«Қазіргі заманғы халықаралық қатынастар тарихы» пәніне арналған дәріс сабақтарының тақырыптары
Модуль 1. ХХ ғ. бірінші жартысындағы халықаралық қатынастар
Модуль 2. ХХ ғ. екінші жартысындағы халықаралық қатынастар
Модуль 2. ХХ ғ. екінші жартысындағы халықаралық қатынастар
Бірінші дүние жүзілік соғыстың себебі және сипаты. Еуропа державаларының мүдделерінің қақтығысы. Соғысушы державалардың бағдарламаларының жоспары, әскери күші, экономикалық жағдайы. Соғысқа Туркияның енуі. Соғысқа Жапонияның қатысуы. Лондон келісімі және Италияның Антантаға қосылуы. Төрттік Одақтың құрылуы.
Константинополь және құймалар жөніндегі Ресей, Ұлыбритания, Франция арасындағы келісім. Осман империясындағы ағылшын - француз келісімі. Соғыстан шығу үшін дипломатиялық күрес. Соғысушы жақтардың «Бейбіт бағдарламасы». Соғысқа АҚШ-тың енуі. В. Вильсонның 14 пункті.
Кеңестік Ресейдің бейбітшілік әрекеті. Брест- Литовск келісімінің жасалуы және оның халықаралық салдарлары. Азамат соғысының басталуы және Антанта елдерінің Ресейге енуі. Соғыстан Австро - Венгрияның, Болгария, Түркияның шығуы. Компьен бітімі.
Ұлы державалардың ықпал ету аймағы үшін күрес.
Константинополь және құймалар жөніндегі Ресей, Ұлыбритания, Франция арасындағы келісім. Осман империясындағы ағылшын - француз келісімі. Соғыстан шығу үшін дипломатиялық күрес. Соғысушы жақтардың «Бейбіт бағдарламасы». Соғысқа АҚШ-тың енуі. В. Вильсонның 14 пункті.
Кеңестік Ресейдің бейбітшілік әрекеті. Брест- Литовск келісімінің жасалуы және оның халықаралық салдарлары. Азамат соғысының басталуы және Антанта елдерінің Ресейге енуі. Соғыстан Австро - Венгрияның, Болгария, Түркияның шығуы. Компьен бітімі.
Ұлы державалардың ықпал ету аймағы үшін күрес.
1. Акимов Ю.Г. От межколониальных конфликтов к битве империй: англо-французское соперничество в Северной Америке в 1613-1713 гг. СПб., 2002.
2. Алексеев М. В. Тридцатилетняя война. Л., 1961.
3. Анисимов Е. В. Россия в середине XVIII в. Борьба за наследие Петра. М., 1986.
4. Альтернативы 1939 года. Документы и материалы. М., 1989.
5. Богатуров А. Д. Великие державы на Тихом океане. М., 1997.
6. Борисов Ю. В. Дипломатия Людовика XIV. М., 1991.
7. Борисов Ю. В. Шарль Морис Талейран. М., 1989.
8. Болховитинов Н. Н. Россия и война за независимость США. М., 1976.
9. Бродель Ф. Материальная цивилизация, экономика и капитализм. XV-XVIII вв. М., 1986. Т. 1-3.
10. Великая Французская революция и Россия. М., 1978.
11. Возгрин В. Е. Россия и европейские страны в годы Северной войны. Л., 1986.
12. Война за независимость и образование США. М., 1976.
13. Вторая мировая война: два взгляда, М, 1995.
14. Вторая мировая война в воспоминаниях, М, 1990.
15. Виноградов К.Б. Мировая политика 60-80 годов XIX века. События и люди, Л, 1991.
16. Джолл Д. Истоки первой мировой войны, Ростов-на-Дону, 1998.
17. Дебидур А. Дипломатическая история Европы. тт. 1-2, Ростов-на-Дону, 1995.
18. Европа и Россия: проблемы южного направления. М., 1999.
19. Европа между миром и войной, 1918-1939 гг, М., 1992
20. История Европы. Т. 2-5. М., 1991-1993, 2001.
21. Игнатьев А.В. Внешняя политика России 1907-1914. Тенденции, люди, события, М., 2000.
22. История международных отношений и внешней политики России, М, 2001.
23. История дипломатии (под ред. акад. В. П. Потемкина), тт. 1-3, М., 1941-1945
24. Исраэлян В.Л. Дипломатия в годы войны (1941-1945). М., 1985.
25. Кони Ф. История Фридриха Великого. М., 1997.
26. Клейменова Н. Версальско-Вашингтонская система МО. М., 1995.
27. Концерт трех черных орлов. М., 1990.
28. Киссинджер Г. Дипломатия. М., 1997.
29. Кальвакоресси П. Мировая политика после 1945 года. М.2000.
30. Молчанов Н.Н. Дипломатия Петра Первого, М, 1986.
31. Манфред А. З. Великая французская революция. М., 1983.
32. Манфред А. З. Наполеон Банапарт. М., 1989.
33. Международные отношения на Балканах. 1815-1830. М., 1983.
34. Международные отношения на Балканах. 1830-1856 гг. М., 1990.
35. Наполеон: воспоминания и военно-исторические произведения. СПб., 1994.
36. Наполеон. Максимы и мысли узника Св. Елены. СПб., 1995.
37. Нароцницкий А. Л. Россия и наполеоновские войны. // Проблемы методологии и источниковедения внешней политики России. М., 1986.
38. О’Коннор Т. Э. Георгий Чичерин и советская внешняя политика, 1918-1930 гг. М., 1991
39. Павленко Н. И. Петр Первый. М., 1994.
40. Поршнев Б. Ф. Тридцатилетняя война и вступление в нее Швеции и Московского государства. М., 1976.
41. Родина. 1995. № 3-4.
42. Россия и Черноморские проливы. М., 1999.
43. Российская дипломатия в портретах. М., 1992.
44. Сиполс В. Я. Дипломатическая борьба накануне Второй мировой войны. 2-е изд. М., 1989
45. Советская внешняя политика, 1917-1945 гг. Поиски новых подходов. М., 1992
46. СССР и «холодная война» (под ред. В. С. Лельчука и Е. И. Пивовара). М., 1995
47. Системная история международных отношений. Под ред. А.Д.Богатурова. Т.1-4. М, 2000.
48. Советская внешняя политика в годы «холодной войны». Новое прочтение. М.1995.
49. Сироткин В. Г. Наполеон и Россия. М., 2000.
50. Современные международные отношения. М., 2000.
51. Сталинское десятилетие холодной войны: факты и гипотезы. М., «Наука», 1999.
52. Тарле Е. В. Наполеон. М., 1991.
53. Тарле Е. В. Екатерина II и ее дипломатия. Ч. 1-2. М, 1945.
54. Тарле Е. В. Крымская война. Тт. 1-2, М., 1987
55. Тарле Е. В. Талейран. М., 1992
56. Тэйлор Дж. Борьба за господство в Европе, 1848-1918. М., 1958.
57. Уткин А.И. Дипломатия Франклина Рузвельта, Свердловск, 1990.
58. Цыганков П. А. Международные отношения. М., 1996.
59. Черкасов П. П. Кардинал Ришелье. М., 1990.
60. Чубинский В.В. Бисмарк: Политическая биография. М., 1988.
61. Шацилло К.Ф. От Портсмутского мира к первой мировой войне. Генералы и политика. М., 2000.
62. Шедивы Я. Меттерних против Наполеона. М., 1991.
63. Шеремет В. Война и бизнес. М., 1996.
64. Шеремет В. Босфор. М., 1995.
65. Ширер У. Взлет и падение третьего рейха. М., 1992.
66. Яковлев Н. Н. Европа накануне Семилетней войны. М., 1997.
67. Бобылев В. С. Внешняя политика России эпохи Петра I. М., 1990.
68. Вайнштейн О. Л. Россия и Тридцатилетняя война 1618-1648 гг. М., 1947.
69. Виноградов В. И. Британский лев на Босфоре. М., 1991.
70. Вопросы внешней политики СССР и международных отношений. М., 1976.
71. Восточный вопрос во внешней политике России. М., 1978.
72. Гаврюшкин А. В. Граф Никита Панин: из истории русской дипломатии XVIII века. М., 1989.
73. Гинцберг Л.И. Советско-германский пакт: замысел и его реализация // Отечественная история, 1996, N 3.
74. Джеджула К. Е. Россия и Великая французская буржуазная революция конца XVIII в. Киев, 1972.
75. Додолев М. А. Россия и Испания. 1808-1923 гг. М., 1984.
76. Дружинина Е. И. Русский дипломат Е. И. Обресков. // Исторические записки. 1952. Т. 40.
77. Дружинина Е. И. Кючук-Кайнарджийский мир 1774 г. (его подготовка и заключение). М., 1955.
78. Достян И. С. Русская общественная мысль и балканские народы: от Радищева до декабристов. М., 1980.
79. Емец В. А. Очерки внешней политики России в период первой мировой войны. М., 1977.
80. Зак Л. А. Монархи против народов. М., 1966.
81. Золотарев В. А., Козлов И. А. Российский флот на Черном море и в Восточном Средиземноморье. М., 1988.
82. Злотников М. Ф. Континентальная блокада и Россия. М., Л., 1966.
83. Ивонин Ю. Е. Становление европейской системы государств. Англия и Габсбурги на рубеже двух эпох. Минск, 1989.
84. Кнехт Р. Ришелье. М., 1997.
85. Коробков Н. М. Семилетняя война. М., 1940.
86. Корниенко Г.М. Холодная война. Свидетельство ее участника. М., 1995.
87. Кожокин Е. М. Государство и народ. М., 1989.
88. Колесницкий Н. Ф. «Священная Римская империя»: притязания и действительность. М., 1977.
89. Клавинг В.В. Япония в войне 1931 – 1945. СПб., 2000.
90. Косолапов Н. А. Теоретические исследования международных отношений. (Современное состояние науки). // Мировая
экономика и международные отношения. 1998. № 2, № 4, № 5.
91. Меринг Ф. Очерки по истории войны и военного искусства. М., 1956.
92. Михнева Р. Россия и Османская империя в международных отношениях в середине XVIII в. М., 1985.
93. Монархи Европы. Судьбы династий. М., 1996.
94. Нарочницкий А. Л. Международные отношения европейских государств с 1794 по 1830 г. М., 1946.
95. Нарочницкая Л. И. Россия и войны Пруссии в 60-е гг. XIX в. за объединение Германии «сверху». М., 1960.
96. Никифоров Л. А. Внешняя политика России в последние годы Северной войны. Ништадский мир. М., 1959.
97. Остальцева А. Ф. Англо-русское соглашение 1907 г. Саратов, 1977.
98. Поршнев Б. Ф. Франция, Английская революция и европейская политика в середине XVII века. М., 1970.
99. Ревуненков В. Г. Приход Бисмарка к власти. Л., 1941.
100. Рогинский В. В. Швеция и Россия. Союз 1812 г. М., 1978.
101. Розенталь Э. М. Дипломатическая история русско-французского сближения в начале XX в. М., 1960.
102. Роотс Л. К. Шлезвиг-Голштинский вопрос и политика великих держав в 1863-1864 гг. Таллин, 1957.
103. Семаков С. Н. Горчаков – русский дипломат 19 в. М., 1962.
104. Семилетняя война. Материалы о действиях русской армии и флота. М., 1948.
105. Сергеев В. В. Англия и объединение Германии в 1848-1871 гг. Л., 1986.
106. Сироткин В. Г. Дуэль двух дипломатий. Россия и Франция в 1801-1812 гг. М., 1966.
107. Фадеев А. В. Россия и восточный вопрос в 20-е гг. XIX в. М., 1958.
108. Федорова Ф. Ф., Михайлова Т. Н. Австро-русские отношения накануне и в период Отечественной войны 1812 г. //
Исторический архив. 1962. № 4.
109. Хобсбаум Э. Век империи:1875 – 1914. Ростов н/Д,1999.
110. Хобсбаум Э. Век капитала: 1848 – 1875. Ростов н/Д,1999.
111. Хобсбаум Э. Век революции: 1789 – 1848. Ростов н/Д, 1999.
112. Хрусталев М. А. Системное моделирование международных отношений. М., 1987.
113. Черняк Е. Б. Вековые конфликты. М., 1988.
114. Черняк Е. Б. Секретная дипломатия Великобритании. М. 1975.
115. Шеремет В. И. Турция и Адрианопольский мир 1829 г. М., 1975.
116. Шпаро О. Б. Освобождение Греции и Россия. 1821-1829. М., 1965.
117. Эйдельман Н. Я. Грань веков. М., 1982.
2. Алексеев М. В. Тридцатилетняя война. Л., 1961.
3. Анисимов Е. В. Россия в середине XVIII в. Борьба за наследие Петра. М., 1986.
4. Альтернативы 1939 года. Документы и материалы. М., 1989.
5. Богатуров А. Д. Великие державы на Тихом океане. М., 1997.
6. Борисов Ю. В. Дипломатия Людовика XIV. М., 1991.
7. Борисов Ю. В. Шарль Морис Талейран. М., 1989.
8. Болховитинов Н. Н. Россия и война за независимость США. М., 1976.
9. Бродель Ф. Материальная цивилизация, экономика и капитализм. XV-XVIII вв. М., 1986. Т. 1-3.
10. Великая Французская революция и Россия. М., 1978.
11. Возгрин В. Е. Россия и европейские страны в годы Северной войны. Л., 1986.
12. Война за независимость и образование США. М., 1976.
13. Вторая мировая война: два взгляда, М, 1995.
14. Вторая мировая война в воспоминаниях, М, 1990.
15. Виноградов К.Б. Мировая политика 60-80 годов XIX века. События и люди, Л, 1991.
16. Джолл Д. Истоки первой мировой войны, Ростов-на-Дону, 1998.
17. Дебидур А. Дипломатическая история Европы. тт. 1-2, Ростов-на-Дону, 1995.
18. Европа и Россия: проблемы южного направления. М., 1999.
19. Европа между миром и войной, 1918-1939 гг, М., 1992
20. История Европы. Т. 2-5. М., 1991-1993, 2001.
21. Игнатьев А.В. Внешняя политика России 1907-1914. Тенденции, люди, события, М., 2000.
22. История международных отношений и внешней политики России, М, 2001.
23. История дипломатии (под ред. акад. В. П. Потемкина), тт. 1-3, М., 1941-1945
24. Исраэлян В.Л. Дипломатия в годы войны (1941-1945). М., 1985.
25. Кони Ф. История Фридриха Великого. М., 1997.
26. Клейменова Н. Версальско-Вашингтонская система МО. М., 1995.
27. Концерт трех черных орлов. М., 1990.
28. Киссинджер Г. Дипломатия. М., 1997.
29. Кальвакоресси П. Мировая политика после 1945 года. М.2000.
30. Молчанов Н.Н. Дипломатия Петра Первого, М, 1986.
31. Манфред А. З. Великая французская революция. М., 1983.
32. Манфред А. З. Наполеон Банапарт. М., 1989.
33. Международные отношения на Балканах. 1815-1830. М., 1983.
34. Международные отношения на Балканах. 1830-1856 гг. М., 1990.
35. Наполеон: воспоминания и военно-исторические произведения. СПб., 1994.
36. Наполеон. Максимы и мысли узника Св. Елены. СПб., 1995.
37. Нароцницкий А. Л. Россия и наполеоновские войны. // Проблемы методологии и источниковедения внешней политики России. М., 1986.
38. О’Коннор Т. Э. Георгий Чичерин и советская внешняя политика, 1918-1930 гг. М., 1991
39. Павленко Н. И. Петр Первый. М., 1994.
40. Поршнев Б. Ф. Тридцатилетняя война и вступление в нее Швеции и Московского государства. М., 1976.
41. Родина. 1995. № 3-4.
42. Россия и Черноморские проливы. М., 1999.
43. Российская дипломатия в портретах. М., 1992.
44. Сиполс В. Я. Дипломатическая борьба накануне Второй мировой войны. 2-е изд. М., 1989
45. Советская внешняя политика, 1917-1945 гг. Поиски новых подходов. М., 1992
46. СССР и «холодная война» (под ред. В. С. Лельчука и Е. И. Пивовара). М., 1995
47. Системная история международных отношений. Под ред. А.Д.Богатурова. Т.1-4. М, 2000.
48. Советская внешняя политика в годы «холодной войны». Новое прочтение. М.1995.
49. Сироткин В. Г. Наполеон и Россия. М., 2000.
50. Современные международные отношения. М., 2000.
51. Сталинское десятилетие холодной войны: факты и гипотезы. М., «Наука», 1999.
52. Тарле Е. В. Наполеон. М., 1991.
53. Тарле Е. В. Екатерина II и ее дипломатия. Ч. 1-2. М, 1945.
54. Тарле Е. В. Крымская война. Тт. 1-2, М., 1987
55. Тарле Е. В. Талейран. М., 1992
56. Тэйлор Дж. Борьба за господство в Европе, 1848-1918. М., 1958.
57. Уткин А.И. Дипломатия Франклина Рузвельта, Свердловск, 1990.
58. Цыганков П. А. Международные отношения. М., 1996.
59. Черкасов П. П. Кардинал Ришелье. М., 1990.
60. Чубинский В.В. Бисмарк: Политическая биография. М., 1988.
61. Шацилло К.Ф. От Портсмутского мира к первой мировой войне. Генералы и политика. М., 2000.
62. Шедивы Я. Меттерних против Наполеона. М., 1991.
63. Шеремет В. Война и бизнес. М., 1996.
64. Шеремет В. Босфор. М., 1995.
65. Ширер У. Взлет и падение третьего рейха. М., 1992.
66. Яковлев Н. Н. Европа накануне Семилетней войны. М., 1997.
67. Бобылев В. С. Внешняя политика России эпохи Петра I. М., 1990.
68. Вайнштейн О. Л. Россия и Тридцатилетняя война 1618-1648 гг. М., 1947.
69. Виноградов В. И. Британский лев на Босфоре. М., 1991.
70. Вопросы внешней политики СССР и международных отношений. М., 1976.
71. Восточный вопрос во внешней политике России. М., 1978.
72. Гаврюшкин А. В. Граф Никита Панин: из истории русской дипломатии XVIII века. М., 1989.
73. Гинцберг Л.И. Советско-германский пакт: замысел и его реализация // Отечественная история, 1996, N 3.
74. Джеджула К. Е. Россия и Великая французская буржуазная революция конца XVIII в. Киев, 1972.
75. Додолев М. А. Россия и Испания. 1808-1923 гг. М., 1984.
76. Дружинина Е. И. Русский дипломат Е. И. Обресков. // Исторические записки. 1952. Т. 40.
77. Дружинина Е. И. Кючук-Кайнарджийский мир 1774 г. (его подготовка и заключение). М., 1955.
78. Достян И. С. Русская общественная мысль и балканские народы: от Радищева до декабристов. М., 1980.
79. Емец В. А. Очерки внешней политики России в период первой мировой войны. М., 1977.
80. Зак Л. А. Монархи против народов. М., 1966.
81. Золотарев В. А., Козлов И. А. Российский флот на Черном море и в Восточном Средиземноморье. М., 1988.
82. Злотников М. Ф. Континентальная блокада и Россия. М., Л., 1966.
83. Ивонин Ю. Е. Становление европейской системы государств. Англия и Габсбурги на рубеже двух эпох. Минск, 1989.
84. Кнехт Р. Ришелье. М., 1997.
85. Коробков Н. М. Семилетняя война. М., 1940.
86. Корниенко Г.М. Холодная война. Свидетельство ее участника. М., 1995.
87. Кожокин Е. М. Государство и народ. М., 1989.
88. Колесницкий Н. Ф. «Священная Римская империя»: притязания и действительность. М., 1977.
89. Клавинг В.В. Япония в войне 1931 – 1945. СПб., 2000.
90. Косолапов Н. А. Теоретические исследования международных отношений. (Современное состояние науки). // Мировая
экономика и международные отношения. 1998. № 2, № 4, № 5.
91. Меринг Ф. Очерки по истории войны и военного искусства. М., 1956.
92. Михнева Р. Россия и Османская империя в международных отношениях в середине XVIII в. М., 1985.
93. Монархи Европы. Судьбы династий. М., 1996.
94. Нарочницкий А. Л. Международные отношения европейских государств с 1794 по 1830 г. М., 1946.
95. Нарочницкая Л. И. Россия и войны Пруссии в 60-е гг. XIX в. за объединение Германии «сверху». М., 1960.
96. Никифоров Л. А. Внешняя политика России в последние годы Северной войны. Ништадский мир. М., 1959.
97. Остальцева А. Ф. Англо-русское соглашение 1907 г. Саратов, 1977.
98. Поршнев Б. Ф. Франция, Английская революция и европейская политика в середине XVII века. М., 1970.
99. Ревуненков В. Г. Приход Бисмарка к власти. Л., 1941.
100. Рогинский В. В. Швеция и Россия. Союз 1812 г. М., 1978.
101. Розенталь Э. М. Дипломатическая история русско-французского сближения в начале XX в. М., 1960.
102. Роотс Л. К. Шлезвиг-Голштинский вопрос и политика великих держав в 1863-1864 гг. Таллин, 1957.
103. Семаков С. Н. Горчаков – русский дипломат 19 в. М., 1962.
104. Семилетняя война. Материалы о действиях русской армии и флота. М., 1948.
105. Сергеев В. В. Англия и объединение Германии в 1848-1871 гг. Л., 1986.
106. Сироткин В. Г. Дуэль двух дипломатий. Россия и Франция в 1801-1812 гг. М., 1966.
107. Фадеев А. В. Россия и восточный вопрос в 20-е гг. XIX в. М., 1958.
108. Федорова Ф. Ф., Михайлова Т. Н. Австро-русские отношения накануне и в период Отечественной войны 1812 г. //
Исторический архив. 1962. № 4.
109. Хобсбаум Э. Век империи:1875 – 1914. Ростов н/Д,1999.
110. Хобсбаум Э. Век капитала: 1848 – 1875. Ростов н/Д,1999.
111. Хобсбаум Э. Век революции: 1789 – 1848. Ростов н/Д, 1999.
112. Хрусталев М. А. Системное моделирование международных отношений. М., 1987.
113. Черняк Е. Б. Вековые конфликты. М., 1988.
114. Черняк Е. Б. Секретная дипломатия Великобритании. М. 1975.
115. Шеремет В. И. Турция и Адрианопольский мир 1829 г. М., 1975.
116. Шпаро О. Б. Освобождение Греции и Россия. 1821-1829. М., 1965.
117. Эйдельман Н. Я. Грань веков. М., 1982.
Қазіргі заманғы халықаралық қатынастар тарихы
пәніне арналған
дәріс сабақтарының тақырыптары
Модуль 1. ХХ ғ. бірінші жартысындағы халықаралық қатынастар
Глоссарий (сөздік, анықтама):
АЛЬТЕРНАТ (лат. аlternus – кезектесіп) – халықаралық келісім данасына сай,
келісуші тараптардың қол қоюуына арналған, тараптардың атаулары,
өкілеттердің қолдары, мөрлері сонымен қатар келісім мәтіні келісуші жақтың
тілінде жасалып, бірінші орынға орналастыру ережесі. Бірінші қол
қоюшыларға, келісім мәтінінің сол жақ беті құрметті орын болып саналады
немемесе егер де қолдар бірінің астына бірі қойылса, онда жоғарғы орын.
Альтернатты қолдану, келісуші тараптардың теңдігін көрсетеді. Альтернат,
әдетте, екі тілде жасалған екі жақты келісімдерде қатаң сақталады. Көпжақты
келісімдерде альтернат сирек қолданылады.
АНКЛАВ (фр. anclave ) - өз алдына бөлек мемлекеттің толығымен құрлық
қоршауындағы мемлекет аумағы немесе бірнеше бөлек мемлекеттердің толығымен
құрлық қоршауындағы мемлекет аумағының бөлігі. Анклав мемлекеттері,
мысалы., Лесото Корольдігі толығымен ОАР аумағында қоршауында, испан қаласы
Лливия француз департаментінің шығыс Пиреней ішінде орналасқан. Егер де,
мемлекет аумағының бір ғана бөлігі басқа мемлекеттің құрлық қоршауында
болса және қоршаудағы мемлекеттің теңізге шығу мүмкіндігі болса, онда
мұндай мемлекеттердің жартылай анклав деп атайды (мыс., Кабинда округі).
АННЕКЦИЯ (лат. Annexus – қойып алу) – мемлекеттің, басқа мемлекетке
жататынт аумағын заңсыз түрде қосып алуы.
Аннекция халықаралық тәжірибеде, феодалдық және капиталистік мемлекеттерде
кең тарады. Әсіресе, аннекция, отарлы экспансияның құралы ретінде жиі
қолданылды.(мыс., Босния және Герцоговинаға Австро-Венгрияның А. 1908; Ұлы
Британияның – бур мемлекеттеріне 1900 және Кипр аралдарына А.; АҚШ – тың
ХІХ ғасырдың аяғындағы Гавай аралдарына А.; және т.б.). Аннекция екінші
дүние жүзілік соғыста, гитлерлік және жапон оккупанттарыаумақтарды басып
алу кезінде, іске асырылды.
Аннекция қазіргі кезде, халықаралық құқықтың дөрекі бұзылуы болып табылады.
АНШЛЮС (нем. Anschluss – қосылу) – Австрияның Германия құрамына күштеп
кіргізу синонимына айналған термин. Аншлюсды 11-12. ІІІ 1938 австриялық
ұлтшылдардың көмегімен гитлершілдер жүзеге асырды.
БРИФИНГ (ағыл. Briefing – қысқаша нұсқау)- сыртқы саяси ведомстволар
өкілдерінің және басқа мемлекеттік органдардың, халықаралық және де өзге
ұйымдардың баспа, радио, теледидар өкілдерімен жүргізетін кездесулері мен
әңгімелері, оларға маңызды оқиғалар туралы, халықаралық келісімдердің,
конференциялардың, симпозиумдардың, кеңестердің жүру барысы жайында,
қатысушылардың көзқарастары мен позициялары және жеткізілген нәтижелер
жайлы мәлімет беру мақсатын көздейді. Брифингтер, пресс-конференциялардан
өзінің қысқалығымен ерекшеленді, олар ресмилігі жағынан кемірек және
журналистер ақпаратының сипатында болады.
СЫРТҚЫ САЯСАТ – халықаралық іс-әрекеттердегі мемлекеттің жалпы бағыты:
сыртқы саясат мемлекеттің басқа мемлекеттермен қатынасын реттейді. Сыртқы
саясаттың маңызды құралы дипломатия болып табылады.
Сыртқы саясат мемлекттің ішкі саясатымен ажырамас байланыста болады. Оның
мазмұны мен бағыты, мемлекеттің қоғамдық құрылысының табиғатымен
ескертіледі. Мемлекеттердің әр түрлі қоғамдық құрылыстарының болуына
байланысты сыртқы саясаттарында да жергілікті айырмашылықтар бар. Тәуелсіз
алған және енді ғана дамып келе жатқан мемлекеттердің сыртқы саясаты
негізінен өздерінің саяси тәуелсіздігін нығайту және экономикасын дамытуға
бағытталған.
ШЫҒЫС МӘСЕЛЕСІ – дипломатияда және тарихи әдебиеттерде ХYІІІ аяғы ХХ
ғасырдың басындағы халықаралық қайшылықтарды белгілеу шарты. Балкан
халықтарының түрік басымдылығымен күресі, Осман империясының құлдырауын
және ұлы державалардың түрік иеліктерін бөлу мақсатымен күрестерін
айқындады: (Австрия (1867-Австро-Венгриямен), Ұлыбритания, Пруссия (1871-
Германиямен) Ресеймен, Италиямен, Франциямен, соңынан АҚШ-пен).
РЕПАРАЦИЯ (лат. reparation – бұрынғы қалпына келтіру) - халықаралық
құқық субьектінің халықаралық құқықбұзушылықты жүзеге асыру нәтижесінде,
басқа халықаралық құқық субьектіге зиян келтіргені үшін, оған жүктелетін
материалдық жауапкершіліктің түрі. Репарацияны төлеу реституции, ақша
немесе басқа материалдық компенсация не болмаса бір мезгілде реституции
және шығындардың компенсациясы түрінде жүзеге асырылуы мүмкін.
Репарацияны контрибуциялардан ажыратқан жөн (1919 ж. Дейін тәжірибеде
қолданылған, соғысты жеңушіге алым-салықтар төлеу). 1919 ж. Версаль бейбіт
келісім-шартында контрибуциялар туралы ескертулер жоқ, тек 1914-1918 жж.
бірінші дүние жүзілік соғыс барысында Германиямен және оның одақтастарымен
зиян келтірілген зардаптың орнын толтыру түрі негізінде репарациялар
туралы айтылады.
Дәріс мақсаты: ХХ ғ. бірінші жартысындағы халықаралық қатынастардың даму
ерекшеліктерін аңықтау
Тақырыпта қарастырылатын сұрақтар:
1. Халықаралық қатынастардың Версальдік жүйесінің құрылуы Париж бейбіт
конференциясы. Ондық кеңес. Ұлттар Лигасының құрылуы.
2. АТА-ғы халықаралық қатынастарда Вашингтон жүйесінің қалыптасуы және
дамуы
3. 20-жылдың бірінші жартысындағы халықаралық қатынастар
4. Халықаралық қатынастардағы және соғысаралық кезең дипломатиясындағы
Герман мәселесі
5. 1925 – 1933 жж. халықаралық қатынастар
6. Қиыр Шығыстағы халықаралық қатынастар (1925-1939 жж.)
7. 1933-1938 жж. халықаралық қатынастар
8. ХХ ғ. 20-30 жж. аяғындағы бейбітшілік және қауіпсіздік үшін күрес
9. Еуропада соғыс қарсаңындағы саяси дағдарыс
Тақырыпқа қысқаша сипаттама (тезисы):
Бірінші дүние жүзілік соғыс кезеңіндегі дипломатиялық күрес
Бірінші дүние жүзілік соғыстың себебі және сипаты. Еуропа державаларының
мүдделерінің қақтығысы. Соғысушы державалардың бағдарламаларының жоспары,
әскери күші, экономикалық жағдайы. Соғысқа Туркияның енуі. Соғысқа
Жапонияның қатысуы. Лондон келісімі және Италияның Антантаға қосылуы.
Төрттік Одақтың құрылуы.
Константинополь және құймалар жөніндегі Ресей, Ұлыбритания, Франция
арасындағы келісім. Осман империясындағы ағылшын - француз келісімі.
Соғыстан шығу үшін дипломатиялық күрес. Соғысушы жақтардың Бейбіт
бағдарламасы. Соғысқа АҚШ-тың енуі. В. Вильсонның 14 пункті.
Кеңестік Ресейдің бейбітшілік әрекеті. Брест- Литовск келісімінің
жасалуы және оның халықаралық салдарлары. Азамат соғысының басталуы және
Антанта елдерінің Ресейге енуі. Соғыстан Австро - Венгрияның, Болгария,
Түркияның шығуы. Компьен бітімі.
Ұлы державалардың ықпал ету аймағы үшін күрес.
Цин монархиясы империалистерге арнайы соғыс жариялай отырып,
антиимпериалистік халық көтерілісін тудырды. Тек империалистер ғана әскери
жетістіктерге қол жеткізді. 1900 жылы күзде Цинь үкіметінің ұсынысымен
Қытай мен басқыншы державалар арасында бейбіт келіс сөздер жүргізілді.
Германия Қытай тарапына ең ауыр репрессияны ұсынатынын, ал орыс және
американ үкіметтері Цинь үкіметімен жақындасқылары келетіндерін мәлімдеді.
Қалғандары аралық позицияларды ұстанды. Орыс үкіметі Вальдерзеенің жобасына
қарсы келіп, үкіметтің Сианиден Пекинге көшірілуін және неміс талаптарына
қарсы келді. Осы сияқты әр мемлекеттің ұсынған талаптарын талқылауға сәйкес
келіссөздер 1901 жылдың 7 қыркүйегіне дейін жүргізілді. Бұл акт бойынша
Қытайға 450 млн таэль контрибуция жүктелді. Бұл соманы 39 жыл ішінде
қайтару туралы және оған 4 пайыздық үстемі туралы айтылды. Көтеріліс
басшылары жауапқа тартылып, шетел дипломаттарына Күнәні жуу атты
ескерткіш орнату тапсырылды. Сонымен қатар императордың маңындағыларда
жауапқа тартылды. Хаттама осындай сипатта жазылған мәтінге толы болды,
Қытайға екі жыл ішінде қару-жарақ әкелуге тиім салынды,
Ресей бейбітшілік келісімдерге қатысып соңғы хаттамаға қол қойды. Орыс
әскері Герман фельдмаршалының жазалаушы экспедициясына қатыспады. Олар
Маньчжурияның темір жолға, оған баратын Тяньциньге дейін сатып алды.
Ағылшындар, немістер, француздар Шанхайда қалды. Хаттамаға қол қойылғаннан
кейін, Пекин эвакуацияланды. Бұл дипломатиялық миссияның астана мен теңіз
арасындағы байланысын көрсетті.
1925-1933 жылдар арасындағы халықаралық қатынас. Таяу және Орта Шығыс
елдеріндегі қатынастардың ұшығуы
ХХ ғасырдың 20 - жылдарында мемлекеттер арасында өткізу нарықтары үшін
күрес, және Таяу Шығыстағы шикізат көзі үшін күрес басталды. Англия
дипломатиясының мақсаты - Таяу Шығыс территорияларын бақылау және
француздардың әсерінен босату болды. Англия француздарды Сириядан шығаруға
тырысты. Сондай-ақ, Франция арабтардың Англияға қарсы болуын қолдап отырды.
Оларды қолпаштап отырған болатын. Иракта өз мандатын сақтап қалу мақсатында
Англия ағылшын - ирак келісіміне қол қойылуына қол жеткізіліп, 1924 жылы
қабылданды. Келісім Англияның Орта Шығыстағы орталық ауданында үстемдігін
берді. Ал Ирак Үндістанға, Мосул мұнайына және Мысырға өтер жолды жауып
тұрды. 1922 жылы - ақ Англия Мысырдын тәуелсіздігін ресми түрде мойындады.
Ал Суданда Египет - Судан мемлекетін құруды талап ететін шиеленіс болғанда,
Лондонда Макдональд пеп Мысыр үкіметінің басшысы Загул-Паша арасында
келіссөздер өткізіле бастады.
Мысырдың ағылшын әскерлерін өз территориясынан шығаруды талап етуі;
ағылшын кеңесшілерінің төмендетілуі, Мысырдың сыртқы саясатындағы
еркіндікті, Мысырдың Суданға құқығын мойындауды талап етулері толығымен
ескерілмеді. 1924 жылы 6 қарашада Булупд үкіметіне Чемберленнің келуі
ағылшын - мысыр қарым-қатынастармен мүлдем бұзып жіберді. Бұл кезде 1925
жылы Мароккода Риф облысында жаңа толқулар болды. Оның қатысушылары Риф
мемлекетін өз еркімен құрды. Испандықтарға қарсы Риф тайпаларының соғысы
ұзаққа созылып, экономикалық саяси дағдарысқа әкелді. Испания диктаторы
Пимо де Ривьера Франциядан көмек сұрады. Мароккоға жіберілген француз
әскері 1926 жылы көтерілісті басты. Ағылшын дипломатиясы Францияның ішкі
істеріне араласпады. Әскери қимылдардың Танжерге ауыспағандығынан қорықты.
Сол себепті ол Франциямен Мысыр және Таяу Шығыс мәселелерін шешуге асықты.
Одан кейін Англия Рим мемлекетін отарлауға көмектесті. Бірақ Риф мемлекеті
Испания астында қалды. Рифтермен бір уақытта Франция Сирия друздармен соғыс
жүргізуге мәжбүр болды. Көп өтпей -ақ друздардың көтерілісі кең етек алып,
бүкіл мемлекетке жайылып екі жылдай уақытқа 1927 жылдың күзіне дейін
созылды. Англия Сириядағы соғысты Шығыста өз мәселелерін шешу үшін
пайдаланды. 1924 жылы Ұлттар Лигасының отырысында Англия өкілі Эмери Ирак
парламенті атынан Ирак үстіндегі мандатты ұзарту талабымен шықты. Келесі
жылы Ұлттар Лигасы одағы Туркияның қарсылығына қарамастан Иракқа
Мусоль ауданын берді. 1927 жылы Ұлыбритания мен Ирак
арасындағы келісім барысында,Иракты тәуелсіз мемлекет етіп мойындады.
Кіші және Орта мемлекеттердің одағы. Кіші Антанта
Австр- Венгрияның құлауы нәтижесінде мемлекеттердің саны өсті. Австрия,
Венгрия, Чехословакия, ішінара Польша 1929 жылы Югославия, Румыния да өз
территорияларын үлкейтті. Енді оның құрамына Солтүстік Буковина және
Бессарабия, сондай-ақ Оңтүстік Добруджа кірді. Шығыс Еуропа картасында
Финляндия және Прибалтикалық республика пайда болды. Ұзақ мерзімге созылған
одақ Кіші Антанта болды. Ол 1920-1921 жылдарда құрылған. Оған Румыния,
Югославия, Чехословакия одағы кіріп, 1938 жылға дейін өмір сүрді. Одақтың
мақсаты Орталық және Оңтустік -Шығыс Еуропада статус-квоны сақтап қалу және
Ресейге қарсы санитарлы кордон ретінде қолданды. 1920 жылдың ортасында
Белградта Чехословакия мен Югославия арасындағы конвенция қабылданып, Кіші
Антантаның рәсімделуін аяқтады, 1920 жылы Чехославакия -Югославия келісімі,
1921 жылы Румыния -Чехославакия келісімі. 1921 жылы Румыния -Югославия
одақтық келісімі болды. Барлық келісімдер Ұлттар Лигасында тіркеліп, 2
жылға созылды. Ал 1929 жылдан бастап 5 жылға ұзартылды. Кіші Антантаның
белсенді жұмысы Генуя конференциясына дейін созылды. Кіші Антантаның
саясатындағы маңызды кезең Еуропалық сахнада 1925 жылы Локарн конференциясы
болатын. Ол Францияның позициясының әлсіреуіне әкелді. Кіші Антанта
Одағының кемшілігі ол Мемлекеттердіц өзара мықты экономикалық қарым-
қатынастың жоқтығы болды. Ал бұл аймақта саяси экономикалық қатынасты
нығайтар еді. 1934 жылы Германия Шығыс
пактісіне қатыспайтынын айтты. 1934 жылы қыркүйекте Женевада Шығыс пактісі
тездетіп қабылдау рәсімі террористік актпен тоқтатылуына Л. Бартуның
өлтірілуі де себеп болды. Батыс Еуропалық державалардың агрессорларды
бейбітшілікке келтіру процесі басталғанда Кіші Антантаның құлдырауы
басталды. Ол 1938 жылы Мюнхен келісімін де тоқтата алмады. Германияның
Чехословакияны жаулап алуы Кіші Антантаның толық құлауына әкелді.
Балқандық Антанта
Билікке Гитлердің келуі, Кеңес Одағының Балкандағы үрейін тудырды.
Италия агрессиясы төрт балкан мемлекетінің Румыния, Туркия, Югославия,
Грецияның жақындасуына әкелді. Олар Балканда Статус-квоның сақтап қалуын
ойлады. 1934 жылы 9 ақпан күні Балкан Антантасы пактісі құрылды. Ол
кепілдік болатын Балкан шекараларының кепілі болатын. Пакт өз күшіне 1934
жылы шілдесінде енген болатын. Қорытындылай келе, 1925-1933 жылдар
аралығында Локарн конференциясынан кейін Еуропадағы мемлекеттер
өздеріне серіктес іздей бастады. Еуропадағы үстемдікті басқа мемлекетпен
бірігіп тұрып шеше алатынына сенді. Әрбір мемлекет өзінің экономикалық
жағдайын көтеруге тырысты Ол үшін басқа мемлекеттермен экономикалық
тұрғыдан жақындасуға қадам жасап, екі елге де пайдалы болатындай
келісімдерге отырды. Осы кезең Еуропалық мемлекеттер үшін дағдарыс кезеңі
болған бәрімізге де мәлім. Сондықтан әрбір мемлекет осы дағдарыстан өзі
үшін зардапсыз шығу жолын іздеді. Қиындықтарды бірлесіп шешуге тырысты.
Франция мен Германия бір-біріне жақындасу қадамын жасады. Италия мен
Испания достық қарым - қатынас орнатты. Англия Италияға дипломатиялық көмек
жасады. Мұның нәтижесінде Италия өз сыртқы саясатын күшейтіп алды. Дегенмен
де, бұл кезең талас -тартыссыз болған жоқ. Еуропадағы мемлекеттер Еуропадан
Азияға өтетін қысқа тасымал жолдары үшін күресті. Англия Жерорта теңізінде
өзінің үстемдігін ұстап қалуға тырысты. Сол кезеңдегі дағдарыс әр елге
негізінен экономикалық соққы берді. Мемлекеттердің барлығы әлсіреп қалды.
Ең алдымен банк жүйесі күйреді. Бірақ, АҚШ-тың экономикалық жағдайы өсе
түсті. 20 - жылдардың соңында АҚШ мықты елдерден де асып кетті. Бірнеше
жаңа мемлекеттер құрылды. Сонымен қатар, бұл кезең толқулар мен сғысқа да
толы болды. Ұлыбритания Иракты тәуелсіз деп мойындады. Бұл кезде Еуропада
бейбітшілікті қалпына келтіретін мемлекеттер арасында келісімдер жасалып
отырды.
1933- 1938 жылдардағы халықаралық қатынас
Фашистік Германияның территориялық басқыншылық жоспарлары. Германияның
Ұлттар Лигасынан шығуы. Германияға қарсы Франция курсы. Кеңес- француз
келісімдері. Балқан пактісі. Балтықтық Антанта.
Италиядағы фашизм және оның жаулап алу жоспарлары. Фашистік
державалардың ашық қарсыласуы. Версаль келісіміндегі әскери баптарынан
Германияның бас тартуы және батыстық державалар ұстанымдары. Версаль
халықаралық жүйесінің күйреуі.
Бейтараптану доктринасы және араласпау саясаты. Испаниядағы фашистік
бүлік және Италиян - германдық интервенция. Испан істеріне араласпау
саясаты және оның жүзеге аспауы. Жағымсыз мемлекеттер блогы. Берлин - Рим
осінің құрылуы. Еуропада басып алушыны тыныштандыру саясаты. 1937 жылы
экономикалық дағдарыс және еуропалық дипломатия.
Еуропадағы соғысқа дейінгі дағдарыс
Фашистік мемлекеттердің жаулап алу пиғылдарының өрши түсуі. Австрия
аншлюсі және еуропа дипломатиясының ұстанымы. Судет мәселесі. Мюнхен
конференциясы және оның мақсаты, қатысушылары. Чехословакияның алынуы және
бөлінуі. Словакия мемлекетінің құрылуы. Батыс елдерінің Германиямен отарлар
жөніндегі келіссөзі.
Жаулап алушыны тыныштандыру саясаты. Германияның Польша, Литваға
талаптары. Герман ниетінің қорқыныштылығы және ағылшын- француз одағы.
Кепілдік саясаты және ағылшын - француз кепілдігі. Ағылшын - француз -
кеңес келіссөздері (1939 жылы Мәскеу). Шабуыл жасамау туралы кеңес- герман
келіссөздері. Пакт Молатов- Риббентроп келісімінің арнайы мәтіні.
Келісімнің құпия баптары. Қызығушылық шеңбері. Қалдық Польша мемлекетінің
тағдыры жайлы мәселе. Польшаны Германия мен КСРО-н өзара бөлісуі. Шекара
сызығы.
Мюнхен конференциясы
1938 жылдың 29-30 қыркүйекте Мюнхен қаласында Чехословакияны
бөлшектеу жөнінде жасаған келісім. Оған Англия премьер министрі
Н.Чемберлен, Франция премьер министрі Э. Даладье, Германия мен Италияның
фашистік диктаторлары А.Гитлер және Б.Муссолини қол қойды. Оны АҚШ үкіметі
толық куаттады. Чехославакияның буржуазиялық үкіметі де қабылдады. Мюнхен
келісімі бойынша Англия және Франция Чехославакияның табиғаты бай өлкесі
Судет облысынан Германияға қосуды мақұлдады.
Мюнхен келісімі Германияның Чехославакияны түгел жаулап алуына, одан
кейін екінші дүние жүзілік соғысты бастауына мүмкіншілік берді. Ұлы
мемлекеттердің ішінде тек қана Кеңес Одағы Мюнхен келісіміне қарсы шақты.
Кеңес үкіметі Чехославакияның тәуелсіздігі мен ұлттық дербестігін жақтады,
оны қорғауға нақтылы көмек беруге дайын екендігін білдірді.
Бірақ Чехославакияның буржуазиялық үкіметі Кеңес елінен көмек сұрамады,
халқының ұлттық намысын аяққа басып, фашистік басқыншылардың алдында бас
иді. Мюнхен келісімін жасағанмен капиталистік елдер қайшылықтан құтыла
алмады. Кейін Мюнхен келісімі деген ұғым басқыншылыққа дем беретін сыртқы
саясат мағынасын білдіретін болды. Австралияны қосып алған соң, Германия
Чехословакияға көз тікті. Чехословакияны қарулы күшпен басып алу оңай
міндет емес еді. Чехословакияның соғыс өнеркәсібі және оның жоғары дәрежеде
дамыған қарулы күштері Батыс Еуропадағы ең күшті әскерлердің бірі болатын.
Оның үстіне Германия үлкен соғысқа дайындығын әлі толық аяқтаған жоқ еді.
Сондықтан гитлершілер Чехословакияны дипломатиялық жолмен басып алуға
әрекет жасады. Бұл үшін Германия Судет облысындағы К.Генлейн бастаған
фашистік ұйымды пайдаланып, Чехословакияның ішкі саяси жағдайында бей-
берекеттік туғызды. Осыны пайдаланып, ақыры, Судет облысын Германияға
беруді талап етті. Ұлыбритания мен Франция Судет облысын беріп, Германияны
согыс ашу ниетінен қайтарамыз деп үміттенді. Осы саясаттың нәтижесінде 29-
30 қыркүйекте Ұлыбританияның, Францияның, Германияның және Италияның үкімет
басшылары Мюнхен конференциясында төрт жақты келісімге қол қойды.
Судет-неміс облысын беруге қатысты әлдеқашан нақты қол жеткен келісімге
орай, осы ымыраның мынадай шарттары мен тұрпаттары туралы, сондай-ақ осыған
қажетті шаралар мен тұрпаттары туралы уәделесті және осы келісімге сәйкес
әрқайсысы жеке өзін оны іске асыруға қажетті шараларды қамтамасыз етуге
жауапты деп Германия, Құрама корольдік, Франция және Италия жариялайды.
1) Көшіру 1- қазаннан басталады.
2) Территорияны көшіру 10-қазанға қарай аяқталады, сонымен бірге бар
құрылыстарда ешқандай да қирату жүргізілмейді және де Чехословак үкіметі
облысты көшіру аталған қүрылыстарды бүлдірусіз өткізуіне жауапты болады деп
Құрама корольдік, Франция және Италия келісті.
3) көшірудің тұрпаттарын Германияның, Құрама корольдықтың Францияның,
Италияның және Чехословакияның өкілдерінен құралатын халықаралық комиссия
тәптіштеп белгілейді.
4) Неміс тұрғындары басым аудандарға герман әскерлерінің орналасуы 1 -
қазаннан басталып, кезеңдерге бөлініп жүргізіледі. Қосымша берілген
картада белгіленген 4 белдеуді герман әскері мынадай тәртіппен иеленеді:
I санымен белгіленген белдеуді – 1, 2- қазанда:
II санымен белгіленген белдеуді – 2, 3-қазанда:
III санымен белгіленген белдеуді -3,4, 5- қазанда:
IV санымен белгіленген белдеуді – 6, 7 - қазанда.
Негізінен немістік сипаттаған қалған облысты, жоғарыда аталған
халықаралық комиссия дереу анықтайды, сөйтіп, оған 10 - қазанға дейін неміс
әскерлері орналасады.
5) 3-тармақта аталған халықаралық комиссия плебисцит өткізілуге тиісті
аудандарды анықтайды. Бұл аудандарда плебисцит аяқталғанға дейін
халықаралық әскер бөлімдері тұрады. Осы халықаралық комиссия
плебисцитті өткізу тәртібін анықтауға тиісті және де Саар облысындағы
плебисцит өткізу тәртібін негізге алу керек. Халықаралық комиссия сондай-
ақ плебисцит өткізілетін күнді де белгілейді: алайда бір күн қарашаның
аяғынан кеш белгіленбеуге тиісті.
6) Шекараларды түпкілікті анықтау халықаралық комиссияға
тапсырылады. Осы халықаралық комиссияға белгілі бір айрықша
жағдайларда төрт мемлекетке - Германияға, Кэдэама корольдііне, Франция
мен Италияға - плебисцит өткізілмей берілуге тиісті жерлерді анықтауда
қатаң этногеографиялық қағидадан аздап ауытқуға ұсыныс жасау құқы
берілмейді...
7) Беріліп жатқан аудандарға көшуді қалаушылардың, сондай-ақ осы
аудандардан көшіп кетуді қалаушылардың оптациялық құқы
қарастырылады. Оптация осы келісім жасалған сәттен бастап алты ай ішінде
іске асырылуға тиісті. Герман - чехословак комиссиясы оптациялық егжей -
тегжейін анықтап,тұрғындарды айырбастауды жеңілдету шараларын
іздестіреді және осы айырбастаудан шығатын қағидалық мәселелерді анықтайды.
8) Осы келісім жасалған күннен бастап төрт апта бойы Чехословак үкіметі
барлық Судет немістерін, егер олар өздері қаласа, әскери және полицейлік
қызматтен босатады. Осы мерзім ішінде Чехословак үкіметі саяси қылмыстары
үшін қамалған Судет немістерін босатады. 19 қыркүйектегі Чехословак
мемлекетінің жаңа шекараларына арандатылмаған басқыншылыққа қарсы
халықаралық кепілдіктер туралы ағылшын француз ұсыныстарының 6 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
пәніне арналған
дәріс сабақтарының тақырыптары
Модуль 1. ХХ ғ. бірінші жартысындағы халықаралық қатынастар
Глоссарий (сөздік, анықтама):
АЛЬТЕРНАТ (лат. аlternus – кезектесіп) – халықаралық келісім данасына сай,
келісуші тараптардың қол қоюуына арналған, тараптардың атаулары,
өкілеттердің қолдары, мөрлері сонымен қатар келісім мәтіні келісуші жақтың
тілінде жасалып, бірінші орынға орналастыру ережесі. Бірінші қол
қоюшыларға, келісім мәтінінің сол жақ беті құрметті орын болып саналады
немемесе егер де қолдар бірінің астына бірі қойылса, онда жоғарғы орын.
Альтернатты қолдану, келісуші тараптардың теңдігін көрсетеді. Альтернат,
әдетте, екі тілде жасалған екі жақты келісімдерде қатаң сақталады. Көпжақты
келісімдерде альтернат сирек қолданылады.
АНКЛАВ (фр. anclave ) - өз алдына бөлек мемлекеттің толығымен құрлық
қоршауындағы мемлекет аумағы немесе бірнеше бөлек мемлекеттердің толығымен
құрлық қоршауындағы мемлекет аумағының бөлігі. Анклав мемлекеттері,
мысалы., Лесото Корольдігі толығымен ОАР аумағында қоршауында, испан қаласы
Лливия француз департаментінің шығыс Пиреней ішінде орналасқан. Егер де,
мемлекет аумағының бір ғана бөлігі басқа мемлекеттің құрлық қоршауында
болса және қоршаудағы мемлекеттің теңізге шығу мүмкіндігі болса, онда
мұндай мемлекеттердің жартылай анклав деп атайды (мыс., Кабинда округі).
АННЕКЦИЯ (лат. Annexus – қойып алу) – мемлекеттің, басқа мемлекетке
жататынт аумағын заңсыз түрде қосып алуы.
Аннекция халықаралық тәжірибеде, феодалдық және капиталистік мемлекеттерде
кең тарады. Әсіресе, аннекция, отарлы экспансияның құралы ретінде жиі
қолданылды.(мыс., Босния және Герцоговинаға Австро-Венгрияның А. 1908; Ұлы
Британияның – бур мемлекеттеріне 1900 және Кипр аралдарына А.; АҚШ – тың
ХІХ ғасырдың аяғындағы Гавай аралдарына А.; және т.б.). Аннекция екінші
дүние жүзілік соғыста, гитлерлік және жапон оккупанттарыаумақтарды басып
алу кезінде, іске асырылды.
Аннекция қазіргі кезде, халықаралық құқықтың дөрекі бұзылуы болып табылады.
АНШЛЮС (нем. Anschluss – қосылу) – Австрияның Германия құрамына күштеп
кіргізу синонимына айналған термин. Аншлюсды 11-12. ІІІ 1938 австриялық
ұлтшылдардың көмегімен гитлершілдер жүзеге асырды.
БРИФИНГ (ағыл. Briefing – қысқаша нұсқау)- сыртқы саяси ведомстволар
өкілдерінің және басқа мемлекеттік органдардың, халықаралық және де өзге
ұйымдардың баспа, радио, теледидар өкілдерімен жүргізетін кездесулері мен
әңгімелері, оларға маңызды оқиғалар туралы, халықаралық келісімдердің,
конференциялардың, симпозиумдардың, кеңестердің жүру барысы жайында,
қатысушылардың көзқарастары мен позициялары және жеткізілген нәтижелер
жайлы мәлімет беру мақсатын көздейді. Брифингтер, пресс-конференциялардан
өзінің қысқалығымен ерекшеленді, олар ресмилігі жағынан кемірек және
журналистер ақпаратының сипатында болады.
СЫРТҚЫ САЯСАТ – халықаралық іс-әрекеттердегі мемлекеттің жалпы бағыты:
сыртқы саясат мемлекеттің басқа мемлекеттермен қатынасын реттейді. Сыртқы
саясаттың маңызды құралы дипломатия болып табылады.
Сыртқы саясат мемлекттің ішкі саясатымен ажырамас байланыста болады. Оның
мазмұны мен бағыты, мемлекеттің қоғамдық құрылысының табиғатымен
ескертіледі. Мемлекеттердің әр түрлі қоғамдық құрылыстарының болуына
байланысты сыртқы саясаттарында да жергілікті айырмашылықтар бар. Тәуелсіз
алған және енді ғана дамып келе жатқан мемлекеттердің сыртқы саясаты
негізінен өздерінің саяси тәуелсіздігін нығайту және экономикасын дамытуға
бағытталған.
ШЫҒЫС МӘСЕЛЕСІ – дипломатияда және тарихи әдебиеттерде ХYІІІ аяғы ХХ
ғасырдың басындағы халықаралық қайшылықтарды белгілеу шарты. Балкан
халықтарының түрік басымдылығымен күресі, Осман империясының құлдырауын
және ұлы державалардың түрік иеліктерін бөлу мақсатымен күрестерін
айқындады: (Австрия (1867-Австро-Венгриямен), Ұлыбритания, Пруссия (1871-
Германиямен) Ресеймен, Италиямен, Франциямен, соңынан АҚШ-пен).
РЕПАРАЦИЯ (лат. reparation – бұрынғы қалпына келтіру) - халықаралық
құқық субьектінің халықаралық құқықбұзушылықты жүзеге асыру нәтижесінде,
басқа халықаралық құқық субьектіге зиян келтіргені үшін, оған жүктелетін
материалдық жауапкершіліктің түрі. Репарацияны төлеу реституции, ақша
немесе басқа материалдық компенсация не болмаса бір мезгілде реституции
және шығындардың компенсациясы түрінде жүзеге асырылуы мүмкін.
Репарацияны контрибуциялардан ажыратқан жөн (1919 ж. Дейін тәжірибеде
қолданылған, соғысты жеңушіге алым-салықтар төлеу). 1919 ж. Версаль бейбіт
келісім-шартында контрибуциялар туралы ескертулер жоқ, тек 1914-1918 жж.
бірінші дүние жүзілік соғыс барысында Германиямен және оның одақтастарымен
зиян келтірілген зардаптың орнын толтыру түрі негізінде репарациялар
туралы айтылады.
Дәріс мақсаты: ХХ ғ. бірінші жартысындағы халықаралық қатынастардың даму
ерекшеліктерін аңықтау
Тақырыпта қарастырылатын сұрақтар:
1. Халықаралық қатынастардың Версальдік жүйесінің құрылуы Париж бейбіт
конференциясы. Ондық кеңес. Ұлттар Лигасының құрылуы.
2. АТА-ғы халықаралық қатынастарда Вашингтон жүйесінің қалыптасуы және
дамуы
3. 20-жылдың бірінші жартысындағы халықаралық қатынастар
4. Халықаралық қатынастардағы және соғысаралық кезең дипломатиясындағы
Герман мәселесі
5. 1925 – 1933 жж. халықаралық қатынастар
6. Қиыр Шығыстағы халықаралық қатынастар (1925-1939 жж.)
7. 1933-1938 жж. халықаралық қатынастар
8. ХХ ғ. 20-30 жж. аяғындағы бейбітшілік және қауіпсіздік үшін күрес
9. Еуропада соғыс қарсаңындағы саяси дағдарыс
Тақырыпқа қысқаша сипаттама (тезисы):
Бірінші дүние жүзілік соғыс кезеңіндегі дипломатиялық күрес
Бірінші дүние жүзілік соғыстың себебі және сипаты. Еуропа державаларының
мүдделерінің қақтығысы. Соғысушы державалардың бағдарламаларының жоспары,
әскери күші, экономикалық жағдайы. Соғысқа Туркияның енуі. Соғысқа
Жапонияның қатысуы. Лондон келісімі және Италияның Антантаға қосылуы.
Төрттік Одақтың құрылуы.
Константинополь және құймалар жөніндегі Ресей, Ұлыбритания, Франция
арасындағы келісім. Осман империясындағы ағылшын - француз келісімі.
Соғыстан шығу үшін дипломатиялық күрес. Соғысушы жақтардың Бейбіт
бағдарламасы. Соғысқа АҚШ-тың енуі. В. Вильсонның 14 пункті.
Кеңестік Ресейдің бейбітшілік әрекеті. Брест- Литовск келісімінің
жасалуы және оның халықаралық салдарлары. Азамат соғысының басталуы және
Антанта елдерінің Ресейге енуі. Соғыстан Австро - Венгрияның, Болгария,
Түркияның шығуы. Компьен бітімі.
Ұлы державалардың ықпал ету аймағы үшін күрес.
Цин монархиясы империалистерге арнайы соғыс жариялай отырып,
антиимпериалистік халық көтерілісін тудырды. Тек империалистер ғана әскери
жетістіктерге қол жеткізді. 1900 жылы күзде Цинь үкіметінің ұсынысымен
Қытай мен басқыншы державалар арасында бейбіт келіс сөздер жүргізілді.
Германия Қытай тарапына ең ауыр репрессияны ұсынатынын, ал орыс және
американ үкіметтері Цинь үкіметімен жақындасқылары келетіндерін мәлімдеді.
Қалғандары аралық позицияларды ұстанды. Орыс үкіметі Вальдерзеенің жобасына
қарсы келіп, үкіметтің Сианиден Пекинге көшірілуін және неміс талаптарына
қарсы келді. Осы сияқты әр мемлекеттің ұсынған талаптарын талқылауға сәйкес
келіссөздер 1901 жылдың 7 қыркүйегіне дейін жүргізілді. Бұл акт бойынша
Қытайға 450 млн таэль контрибуция жүктелді. Бұл соманы 39 жыл ішінде
қайтару туралы және оған 4 пайыздық үстемі туралы айтылды. Көтеріліс
басшылары жауапқа тартылып, шетел дипломаттарына Күнәні жуу атты
ескерткіш орнату тапсырылды. Сонымен қатар императордың маңындағыларда
жауапқа тартылды. Хаттама осындай сипатта жазылған мәтінге толы болды,
Қытайға екі жыл ішінде қару-жарақ әкелуге тиім салынды,
Ресей бейбітшілік келісімдерге қатысып соңғы хаттамаға қол қойды. Орыс
әскері Герман фельдмаршалының жазалаушы экспедициясына қатыспады. Олар
Маньчжурияның темір жолға, оған баратын Тяньциньге дейін сатып алды.
Ағылшындар, немістер, француздар Шанхайда қалды. Хаттамаға қол қойылғаннан
кейін, Пекин эвакуацияланды. Бұл дипломатиялық миссияның астана мен теңіз
арасындағы байланысын көрсетті.
1925-1933 жылдар арасындағы халықаралық қатынас. Таяу және Орта Шығыс
елдеріндегі қатынастардың ұшығуы
ХХ ғасырдың 20 - жылдарында мемлекеттер арасында өткізу нарықтары үшін
күрес, және Таяу Шығыстағы шикізат көзі үшін күрес басталды. Англия
дипломатиясының мақсаты - Таяу Шығыс территорияларын бақылау және
француздардың әсерінен босату болды. Англия француздарды Сириядан шығаруға
тырысты. Сондай-ақ, Франция арабтардың Англияға қарсы болуын қолдап отырды.
Оларды қолпаштап отырған болатын. Иракта өз мандатын сақтап қалу мақсатында
Англия ағылшын - ирак келісіміне қол қойылуына қол жеткізіліп, 1924 жылы
қабылданды. Келісім Англияның Орта Шығыстағы орталық ауданында үстемдігін
берді. Ал Ирак Үндістанға, Мосул мұнайына және Мысырға өтер жолды жауып
тұрды. 1922 жылы - ақ Англия Мысырдын тәуелсіздігін ресми түрде мойындады.
Ал Суданда Египет - Судан мемлекетін құруды талап ететін шиеленіс болғанда,
Лондонда Макдональд пеп Мысыр үкіметінің басшысы Загул-Паша арасында
келіссөздер өткізіле бастады.
Мысырдың ағылшын әскерлерін өз территориясынан шығаруды талап етуі;
ағылшын кеңесшілерінің төмендетілуі, Мысырдың сыртқы саясатындағы
еркіндікті, Мысырдың Суданға құқығын мойындауды талап етулері толығымен
ескерілмеді. 1924 жылы 6 қарашада Булупд үкіметіне Чемберленнің келуі
ағылшын - мысыр қарым-қатынастармен мүлдем бұзып жіберді. Бұл кезде 1925
жылы Мароккода Риф облысында жаңа толқулар болды. Оның қатысушылары Риф
мемлекетін өз еркімен құрды. Испандықтарға қарсы Риф тайпаларының соғысы
ұзаққа созылып, экономикалық саяси дағдарысқа әкелді. Испания диктаторы
Пимо де Ривьера Франциядан көмек сұрады. Мароккоға жіберілген француз
әскері 1926 жылы көтерілісті басты. Ағылшын дипломатиясы Францияның ішкі
істеріне араласпады. Әскери қимылдардың Танжерге ауыспағандығынан қорықты.
Сол себепті ол Франциямен Мысыр және Таяу Шығыс мәселелерін шешуге асықты.
Одан кейін Англия Рим мемлекетін отарлауға көмектесті. Бірақ Риф мемлекеті
Испания астында қалды. Рифтермен бір уақытта Франция Сирия друздармен соғыс
жүргізуге мәжбүр болды. Көп өтпей -ақ друздардың көтерілісі кең етек алып,
бүкіл мемлекетке жайылып екі жылдай уақытқа 1927 жылдың күзіне дейін
созылды. Англия Сириядағы соғысты Шығыста өз мәселелерін шешу үшін
пайдаланды. 1924 жылы Ұлттар Лигасының отырысында Англия өкілі Эмери Ирак
парламенті атынан Ирак үстіндегі мандатты ұзарту талабымен шықты. Келесі
жылы Ұлттар Лигасы одағы Туркияның қарсылығына қарамастан Иракқа
Мусоль ауданын берді. 1927 жылы Ұлыбритания мен Ирак
арасындағы келісім барысында,Иракты тәуелсіз мемлекет етіп мойындады.
Кіші және Орта мемлекеттердің одағы. Кіші Антанта
Австр- Венгрияның құлауы нәтижесінде мемлекеттердің саны өсті. Австрия,
Венгрия, Чехословакия, ішінара Польша 1929 жылы Югославия, Румыния да өз
территорияларын үлкейтті. Енді оның құрамына Солтүстік Буковина және
Бессарабия, сондай-ақ Оңтүстік Добруджа кірді. Шығыс Еуропа картасында
Финляндия және Прибалтикалық республика пайда болды. Ұзақ мерзімге созылған
одақ Кіші Антанта болды. Ол 1920-1921 жылдарда құрылған. Оған Румыния,
Югославия, Чехословакия одағы кіріп, 1938 жылға дейін өмір сүрді. Одақтың
мақсаты Орталық және Оңтустік -Шығыс Еуропада статус-квоны сақтап қалу және
Ресейге қарсы санитарлы кордон ретінде қолданды. 1920 жылдың ортасында
Белградта Чехословакия мен Югославия арасындағы конвенция қабылданып, Кіші
Антантаның рәсімделуін аяқтады, 1920 жылы Чехославакия -Югославия келісімі,
1921 жылы Румыния -Чехославакия келісімі. 1921 жылы Румыния -Югославия
одақтық келісімі болды. Барлық келісімдер Ұлттар Лигасында тіркеліп, 2
жылға созылды. Ал 1929 жылдан бастап 5 жылға ұзартылды. Кіші Антантаның
белсенді жұмысы Генуя конференциясына дейін созылды. Кіші Антантаның
саясатындағы маңызды кезең Еуропалық сахнада 1925 жылы Локарн конференциясы
болатын. Ол Францияның позициясының әлсіреуіне әкелді. Кіші Антанта
Одағының кемшілігі ол Мемлекеттердіц өзара мықты экономикалық қарым-
қатынастың жоқтығы болды. Ал бұл аймақта саяси экономикалық қатынасты
нығайтар еді. 1934 жылы Германия Шығыс
пактісіне қатыспайтынын айтты. 1934 жылы қыркүйекте Женевада Шығыс пактісі
тездетіп қабылдау рәсімі террористік актпен тоқтатылуына Л. Бартуның
өлтірілуі де себеп болды. Батыс Еуропалық державалардың агрессорларды
бейбітшілікке келтіру процесі басталғанда Кіші Антантаның құлдырауы
басталды. Ол 1938 жылы Мюнхен келісімін де тоқтата алмады. Германияның
Чехословакияны жаулап алуы Кіші Антантаның толық құлауына әкелді.
Балқандық Антанта
Билікке Гитлердің келуі, Кеңес Одағының Балкандағы үрейін тудырды.
Италия агрессиясы төрт балкан мемлекетінің Румыния, Туркия, Югославия,
Грецияның жақындасуына әкелді. Олар Балканда Статус-квоның сақтап қалуын
ойлады. 1934 жылы 9 ақпан күні Балкан Антантасы пактісі құрылды. Ол
кепілдік болатын Балкан шекараларының кепілі болатын. Пакт өз күшіне 1934
жылы шілдесінде енген болатын. Қорытындылай келе, 1925-1933 жылдар
аралығында Локарн конференциясынан кейін Еуропадағы мемлекеттер
өздеріне серіктес іздей бастады. Еуропадағы үстемдікті басқа мемлекетпен
бірігіп тұрып шеше алатынына сенді. Әрбір мемлекет өзінің экономикалық
жағдайын көтеруге тырысты Ол үшін басқа мемлекеттермен экономикалық
тұрғыдан жақындасуға қадам жасап, екі елге де пайдалы болатындай
келісімдерге отырды. Осы кезең Еуропалық мемлекеттер үшін дағдарыс кезеңі
болған бәрімізге де мәлім. Сондықтан әрбір мемлекет осы дағдарыстан өзі
үшін зардапсыз шығу жолын іздеді. Қиындықтарды бірлесіп шешуге тырысты.
Франция мен Германия бір-біріне жақындасу қадамын жасады. Италия мен
Испания достық қарым - қатынас орнатты. Англия Италияға дипломатиялық көмек
жасады. Мұның нәтижесінде Италия өз сыртқы саясатын күшейтіп алды. Дегенмен
де, бұл кезең талас -тартыссыз болған жоқ. Еуропадағы мемлекеттер Еуропадан
Азияға өтетін қысқа тасымал жолдары үшін күресті. Англия Жерорта теңізінде
өзінің үстемдігін ұстап қалуға тырысты. Сол кезеңдегі дағдарыс әр елге
негізінен экономикалық соққы берді. Мемлекеттердің барлығы әлсіреп қалды.
Ең алдымен банк жүйесі күйреді. Бірақ, АҚШ-тың экономикалық жағдайы өсе
түсті. 20 - жылдардың соңында АҚШ мықты елдерден де асып кетті. Бірнеше
жаңа мемлекеттер құрылды. Сонымен қатар, бұл кезең толқулар мен сғысқа да
толы болды. Ұлыбритания Иракты тәуелсіз деп мойындады. Бұл кезде Еуропада
бейбітшілікті қалпына келтіретін мемлекеттер арасында келісімдер жасалып
отырды.
1933- 1938 жылдардағы халықаралық қатынас
Фашистік Германияның территориялық басқыншылық жоспарлары. Германияның
Ұлттар Лигасынан шығуы. Германияға қарсы Франция курсы. Кеңес- француз
келісімдері. Балқан пактісі. Балтықтық Антанта.
Италиядағы фашизм және оның жаулап алу жоспарлары. Фашистік
державалардың ашық қарсыласуы. Версаль келісіміндегі әскери баптарынан
Германияның бас тартуы және батыстық державалар ұстанымдары. Версаль
халықаралық жүйесінің күйреуі.
Бейтараптану доктринасы және араласпау саясаты. Испаниядағы фашистік
бүлік және Италиян - германдық интервенция. Испан істеріне араласпау
саясаты және оның жүзеге аспауы. Жағымсыз мемлекеттер блогы. Берлин - Рим
осінің құрылуы. Еуропада басып алушыны тыныштандыру саясаты. 1937 жылы
экономикалық дағдарыс және еуропалық дипломатия.
Еуропадағы соғысқа дейінгі дағдарыс
Фашистік мемлекеттердің жаулап алу пиғылдарының өрши түсуі. Австрия
аншлюсі және еуропа дипломатиясының ұстанымы. Судет мәселесі. Мюнхен
конференциясы және оның мақсаты, қатысушылары. Чехословакияның алынуы және
бөлінуі. Словакия мемлекетінің құрылуы. Батыс елдерінің Германиямен отарлар
жөніндегі келіссөзі.
Жаулап алушыны тыныштандыру саясаты. Германияның Польша, Литваға
талаптары. Герман ниетінің қорқыныштылығы және ағылшын- француз одағы.
Кепілдік саясаты және ағылшын - француз кепілдігі. Ағылшын - француз -
кеңес келіссөздері (1939 жылы Мәскеу). Шабуыл жасамау туралы кеңес- герман
келіссөздері. Пакт Молатов- Риббентроп келісімінің арнайы мәтіні.
Келісімнің құпия баптары. Қызығушылық шеңбері. Қалдық Польша мемлекетінің
тағдыры жайлы мәселе. Польшаны Германия мен КСРО-н өзара бөлісуі. Шекара
сызығы.
Мюнхен конференциясы
1938 жылдың 29-30 қыркүйекте Мюнхен қаласында Чехословакияны
бөлшектеу жөнінде жасаған келісім. Оған Англия премьер министрі
Н.Чемберлен, Франция премьер министрі Э. Даладье, Германия мен Италияның
фашистік диктаторлары А.Гитлер және Б.Муссолини қол қойды. Оны АҚШ үкіметі
толық куаттады. Чехославакияның буржуазиялық үкіметі де қабылдады. Мюнхен
келісімі бойынша Англия және Франция Чехославакияның табиғаты бай өлкесі
Судет облысынан Германияға қосуды мақұлдады.
Мюнхен келісімі Германияның Чехославакияны түгел жаулап алуына, одан
кейін екінші дүние жүзілік соғысты бастауына мүмкіншілік берді. Ұлы
мемлекеттердің ішінде тек қана Кеңес Одағы Мюнхен келісіміне қарсы шақты.
Кеңес үкіметі Чехославакияның тәуелсіздігі мен ұлттық дербестігін жақтады,
оны қорғауға нақтылы көмек беруге дайын екендігін білдірді.
Бірақ Чехославакияның буржуазиялық үкіметі Кеңес елінен көмек сұрамады,
халқының ұлттық намысын аяққа басып, фашистік басқыншылардың алдында бас
иді. Мюнхен келісімін жасағанмен капиталистік елдер қайшылықтан құтыла
алмады. Кейін Мюнхен келісімі деген ұғым басқыншылыққа дем беретін сыртқы
саясат мағынасын білдіретін болды. Австралияны қосып алған соң, Германия
Чехословакияға көз тікті. Чехословакияны қарулы күшпен басып алу оңай
міндет емес еді. Чехословакияның соғыс өнеркәсібі және оның жоғары дәрежеде
дамыған қарулы күштері Батыс Еуропадағы ең күшті әскерлердің бірі болатын.
Оның үстіне Германия үлкен соғысқа дайындығын әлі толық аяқтаған жоқ еді.
Сондықтан гитлершілер Чехословакияны дипломатиялық жолмен басып алуға
әрекет жасады. Бұл үшін Германия Судет облысындағы К.Генлейн бастаған
фашистік ұйымды пайдаланып, Чехословакияның ішкі саяси жағдайында бей-
берекеттік туғызды. Осыны пайдаланып, ақыры, Судет облысын Германияға
беруді талап етті. Ұлыбритания мен Франция Судет облысын беріп, Германияны
согыс ашу ниетінен қайтарамыз деп үміттенді. Осы саясаттың нәтижесінде 29-
30 қыркүйекте Ұлыбританияның, Францияның, Германияның және Италияның үкімет
басшылары Мюнхен конференциясында төрт жақты келісімге қол қойды.
Судет-неміс облысын беруге қатысты әлдеқашан нақты қол жеткен келісімге
орай, осы ымыраның мынадай шарттары мен тұрпаттары туралы, сондай-ақ осыған
қажетті шаралар мен тұрпаттары туралы уәделесті және осы келісімге сәйкес
әрқайсысы жеке өзін оны іске асыруға қажетті шараларды қамтамасыз етуге
жауапты деп Германия, Құрама корольдік, Франция және Италия жариялайды.
1) Көшіру 1- қазаннан басталады.
2) Территорияны көшіру 10-қазанға қарай аяқталады, сонымен бірге бар
құрылыстарда ешқандай да қирату жүргізілмейді және де Чехословак үкіметі
облысты көшіру аталған қүрылыстарды бүлдірусіз өткізуіне жауапты болады деп
Құрама корольдік, Франция және Италия келісті.
3) көшірудің тұрпаттарын Германияның, Құрама корольдықтың Францияның,
Италияның және Чехословакияның өкілдерінен құралатын халықаралық комиссия
тәптіштеп белгілейді.
4) Неміс тұрғындары басым аудандарға герман әскерлерінің орналасуы 1 -
қазаннан басталып, кезеңдерге бөлініп жүргізіледі. Қосымша берілген
картада белгіленген 4 белдеуді герман әскері мынадай тәртіппен иеленеді:
I санымен белгіленген белдеуді – 1, 2- қазанда:
II санымен белгіленген белдеуді – 2, 3-қазанда:
III санымен белгіленген белдеуді -3,4, 5- қазанда:
IV санымен белгіленген белдеуді – 6, 7 - қазанда.
Негізінен немістік сипаттаған қалған облысты, жоғарыда аталған
халықаралық комиссия дереу анықтайды, сөйтіп, оған 10 - қазанға дейін неміс
әскерлері орналасады.
5) 3-тармақта аталған халықаралық комиссия плебисцит өткізілуге тиісті
аудандарды анықтайды. Бұл аудандарда плебисцит аяқталғанға дейін
халықаралық әскер бөлімдері тұрады. Осы халықаралық комиссия
плебисцитті өткізу тәртібін анықтауға тиісті және де Саар облысындағы
плебисцит өткізу тәртібін негізге алу керек. Халықаралық комиссия сондай-
ақ плебисцит өткізілетін күнді де белгілейді: алайда бір күн қарашаның
аяғынан кеш белгіленбеуге тиісті.
6) Шекараларды түпкілікті анықтау халықаралық комиссияға
тапсырылады. Осы халықаралық комиссияға белгілі бір айрықша
жағдайларда төрт мемлекетке - Германияға, Кэдэама корольдііне, Франция
мен Италияға - плебисцит өткізілмей берілуге тиісті жерлерді анықтауда
қатаң этногеографиялық қағидадан аздап ауытқуға ұсыныс жасау құқы
берілмейді...
7) Беріліп жатқан аудандарға көшуді қалаушылардың, сондай-ақ осы
аудандардан көшіп кетуді қалаушылардың оптациялық құқы
қарастырылады. Оптация осы келісім жасалған сәттен бастап алты ай ішінде
іске асырылуға тиісті. Герман - чехословак комиссиясы оптациялық егжей -
тегжейін анықтап,тұрғындарды айырбастауды жеңілдету шараларын
іздестіреді және осы айырбастаудан шығатын қағидалық мәселелерді анықтайды.
8) Осы келісім жасалған күннен бастап төрт апта бойы Чехословак үкіметі
барлық Судет немістерін, егер олар өздері қаласа, әскери және полицейлік
қызматтен босатады. Осы мерзім ішінде Чехословак үкіметі саяси қылмыстары
үшін қамалған Судет немістерін босатады. 19 қыркүйектегі Чехословак
мемлекетінің жаңа шекараларына арандатылмаған басқыншылыққа қарсы
халықаралық кепілдіктер туралы ағылшын француз ұсыныстарының 6 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz