Шаңғы жорықтары қауіпсіздігі

1. Шаңғы жорықтары қауіпсіздігі
2. Қауіптер және олардың алдын алу шаралары
3. Жорықтың кез келген жағдайындағы қауіптер
4. Туристік жорықтың медициналық тұрғыдан қамтамасыз етілуі
5. Жорық кезінде болатын аурулар кезінде алғашқы көмек көрсету

Жазық, жолды, жазық көтерілу және түсу бойынша туристік шаңғы жорығында қарапайым шаңғы жүрістері қолданылады. Шаңғы техикасын қолданудың бірнеше мысалдарын келтіріп өтейік.
Жазық бойында екі адымды және төртадымды жүріспен қозғалады. Аздап еңіс кезінде біруақытты үшадымды (трехшажный) жүріс қолданылады. Жазық беткейлерде онша тайғамайтын жерде бір мезгілде бесадымсыз жүріс қолданылады. Жазық көтерілулерде тура жүру адымдарымен, ал тіктеу келген көтерілулерде - диагональ немесе зигзаг бойынша жүреді. Көтерілулерді одан ары қарай "жартышырша", "шырша", баспалдақ түрінде жүріп өтеді. Бұрылулар аттау арқылы орындалалды. Орташа биіктіктегі беткей бойынша қозғалыс кезінде сермеліп жүреді.
Шаңғы жорықтарының тәсілдерін үйренуші-туристер екі жыл оқу бойында игереді, бірақ туристік шаңғы жорықтарының күрделі жағдайында өзінің ерекшеліктері бар.

1. «Туризмнің белсенді түрлерінің әдіс-тәсілдерінің негіздері» пәні бойынша 050902 «Туризм» мамандығына арналған оқу құралы/ С.Аманжолов атындағы шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті Экономика және қаржы факультеті «Менеджмент және маркетинг» кафедрасы – Өскемен,2007.
2. Саяхат жорықтарын ұйымдастыру мен өткізудің жалпы негіздері»/Оқу құралы/- Алматы,1996.
3. http://komanda-46.narod.ru
4. Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь".

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р

1. Шаңғы жорықтары қауіпсіздігі
2. Қауіптер және олардың алдын алу шаралары
3. Жорықтың кез келген жағдайындағы қауіптер
4. Туристік жорықтың медициналық тұрғыдан қамтамасыз етілуі
5. Жорық кезінде болатын аурулар кезінде алғашқы көмек көрсету

Шаңғы жорықтары қауіпсіздігі
Жазық, жолды, жазық көтерілу және түсу бойынша туристік шаңғы
жорығында қарапайым шаңғы жүрістері қолданылады. Шаңғы техикасын қолданудың
бірнеше мысалдарын келтіріп өтейік.
Жазық бойында екі адымды және төртадымды жүріспен қозғалады. Аздап
еңіс кезінде біруақытты үшадымды (трехшажный) жүріс қолданылады. Жазық
беткейлерде онша тайғамайтын жерде бір мезгілде бесадымсыз жүріс
қолданылады. Жазық көтерілулерде тура жүру адымдарымен, ал тіктеу келген
көтерілулерде - диагональ немесе зигзаг бойынша жүреді. Көтерілулерді одан
ары қарай "жартышырша", "шырша", баспалдақ түрінде жүріп өтеді. Бұрылулар
аттау арқылы орындалалды. Орташа биіктіктегі беткей бойынша қозғалыс
кезінде сермеліп жүреді.
Шаңғы жорықтарының тәсілдерін үйренуші-туристер екі жыл оқу бойында
игереді, бірақ туристік шаңғы жорықтарының күрделі жағдайында өзінің
ерекшеліктері бар. Орманда, тайгада маршрутта терең қарлы, қар еріген кезде
қозғалыс қиындайды. Бұндай жағдайда адымдау жүрісі қолданылады. 30 см
тереңдіктегі қарда бағыттаушының жиі ауысуында шаңғы жолын салады. Шаңғы
жолы бірінші жүрушіден кейін тегіс болмайды, оны екінші және үшінші
шаңғышылар тегістейді. Ауысым уақытын топ жетекшісі белгілейді. Жақсы қарлы
жерде қарапайым қозғалыс жылдамдығы 4-5 кмсағ. Шаңғы жолын салу кезінде
жылдамдық 3-4 кмсағ дейін қысқарады, ал орманда терең бұдырлы қарлы
жерлерде 1-2 кмсағ дейін азаяды. Шаңғыда ауыр рюкзакпен көтерілу және түсу
күрделі, егер беткей бұдырлы болса, онда адымдаумен түскен жақсы. Түсу
алдында оны жақсылап қарап алу керек және ең жазық әрі қауіпсіз бағытты
таңдау қажет.
Балалар тобында күрделі түсулерде жол таңдау, шаңғы жолын салуды тек топ
жетекшісі жасайды. Қар жамылығысының тіктілігіне, тереңдігіне және
қаттылығына байланысты беткейден түсу басты немесе төменгі тіректе
өткізіледі.
Таныс емес беткеймен түсе отырып, тоқтауды қолданады. Түсуде бұрылудың
қарапайым тәсілі аттау болып келеді. Экстренді тоқтау қажет болған кезде,
құлаумен тоқтайды. Түсу жолында құлаған кезде тезірек шаңғы жолын босату
керек.
Қозғалыста әртүрлі кедергілер кезігеді: құлаған ағаштар, жыралар,
орлар, үлкен тастар. Шаңғыны сындырып алмау және жарақат алмау үшін
олардан абайлап өту қажет . Жыралардан жанынан аттап өту қажет.
Нашар қатқан өзендерден өткенде, абайлылықты сақтау қажет. Мұз
мықтылығын сақтау қажет, ал қауіпті жерлерді 5-6 м интервалмен өту қажет.
Мұз мықтылығын тексеруге шыққан адам арқанмен байланып сақтануы қажет. Егер
өзенде жусан болса, ал мұзда су болса, оларды айналып өту керек. Судан
суланған қарлы бөліктен шыққан кезде шаңғыны жабысқан мұздардан тазалай
керек, әйтпесе, қозғалысты қиындатады.
Қозғалысты ұйымдастыру. Туристер-шаңғышылар тобы колоннада бір-бірден
жазықты жерлерде 5-6 м интервалда, түсу кезінде 10-15 м интервалда жүреді.
Бағыттаушы болып топ жетекшісі немесе жақсы дайындалған турист жүреді.
Топтың соңында ең күштілердің бірі жүреді.
Егер шаңғы жолын салу қажет болса, қозғалысты ұйымдастыру өзгереді.
Алда жүруші бірнеше минут бойы шаңғы жолын салады, содан кейін бір жағына
қарай жылжып, соңында жүруші адамсыз топты алға жібереді, өзі соңғы
жүрушінің алдына тұрып жүреді. Осылай, шаңғы жолын салуда бүкіл топ
қатысады.
Жетекшінің орны жағдайларға байланысты анықталады. Ол бағыттаушы болуы
мүмкін, ортада немесе колоннаның соңында жүреді. Күндізгі жүріс кезінде ол
бірнеше рет колоннаны өзінен өткізіп жібереді, шаңғышыларды, олардың құрал-
жабдықтарын қарайды, қозғалыс бағытын және жолды таңдау дұрыстылығын
қадағалайды.
Соңғы жүрушінің міндетіне шаңғыны ұсақ жөндеулеріне көмек көрсету
кіреді. Ол қатысушылардың жағдайын қадағалайды, қажет болған кезде көмек
көрсетіп, топ жетекшісіне болған жай туралы хабарлайды. Күн бойында соңғы
жүрушіні өзгертпеген дұрыс. Егер жолда біреге тоқтау керек болса, соңғы
жүруші онымен қалады; егер тоқтау ұзақ болатын болса, топ қалған адамдарды
тосады.
Қысты күні жарық кез ұзақ болмайды, сондықтан түнеу орнынан ерте шығу
қаншалықты мүмкін болса, соншалықты ертерек шығу керек. Қозғалыс тәртібі
жаяу жорықтағы сияқты. Түнеу орнынан шыққан кейін 15-20 мин сайын бірінші
тұрақтауды жасайды, рюкзактарындағы кемшіліктерді жояды, құрал-
жабдықтардың дұрыс еместігін түзетеді, артық киімдерін шешеді. Ары қарай
балалар тобы әрбір 35 мин сайын, ересектер 50 мин сайын қозғалысты
тоқтатып, 5-10 мин демалыс жасайды. Күніне балалар 15-20 км, ал ересектер,
жақсы дайындалған туристер жақсы қарда айтарлықтай үлкен қашықтықты жүріп
өтеді.

Шаңғы жорығындағы күн тәртібі
7.00 - 7.45 - тұру, туалет, таңғы ас
7.45 – 8.00 - шығуға дайындық
8.00 – 8.15 - қозғалыс
8.15 – 8.25 - аялдау
8.25 – 12.00 - аялдаулармен қозғалыс
12.00 – 14.00- үлкен аялдау, түскі ас
14.00 – 16.00- ауысу, өту
16.00 – 16.30- тоқтау, ас (полдник)
16.30 – 19.00- бос уақыт
19.00 – 19.30- кешкі ас
19.30 – 21.30- бос уақыт, киім, құрал-жабдықтарды жөндеу
21.30 – 22.00- ұйықтауға дайындық
22.00 - ұйқыға жату

Қауіптер және олардың алдын алу шаралары
Тіпті ең қарапайым туристік маршруттардың өзінде қауіптер болады.
Бірақ, барлық қауіптерден егер уақтылы көріп және бағалайтын болса, оларды
жоюға болады.
Әдетте, апаттар топтың жолында қандай да бір қауіптердің осғанға дейін
болмағандықтан болмайды. Олар туристердің апатты жағдайларда өздерін дұрыс
ұстай алмауларынан болады. Керісінше, қандай жағдай болмасын, табиғат
қандай кедергілер туғызбасын, өзін дұрыс ұстаған туристік ұжым көптеген
жағдайда қауіптермен қиын күресте жеңімпаз болып шығады.
Жорық кезінде, бөгеттерді өту және жалпы жұмыстарды орындау кездерінде
топта қатаң бірлесушілік, ұжымның ерік-жігерімен болатын тәртіп болу тиіс.
Қандай да бір бұзушылықтар жорықтың барлық қатысушыларымен талқылануы тиіс,
себебі жорықта тәртіп - бұл тәртіптілік категориясы ғана емес,
қауіпсіздіктің ең басты шарасы болып табылады. Тәжірибе, аса қырағылық,
жаяу және тау туризмі техникасынан жақсы білім бұлардың барлығы қауіппен
күресуде қиын салдарларды жоютын немесе азайтатын факторлар болып табылады.

Жорықта алдын ала қауіпті көре білуге үйрену және қажетті алдын алу
шараларын уақытында қабылдау маңызды.

Жорықтың кез келген жағдайындағы қауіптер
Жорықта суқоймалары айтарлықтай қауіп келтіреді, себебі олар
туристерге таныс емес. Шомылуға арналған орындарды алдын ала зерттеу
қажет, қауіпті жерлерге белгілер қою, шомылу уақытын қатаң түрде сақтау,
қауіпсіздік бойынша кезекшілер тағайындалу қажетті. Егер туристер көп
болса, топтарға бөлініп жеке-жеке шомылу қажет, шомылғаннан кейін топ
мүшелерін санап қою керек.
Жүрістен кейін бірден, өте күйген қалыпта шомылуға болмайды. Суық
өзенде шомылмаған жөн болады.
Өткірленген балта және оқталған қаруды дұрыс қолдана алмаған кезде
ауыр жарақатқа әкелуі мүмкін. Балтаны қолдна білмейтін туристерге жорық
алдында қолдануды үйрену қажет. Балтамен шабу кезінде балтаның басы немесе
сабы ұшып кетіп, аяққа немесе бақа жерге соғылмайтындай етіп шабу керек.
Аяқты кең ғып ашып, соғу бағытында қоймау керек.
Балтамен шабу адамдардан едәуір қашықтықта болу керек. Балтаны
рюкзакқа қапсыз сала салуға болмайды, себебі қозғалыс кезінде ол шығып
кетіп аяқты жаралауы мүмкін. Балтаны рюкзакқа қатты орап, кесіп өтпейтіндей
етіп салу қажет.
Қаруды адамдарға ешқашан бағыттамайды, қажеті болмаса, ататын жеріне
ұстамау керек. Аң аулаудан кейін бірден оқтаудан алып тастаған дұрыс.
Қаруды қайыққа отырғанда, шыққанда сақ болу керек.
От жалыны, шелектегі ыстық су (көже, шай) қатты күйдіруі мүмкін. Отта
дайындағанда денені қорғайтын киімсіз дайындауға болмайды. Отты үрдегенде
отқа бетті жақындатпау керек. Отқа басқа бір затпен желдеткен дұрыс.
От үстінде тұрған шелек, ыдыстарды қолға қолғап киіп немесе бірдеме
орап алу қажет.
Ыстық тамақпен ыдысты ешқашан адамдар арасында (әсіресе, қараңғыда)
қоймайды.
Құрғақ ағаштарды кесу және бөренелерді тасу кезінде бөрене астына
түсіп жарақат алу қаупі бар. Ағаштарды құлату кезінде адамдарды ағаштың
биіктігінен артық радиусқа кетіру керек, құлаған ағашты қарап тұру қажет.
Тасыған бөренелерді тастай салуға болмайды, ақырын жерге қою керек.
Қозғалтқан бөрененің астына әсіресе сақ болу керек, бөрененің астына қолды
салмау керек. Бөренені арқанмен тасу қажет.
Балтамен шабу адамдардан едәуір қашықтықта болу керек. Балтаны
рюкзакқа қапсыз сала салуға болмайды, себебі қозғалыс кезінде ол шығып
кетіп аяқты жаралауы мүмкін. Балтаны рюкзакқа қатты орап, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.