ШІЭТ экономикалық ақпаратты өңдеу әдістері

Жоспар
Кіріспе

3.1. Салыстыру әдісі
3.2. Көрсеткіштерді салыстырмалы түрге келтіру әдістері
3.3. Ақпаратты топтастыру әдістері
3.4. Баланс әдісі

ШІЭТ салыстыру әдісі кеңінен қолданылады. Оның мәні –беркілкі объектілерлдің арасындағы ұқсастығы немесе айырмашылықты анықтау мақсатымен салыстыру. Салыстыру көмегімен экономикалық құбылыстарда жалпы және ерекшелер анықталады, қарастырылып отырған объектілердің деңгейіндегі өзгерістер бекітіледі, олардың даму тенденциясы мен заңдалақтары зерттеледі.
ШІЭТ салыстырудың келесі түрлері қолданылады:
1. Алдынғы жылдың мәліметтерін нақты жеткен нәтижелермен салыстыру. Бұл жерде бүгінгі күннің нәтижелерін кешегімен, ағымдағы аймен, кварталмен, жылдың алдыңғымен салыстырады. Бұл қарастырылып отырған көрсеткіштердің өзгеру деңгейлерін бағалауға және экономикалық процестердің даму заңдылақтары мен тенденциясын анықтауға мүмкіндік береді (кесте 1)

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Тақырып 3: ШІЭТ экономикалық ақпаратты өңдеу әдістері
3.1. Салыстыру әдісі
3.2. Көрсеткіштерді салыстырмалы түрге келтіру әдістері
3.3. Ақпаратты топтастыру әдістері
3.4. Баланс әдісі
3.1. ШІЭТ салыстыру әдісі кеңінен қолданылады. Оның мәні –беркілкі
объектілерлдің арасындағы ұқсастығы немесе айырмашылықты анықтау мақсатымен
салыстыру. Салыстыру көмегімен экономикалық құбылыстарда жалпы және
ерекшелер анықталады, қарастырылып отырған объектілердің деңгейіндегі
өзгерістер бекітіледі, олардың даму тенденциясы мен заңдалақтары
зерттеледі.
ШІЭТ салыстырудың келесі түрлері қолданылады:
1. Алдынғы жылдың мәліметтерін нақты жеткен нәтижелермен салыстыру. Бұл
жерде бүгінгі күннің нәтижелерін кешегімен, ағымдағы аймен, кварталмен,
жылдың алдыңғымен салыстырады. Бұл қарастырылып отырған көрсеткіштердің
өзгеру деңгейлерін бағалауға және экономикалық процестердің даму
заңдылақтары мен тенденциясын анықтауға мүмкіндік береді (кесте 1)
Кесте 1 Негізгі көрсеткіштер динамикасы
жыл Өнім өндіру көлемі Жұмысшылар саны 1 жұмыс-н өнім
өндіру
Мың теңге %базистік адам %базистік Мың теңге %базистік
жылға жылға жылға
хх 1 9500 100 1200 100 7,9 100
хх 2 9690 102 1150 95,8 8,4 106,3
хх 3 9600 101 1100 91,7 8,7 110,1
хх 4 9975 105 1060 88,3 9,4 119,0
хх 5 10500 110,5 1000 83,3 10,5 132,9
Кесте 1 Өнім өндіру көремінің өсу тенденциясы байқалады, жыл ішінде ол
10,5 % өсті. Бұл өсу еңбек өнімділігіне жұмысшылар санының қысқаруымен
негізделеді.

2. Есепте жылдағы мәліметтерді болжам мәліметтерімен салыстыру не орташа
мәліметтерді бірнеше жыл бұрынғыларымен. Болжамды көрсеткіштердің өсуі мен
жоспарланған осу деңгейін анықтауда қолданылады.
3. Нақты көрсеткіш деңгейін жоспарлы мен (болжамды) салыстыру.
Мұндай салыстыру жоспарды орындау деңгейін бағалау және кәсіпорынның
пайдаланған резевтерін анықтау үшін қажет.
Кесте 2. мәліметтері жалпы кәсіпорын бойынша және әрбір өнімнің өндірісі
бойынша жоспар қалай орындалғаны көрсетіледі. Басқа көрсеткіштер бойынша да
салыстыру осылай жүргізіледі.
Кесте 2. Өнім өндіру бойынша жоспардың орындалуы
Өнім түрі Өндірістің көлемі, мың теңгеЖоспардан ауытқу
жоспар нақты Абсолютті, мыңСалыстырмалы, %
теңге
А 600 624 +24 +4,0
Б 400 360 -40 -10,0
В 500 600 +100 +20,0
Т.б.
Барлығы 1600 1720 +120 +7,5

4. Аналитикалық жұмыс тәжірибесінде кеңінен ресурстардың бекітілген шығын
нормаларымен салыстыру қолданылады. Мұндай салыстыру (кесте 3) экономиканы
немесе өнімді өндіруде ресурстарды қайта шығындауын анықтау үшін қажет.
Оларды өндіріс процесінің қолдануында тиімділігін бағалау және өнімді
шығаруда өсу мүмкіндігін жоғалтқаны мен өзіндік құнының төмендеуін анықтау
үшін қажет.
Кесте 3. Кәсіпорынның материалдық ресурстарын қолдану туралы мәлімет
Түрі Шығыны, т Нормативтен ауытқуы (+,-)
Норма бойынша нақтынақты Абсолютті, тСалыстырмалы %
өнім көлеміне
Мұндай өнімдері800 832 +32 +4,0
Шикізат 1800 1750 -50 -2,8
Отын 500 550 -50 10,0
Т.б.

5. Жұмыстың ең жақсы нәтижелерімен салыстыру , ғылым мен техниканың жаңа
жетістіктері тәжірибе табуға және кәсіпорынның жаңа мүмкіндіктерін
анықтауға мүмкіндік береді.
6. Талдауда қарастырылып отырған кәсіпорынның көрсеткіштері жиі орта
салалық мәліметтермен немесе министрлік, серіктестік, концерлік және т.б.
орталармен салыстырылады. Мұндай салыстыру басқа шаруашылық субъектілердің
нақты бір саласында талданып отырған кәсіпорынның рейтингін анықтай үшін
және оның шаруашылық қызметінің нәтижесін анықтайтын жалпы және
спецификалық факторларды қарастыру мен оның даму деңгейін бағалау үшін
қажет.
7. ШІЭТ параллель және динамикалық реттерді салыстыру қолданылады. Ол
әртүрлі көрсеткіштер арасындағы формаларды негіздеу мен бағыттардың
байланысын анықтау үшін қажет. Осы мақсатпен көрсеткіштің біреуін
сипаттайтын санды өсу немесе кему реті бойынша орналастыру керек. Сөйтіп
басқа қарастырылып отырған көрсеткіштер өсеме немесе кемиді ма екенін көру
керек (кесте 4)
Кесте 4-те 10 кәсіпорын бойынша еңбек қорқамтылуы жұмысшымен өнім өндіру
мәліметтері келтірілген. Қарастырылып отырған көрсеткіштер арасындағы тығыз
байланыс бізді осы мәліметтерді салыстыру міндеттейді. Деңгейінің өсуінен
жұмысшылардың еңбек өнімділігі де өседі және керісінше. Бұл жерде байланыс
түзу және ол түзусызықты сипатта.
Кесте 4
№ 1 2 3
Сүт өндірісіне кеткен шығын, 15000 19800 132
мың т.
Сүттің майлылығы, % 3,5 3,3 94,3
Базистік майлылығы, % 3,4 3,4 100
Сүт өндірісінің көлемі, ц
Нақты майлылығы 25000 30000 120
Базистік майлылығы 25735 29117 113,1
1 ц. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.