Мемлекет ерте таптық қоғамның саяси, құрылымдық, аумақтық ұйымы

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Мемлекет ерте таптық қоғамның саяси, құрылымдық,

аумақтық ұйымы ретінде . . . 3

Саяси жүйенің құрылымы және қызметі . . . 4
Мемлекет қоғамның саяси жүйесінде . . . 7
Қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекеттің орны мен ролі . . . 8

Пайдаланған әдебиеттер. 13

Мемлекет ерте таптық қоғамның саяси, құрылымдық,

аумақтық ұйымы ретінде.

Мемлекет - қоғамдағы аса маңызды таптық қатынастарды және өзге де жалпы адамзаттық мәселелерді шешуді және орындауды қамтамасыз ететін, тарихи қалыптасқан қоғамды ұйымдастыратын бірден-бір жан-жақты әмбебап саяси ұйым.

Мемлекетті алғашқы қауымдық қоғамдағы әлеуметтік өкіметтен ажырататын мынадай негізгі белгілері:

1. Қоғамнан ажыратылған ерекше көпшілік (жария) биліктің болуы. Мемлекеттік биліктің ерекше белгісі - оның жалпылық және әмбебаптық сипатында.

2. Тұрғындардың аумақтық ұйымдастырылуы.

3. Тұрғындардан салықтарды жинау

4. Мемлекетте арнаулы мәжбүр ету аппараты болады.

5. Жалпыға міндетті нормативтік актілердің болуы.

6. Мемлекеттің келесі негізгі ерекшелігі - егеменділігінің болуына байланысты. Мемлекет егемендігі - мемлекеттік биліктің саяси-құқықтық ерекшелігі, оның ішкі басқа биліктен және шет мемлекеттерден тәуелсіз өз мақсаттарын шешуге құқығы және еріктілігі.

Мемлекеттің әлеуметтік маңызындағы дуализм: мемлекет қоғамды басқару құралы және таптық қайшылықтарды шешу құралы ретінде.

Мемлекет өндіруші экономиканы қамтамасыз ететін әлеуметтік институт ретінде.

Мемлекеттің шығуының негізгі теориялары: материалистік теория, табиғи-құқықтық теория, органикалық теория, күш көрсету теориясы, психологиялық теория, діни, технократиялық, патриархалды, келісімдік және өзгелер.

Мемлекеттің шығу нысандары: шығыстық, афиндік, римдік, германдық және өзгелер.

Мемлекет анықтамаларының әртүрлілігі. Мемлекет қоғамның саяси, құрылымдық және аумақтық ұйымы ретінде. Мемлекет мәніндегі жалпы әлеуметтік және таптық. Мемлекет саяси-құқықтық қауымдастық ретінде. Мемлекеттік егемендік. ұлт және мемлекет. Мемлекет пен экономиканың өзара байланысы. Мемлекеттілік дамуы. Мемлекеттің даму кезеңдері. Әр түрлі халықтарда мемлекеттіліктің дамуының әртүрлілігі.

Мемлекеттің ерекше қоғамдық ұйым ретінде, алғашқы қауымдық құрылыстағы, өкімет құрылымынан айырмашылығы, қоғамдық жұмыстарды басқарумен тұрақты шұғылданатын арнайы органдардан тұратындығында.

Қоғамның мемлекеттік-құрылымындағы бірінші нысанына құл иеленуші, құл және құл иеленушіге бөлінген қоғам жатады. Олардың келісімге келмейтін мүдделерін үйлестірген құл иеленуші мемлекет болды. Оның құрамы, мазмұны, қызметі сол кездегі қоғам дамуының деңгейіне сәйкес келді. ^[1]

Саяси жүйенің құрылымы және қызметі.

Саяси жүйеде жоғарыда берілген сипаттамаларға сүйенетін болсақ, оның барынша күрделі, көп қырлы құрылым екендігіне көз жеткізуте болатындығын байқауға болады. Саяси -теориялық әдебиеттерде саяси жүйенің құрылымы 4 түрлі элементтер тобына жіктелген.

Институционалдық элементтер, оған жататындар саяси институттар мемлекет, оның органдары (мемлекеттік билікті құрайтын орталық және региондық билік органдары мен басқармалары, күштеу құрылымдары: әскер, полиция, барлау жүргізу корпусы, ұлттық қауіпсіздікті сақтау т. б. құқық қорғау органдары, сот, прокуратура т. б. ) Саяси ұйымдар партиялар, оның органдары: қоғамдық саяси ұйымдар, қозғалыстар, бірлестіктер, еңбек ұжымдары, кооперативтер, творчестволық одақтар, ассоциациялар, концерндер, акционерлік қоғамдар, ықпалды топтар (группы давления), мүдделер тобы (группы интересов) .
Ақпаратты-комуникативтік элементтер, оған жататындар; өкіметке ақпарат беру каналдары, яғни мәжілістерде іс-әрскетті ашық баяндау процесі, істерді тексеру немесе тергеу комиссиясы, қажетті топтармен жасырын (конфиденциальный) кеңестер, сондай-ақ, бұқаралық ақпарат құралдары (теледидар, радио, ғазеттер мен журналдар, кітаптар) т. б.

3) Нормативтік-реттеуші элементтерін әр-түрі саяси мөлшерлер принциптер құрайды. Мысалы: конституция, басқа да құқықтық мөлшерлер, үкімдер мен шешімдер, нұсқаулар, бағдарламалық құжаттар т. б.

4) Саяси сана мен мәдениет, оны құрайтындар идеология және саяси психология, саяси теориялар, идеялар т. б.

Осы элементтердің әрқайсысына қысқаша тоқталатын болсақ;

Саяси институттар дегеніміз - қоғамның саяси өмірін ұйымдастыру әдісі. Бұл әртүрлі саяси нормаларды қамтиды. Саяси институттар ерекше өкілдік құқық берілген және арнайы саяси қызметі белгілі адамдардың тобы. Саяси институттардың ерекшелігі олар заңды түрде бекітілетін және олардың қызметі арнайы заңдарға, шешімдерге және юстициялық ақиқаттарға фактілерге бағытталған. Саяси институттарға, сонымен бірге, партиялардың нақтылы ғылыми және оқу мекемелері жатады. Саяси ұйымдар дегеніміз - адамдардың алдына қойған саяси мақсаттарына байланысты біріккен тобы. Саяси ұйымдар өзінің құрылымына, қызметіне қаңай сипатталады және жіктеледі. Осыған байланысты саяси ұйымдар қызметі толық саяси сипат алатын ұйымдар, жартылай саяси сипат алатын және саяси сипат алмайтын ұйымдарға бөлінеді. ^[2]

бірінші түріне мемлекет және саяси партиялар жатады. Олардың қызметінің негізгі түрі билік жүргізу және билік үшін күрес.
екінші түріне - кәсіподақ пен жастар ұйымы жатады

3) үшінші түріне - творчестволық одақтар

Міне, осы саяси ұйымдардың ең негізгісі - мемлекет. Мемлекет өз қызметі арқылы қоғам өмірін толық көрсете алады және мемлекет өзінің егеменділігімен ерекшеленеді.

Ал, саяси партиялар саяси жүйенің қызметіндегі негізгі буындардың бірі. Саяси партиялар халықтың саяси санасы мен мәдениетін қалыптастырады және идеологиялык ықпал жасап отырады. Егер партия қоғамда жетекші рөль атқаратын болса, онда ол мемлекеттің саяси бағдарламаларын жасауға және оны іске асыруға қатысады. Оған басшылық жасайды, өкімет басшыларын қалыптастырады, кадрларды дайындауға ықпал етіп отырады. Бірак, олардың әлеуметтік мәні, қызметі, мақсаттар мен міндеттері, ішкі құрылымы және саяси жүйедегі алатын орны әртүрлі болып келеді. ^[3]

Саяси жүйенің қызметіне саяси қозғалыстар да ықпал етіп отырады. Саяси қозғалыстар:

а) таптық негізінде қалыптасқан қозғалыстар;

б) әлеуметтік топтар негізінде қалыптасқан;

в) ұлтаралық қатынас негізінде қалыптасқан қозғалыстар ретінде қарастырылады.

Саяси қозғалыстар өмір сүріп отырған саяси және экономикалық құрылысқа, көзқарастарына қарай бір-бірінен ерекшеленіп отырады.

Осы тұрғыдан алғанда оларды консервативтік, реформистік, революциялық және контрреволюциялық деп бөлуге болады. Қазір Қазақстанда 20-дан астам саяси қозғалыстар әрекет етуде. Мәселен, Қазақстандағы "азат" азаматтық қозғалысы, Казачество қозғалысы, "Әділет", "Ақиқат", "Мемориал", "Единство", ' "Бірлесу", "Семей-Невада", "Арал-Азия-Қазақстан", "Елімай", "Акт", "Азан", "Аттан" т. б.

Қоғамның саяси жүйесі шеңберінде, сондай-ақ ықпалды топтар да жұмыс істейді. Олар халықтық істерді шешуде араласа отырып, мемлекет қызметіне ықпалын тигізеді. Әсіресе олар мемлекеттік органдардың шешім қабылдау, үкім шығару істеріне ықпал жасап отырады.

Қоғамның саяси жүйесінде әртүрлі бірлестіктер мен еңбек ұжымдарының да атқаратын рөлі ерекше деп айтуға болады. Олардың өзіндік ерекшеліктерін айтатын болсақ, біріншіден, олар еңбекшілердің белгілі-бір шағын бөлігін ғана қамтиды немесе белгілі-бір шағын тобының ғана мүддесін қорғайды. Екіншіден, олардың шешімдерін өз кәсіптеріне ғана, өз мүшелеріне ғана міндетті, өз мүдделеріне ғана сәйкес келіп, жалпы заңдық сипат алмауы мүмкін. Және мемлекеь тарапынан көндіру шаралары қолданылмайды. Үшіншіден , олар саяси жұмыстармен тұрақты айналыспайды шектелген болып келеді.

Мемлекет қоғамның саяси жүйесінде

Мемлекет еңбекті қоғамдық болудің, жекеменішіктің пайда болуының және таптардың құрылуының нәтижесіиде өмірге келді.

Мемлекет саяси жүйенің аса маңызды институты болып табылады. Ол билік пен ресурстарды өз қолына шоғырландырады, бұл оған қоғамдағы әлеуметтік өмерістерге тиімді ықпал етуге мүмкіндік береді. ^[3]

Мемлекет - белгілі бір құрылымы бар, саяси билікті және белгілі бір аймақтағы әлеуметтік үрдістерге басшылық жасауды ұйымдастыратын саяси қауымдастық болып табылады. Анығырақ айтсақ, ол тұтастай алғанда қоғамның өмір тіршілігін ұйымдастыру және жетекші таптың, басқа да әлеуметтік топтар мен халықтың белгілі бір тобының саясаттарын іс жүзіне асыру үшін құрылады.

Тарихи тұрғыдан алғанда мемлекетті бірінші орында тұрған саяси ұйым деп есептеуге болады.

Әр түрлі халықтарда мемлекет әр қилы жолдармен, әр түрлі даму дәрежслерінде, уақылы әр қилы тарихи аралықтарында Мемлекет пайда болғам күннен бастап оның әр қилы себептері, әр түрлі теориялары да айтыла бастады. Атап айтқанда, теологиялық теория - мемлекет дегеніміз құдайдың әмірімен пайда болды.

пайда болатын өнім, сондықтан мемлекеттік билік мәңгі бақи діни ұйымдар мен солардың қызметіне тәуелді өмір сүреді деп есептеді;

Келісімді теория - мемлекет келісімнің нәтижесінде пайда болады, бұған дейін «табиғи» алғашқы қауымдық жағдайда өмір сүрген адамдар енді сонын кұрамына кіреді;

Органикалық - мемлекет биологиялық фактордын, нәтижесінде пайда болады, яғни күрес пен соғыс (табиғи сұрыптау) үрдісінде әлеуметтік организмде нақты мемлекет қалыптасады, үкімет пайда болады, басқару құрылымы жетілдіріледі;

Материалистік - мемлекеттің пайда болуын әлеуметтік-экономикалық себептермен түсіндіреді;

Күш көрсету теориясы - әскери-саяси факторлармен, күш көрсетумен, бір тайпанын екінші тайпаны құлдыққа салуымен түсіндіріледі.

Ғылымның басқа өкілдері мемлекеттің құрылуына этникалық, демографиялық, географиялық және басқа да факторлар ықпал етеді деп санайды.

Міне, осыдан сон мемлекеттің пайда болуын нақты анықтап беретін әлде бір нәрсені ең бастысы деп көрсету екі талай. Алайда, еңбекті бөлу, нарықтық қатынастардың пайда болуы мен әлеуметтік топтардың, таптардың қалыптасуы кезіндегі дүниемүліктік теңсіздік, адамдардың жалпы және топтық мүдделерді жете түсінуі негізгі фактор болып қала береді. Олай дейтін болсақ, мемлекет әлеуметтік-экономикалық өмірдің күрделенуі нәтижесінде қоғамның, таптың және жеке адамдардың мүдделерін бірлесе отырып қанағаттандыруды ретке келтіретін құрал ретінде пайда болады және дамиды. ^[4]

Мемлекет қоғамнын негізгі саяси институты ретінде мынандай белгілер арқылы сипатталады, осы белгілер арқылы оны басқа қоғамдық ұйымдардан ажыратуға болады.

Қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекеттің орны мен ролі

Мемлекет саяси жүйеге белгілі бір жекелеген органдары арқылы емес, өзіндік бір саяси, аумақтық, құрылымдық бөоік ретінде кіреді. Ол өз функцияларын басқа әлеуметтік институттармен, партиялармен, кәсіптік одактармен, жергілікті басқару органдарымен бірлесе отырып атқарады. Ол саяси жүйеде жетекші рөлді иеленген, себебі. ^[4]

а) оның аумақтық шекараларында азаматтық белгілі бойынша біріккен халықтың жалғыз ресми өкілі рөлін атқарады;

ә) егемендіктің жалғыз иесі болып табылады;

б) қоғамды басқаруға бағытталған әлеуметтік аппараты болады;

в) қарулы құрылымдары болады;

г) құқықшығармашылыққа қатысты монополяиға ие;

д) материалдық құндылықтардың ерекше жиынтығында (мемлекеттік меншік, бюджет, валюта және т. б. ) ие.

Мемлекеттің қоғамдық саясатты орындаудағы ерекшеліктері:

мемлекет саяси жұмысын қоғам көлемінде нормалар арқылы жүргізіледі;
мемлекет барлық қоғамдық жұмыстың негізгі бағыттарын анықтап, басқарып отырады;
мемлекет ішкі- сыртқы істерді атқаруға, егеменді тәуелсіз аппарат.

Мемлекет қоғамның саяси жүйесіне кіретін барлық ұйымдарды, бірлестіктерді, одақтарды, ұжымдарды біріктіріп, көмек жасап отырады. Мемлекеттің бұл бағыттағы жұмыстарының түрлері:

Мемлекет Конституция арқылы барлық азаматарға өздерінің бірлестіктерін, ұйымдарын құруға толық мүмкіншілік береді; қоғамдағы демократияны дамытуға міндетті.
Мемлекет қоғамдық ұйымдардың құқықтық құзыретінің көлемін, шеңберін анықтайды.
Мемлекет қоғамдық ұйымдардың дербес жұмыс жасауына толық мүмкіншілік беріп, оларды қорғап отырады.

Сөйтіп, мемлекет қоғамдағы барлық ұйымдарды, ұжымдарды біріктіріп, қоғамның саясатын, мүдде- мақсатын дұрыс, жақсы орындауын, демократияның дамуын қамтамасыз етіп, саяси жүйенің жан- жақты нығаюына мүмкіншілік жасайды.

Саяси жүйенің барлық саласы өздерінің жұмысын әлеуметтік нормалар, оның ішінде басым түрде құқықтық нормалар арқылы жүргізіледі. Мемлекет, барлық саяси партиялар, ұйымдар, ұжымдар заңдылықты, құқықтық тәртіпті қатаң сақтап, қорғайды.

Мемлекет қоғамдық және саяси жүйенің құрамындағы басқарушы, реттеуші, ұйымдастырушы ең маңызды бірлестік. Оның себептері:

Мемлекет қоғамдағы қайшылықтарды өршітпей, дамытпай дұрыс келісімге келтірудің арбитры, әділ қазысы. Ф. Энгельс бұл жөнінде өте қасқаша былай деген: «Егерде мемлекет пен құқық өмірге келмегенде, адам қоғамы көне дәуірде ақыр замаңға тап болатын еді». Қандай тамаша айтылған пікір . . . !
Мемлекет қоғамдағы сан қырлы қайшылықтарды, ретсіз жағдайларды халықпен, бірлестіктермен, ұйымдармен, одақтармен, саяси ағымдармен, партиялармен, еңбек ұжымдарымен, бірлесіп, оларды бір келісімге келтіріп, сол келісімді бәрі бірігіп іске асырушы күш.
Мемлеект басында қоғамды басқарушы, қаңаушы үстемдік таптың құралы ретінде өмірге келді. Кейін қоғам дамыған сайын, мемлекет демократияны жақтап, қоғамдық мүдде- мақсатты басым түрде реттеп, басқарып отырады. Қазіргі заманда да осылай, сым түрде реттеп, басқарып отырады. Қазіргі заманда да осылай.
Мемлекет адамдардың, саяси- әлеуметтің күштердің үздіксіз күрестерінің нәтижесінде қоғамдағы үзіліссіз қайшылықтарды келісімге келтірудің әділ қазысы болып отыр.
Мемлекеттің қоғамдағы барлық мәселені шешудегі егемендігі, қоғамның дұрыс дамуы, адамдардың бостандығы мен құқықтары, әділеттік пен теңдіктің шын мәнінде қалыптасуы мемлекеттің құзыретіндегі мәселе. Өйткені қоғамдағы билік мемлекеттің қолында.
Қоғамның саяси- экономикалық, мәдени- әлеуметтік жағдай үзіліссіз диалектикалық даму прроцесінде болғандықтан, бұл процесті дұрыс, пайдалы басқару тек мемлекеттің қолынан келеді. Өйткені мемлекеттің құзырында барлық материалдық, саяси, әлеуметтік, әскери күштер бар. Мемлекеттік билікті іске асыратын құқықтық механизм бар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.