Ғасыр апаты судан келуі мүмкін

Жоспар
Кіріспе

1 Жеріміздегі су көздері
2 Өндірістік ластанудың залалы
Арал
Каспий
Балқаш
3 Қандай шешімдер керек?

Әлемдік Денсаулық ұйымының мәлімдеуінше, бүгінде жер шарын мекендейтін халықтың үштен бірі ауыз суға зәру. Алдағы уақытта табиғат, климат өзгерістеріне байланысты тұщы су тапшылығы ХХІ ғасырдағы ең үлкен экологиялық апат болуы мүмкін. Батыстағы сарапшылардың пікірінше, тұщы су мемлекетаралық геосаясаттың басты нышанына айналып, әртүрлі саяси өзгерістерге, әлеуметтік толқулар мен халықтың сусыз аймақтан жаппай қоныс аударуына әкеліп соғуы мүмкін. Өйткені сусыз өмір жоқ.
Небәрі 30 жыл бұрын жеріміздегі ашық су қорларының көлемі – 126 текше шақырым, оны құрайтын ішкі су қоры – 66,8, сырттан келетіні 59,2 текше шақырым еді. Су қорлары көлемінің азаю себептері – табиғаттағы өзгерістер және сырттан келетін өзендердің деңгейінің төмендеуі.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Ғасыр апаты судан келуі мүмкін

Әлемдік Денсаулық ұйымының мәлімдеуінше, бүгінде жер шарын мекендейтін халықтың үштен бірі ауыз суға зәру. Алдағы уақытта табиғат, климат өзгерістеріне байланысты тұщы су тапшылығы ХХІ ғасырдағы ең үлкен экологиялық апат болуы мүмкін. Батыстағы сарапшылардың пікірінше, тұщы су мемлекетаралық геосаясаттың басты нышанына айналып, әртүрлі саяси өзгерістерге, әлеуметтік толқулар мен халықтың сусыз аймақтан жаппай қоныс аударуына әкеліп соғуы мүмкін. Өйткені сусыз өмір жоқ.
Небәрі 30 жыл бұрын жеріміздегі ашық су қорларының көлемі – 126 текше шақырым, оны құрайтын ішкі су қоры – 66,8, сырттан келетіні 59,2 текше шақырым еді. Су қорлары көлемінің азаю себептері – табиғаттағы өзгерістер және сырттан келетін өзендердің деңгейінің төмендеуі. Есепке жүгінсек, қазіргі табиғи жағдайда Қазақстандағы ашық су қорларының көлемі 2010 жылы 86 текше шақырымға шегініп, 2020 жылы 75 текше шақырым болмақ. Ал ел экономикасының өсу үрдісіне негізделген су қажеттілігі – аталған жылдары 101 және 106 текше шақырым. Сондықтан су тапшылығы жуық арада оң шешімін таппайтын болса, ел өміріне көптеген қиындықтар әкеледі. Басқаны былай қойғанда, Астана қаласына суды қайдан алатынымыз белгісіз. Өйткені қалаға жақын орналасқан жерасты су қорлары тым мардымсыз, ұзақ мерзімге жетпейді.
Жеріміздегі су көздері – биік таудағы мұз қабаттарынан бастау алатын өзендер және Каспий, Арал, Балқаш, кішігірім көптеген су қоймаларының булануынан пайда болатын жаңбыр сулары. Өкінішке орай, Іле Алатауындағы және басқа таулардағы мұз қабаттары 1973 жылдан бері азаюда. Ғалымдардың пікірінше, 2030 жылы жер бетінде қалмайды да.

Арал
Өткен ғасырдың 60-жылдары айдын ауданы жағынан әлемдегі төртінші жабық су қоймасы деп танылған Арал теңізі бүгінде құрдымға кетуге таяу. Негізгі себебі: Памир тауларының мәңгілік мұздарынан басталып, қар және жауын суларынан жиналатын Амудария және Сырдария өзендерінен Аралға жететін судың мөлшері өте аз. Оның үстіне Памирдегі мұз қабаттарының жұқара бастағаны туралы ғалымдар соңғы кезде жиі айтатын болды.
Аралдың тым болмаса, бізге тиесілі солтүстік бөлігін сақтап қалу үшін 2005 жылы Көкарал бөгеті салынып, теңіз екіге бөлінген. Қазір Сырдария өзені арқылы жететін су теңіздің тек солтүстік бөлігіне жиналып, оның деңгейін біршама көтерді. Бірақ есесіне, теңіздің оңтүстік ¬Өзбекстан бөлігінің деңгейі тым төмендеп кетті. Дегенмен Сыр өзенінің бізге дейін өзбек жерінен өтетінін ескерсек, көршілерімізге өзенді Аралдың оңтүстік жағына бұра салу қиын шаруа болмайды.
Ғылыми зерттеулер бойынша, Аралды тұтас сақтап қалу мүмкіншілігі жоқ. Қос өзен – Амудария және Сырдарияның барлық суын теңізге жібергеннің өзінде Аралдың бастапқы қалыпқа (1960ж.) келуіне 200 жыл уақыт керек. Арал теңізінің тартылуы, қазақ жерінің біраз бөлігін ылғалдандыратын бу, жаңбыр көздерінің жойылып, тұрақты қуаңшылық орнауына әкеліп соғады.

Каспий
Бүгінде теңіз айдынының бір шаршы метрінен жылына 420 литр судың буға айналуы оның деңгейінің өзгерісін біршама тежеп тұр. Экологиялық пайымдауларға жүгінсек, теңіз суының бір литріндегі мұнайдың салмағы бір миллиграмнан асатын болса, судың буға айналу қабілеті бәсеңдейді, есесіне Каспийдің деңгейі көтеріліп, Ақтау, Атырау қалалары және жағаға жақын орналасқан елдімекендер су астында қалады. Мұндай апаттың орын алу қаупі мол. Себебі Қазақстан алдағы уақытта өз тарихында бірінші рет теңіз қайраңында орналасқан Қашаған, Ақтоқты, Қайран мұнай-кен орындарын игермекші.
Каспий суының буға айналу мүмкіншілігінің төмендеуі жауатын жаңбырды азайтады, нәтижесінде, жеріміздегі көптеген өзендер тартылып қалуы мүмкін.

Балқаш
Жыл өткен сайын таязданып, суындағы тұздың мөлшері ұлғайып келеді. Жуықтағы 2-3 жылдың аралығында Балқаштың жағдайы тым шиеленісіп кетуі мүмкін. Көршілес Қытай саяси шешім бойынша, бізбен шекаралас Синцзян ұйғыр ауданына елдің ішкі жағынан келетін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.