді болса онда олар МАТЭ командасын алып тастап техникалық әдісті бағалау керек. Мұндай жағдайда төрешілер төрешілер қауымына жүгіне алады. 6.4 Форма бақылауы Сайыскерлер дзюдо бойынша жарыстардың өткiзуiнiң ережелерiнiң талаптарына формасының сәйкестiгiне толық жауапкершiлiкпен қарайды. Төреші күмәнданатын болған жағдайда қатысушының формасының сәйкестiгiн тексере алады. Егер форма талапқа сай болмаса, жарыс ережелеріне сай төреші қаптал төрешісімен келісіп қатысушыны ойыннан шығара алады, судьялардың алалығында 2:1 жағдайында төрешілер қауымымен шешім қабылдап ойыншыны ойыннан шығарады. Жарыс ережелерінің талаптарына форманың сәйкессiздiгiне дисквалификация алған қатысушы жұбату шайқастарына қатысуына рұқсат етiледi. 6.5 Негативтi дзюдо Негативтi дзюдоны қатал жазалау керек. Төреші әйтсе де жазаны тек қана бұзушылық анық болғанда ғана берiлгенiн дәлелдеуі керек. Төреші тек қана ойын бұзушылықты қараму керек. Әдеттегiдей, сөйлем 5 секундтер 6-8 секундтердiң интервалын бiлдiреді, бiрақ 15- 20секунд және одан көп бұзушылықтар тiптi (4-5 секундтер) тез жазалануы керек. Күрестiң 20–30 секундтердiң уақыт интервалында бұрынғыша бағаланады. 6.5.1 Басып алу немесе бақталасқа басып алуға бой бермеу. Бұл бұзушылықтар (бақталастың басып алуын сақтап қалу үшiн қайырма жаға басып алу өз меншiктi) енді арқадан басып алып захват жасауға болады. Мұндай бұзушылықтың уақыт интервалы 5 секундтан көп. Бұл тиым салынған әрекет 6-8 секунд iшiнде жазалануы керек. (самбо, еркiн, грек-рим күре) күрестiң басқа стильдерiнiң тактикасына кедергi келтiруге керек. 6.5.2 Жалған шабуыл.17 Төреші жалған шабуылдар кезінде абай болуы керек, аяққа секірген жағдайда, тiзелерге секiрулер жасағанда бұндай жағдайда TOMOE-NAGE, SUMI-GAESHI, қосқан жөн, күрескердің көздегені Ne Waza болса, қарсыласты лақтыру емес. Осындай жағдайлар тиісті жазалануы керек. TOMOE-NAGE, HIKKOMI-GAESHI шабуыл болған жағдайда ғана қолдануға болады. 6.5.3 Шалбарын ұсьап қалу. Қатысушыға, шалбарын ұстап қалып сосын шабуылдауға рұқсат етілмейді, бiрақ шабуыл басталған кезде шалбарын ұстап қалуға рұқсат етiледі. Қатысушы алдымен шалбарын ұстап қалған жағдайда сол себепті ойынды тоқтатады. Қолмен аяқтан ұстау MOROTE-GARI немесе KIBISU-GAESHIнiң жағдайында, мұндай әдістер тоқтатылмай жазаланбай керісінше бағалануы керек.
Әдебиеттер
1 Алимханов Е. Самбо күресін үйретудің негіздері. – Алматы, 2000. – 120 с. 2 Алимханов Е. Балуанның дене-күш қабілетін арттыру. – Алматы, 2004. – 90 с. 3 Койшыбек К. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның копжылды дайындығы : оку кұралы. – Алматы, 2005. – 130 с. 4 Кенесбаев Т. Н. Спортивно-педагогическое совершенствование по вольной борьбе : уч.пособие. – Алматы, 2005. – 150 с. 5 Тлешев С. А. Методика обучения и тренировки борца : уч. пособие. – Алматы, 2003. – 130 с. 6 Шепетюк М. Н. Контроль в спортивной борьбе. – Алматы, 2002. – 95 с. 7 Шепетюк М. Н. Обучение в спортивной борьбе. – Алматы, 2003. – 100 с. 8 Шепетюк М. Н. Совершенствование в спортивной борьбе. -Алматы, 2005. – 145 с. 9 Озолин Н. Г. Настольная книга тренера : наука побеждать. ООО Издательство ACT. – 2003. – 125 с. 10 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, вольная борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 12 с. 11 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, дзюдо. – М. : Советский спорт, 2003. – 50 с. 12 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, греко-римская борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 70 с. 13 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, самбо. – М. : Советский спорт, 2005. – 80 с. 14Сайт : www.edinoborets.ru
Дзюдо
Дзюдо – бұл жапон күрес өнері, қарусыз спорттық әрі философиялық жекпе-жек. Оны жапон күрес өнерінің шебері Дзигоро Каноның дзюдзюцу негізінде ХІХ ғасыр соңында құрған, ол сондай-ақ, жарыстарды өткізу мен жаттығулар тәртібі мен принціптерін қалыптастырған.
Дзюдо 1882 жылы Кодокан дзюдо мектебін Кано тұңғыш ашқан сәттен бастап пайда болды деп есептеледі. Жапониядағы қалыптасқан топтастыру бойынша дзюдо заманауи күрес өнеріне жатады.
Бокс, каратэ және басқа да ұру стиліндегі жекпе-жектен ерекшелігі дзюдоның негізі лақтырулар, партерде ұстау мен тұншықтыру, күрес тәсілдерінің қолданылатындығында. Соққылар мен басқа да зақым келтіретін тәсілдер кат формасында ғана қаралады. Басқа күрес түрлерінен (грек-рим күресі, еркін күрес) дзюдо физикалық күштің мейлінше аз қолданылуымен және рұқсат етілген техникалық іс-қимылдардың алуандылығымен айрықшаланады. Маңызды бөлігі филосифиялық тұрғыдан құралатындықтан дзюдо үш басты принціпке сүйенеді: жетістікке жету үшін бір-біріне көмек мен түсініспеншілік, сондай-ақ дене мен жанның мардымды пайдаланылуы. Дзюдомен айналысатындар алдына дене тәрбиесін шыңдауды, қол күресіне дайындалуды және сананың жетілдірілуін, ал ол өз кезегінде тәртіпті, қажырлықты, өзіне өзі ие болуды, этикетті сақтауды, жетістік пен оған жету жолындағы күш-жігер қатынасын ұғынуды талап етеді. Сонымен қатар, дзюдо басқа да айталық, адамгершілік, аңғарымпаздық, жадында ұстау және қиялдау сияқты жағымды қасиеттердің қалыптасуына ықпал етеді.
Қазіргі таңда бұл спорттың дәстүрлі дзюдо (Кодокан дзюдо және оған жақын басқа да дзюдо мектептер) және халықаралық деңгейде жарыстар өткізілетін және Олимпиадалық ойын бағдарламасына кіретін спорттық дзюдо секілді түрлері қатар дамып келеді. Халықаралық дзюдо федерациясы (IJF) дамытып жүрген спорттық дзюдода сайыстық құрамдас бөлігіне назар аударылады. Ал дәстүрлі дзюдода өзін-өзі қорғау мен философиясына қосымша көңіл бөлінеді.
Дзюдо техникасы жекпе-жектің көптеген қазіргі стилінің негізіне тиісті, соның ішінде самбо, бразильдік джиу-джитсу, Каваиси Рю дзюдзюцу, Косэн дзюдо. Жас кезінде Морихэй Уэсиба (айкидоның негізін қалаушы), Мицуё Маэда (бразилиялық джиу-джитсудің негізін қалаушы), Василий Ощепков (самбоның негізін қалаушылардың бірі) және Годзо Сиода (Ёсикан айкидо стилін ойлап тапқан) дзюдомен айналысқан.
Дзюдо олимпиадалық спорт түрінің біріне жатады. Ең алғаш ерлер арасында дзюдодан жарыс 1964 жылы Токиода жазғы Олимпиадада өтті. Ол кезде бар болғаны 4 жинақтық жүлденің 3 алдын медалін жапондықтар жеңіп алды. Әйелдер алғаш рет 1992 жылы Барселонда өткен жазғы Олимпиада кезінде дзюдодан жарысқа түсті.
Қазақстан дзюдо федерациясы 1973 жылы құрылған. Екі адам бір-біріне қарама-қарсы тұрып, күш қолданатын спорт түрлері Қазақстанда әлдеқашан танымал болып, өзінің ізбасарларын тез тапты. Қазақстанда дзюдо мектебін қалыптастыру жолында Анатолий Малкин, Тлеухан Амержанов, Владимир Пак, Анатолий Сун, Абылхаир Байбусинов,Батырбек Сейсенбаев сынды және басқа да азаматтар үлкен жұмыс атқарды. Қазақстан дзюдошыларының бүкілодақтық жарыстарға қатысуы оларға өз жемісін бере бастады. Алғашқы халықаралық турнирлер біз үшін сәтті аяқталып, Марат Азимбаев Еуропа чемпионы атанды.
70-ші жылдардың соңы мен 80-ші жылдардың басы отандық дзюдоның жаңа даму кезеңі, бұл уақыт КСРО жазғы спартакиадаларының, Одақ және Еуропа біріншіліктерінің жеңімпаздары және жүлдегерлері - Али Хамхоев, Кайрат Мысыкбаев, Сергей Аширов, Ахат Аширов, Серик Шакимов, Асланбек Омаров, Ирина Семенюк сияқты басқа да отандық спортшылармен байланысты.
1991 жылы Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап біздің еліміз халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чемпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпыкомандалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді.
1994 жылы Хиросимада (Жапония) өткен алғашқы Азия ойындарында Қазақстан командасы 5 медальға ие болды, оның ішінде 2 күміс (Иван Карезелиди және Серик Алимжанов) және 3 қола бар (Серик Шакимов, Серик Адыгенов, Ибрагим Вешогуров). Келесі 1998 жылы Бангкокта (Таиланд) өткен Азия ойындарында ел спортшылары 6 медальді қанжығаларына байлады. Иван Баглаев пен Варвара Масягина күмістен алқа тақса, Нурбол Сүлейменов, Вячеслав Бердута, Руслан Сеилханов және Серик Шакимов қолаға ие болды. 2002 жылы Бусанда (Оңтүстік Корея) өткен Азия ойындарында 4 марапатқа ие болды, Базарбек Донбай күміс алса, Асхат Житкеев, Вячеслава Бердут және Шолпан Калиева өз жанкүйерлерін қола алып қуантты. 2006 жылы Дохада (Катар) өткен Азия ойындары ел дзюдошылары үшін жемісті болды, біздің саңлақтар 6 медальді - 2 күміс (Максим Раков, Алмаз Атаев) және 4 қола (Асхат Житкеев екі мараптақа ие болды, 100 келіден жоғары және абсолютті салмақта Елдос Ихсанғалиев, Саламат Утарбаев) иеленді.
2010 жылы Гуанчжоуда (Қытай) өткен Азия ойындарында Қазақстан 4 медальді қоржынға салды, Ислама Бозбаев күміс, ал Максима Ракова, Гульжан Исанова және Галия Ульментаева қоладан алқа тақты.
2001 жылы еліміздің татами шеберлері Қазақстан дзюдо тарихында алғаш рет жаңа деңгейге көтерілді. Ересектер арасындағы әлем чемпионатында Асхат Шахаров пен Асхат Житкеевқола жүлдегерлер атанды.
2004 жылы алғаш рет Азия біріншілігі Алматыда өтіп, бұл жарыста біздің спортшылар 3 алтынды жеңіп алды (Асхат Житкеев, Муратбек Кипшакбаев, Базарбек Донбай). Қазақстан дзюдошылары Азия чемпионаттарында да сәтті өнер көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн (ерлер, жастар және жасөспірімдер). Қазақстандықтар тәуелсіздік алғаннан кейін жүлделерді, соның ішінде алтын жүлдені біріншіліктерде әрдайым жеңіп отырды.
1998 жылы Мәскеуде өткен дүниежүзілік жасөспірімдер арасындағы ойындарда Ерлан Слямбаев алтын алып қуантты. Әр түрлі жылдары жастар арасындағы әлем біріншіліктерде Марат Мыктыбеков, Асет Тусупов, Коныспай Шпанов, Максим Раков, Ільяс Измагилов, Наурызбек Майлашев, Виктор Демьяненко, Сериктай Закетаев, Азиз Калкаманулы, Хаванбай Ховдал және Елдос Сметов сияқты саңлақтарымыз жүлдегер атанып жүрді.
Қазақстан дзюдошыларына Олимпиададағы алғашқы ірі жеңіс 2008 жылы келді, Пекинде өткен Олимпиада ойындарында Асхат Житкеев ақтық мәреде Монғолиядан келген қарсыласына есе жіберіп, Олимпиаданың күміс жүлдесін қанжығасына байлады. Осы күміс жүлде алғаннан соң үш мәрте Азия чемпионы және әлем біріншілігінің қола жүлдегері спорттық карьерасын мақтанышпен аяқтады.
2009 жыл отандық дзюдо тарихында есте қалатындай болды. Осы жылы Қазақстан дзюдо федерациясының президенті болып Бекет Махмутов келді. Ол әлемдегі ұлттық спорт федерацияларына жетекшілік еткен беделді және құрметті азаматтардың бірі. Бекет Махмутов ұзақ жылдар бойы еліміздің бокс федерациясын басқарды, халықаралық әуесқой бокс қауымдастығының бірінші вице-президенті болып қызмет жасады. Ол азаматтың кезінде Қазақстан 4 олимпиада алтынын, екі Вэл Баркер кубогін алып елімізді бокс державасы ретінде таныта білді.
Бекет Махмутовқа дейін федерацияны Санжар Жандосов, Юрий Кислицын, Дюсенбай Дюсенов, Асанали Ашимов, Мажит Есенбаев, Темирхан Досмухамбетов басқарып, Қазақстанда дзюдоның қалыптасып дамуына зор үлестерін қосқанын айта кеткен жөн. Қазіргі таңда Қазақстан дзюдо федерациясын Кенес Ракышев басқарады. Ол федерацияның кезектен тыс конференциясында (2012 жылдың 13 қарашасында) бірауыздан осы лауазымға сайланды, ал Бекет Махмутов ұлттық дзюдо федерациясының құрметті президенті болды. Кенес Ракышев әкімшілік жұмыста үлкен тәжірибесі бар: 2009-2012 жылдары Қазақстан бокс федерациясының вице-президенті, 2009-2011 жылдары Алматы бокс федерациясын басқарды, 2011 -2012 жылдары Азия бокс конфедерациясының вице-президенті болған.
Дзюдоның дамуы жолында Жексенбай Саламатов, Талгат және Канат Байшолаковтар, Манарбек Таутанов, Самат Жылкыбаев, Асылбек Кулмагамбетов, Бостан Жанбырбаев, Ербол Кыргызбаев, Николай Потапеня, Владимир Кичатов, Пернебек Культаев, Ермек Иманбеков, Сергей Раков, Галымжан Жилгелдиев, Михаил Шепетюк, Александр Патокин, Александр Баранов және басқа жаттықтырушылар жұмыс жасауда.
2009 жылы қазақстандық Максим Раков, осыған дейін ешкім жетпеген жетістікке қол жеткізеді, ол 23 жасында ересектер арасындағы әлем чемпионатында алтыннан алқа тақты. Сол әлем біріншілігінде жалпыкомандалық есепте Корея мен Ресейден кейін 3-орынға ие болды, осы кезде Жапония құрамасын артқа тастағанын айта кеткен жөн.
Бекет Махмұтовтың арқасында ұлттық құраманың материалдық жағдайлары жақсарып, бұл халықаралық дәрежедегі додаларда біздің палуандардың жоғары жетістікке жетулеріне септігін тигізді. 2010 жылы Мароккода өткен әлем чемпионатында біздің команда 1 алтын, 2 күміс және 1 қола марапатты жеңіп, командалық есепте жапондықтардан кейінгі екінші орынды иеленді. Отандық дзюдо тарихында жастар арасында бірінші әлем чемпионы атанған Елдос Сметов (бір жылдан кейін жастар арасындағы әлем чемпионатында Сметов күміс алады). 2011 жылы біздің жастар құрамасы әлем чемпионатында да сәтті өнер көрсетіп, 4 марапатқа ие болды, оның 2 күміс және 2 қола медаль.
2009 және 2012 жылдар аралығында Қазақстан дзюдошылары ересектер, жастар, жасөспірімдер арасындағы әлем және Азия чемпионаттарына, Әлем шеберлері, Гран-При, Үлкен Дулыға, әлем кубогі турнирлеріне қатысып, барлық халықаралық додаларда жақсы нәтижелер көрсетті. Жоғарыда аталған барлық жарыстарда еліміздің саңлақтары жеңімпазадар мен жүлдегерлер атанды. 2012 жылы Әлем шеберлері турнирінде осы беделді жарыстан Максим Раков Қазақстанға алғаш рет алтын алып берді, аталмыш додаға әр салмақ дәрежесінен әлемнің ең мықты 16 дзюдошысы қатысады.
Жоғарыда көрсетілген мерзім аралығында біздің дзюдошылар халықаралық додалардан жалпы алғанда 88 медаль - 18 алтын, 19 күміс және 51 қола ұтып алды. Қазақстан дзюдо федерациясының демеушілері ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының арқасында біздің ел 2010 және 2011 жылдары әлем кубогін өткізді, ал 2012 жылы Алматыда халықаралық дәрежедегі айтулы жарыстардың бірі - Әлем шеберлері турнирі өткізілді. Алматы қаласына әлемнің ең мықты дзюдошылары жиналды, оның ішінде 9 олимпиада чемпионы және 20 шақты әлем чемпионаттарының жеңімпаздары жиналды. Біздің елімізге алғаш рет халықаралық дзюдо федерациясының басшысы Мариус Визер келді, ол Алматыда өткен турнирге жоғары бағасын беріп, еліміздегі дзюдоның дамуына жақсы сипаттама беріп, біздің еліміз Азиядағы көшбасшылардың қатарында екенін атап өтті.
2013 жылдан бастап біздің елде Гран при өткізілмек. Қазіргі таңда федерацияның бас демеушісі SAT & Company екенін атап өту керек. 2012 жылдың айтулы оқиғаларының бірі спорттық жекпе-жек және күш қолданатын спорт түрлері конфедерациясы құрылып, оның президенті болып Тимур Кулибаев тағайындалды.
Халықаралық жарыстарға қатысып жүрген отандық спортшыларымыздың мақсаты бір, елімізді әлемге таныту, өз жетістіктерімен қазақ спортының деңгейін әлем сахнасында көрсету. Конфедерацияның тұжырымдамалық идеясы федерациялардың ресурстары мен мүмкіндіктерін біріктіру (бокс, дзюдо, спорттық күрес, ауыр атлетики и таэквондо), даму жолында жоғары жетістіктерге жету.
Қазақстан дзюдосының ілгері жылжуын бүкіл әлем мойындады. Қазақстан дзюдо федерациясы көптеген бағыт бойынша жұмыс істеуде. Бұл жұмыс спорттық нәтижелер көрсетуде ғана емес, халықаралық беделімізді де нығайту жолында жүргізілуде. 2011 жылдың сәуірінде Азиадалық дзюдо одағының конгрессінде Бекет Махмутов құрлықтық ұйымның вице-президенті болып қайта сайланды, бұл Қазақстан дзюдосының деңгейін айқындап берді. Сонымен қатар Мухсин Нуртазиннің отандық судьялар құрамын халықаралық сахнада көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн, ол 2008 жылы Пекинде және 2012 жылы Лондон олимпиадаларында төрешіліқ қызмет атқарды.
Дзюдоның басқа да жекпе - жек түрлерінен ерекшелігі, ұлттық федерация құрамаларының әр қайсысы халықаралық дзюдо федерациясының бастауымен жыл бойы өткізілетін Халықаралық дзюдо федерациясының турнирлеріне қатысуға мүмкіндік алуында (Халықаралық дзюдо федерациясының мүшелері тек ФИФА-ға жол береді). Дәстүрлі әлем және құрлықтық біріншілік чемпионаттарымен қатар, Әлем шеберлері, Үлкен Дулыға, Гран-при мен Әлем кубогі додалары өтіп тұрады. Қазақсанда жыл сайын дзюдоға деген қызығушылық артуда. Ересектер жастар және жасөспірімдер арасында ел біріншіліктері өтіп тұрады, оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен он мыңнан астам спортшы қатысып, дзюдоға қызығушылық танытқандардың саны мен сапасының көтерілгенін көрсетеді.
Дзюдо спортымен шұғылдану үшін арнайы кимоно немесе дзюдоги формасы қажет. Дегенмен дзюдо лақтыру тәсілдеріне негізделгендіктен, бұл спорт түрімен айналысу үшін кимоно да үлкен жұлқу тәсіліне шыдау қажет. Дзюдоги өте берік өрілген матадан, жұлқуға және ұстауға арналған негізгі жерлері қосымша мықты матадан тігіледі. Халықаралық Дзюдо федерациясы стандартына сәйкес дзюдошының кимоносы ақ немесе көк түсті болуы мүмкін. Шебер дзюдошылардың кимоносы балалар кимоносынан айырмашылығы өлшемінде және мықтылығы өте жоғары болуында. Өте ауыр әрі мықты (жарысқа арналған) кимононы (1000 және грм2 одан жоғары) жасы үлкен спортшылардың өзі тек жарыстарда ғана, қарсыласының алып соғу тәсілін қиындату үшін киеді. Жаттығуға арналған кимоно жеңіл әрі ыңғайлы. Әр түрлі өндірушілер кимоносының түсі және мықтылығынан басқа, өзінің ерекше тігісі, IJF сертификаты болады немесе бұл аталғандардың жоқтығында.
Баланы қай уақыттан бастап дзюдомен айналысуға бейімдеуге болады? Бұл өте кеңінен таралған сұрақ және әркім әр түрлі жауап береді. Бұл сұрақтың ең дұрыс жауабы: Бала бұл спорт түрімен шұғылдануға қабілетті бола бастаған сәтте, дегенмен бұл бұлыңғыр жауап.
Дзюдомен айналысу бәрінен бұрын спорт мектебінің мүмкіншілігіне және баланың қабілеттілігіне байланысты. Сол себептен баланы алғашқы дайындық тобына берер кезде, құрдастарымен салыстырғанда баланың жасына ғана емес қабілеттілігіне қарау қажет. Есіңізде болсын, әрбір баланың жеке өз даму жолы бар!
Жоғары дәрежедегі дзюдошылардың көбісі спорттың бұл түрімен жас кезінен бастап шұғылданған, дегенмен жасөспірімдік шағынан бастап айналысып, жетістіктерге жеткендер де аз емес. Балалардың дзюдомен шұғылдануын танып білуден бұрын, әсіресе егер 7 жастан төмен балалардың жаттығулары туралы болса, өзіңізге кейбір маңызды сұрақтарға жауап беруіңіз тиіс. Мысалы:
:
Сіздің балаңыз қарапайым ережелер мен талаптарды сақтай алады ма?
Балаңыз бірнеше минут бойы бір орында тыныш отыра алады ма?
Сіздің балаңыз аз дегенде 5-10 секунд тепе-теңдікті бір аяғымен тұрып сақтай алады ма?
Бала қарапайым домалау әдістерін жасай алады ма?
Балаңыз бәсекелестерінің ортасында өзін-өзі сабырлы ұстап, жеңілу сөзін дұрыс қабылдай алады ма?
Балаңызға басқа балалармен ойнау ұнайды ма?
Балаңыз қаншалықты қызу қанды?
Балаңыздың қатыгез кездері болады ма?
Балаңыз жиі қыңыр қылықтар көрсетеді ме?
Балаңыз оңай шаршап, қызығушылығын тез жоғалтады ма?
Сіздің балаңыз қажетті уақыт бойы жаттыға алады ма (әдетте 45 минуттан 90 минутқа дейін)?
Әрине, тек бұл айтылғандармен ғана баланың дзюдомен айналысуға дайын немесе дайын емес екендігін анықтай алу мүмкін емес, бұлар тек белгілі бір дәрежеде жаттығу барысына әсер етеді. Осыдан өзіңіз немесе балаңыз соңғы және маңызды сұраққа жауап беруі тиіс:БАЛАҢЫЗҒА ДЗЮДОМЕН АЙНАЛЫСУ ҰНАЙДЫ МА?
Сіздің балаңыз бұл сұраққа – иә деп жауап берсе, онда ол дзюдомен дайындалуға дайын, егер балаға қиын болса, онда жарты немесе бір жылдан кейін бала жетілген кезден бастап беру қажет.
Жасөспірім дзюдошыларының дайындық үлгісі
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Халықаралық аренадағы жоғары бәсекелестік, жаттығуда күш түсудің үнемі арта түсуі, жарыстағы белдесулердің динамикалығының арта түсуі спорттық жаттықтыру саласында жұмыс істейтін мамандардың алдына оның тәсілдері мен әдістерін одан әрі жетілдіру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жансая Смағұлова
Руслан Сейілханов, Ержан Омарбаев пен Болатбек Жаманбаев
АСТАНА. ҚазАқпарат - Ресейде дзюдо бойынша Үлкен дулыға турнирінің кезеңі басталды, деп хабарлады sports.kz.
GRAND SLAM сериясындағы халықаралық турнирде қазақстандық дзюдошылар жарыстың бірінші күнінде үш медальға ие болды.
60 келіге дейінгі салмақта Айбек Имашев пен Асхат Тельманов үшінші орынды еншіледі. Ал 66 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Ғабит Есімбетов күміске қол жеткізді. Бірінші орын жапониялық спортшы Томофуми Такаджоға бұйырды.
Дзюдодан Grand Prix турниріне қатысатын Қазақстан Ұлттық құрамасының тізімі белгілі
25-27 наурызда Тбилисиде (Грузия) дзюдодан халықарылқ Grand Prix турнирі өтеді. Турнирге қатысатын Қазақстан құрамасының тізімі:
Ерлер:
60 кг: Рустам Ибраев, Бауыржан Жауынтаев.
66 кг: Жансай Смағұлов, Елдос Жұмақанов.
73 кг: Дастан Ықыбаев, Дидар Хамза.
81 кг: Азиз Қалқаманұлы, Дәулетхан Жақыпов.
90 кг: Самат Есен.
100 кг: Айбек Серікбаев, Виктор Демьяненко.
+100 кг: Ержан Шынкеев, Руслан Әбдіразақов.
Қыздар:
48 кг: Галбадрах Отгонцецег.
52 кг: Ленария Мингазова, Гауһар Тұрмаханова.
57 кг: Аня Казюлина
63 кг: Мариян Урдабаева.
70 кг: Ділбар Өміралиева.
78 кг: Альбина Амангелдиева.
+78 кг: Гүлжан Исанова.
Азия ойындарына қатысатын дзюдошылар тізімі анықталды
9 қыркүйек 2014 16:13 Автор: Айбар РЫСДӘУЛЕТ
Фото: fdk.kz
Тэги: Дзюдо Қазақстан ұлттық құрамасы Инчхон Азия ойындары
Дзюдодан Қазақстан ұлттық құрама командасының жаттықтырушылары Инчхон қаласында өткізілетін Азия ойындарында ел намысын қорғайтын спортшылар тізімін бекітті, деп хабарлайды дзюдо федерациясының ресми сайты.
Ерлер:
Елдос Сметов (60 кг, Тараз)
Азамат Мұқанов (66 кг, БҚО)
Дастан Ықыбаев (73 кг, ШҚО)
Азиз Қалқаманұлы (81кг, Тараз)
Тимур Болат (90 кг, Астана)
Максим Раков (100 кг, Қарағанды)
Ержан Шынкеев (+100 кг, Қарағанды)
Қыздар:
Байқұлова Айгүл(-48 кг)
Мингазова Ленария (-52 кг)
Құбашева Назгүл (-57 кг)
Урдабаева Мариан(-63 кг)
Құдарова Динара(-70 кг)
Амангельдиева Альбина(-78 кг)
Райфова Зарина (+78 кг)
Дзюдодан Париждегі Grand Slam жарысына қатысатын қазақстандық спортшылар тізімі белгілі болды
6-7 ақпан аралығында Францияда (Париж) Grand Slam жарысы өтеді. Оған еліміздің командасы келесідей құрамда қатысады:
Айбек Имашев (60 келі)
Асхат Тельманов (60 келі)
Азамат Мұқанов (66 келі)
Ғабит Есімбетов (66 келі)
Әділет Мисин (81 келі)
Ерназар Хамзин (81 келі)
Галбадрах Отгонцецег (48 келі)
Айта кетейік, жарысқа қатысатын спортшыларға қатысты өзгерістер болуы мүмкін.
Қытайдың Циндао қаласында қарашаның 20-ы мен 22-і аралығында дзюдодан халықаралық GrandPrix жарысы өтеді.
Қазақстан атынан аталмыш додаға баратын дзюдошылардың тізімін назарларыңызға ұсынамыз:
Ерлер:
Асхат ТЕЛЬМАНОВ (60 кг)
Айбек ИМАШЕВ (60 кг)
Ғабит ЕСІМБЕТОВ (66 кг)
Сергей ЛИМ (66 кг)
Дастан ЫҚЫБАЕВ (73 кг)
Дидар ХАМЗА (73 кг)
Ерназар ХАМЗИН (81 кг)
Азиз ҚАЛҚАМАНҰЛЫ (81 кг)
Тимур БОЛАТ (90 кг)
Самат ЕСЕН (90 кг)
Максим РАКОВ (100 кг)
Айтуар АБДУЛЛОВ (100 кг)
Ержан ШЫНКЕЕВ (+100 кг)
Әйелдер:
Александра ПОДРЯДОВА (48 кг)
Отгонцецег ГАЛДБАРАХ (48 кг)
Ленария МИНГАЗОВА (52 кг)
Мариан УРДАБАЕВА (63 кг)
Дильбара ӨМІРӘЛИЕВА (70 кг)
Гүльжан ИСАНОВА (+78 кг)
Кореядағы Grand Prix:
(26 – 28 қараша )
Азамат Мұқанов (66 кг)
Наурызбек Майлашев (66 кг)
Руслан Әбдірәзақов (+100 кг)
Отгонцецег Галбадрах (48 кг)
Жапониядағы Grand Slam:
(4-6 желтоқсан)
Рустам Ибраев (60 кг)
Айбек Имашев (60 кг)
Азамат Мұқанов (66 кг)
Жансай Смағұлов (66 кг)
Дәулетхан Жақыпов (81 кг)
Әділет Мисин (81 кг)
Максим Раков (100 кг)
Отгонцецег Галбадрах (48 кг)
confederation.kz сайтынан*
Қазақстандық қос дзюдошы Венгриядағы Гран-при турнирінің жеңімпазы атанды
Қазақстандық дзюдошылар Елдос Сметов пен Жансая Смағұлов Будапешт-2015 Гран-при халықаралық турнирінің жеңіпаздары атанды.
14 мау. 2015 6:51 57 0
Қазақстандық дзюдошылар Елдос Сметов пен Жансая Смағұлов Будапешт-2015 Гран-при халықаралық турнирінің жеңіпаздары атанды.
60 келі салмақ дәрежесіне дейінгі санатта Гран-придің басты медалін екі қазақстандық спортшы Елдос Сметов пен Айбек Имашев сарапқа салды. Ақтық сында Азия ойындарының жеңімпазы бірінші орынды иеленді, ал оның қарсыласы күміс медаль алды.
66 келіге дейінгі салмақ дәрежесі бойынша жеңіске жету үшін Жансая Смағұловқа да біраз тер төгуге тура келді. Жартылай финалда өзекбстандық Ришод Собировтан басым түскен ол ақтық сында неміс дзюдошысы Себастьян Сейдлді жеңді.
Осылайша, біздің спортшыларымыз екі басты медальді және бір күміс медаль иеленді, деп хабарлайды confederation.kz.
Будапешттегі жарыс жалғасуда.
Дзюдо тарихы
Қазақстан дзюдо федерациясы 1973 жылы құрылған. Екі адам бір-біріне қарама-қарсы тұрып, күш қолданатын спорт түрлері Қазақстанда әлдеқашан танымал болып, өзінің ізбасарларын тез тапты. Қазақстанда дзюдо мектебін қалыптастыру жолында Анатолий Малкин, Тлеухан Әміржанов,Владимира Пака, Анатолий Сун, Әбілхаиыр Байбұсынов,Батырбек Сейсенбаев, басқа да азаматтар үлкен жұмыс атқарды.
Қазақстан дзюдошыларының бүкілодақтық жарыстарға қатысуы оларға өз жемісін бере бастады. Алғашқы халықаралық турнирлер біз үшін сәтті аяқталып, Марат Әзімбаев Еуропа чемпионы атанды.
70-ші жылдардың соңы, 80-ші жылдардың басы отандық дзюдоның жаңа даму кезеңі, бұл уақыт КСРО жазғы спартакиадаларының, Одақ және Еуропа біріншіліктерінің жеңімпаздары және жүлдегерлері - Али Хамхоев, Қайрат Мысықбаев, Сергей Аширов, Ахат Аширов, Серік Шакимов, Асланбек Омаров, Ирина Семенюк сияқты басқа да отандық спортшылармен байланысты.
1991 жылы Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап біздің еліміз халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чнмпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпы командалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді.
1994 жылы Хиросимада (Жапония) өткен алғашқы Азия ойындарында Қазақстан командасы 5 медальға ие болды, оның ішінде 2 күміс (Иван Карезелиди және Серік Әлімжанов) және 3 қола бар (Серік Шакимов, Серік Адыгенов, Ибрагим Вешогуров). Келесі 1998 жылы Бангкокта (Таиланд) өткен Азия ойындарында ел спортшылары 6 медальді қанжығаларына байлады. Иван Баглаев пен Варвара Масягина күмістен алқа тақса, Нұрбол Сүлейменов, Вячеслав Бердута, Руслан Сейілханов және Серик Шакимов қолаға ие болды. 2002 жылы Бусанда (Оңтүстік Корея) өткен Азия ойындарында 4 марапатқа ие болды, Базарбек Донбай күміс алса, Асхат Жіткеев, Вячеслава Бердут және Шолпан Қалиева өз жанкүйерлерін қола алып қуантты. 2006 жылы Дохада (Катар) өткен Азия ойындары ел дзюдошылары үшін жемісті болды, біздің саңлақтар 6 медальді иеленді, оның 2 күміс (Максим Раков, Алмаз Атаев) және 4 қола (Асхат Жіткеев екі мараптақа ие болды, 100 келіден жоғары және абсолютті салмақта, Елдос Ихсанғалиев, Саламат Утарбаев). 2010 жылы Гуанчжоуда (Қытай) өткен Азия ойындарында Қазақстан 4 медальді қоржынға салды, Ислама Бозбаев күміс, ал Максима Ракова, Гүлжан Исанова және Ғалия Өлментаева қоладан алқа тақты.
2001 жылы еліміздің татами шеберлері Қазақстан дзюдо тарихында алғаш рет жаңа деңгейге көтеріледі. Ересектер арасындағы әлем чемпионатында Асхат Шахаров пен Асхат Жіткеев қола жүлдегерлер атанады.
2004 жылы Алматы алғаш рет Азия біріншілігін өткізеді, бұл жарыста біздің спортшылар 3 алтынды жеңіп алады (Асхат Жіткеев, Мұратбек Қыпшақбаев, Базарбек Донбай). Қазақстан дзюдошылары Азия чемпионаттарында да сәтті өнер көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн (ерлер, жастар және жасөспірімдер).
1998 жылы Мәскеуде өткен дүниежүзілік жасөспірімдер арасындағы ойындарда Ерлан Слямбаев алтын алып қуантты.
Әр түрлі жылдары жастар арасындағы әлем біріншіліктерде Марат Мықтыбеков, Әсет Түсіпов, Коныспай Шпанов, Максим Раков, Ілияс Измагилов, Наурызбек Майлашев, Виктор Демьяненко, Серіктай Закетаев, Азиз Қалқаманұлы, Хаванбай Ховдал және Елдос Сметов сияқты саңлақтарымыз жүлдегер атанып жүрді.
Қазақстан дзюдошыларына Олимпиададағы алғашқы ірі жеңіс 2008 жылы келді, Бейжіңде өткен Олимпиада ойындарында Асхат Жіткеев ақтық мәреде Монғолиядан келген қарсыласына есе жіберіп, Олимпиаданың күміс жүлдесін қанжығасына байлады. Осы күміс жүлде алғаннан соң үш мәрте Азия чемпионы және әлем біріншілігінің қола жүлдегері спорттық карьерасын мақтанышпен аяқтады.
2009 жыл отандық дзюдо тарихында есте қалатындай болды. Осы жылы Қазақстан дзюдо федерациясының президенті болып Бекет Махмұтов келді. Ол әлемдегі ұлттық спорт федерацияларына жетекшілік еткен беделді және құрметті азаматтардың бірі. Бекет Махмұтов ұзақ жылдар бойы еліміздің бокс федерациясын басқарды, халықаралық әуесқой бокс қауымдастығының бірінші вице-президенті болып қызмет жасады. Ол азаматтың кезінде Қазақстан 4 олимпиада алтынын, екі Вэл Баркер кубогін алып елімізді бокс державасы ретінде таныта білді. Бекет Махмұтовқа дейін федерацияны Санжар Жандосов, Юрий Кислицын, Дюсенбай Дюсенов, Асанәлі Әшімов, Мәжит Есенбаев, Темірхан Досмұхамбетов басқарып, Қазақстанда дзюдоның қалыптасып дамуына зор үлестерін қосқанын айта кеткен жөн. Қазіргі таңда Қазақстан дзюдо федерациясын Кеңес Рақышев басқарады. Ол федерацияның кезектен тыс конференциясында (2012 жылдың 12 қарашасында) бірауыздан осы лауазымға сайланды, ал Бекет Махмұтов ұлттық дзюдо федерациясының құрметті президенті болды.
Кенес Рақышев әкімшілік жұмыста үлкен тәжірибесі бар: 2009-2012 жылдары Қазақстан бокс федерациясының вице-президенті, 2009-2011 жылдары Алматы бокс федерациясын басқарды, 2011 -2012 жылдары Азия бокс конфедерациясының вице-президенті болған. Дзюдоның дамуы жолында Жексенбай Саламатов, Талғат және Канат Байшолаковы, Манарбек Таутанов, Самат Жылқыбаев, Асылбек Құлмағамбетов, Бостан Жаңбырбаев, Ербол Қырғызбаев, Николай Потапеня, Владимир Кичатов, Пернебек Күлтаев, Ермек Иманбеков, Сергей Раков, Ғалымжан Жылгелдиев, Михаил Шепетюк, Александр Патокин, Александр Баранов және басқа жаттықтырушылар жұмыс жасауда.
2009 жылы қазахстандық Максим Раков, осыған дейін ешкім жетпеген жетістікке қол жеткізеді, ол 23 жасында ересектер арасындағы әлем чемпионатында алтыннан алқа тақты. Сол әлем біріншілігінде жалпы командалық есепте Корея мен Ресейден кейін 3-ші орынға ие болды, осы кезде Жапония құрамасын артқа тастағанын айта кеткен жөн.
Бекет Махмұтовтың арқасында ұлттық құрамалдың материалдық жағдайлары жақсарып, бұл халықаралық дәрежедегі додаларда біздің палуандардың жоғары жетістікке жетулеріне септігін тигізді. 2010 жылы Мароккод аөткен әлем чемпионатында біздің команда 1 алтын, 2 күміс және 1 қола марапатты жеңіп, командалық есепте жапондықтардан кейінгі екінші орынды иеленді. Отандық дзюдо тарихында жастар арасында бірінші әлем чемпионы атанған Елдос Сметов(бір жылдан кейін жастар арасындағы әлем чемпионатында Сметов күміс алады).
2011 жылы біздің жастар құрамасы әлем чемпионатында да сәтті өнер көрсетіп, 4 марапатқа ие болды, оның 2 күміс және 2 қола медаль.
2009 және 2012 жылдар аралығында Қазақстан дзюдошылары ересектер, жастар, жасөспірімдер, арасындағы әлем және Азия чемпионаттарына, Әлем шеберлері, Гран-При, Үлкен Дулыға, әлем кубогі турнирлеріне қатысып, барлық халықаралық додаларда жақсы нәтижелер көрсетті. Жоғарыда аталған барлық жарыстарда еліміздің саңлақтары жеңімпазадар мен жүлдегерлер атанды. 2012 жылы Әлем шеберлері турнирінде осы беделді жарыстан Максим Раков Қазақстанға алғаш рет алтын алып берді, аталмыш додаға әр салмақ дәрежесінен әлемнің ең мықты 16 дзюдошысы қатысады
Жоғарыда көрсетілген мерзім аралығында біздің дзюдошылар халықаралық додалардан жалпы алғанда 88 медаль ұтып алды, оның 18 алтын, 19 күміс және 51 қола марапат. Қазақстан дзюдо федерациясының демеушілері ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының арқасында біздің ел 2010 және 2011 жылдары әлем кубогін өткізді, ал 2012 жылы Алматыда халықаралық дәрежедегі айтулы жарыстардың бірі - Әлем шеберлері турнирі өткізілді. Алматы қаласына әлемнің ең мықты дзюдошылары жиналды, оның ішінде 9 олимпиада чемпионы және 20 шақты әлем чемпионаттарының жеңімпаздары жиналды. Біздің елімізді алғаш рет халықаралық дзюдо федерациясының басшысы Мариус Визер келді, ол Алматыда өткен турнирге жоғары бағасын беріп, еліміздегі дзюдоның дамуына жақсы сипаттама берді, біз Азиядағы көшбасшыларын қатарынан екенін атап өтті.
2013 жылдан бастап біздің елде Гран при өткізілмек. Қазіргі таңда федерацияның бас демеушісі SAT & Company екенін атап өту керек.
2012 жылдың айтулы оқиғаларының бірі спорттық жекпе-жек және күш қолданатын спорт түрлері конфедерациясы құрылып, оның президенті болып Тимур Құлыбаев тағайындалды.
Халықаралық жарыстарға қатысып жүрген отандық спортшыларымыздың мақсаты бір, елімізді әлемге таныту, өз жетістіктерімен қазақ спортының деңгейін әлем сахнасында көрсету. Конфедерацияның тұжырымдамалық идеясы федерациялардың ресурстары мен мүмкіндіктерін біріктіру (бокс, дзюдо, спорттық күрес, ауыр атлетики и таэквондо), даму жолында жоғары жетістіктерге жету үшін.
Қазақстан дзюдосының ілгері жылжуын бүкіл әлем мойындады. Қазақстан дзюдо федерациясы көптеген бағыт бойынша жұмыс істеуде. Бұл жұмыс спорттық нәтижелер көрсетуде ғана емес, халықаралық беделімізді де нығайту жолында жүргізілуде. 2011 жылдың сәуірінде Азиадалық дзюдо одағының конгрессінде Бекет Махмұтов құрлықтық ұйымның вице-президенті болып қайта сайланды, бұл Қазақстан дзюдосының деңгейін айқындап берді.
Мухсин Нұртазиннің отандық судьялар құрамын халықаралық сахнада көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн, атап айтқанда 2008 жылы Бейжің және 2012 жылы Лондон олимпиадаларында төрешіліқ қызмет атқарды.
Дзюдоның басқа да жекпе - жек түрлерінен ерекшелігі, ұлттық федерация құрамаларының әр қайсысы халықаралық дзюдо федерациясының бастауымен жыл бойы өткізілетін Халықаралық дзюдо федерациясының турнирлеріне қатысуға мүмкіндік алады (Халықаралық дзюдо федерациясының мүшелері тек ФИФА-ға жол береді). Дәстүрлі әлем және құрлықтық біріншілік чемпионаттарымен қатар, Әлем шеберлері, Үлкен Дулыға, Гран-при мен Әлем кубогі додалары өтіп тұрады.
2012 жылғы Олимпиада ойындарына 135 елдің дзюдошысы қатысты. Олимпиадаға жолдама алу тәртібі дзюдо спортында ең қиын жүйелердің бірі. Алайда осыған қарамастан 2012 жылы Лондон олимпиадасы қарсаңында ерлер құрамасы ойнатылған жеті лицензияның барлығын жеңіп алса, әйелдер құрамасы екі жолдамаға ие болды.
Қазақсанда жыл сайын дзюдоға деген қызығушылық артуда. Ересектер жастар және жасөспірімдер арасында ел біріншіліктері өтіп тұрады, оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен 10 мыңнан астам спортшы қатысып, дзюдоға қызығушылық танытқандардың саны мен сапасының көтерілгенін көрсетеді.
Дзюдо ережесі
Дзюдо (ауырту тәсiлдері, тұншықтыратын басып алулар, ұстап қалу) жата күресi техникасы арқылы жеңiске жетуге ұмтылатын немесе күрес әдi дзюдошылардың екi спортшыларының алыспағына апарған спорт күрестерiнiң түрi жағдайға байланысты, күрделi басқарушы, циклсiз, шапшаң-күш беретiнетiн болады.13 Дзюдо арнайы кілемде – татамилармен деп аталған оның ұзындығы 1м х 1м х 4см немесе 2м х 1м х 4см. Татами екі аймақтан құралады. Ортасында төртбұрыш ұзындығы минималды 8мх8м максималды 10м х 10м, ол жұмыс орны деп аталады. Татами ішкі жағдайы қауiпсiздiк бөлiгi деп аталады. Басқа түстерден, периметрі 3м. Орталығындағы жұмыс орындарында 4м қашықтықта ақ және көк сызық жүргішілген көлемі 10см ұзындығы 50см, қатысушылардың ойын басталмай тұрып және аяқталғаннан кейін орналасуының қызметін атқарады. Әрбір айқас қатысушылардың бас изеуімен басталады. Дзюдо жарыстары өзіндік және командалыққа жiктеледi. Жекелей жарыстарда тек қана жеке нәтижелері және орны анықталса, командалық жарыстарында командалық орындармен анықталады. Жарыста қатардан шығуы жартылай финалдан олимпиадалық ойын ретінде өткізіледі немесе керісінше шатастырылған жүйедегідей болады. Дзюдоға жарыстары нақтылы жас шамасына байланысты топтарда жүргiзiледi: Кiшi жас шамасы – 12 жылдарға дейiн балалар және қыз балалар. Орташа жас шамасы – 14 жылдарға дейiн жас балалар және қыз балалар. Бас жас шамасы - 16 жылдарға дейiн жас бала және қызбалалар (20 жылдар және 23 жылдарға дейiн дейiн) жеткіншектер, ер-әйелдер, (30 жылдардан кейiн) ардагерлер. Сайыскерлер салмақ дәрежелерге жiктеледi. Балалар және қыз балалар үшiн, жас баламен және қыздар үшiн 9 салмақ дәрежелер бар болады, салмақ дәрежелердiң 20 жасқа дейін, 23 жылдарға дейiн жеткіншектер үшін, сонымен бiрге ер-әйелдер үшiн – 7 салмақ дәрежелер. Жеткіншектерден басқа, еркектер үшiн және әйелдердiң жарыстары үшiн алады қатысушылардың салмағын есепке алынбайтын абсолюттi дәрежеде жүргiзiледi. Алыспақтың ұзақтығы қатысушылардың жас шамасына байланысты анықталады: Кiшi жас шамасы – 2 минут. Орташа жас шамасы – 3 минут. Бас жас шамасы – 4 минут. 20 жастағыларға – 4 минут. Ересектерге – 5 минуттар. Ардагерлерге 60 жасқа дейін 3мин, 60жастан кейін 2,5мин. Дзюдоисттың костюмы дзюдога деп аталады және 3 бөліктен тұрады: кеудеше, дамбалдар және түсi дзюдоисттың техникалық14 дайындығының деңгейiн анықтаған белдiк. Дзюдога көк түс бiрiншi шақырылған қатысушы және ақ түсте екiншi қатысушыда болуы керек. Дзюдога мақта немесе ұқсас материалдан өндiрiледi. Костюмның бiр бөлiгiнiң спортшылары үшiн ақ түстiң футболкасы болуы керек. Дзюдоисттың костюмы нақтылы талаптарға сәйкес келуi керек. Кеудеше мұндай санды жабу және дене бойлай еңсесi түскен қолдарға дейiн алып беру үшiн ұзын болуы керек. Кеудеше кең әрі қаусырынады болуы керек сол жақтан оңға ығысуы үшін 20 см-ге жеткiлiктi. Кеудешенiң жеңдерi нүктеге дейiн алдыңғы тiзе және минимумына дейiн максимум алдыңғы тiзе 5 см-ге жоғары орналасқан ұзындығы болуы керек. Шалбарлар 10–15 см кеңiстiк жеңмен және кеудешенiң аралығында жеңдері барлық ұзындығы бойынша болуы керек ал балтыры буынына дейiн аяқты барынша жабуы немесе нүктеге дейiн минималды 5см жоғары орналасқан жеткілікті. Аяқпен және шалбарлардың арасындағы балақтың барлық ұзындығы бойынша 10– 15см кеңiстiк болуы керек. 4–5 см енмен белдiк кеудешенiң үстiненi екi рет орауы және жазық түйiндi бел деңгейде байлауы керек. Ұзындығы 20–30 см дей қалу керек. Егер киімі талаптарға сай келмесе төреші оны ауыстыруды сұрауға қақысы бар. Айқастағы төрешiлiк құрамын бригадалық төрешілер құрайды. Арбитр және 2 қапталдағы төрешілер. Төреші жұмыс аймағынан тыс жерде ойынды басқарады, және де бригадалық төрешілердің ойы сигналдармен және қолдарымен көрсетіледі. Қапталдағы төрешілер жұмыс аймағының шектерiне қарама-қарсы бұрыштарында орналасады. Егер ол төреші шешімімен келіспесе онда ол өз ойын жеткізеді. Айқас әрдайым төрешінің түрегеп тұру сөттерінде басталады ХАДЖИМЭ. Төреші айқасты тоқтататын болса онда МАТЭ жариялайды. Төреші айқастың аяқталу туралы сигналдан кейiн командаға СОРО-МАДЭ береді. Дзюдоисттардың бағалары айқастың аяқталуынан кейiн бiрдей болса немесе бағалар жоқ болса, онда қосымша ГОЛДЕН СКОР беріледі, ол бірінші бағалауға дейін немесе жазалауға дейін созылады. Егер ойын ГОЛДЕН СКОР тең аяқталып жатса. Жеңімпаз төрешілердің ХАНТЕЙ арқылы анықталады. Егер командалық ойында тең аяқталып жатса онда ХИКИ-ВАКЕ жарияланады
Бағалау Барлық техникалық әдістер үш бағалаумен бағаланады: ЮКО, ВАЗА-АРИ және ИППОН.15 Түсiнiктер: 1) Лақтырғанда бедромен құласа бұрында КОКА берілсе қазір ЮКО беріледі; 2) Лақтырғанда бедромен құласа орындалуы онша емес болса онда бағаланбайды 6.2 Ұстап қалуға бағалаулар 15–19секунд ұстап қалса онда ЮКО. 20–24секунд ұстап қалса ВАЗА-АРИ. 25 секунд ұстап қалса ИППОН.беріледі 6.3 Жазалаудың деңгейлері Шидо бiрiншi ескерту - еркiн жаза. Оппонентке шидо екiншi ескертуге юко бағасы берiледi. Оппонентке шидо үшiншi ескертуге ВАЗА-АРИ беріледі. Спортшыға төртiншi ескертуге шидо дисквалификацияны алады (хансоку - Макэ). Түсiнiктер: 1) бiрiншi ескерту Шидо төреші көрсеткiшінде көрсетіледі, бiрақ оппонентке бағаны бермейді; 2) қосымша кезжесу кезіндегі ескерту төрешінің қапталдағы төрешімен ақылдасқанда беріледі (GOLDEN SCORE) 3) шидо бiрiншi ескерту қосымша кездесуде қарастырылмау керек бұл екi спортшылардың арасындағы абсолюттi жалғыз айырмашылық болып табылғанда қоспағанда жеңiмпаздың анықтауында (хантей) төрешілердің пiкiрi; 4) екiншi ескертудi (GOLDEN SCORE ) қосымша уақытында егер төрешілердің үшеуінің екеуі келіссе ойын тоқтатылады. Егер де 2 төрешінің жазалауға қарсы болса онда ойын жалғасады. Төрешілер төрешілер қауымымен ақылдасуға болады. 5) (GOLDEN SCORE ) қосымша кездесу Юниорлар үшiн қосымша кездесудегі ұзақтығы 3 минутты құрайды; 6) жұмыс аймағының өлкесi. Барлық қозғалыс, Nage Waza жағдайда созыла алады кез келген спортшылардың қайсысы жұмыс орнына тигенше жалғаса береді. Түсiнiктер: 1) спортшы, қауiпсiздiк аймағында техникалық әдістер орындай жүріп қарсылас денесімен жерге тигенше дейін жалғастыра бере алады. Әрбір үзідліс техникалық әдістер кезінде МАТЭ негіз бола алады;16 2) түрегелiп тұрып жұмыс аймағының өлкесiнде әдістерді орындау белгілері - үзiлiссiздiгі және белсендiлiгi; 3) егер техникалық әдістер жұмыс аймағының шеттерiнде басталған болса, (комбинация немесе қарсы шабуыл жасау) жалғаса бере алады спортшының жұмыс орнында жату жатпауына байланысты емес; 4) егер төреші матэ команданы жаңылып берсе, қапталдағы төрешілер техникалық әдістің орындалғанына сенімді болса онда олар МАТЭ командасын алып тастап техникалық әдісті бағалау керек. Мұндай жағдайда төрешілер төрешілер қауымына жүгіне алады. 6.4 Форма бақылауы Сайыскерлер дзюдо бойынша жарыстардың өткiзуiнiң ережелерiнiң талаптарына формасының сәйкестiгiне толық жауапкершiлiкпен қарайды. Төреші күмәнданатын болған жағдайда қатысушының формасының сәйкестiгiн тексере алады. Егер форма талапқа сай болмаса, жарыс ережелеріне сай төреші қаптал төрешісімен келісіп қатысушыны ойыннан шығара алады, судьялардың алалығында 2:1 жағдайында төрешілер қауымымен шешім қабылдап ойыншыны ойыннан шығарады. Жарыс ережелерінің талаптарына форманың сәйкессiздiгiне дисквалификация алған қатысушы жұбату шайқастарына қатысуына рұқсат етiледi. 6.5 Негативтi дзюдо Негативтi дзюдоны қатал жазалау керек. Төреші әйтсе де жазаны тек қана бұзушылық анық болғанда ғана берiлгенiн дәлелдеуі керек. Төреші тек қана ойын бұзушылықты қараму керек. Әдеттегiдей, сөйлем 5 секундтер 6-8 секундтердiң интервалын бiлдiреді, бiрақ 15- 20секунд және одан көп бұзушылықтар тiптi (4-5 секундтер) тез жазалануы керек. Күрестiң 20–30 секундтердiң уақыт интервалында бұрынғыша бағаланады. 6.5.1 Басып алу немесе бақталасқа басып алуға бой бермеу. Бұл бұзушылықтар (бақталастың басып алуын сақтап қалу үшiн қайырма жаға басып алу өз меншiктi) енді арқадан басып алып захват жасауға болады. Мұндай бұзушылықтың уақыт интервалы 5 секундтан көп. Бұл тиым салынған әрекет 6-8 секунд iшiнде жазалануы керек. (самбо, еркiн, грек-рим күре) күрестiң басқа стильдерiнiң тактикасына кедергi келтiруге керек. 6.5.2 Жалған шабуыл.17 Төреші жалған шабуылдар кезінде абай болуы керек, аяққа секірген жағдайда, тiзелерге секiрулер жасағанда бұндай жағдайда TOMOE-NAGE, SUMI-GAESHI, қосқан жөн, күрескердің көздегені Ne Waza болса, қарсыласты лақтыру емес. Осындай жағдайлар тиісті жазалануы керек. TOMOE-NAGE, HIKKOMI-GAESHI шабуыл болған жағдайда ғана қолдануға болады. 6.5.3 Шалбарын ұсьап қалу. Қатысушыға, шалбарын ұстап қалып сосын шабуылдауға рұқсат етілмейді, бiрақ шабуыл басталған кезде шалбарын ұстап қалуға рұқсат етiледі. Қатысушы алдымен шалбарын ұстап қалған жағдайда сол себепті ойынды тоқтатады. Қолмен аяқтан ұстау MOROTE-GARI немесе KIBISU-GAESHIнiң жағдайында, мұндай әдістер тоқтатылмай жазаланбай керісінше бағалануы керек.
Әдебиеттер
1 Алимханов Е. Самбо күресін үйретудің негіздері. – Алматы, 2000. – 120 с. 2 Алимханов Е. Балуанның дене-күш қабілетін арттыру. – Алматы, 2004. – 90 с. 3 Койшыбек К. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның копжылды дайындығы : оку кұралы. – Алматы, 2005. – 130 с. 4 Кенесбаев Т. Н. Спортивно-педагогическое совершенствование по вольной борьбе : уч.пособие. – Алматы, 2005. – 150 с. 5 Тлешев С. А. Методика обучения и тренировки борца : уч. пособие. – Алматы, 2003. – 130 с. 6 Шепетюк М. Н. Контроль в спортивной борьбе. – Алматы, 2002. – 95 с. 7 Шепетюк М. Н. Обучение в спортивной борьбе. – Алматы, 2003. – 100 с. 8 Шепетюк М. Н. Совершенствование в спортивной борьбе. -Алматы, 2005. – 145 с. 9 Озолин Н. Г. Настольная книга тренера : наука побеждать. ООО Издательство ACT. – 2003. – 125 с. 10 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, вольная борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 12 с. 11 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, дзюдо. – М. : Советский спорт, 2003. – 50 с. 12 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, греко-римская борьба. – М. : Советский спорт, 2003. – 70 с. 13 Программа для ДЮСШ, СДЮСШОР, самбо. – М. : Советский спорт, 2005. – 80 с. 14Сайт : www.edinoborets.ru
Дзюдо
Дзюдо – бұл жапон күрес өнері, қарусыз спорттық әрі философиялық жекпе-жек. Оны жапон күрес өнерінің шебері Дзигоро Каноның дзюдзюцу негізінде ХІХ ғасыр соңында құрған, ол сондай-ақ, жарыстарды өткізу мен жаттығулар тәртібі мен принціптерін қалыптастырған.
Дзюдо 1882 жылы Кодокан дзюдо мектебін Кано тұңғыш ашқан сәттен бастап пайда болды деп есептеледі. Жапониядағы қалыптасқан топтастыру бойынша дзюдо заманауи күрес өнеріне жатады.
Бокс, каратэ және басқа да ұру стиліндегі жекпе-жектен ерекшелігі дзюдоның негізі лақтырулар, партерде ұстау мен тұншықтыру, күрес тәсілдерінің қолданылатындығында. Соққылар мен басқа да зақым келтіретін тәсілдер кат формасында ғана қаралады. Басқа күрес түрлерінен (грек-рим күресі, еркін күрес) дзюдо физикалық күштің мейлінше аз қолданылуымен және рұқсат етілген техникалық іс-қимылдардың алуандылығымен айрықшаланады. Маңызды бөлігі филосифиялық тұрғыдан құралатындықтан дзюдо үш басты принціпке сүйенеді: жетістікке жету үшін бір-біріне көмек мен түсініспеншілік, сондай-ақ дене мен жанның мардымды пайдаланылуы. Дзюдомен айналысатындар алдына дене тәрбиесін шыңдауды, қол күресіне дайындалуды және сананың жетілдірілуін, ал ол өз кезегінде тәртіпті, қажырлықты, өзіне өзі ие болуды, этикетті сақтауды, жетістік пен оған жету жолындағы күш-жігер қатынасын ұғынуды талап етеді. Сонымен қатар, дзюдо басқа да айталық, адамгершілік, аңғарымпаздық, жадында ұстау және қиялдау сияқты жағымды қасиеттердің қалыптасуына ықпал етеді.
Қазіргі таңда бұл спорттың дәстүрлі дзюдо (Кодокан дзюдо және оған жақын басқа да дзюдо мектептер) және халықаралық деңгейде жарыстар өткізілетін және Олимпиадалық ойын бағдарламасына кіретін спорттық дзюдо секілді түрлері қатар дамып келеді. Халықаралық дзюдо федерациясы (IJF) дамытып жүрген спорттық дзюдода сайыстық құрамдас бөлігіне назар аударылады. Ал дәстүрлі дзюдода өзін-өзі қорғау мен философиясына қосымша көңіл бөлінеді.
Дзюдо техникасы жекпе-жектің көптеген қазіргі стилінің негізіне тиісті, соның ішінде самбо, бразильдік джиу-джитсу, Каваиси Рю дзюдзюцу, Косэн дзюдо. Жас кезінде Морихэй Уэсиба (айкидоның негізін қалаушы), Мицуё Маэда (бразилиялық джиу-джитсудің негізін қалаушы), Василий Ощепков (самбоның негізін қалаушылардың бірі) және Годзо Сиода (Ёсикан айкидо стилін ойлап тапқан) дзюдомен айналысқан.
Дзюдо олимпиадалық спорт түрінің біріне жатады. Ең алғаш ерлер арасында дзюдодан жарыс 1964 жылы Токиода жазғы Олимпиадада өтті. Ол кезде бар болғаны 4 жинақтық жүлденің 3 алдын медалін жапондықтар жеңіп алды. Әйелдер алғаш рет 1992 жылы Барселонда өткен жазғы Олимпиада кезінде дзюдодан жарысқа түсті.
Қазақстан дзюдо федерациясы 1973 жылы құрылған. Екі адам бір-біріне қарама-қарсы тұрып, күш қолданатын спорт түрлері Қазақстанда әлдеқашан танымал болып, өзінің ізбасарларын тез тапты. Қазақстанда дзюдо мектебін қалыптастыру жолында Анатолий Малкин, Тлеухан Амержанов, Владимир Пак, Анатолий Сун, Абылхаир Байбусинов,Батырбек Сейсенбаев сынды және басқа да азаматтар үлкен жұмыс атқарды. Қазақстан дзюдошыларының бүкілодақтық жарыстарға қатысуы оларға өз жемісін бере бастады. Алғашқы халықаралық турнирлер біз үшін сәтті аяқталып, Марат Азимбаев Еуропа чемпионы атанды.
70-ші жылдардың соңы мен 80-ші жылдардың басы отандық дзюдоның жаңа даму кезеңі, бұл уақыт КСРО жазғы спартакиадаларының, Одақ және Еуропа біріншіліктерінің жеңімпаздары және жүлдегерлері - Али Хамхоев, Кайрат Мысыкбаев, Сергей Аширов, Ахат Аширов, Серик Шакимов, Асланбек Омаров, Ирина Семенюк сияқты басқа да отандық спортшылармен байланысты.
1991 жылы Қазақстан Тәуелсіздік алған күннен бастап біздің еліміз халықаралық, құрлықаралық біріншіліктерге, әлем чемпионаттарына, Олимпиада және Азия ойындарына өзіміздің жеке құрамаларды шығаруға мүмкіндік алды. Отандық татами шеберлерінің алғашқы кездесулері көңілге қуаныш ұялататындай болды. 1993 жыл Макаода өткен Азия чемпионатында Қазақстан ұлттық құрамасы жалпыкомандалық есепте осы спорт түрінің негізін қалаушы жапондықтарға ғана есе жіберіп, екінші орынды иеленді.
1994 жылы Хиросимада (Жапония) өткен алғашқы Азия ойындарында Қазақстан командасы 5 медальға ие болды, оның ішінде 2 күміс (Иван Карезелиди және Серик Алимжанов) және 3 қола бар (Серик Шакимов, Серик Адыгенов, Ибрагим Вешогуров). Келесі 1998 жылы Бангкокта (Таиланд) өткен Азия ойындарында ел спортшылары 6 медальді қанжығаларына байлады. Иван Баглаев пен Варвара Масягина күмістен алқа тақса, Нурбол Сүлейменов, Вячеслав Бердута, Руслан Сеилханов және Серик Шакимов қолаға ие болды. 2002 жылы Бусанда (Оңтүстік Корея) өткен Азия ойындарында 4 марапатқа ие болды, Базарбек Донбай күміс алса, Асхат Житкеев, Вячеслава Бердут және Шолпан Калиева өз жанкүйерлерін қола алып қуантты. 2006 жылы Дохада (Катар) өткен Азия ойындары ел дзюдошылары үшін жемісті болды, біздің саңлақтар 6 медальді - 2 күміс (Максим Раков, Алмаз Атаев) және 4 қола (Асхат Житкеев екі мараптақа ие болды, 100 келіден жоғары және абсолютті салмақта Елдос Ихсанғалиев, Саламат Утарбаев) иеленді.
2010 жылы Гуанчжоуда (Қытай) өткен Азия ойындарында Қазақстан 4 медальді қоржынға салды, Ислама Бозбаев күміс, ал Максима Ракова, Гульжан Исанова және Галия Ульментаева қоладан алқа тақты.
2001 жылы еліміздің татами шеберлері Қазақстан дзюдо тарихында алғаш рет жаңа деңгейге көтерілді. Ересектер арасындағы әлем чемпионатында Асхат Шахаров пен Асхат Житкеевқола жүлдегерлер атанды.
2004 жылы алғаш рет Азия біріншілігі Алматыда өтіп, бұл жарыста біздің спортшылар 3 алтынды жеңіп алды (Асхат Житкеев, Муратбек Кипшакбаев, Базарбек Донбай). Қазақстан дзюдошылары Азия чемпионаттарында да сәтті өнер көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн (ерлер, жастар және жасөспірімдер). Қазақстандықтар тәуелсіздік алғаннан кейін жүлделерді, соның ішінде алтын жүлдені біріншіліктерде әрдайым жеңіп отырды.
1998 жылы Мәскеуде өткен дүниежүзілік жасөспірімдер арасындағы ойындарда Ерлан Слямбаев алтын алып қуантты. Әр түрлі жылдары жастар арасындағы әлем біріншіліктерде Марат Мыктыбеков, Асет Тусупов, Коныспай Шпанов, Максим Раков, Ільяс Измагилов, Наурызбек Майлашев, Виктор Демьяненко, Сериктай Закетаев, Азиз Калкаманулы, Хаванбай Ховдал және Елдос Сметов сияқты саңлақтарымыз жүлдегер атанып жүрді.
Қазақстан дзюдошыларына Олимпиададағы алғашқы ірі жеңіс 2008 жылы келді, Пекинде өткен Олимпиада ойындарында Асхат Житкеев ақтық мәреде Монғолиядан келген қарсыласына есе жіберіп, Олимпиаданың күміс жүлдесін қанжығасына байлады. Осы күміс жүлде алғаннан соң үш мәрте Азия чемпионы және әлем біріншілігінің қола жүлдегері спорттық карьерасын мақтанышпен аяқтады.
2009 жыл отандық дзюдо тарихында есте қалатындай болды. Осы жылы Қазақстан дзюдо федерациясының президенті болып Бекет Махмутов келді. Ол әлемдегі ұлттық спорт федерацияларына жетекшілік еткен беделді және құрметті азаматтардың бірі. Бекет Махмутов ұзақ жылдар бойы еліміздің бокс федерациясын басқарды, халықаралық әуесқой бокс қауымдастығының бірінші вице-президенті болып қызмет жасады. Ол азаматтың кезінде Қазақстан 4 олимпиада алтынын, екі Вэл Баркер кубогін алып елімізді бокс державасы ретінде таныта білді.
Бекет Махмутовқа дейін федерацияны Санжар Жандосов, Юрий Кислицын, Дюсенбай Дюсенов, Асанали Ашимов, Мажит Есенбаев, Темирхан Досмухамбетов басқарып, Қазақстанда дзюдоның қалыптасып дамуына зор үлестерін қосқанын айта кеткен жөн. Қазіргі таңда Қазақстан дзюдо федерациясын Кенес Ракышев басқарады. Ол федерацияның кезектен тыс конференциясында (2012 жылдың 13 қарашасында) бірауыздан осы лауазымға сайланды, ал Бекет Махмутов ұлттық дзюдо федерациясының құрметті президенті болды. Кенес Ракышев әкімшілік жұмыста үлкен тәжірибесі бар: 2009-2012 жылдары Қазақстан бокс федерациясының вице-президенті, 2009-2011 жылдары Алматы бокс федерациясын басқарды, 2011 -2012 жылдары Азия бокс конфедерациясының вице-президенті болған.
Дзюдоның дамуы жолында Жексенбай Саламатов, Талгат және Канат Байшолаковтар, Манарбек Таутанов, Самат Жылкыбаев, Асылбек Кулмагамбетов, Бостан Жанбырбаев, Ербол Кыргызбаев, Николай Потапеня, Владимир Кичатов, Пернебек Культаев, Ермек Иманбеков, Сергей Раков, Галымжан Жилгелдиев, Михаил Шепетюк, Александр Патокин, Александр Баранов және басқа жаттықтырушылар жұмыс жасауда.
2009 жылы қазақстандық Максим Раков, осыған дейін ешкім жетпеген жетістікке қол жеткізеді, ол 23 жасында ересектер арасындағы әлем чемпионатында алтыннан алқа тақты. Сол әлем біріншілігінде жалпыкомандалық есепте Корея мен Ресейден кейін 3-орынға ие болды, осы кезде Жапония құрамасын артқа тастағанын айта кеткен жөн.
Бекет Махмұтовтың арқасында ұлттық құраманың материалдық жағдайлары жақсарып, бұл халықаралық дәрежедегі додаларда біздің палуандардың жоғары жетістікке жетулеріне септігін тигізді. 2010 жылы Мароккода өткен әлем чемпионатында біздің команда 1 алтын, 2 күміс және 1 қола марапатты жеңіп, командалық есепте жапондықтардан кейінгі екінші орынды иеленді. Отандық дзюдо тарихында жастар арасында бірінші әлем чемпионы атанған Елдос Сметов (бір жылдан кейін жастар арасындағы әлем чемпионатында Сметов күміс алады). 2011 жылы біздің жастар құрамасы әлем чемпионатында да сәтті өнер көрсетіп, 4 марапатқа ие болды, оның 2 күміс және 2 қола медаль.
2009 және 2012 жылдар аралығында Қазақстан дзюдошылары ересектер, жастар, жасөспірімдер арасындағы әлем және Азия чемпионаттарына, Әлем шеберлері, Гран-При, Үлкен Дулыға, әлем кубогі турнирлеріне қатысып, барлық халықаралық додаларда жақсы нәтижелер көрсетті. Жоғарыда аталған барлық жарыстарда еліміздің саңлақтары жеңімпазадар мен жүлдегерлер атанды. 2012 жылы Әлем шеберлері турнирінде осы беделді жарыстан Максим Раков Қазақстанға алғаш рет алтын алып берді, аталмыш додаға әр салмақ дәрежесінен әлемнің ең мықты 16 дзюдошысы қатысады.
Жоғарыда көрсетілген мерзім аралығында біздің дзюдошылар халықаралық додалардан жалпы алғанда 88 медаль - 18 алтын, 19 күміс және 51 қола ұтып алды. Қазақстан дзюдо федерациясының демеушілері ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының арқасында біздің ел 2010 және 2011 жылдары әлем кубогін өткізді, ал 2012 жылы Алматыда халықаралық дәрежедегі айтулы жарыстардың бірі - Әлем шеберлері турнирі өткізілді. Алматы қаласына әлемнің ең мықты дзюдошылары жиналды, оның ішінде 9 олимпиада чемпионы және 20 шақты әлем чемпионаттарының жеңімпаздары жиналды. Біздің елімізге алғаш рет халықаралық дзюдо федерациясының басшысы Мариус Визер келді, ол Алматыда өткен турнирге жоғары бағасын беріп, еліміздегі дзюдоның дамуына жақсы сипаттама беріп, біздің еліміз Азиядағы көшбасшылардың қатарында екенін атап өтті.
2013 жылдан бастап біздің елде Гран при өткізілмек. Қазіргі таңда федерацияның бас демеушісі SAT & Company екенін атап өту керек. 2012 жылдың айтулы оқиғаларының бірі спорттық жекпе-жек және күш қолданатын спорт түрлері конфедерациясы құрылып, оның президенті болып Тимур Кулибаев тағайындалды.
Халықаралық жарыстарға қатысып жүрген отандық спортшыларымыздың мақсаты бір, елімізді әлемге таныту, өз жетістіктерімен қазақ спортының деңгейін әлем сахнасында көрсету. Конфедерацияның тұжырымдамалық идеясы федерациялардың ресурстары мен мүмкіндіктерін біріктіру (бокс, дзюдо, спорттық күрес, ауыр атлетики и таэквондо), даму жолында жоғары жетістіктерге жету.
Қазақстан дзюдосының ілгері жылжуын бүкіл әлем мойындады. Қазақстан дзюдо федерациясы көптеген бағыт бойынша жұмыс істеуде. Бұл жұмыс спорттық нәтижелер көрсетуде ғана емес, халықаралық беделімізді де нығайту жолында жүргізілуде. 2011 жылдың сәуірінде Азиадалық дзюдо одағының конгрессінде Бекет Махмутов құрлықтық ұйымның вице-президенті болып қайта сайланды, бұл Қазақстан дзюдосының деңгейін айқындап берді. Сонымен қатар Мухсин Нуртазиннің отандық судьялар құрамын халықаралық сахнада көрсетіп жүргенін айта кеткен жөн, ол 2008 жылы Пекинде және 2012 жылы Лондон олимпиадаларында төрешіліқ қызмет атқарды.
Дзюдоның басқа да жекпе - жек түрлерінен ерекшелігі, ұлттық федерация құрамаларының әр қайсысы халықаралық дзюдо федерациясының бастауымен жыл бойы өткізілетін Халықаралық дзюдо федерациясының турнирлеріне қатысуға мүмкіндік алуында (Халықаралық дзюдо федерациясының мүшелері тек ФИФА-ға жол береді). Дәстүрлі әлем және құрлықтық біріншілік чемпионаттарымен қатар, Әлем шеберлері, Үлкен Дулыға, Гран-при мен Әлем кубогі додалары өтіп тұрады. Қазақсанда жыл сайын дзюдоға деген қызығушылық артуда. Ересектер жастар және жасөспірімдер арасында ел біріншіліктері өтіп тұрады, оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен он мыңнан астам спортшы қатысып, дзюдоға қызығушылық танытқандардың саны мен сапасының көтерілгенін көрсетеді.
Дзюдо спортымен шұғылдану үшін арнайы кимоно немесе дзюдоги формасы қажет. Дегенмен дзюдо лақтыру тәсілдеріне негізделгендіктен, бұл спорт түрімен айналысу үшін кимоно да үлкен жұлқу тәсіліне шыдау қажет. Дзюдоги өте берік өрілген матадан, жұлқуға және ұстауға арналған негізгі жерлері қосымша мықты матадан тігіледі. Халықаралық Дзюдо федерациясы стандартына сәйкес дзюдошының кимоносы ақ немесе көк түсті болуы мүмкін. Шебер дзюдошылардың кимоносы балалар кимоносынан айырмашылығы өлшемінде және мықтылығы өте жоғары болуында. Өте ауыр әрі мықты (жарысқа арналған) кимононы (1000 және грм2 одан жоғары) жасы үлкен спортшылардың өзі тек жарыстарда ғана, қарсыласының алып соғу тәсілін қиындату үшін киеді. Жаттығуға арналған кимоно жеңіл әрі ыңғайлы. Әр түрлі өндірушілер кимоносының түсі және мықтылығынан басқа, өзінің ерекше тігісі, IJF сертификаты болады немесе бұл аталғандардың жоқтығында.
Баланы қай уақыттан бастап дзюдомен айналысуға бейімдеуге болады? Бұл өте кеңінен таралған сұрақ және әркім әр түрлі жауап береді. Бұл сұрақтың ең дұрыс жауабы: Бала бұл спорт түрімен шұғылдануға қабілетті бола бастаған сәтте, дегенмен бұл бұлыңғыр жауап.
Дзюдомен айналысу бәрінен бұрын спорт мектебінің мүмкіншілігіне және баланың қабілеттілігіне байланысты. Сол себептен баланы алғашқы дайындық тобына берер кезде, құрдастарымен салыстырғанда баланың жасына ғана емес қабілеттілігіне қарау қажет. Есіңізде болсын, әрбір баланың жеке өз даму жолы бар!
Жоғары дәрежедегі дзюдошылардың көбісі спорттың бұл түрімен жас кезінен бастап шұғылданған, дегенмен жасөспірімдік шағынан бастап айналысып, жетістіктерге жеткендер де аз емес. Балалардың дзюдомен шұғылдануын танып білуден бұрын, әсіресе егер 7 жастан төмен балалардың жаттығулары туралы болса, өзіңізге кейбір маңызды сұрақтарға жауап беруіңіз тиіс. Мысалы:
:
Сіздің балаңыз қарапайым ережелер мен талаптарды сақтай алады ма?
Балаңыз бірнеше минут бойы бір орында тыныш отыра алады ма?
Сіздің балаңыз аз дегенде 5-10 секунд тепе-теңдікті бір аяғымен тұрып сақтай алады ма?
Бала қарапайым домалау әдістерін жасай алады ма?
Балаңыз бәсекелестерінің ортасында өзін-өзі сабырлы ұстап, жеңілу сөзін дұрыс қабылдай алады ма?
Балаңызға басқа балалармен ойнау ұнайды ма?
Балаңыз қаншалықты қызу қанды?
Балаңыздың қатыгез кездері болады ма?
Балаңыз жиі қыңыр қылықтар көрсетеді ме?
Балаңыз оңай шаршап, қызығушылығын тез жоғалтады ма?
Сіздің балаңыз қажетті уақыт бойы жаттыға алады ма (әдетте 45 минуттан 90 минутқа дейін)?
Әрине, тек бұл айтылғандармен ғана баланың дзюдомен айналысуға дайын немесе дайын емес екендігін анықтай алу мүмкін емес, бұлар тек белгілі бір дәрежеде жаттығу барысына әсер етеді. Осыдан өзіңіз немесе балаңыз соңғы және маңызды сұраққа жауап беруі тиіс:БАЛАҢЫЗҒА ДЗЮДОМЕН АЙНАЛЫСУ ҰНАЙДЫ МА?
Сіздің балаңыз бұл сұраққа – иә деп жауап берсе, онда ол дзюдомен дайындалуға дайын, егер балаға қиын болса, онда жарты немесе бір жылдан кейін бала жетілген кезден бастап беру қажет.
Жасөспірім дзюдошыларының дайындық үлгісі
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Халықаралық аренадағы жоғары бәсекелестік, жаттығуда күш түсудің үнемі арта түсуі, жарыстағы белдесулердің динамикалығының арта түсуі спорттық жаттықтыру саласында жұмыс істейтін мамандардың алдына оның тәсілдері мен әдістерін одан әрі жетілдіру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz