Қорғасын зауыты қоршаған ортаны бүлдірмеу үшін барлық шараны қолдануда

Жоспар
Кіріспе

1 Шаһар ауасының ластануына «Южполиметалл» өндірістік корпорациясы АҚ.ның тигізер залалы
2 «Южполиметалл» АҚ ӨК экологияны нашарлатудың негiзгi себепшiс
3 Лас ауа жұтқаннан адам ағзасына әсері

Мамандар сөзіне жүгінсек, шаһар ауасының ластануына қорғасын зауыты мен цемент зауытын біріктірген «Южполиметалл» өндірістік корпорациясы АҚ-ның тигізер залалы көбірек көрінеді.

Ғалымдар ауа мен топырақ қыртысының залалдану дәрежесіне қарай қала аумағын шартты түрде төрт аймаққа бөліпті. Тұрғындар денсаулығы үшін ең қауіпті аймақ зауыт қабырғасынан бастап есептегенде екі шақырымға дейінгі жер. Мұнан әрі қарай төрт, алты, сегіз шақырым қашықтықтағы аймақтардың зияндылық деңгейі азая береді екен.

Шикізаттың жетіспеушілігіне байланысты қазіргі уақытта зауыттың үштен бір бөлігі ғана жұмыс істеп тұр. Бірақ, ескірген тазалағыш қондырғылар зиянды қалдықтардың бәрін бірдей ұстап қала алмайды. Сол себепті зауыт басшылығы өндіріс ошағын толығымен қайта жарақтандыруға кірісіп жатыр. Агломерация цехы бастаған ескі цехтардың бәрі алдағы жылы шикізат көзі орналасқан Қарағанды облысындағы Қарайғыр кенішіне көшірілмек. Өйткені агломерацияны қалдықсыз жұмыс істету іс жүзінде мүмкін емес.

АҚ президенті Т.Асамбаев мырзаның айтуынша, Шымкентте тек жаңадан салынып жатқан аккумулятор цехы мен «қара қорғасын» шығару цехтары қалатын көрінеді. Алдағы уақытта балқыту пештері түгелдей электр қуатымен жұмыс істеп, әрбір электр пешіне тазалау қондырғысы орнатылмақ. Швейцарияның атақты Берн қаласында осы тәсілмен жұмыс істеп тұрған зауыттың жұмысынан кінәрат таба алмайсыз. Себебі технологиясы озық зауыт қоршаған ортаны да ластамайды. Өндіріс жетекшілері жаңа технология енгізілгеннен кейін қаладағы экологиялық жағдайдың жақсаратынына сеніп отыр.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Мамандар сөзіне жүгінсек, шаһар ауасының ластануына қорғасын зауыты мен
цемент зауытын біріктірген Южполиметалл өндірістік корпорациясы АҚ-ның
тигізер залалы көбірек көрінеді.

Ғалымдар ауа мен топырақ қыртысының залалдану дәрежесіне қарай қала аумағын
шартты түрде төрт аймаққа бөліпті. Тұрғындар денсаулығы үшін ең қауіпті
аймақ зауыт қабырғасынан бастап есептегенде екі шақырымға дейінгі
жер. Мұнан әрі қарай төрт, алты, сегіз шақырым қашықтықтағы аймақтардың
зияндылық деңгейі азая береді екен.

Шикізаттың жетіспеушілігіне байланысты қазіргі уақытта зауыттың үштен бір
бөлігі ғана жұмыс істеп тұр. Бірақ, ескірген тазалағыш қондырғылар зиянды
қалдықтардың бәрін бірдей ұстап қала алмайды. Сол себепті зауыт басшылығы
өндіріс ошағын толығымен қайта жарақтандыруға кірісіп жатыр. Агломерация
цехы бастаған ескі цехтардың бәрі алдағы жылы шикізат көзі орналасқан
Қарағанды облысындағы Қарайғыр кенішіне көшірілмек. Өйткені агломерацияны
қалдықсыз жұмыс істету іс жүзінде мүмкін емес.

АҚ президенті Т.Асамбаев мырзаның айтуынша, Шымкентте тек жаңадан салынып
жатқан аккумулятор цехы мен қара қорғасын шығару цехтары қалатын
көрінеді. Алдағы уақытта балқыту пештері түгелдей электр қуатымен жұмыс
істеп, әрбір электр пешіне тазалау қондырғысы орнатылмақ. Швейцарияның
атақты Берн қаласында осы тәсілмен жұмыс істеп тұрған зауыттың жұмысынан
кінәрат таба алмайсыз. Себебі технологиясы озық зауыт қоршаған ортаны да
ластамайды. Өндіріс жетекшілері жаңа технология енгізілгеннен кейін
қаладағы экологиялық жағдайдың жақсаратынына сеніп отыр.

Қорғасын зауыты қоршаған ортаны бүлдірмеу үшін барлық шараны қолдануда, —
дейді Шу-Талас экология департаменті Шымкент филиалының Экологияны реттеу
және бақылау комитетінің төрағасы А.Атымтаев мырза.

Зауыт зиянды қалдықтарды сыртқа шығарудың ең шеткергі нормасымен жұмыс
істеуде. Норма бұзылған жағдайда экологтар айыппұл салады. Кейде белгілі
бір мәселеге екі түрлі көзқарастың болатыны заңдылық. Сол сияқты біреуі
қалдық деп есептейтін затты қарсы жақ екінші шикізат көзі санайтындықтан
өндірушілер мен экологтар арасында дау туындап жататыны жасырын емес.

Мұндай жағдайда айыппұл өндіру үшін қоршаған ортаны қорғаушылар сотқа
шағымдануға мәжбүр. Дәл сондай бір жылға созылған даудың нәтижесінде соттың
шешімімен зауыттан 6 миллион 200 мың теңге өндірілді. Бірақ, ылғи бұлай
бола бермейді, кей-кейде сот шешімі зауыттың пайдасына қарай шығатын да
жағдайлар кездеседі. Ал, цемент зауытына келсек, эколог-мамандар зауыт
жұмысын тоқтатпай мәселенің түбегейлі шешілмейтінін айтып отыр.

Зауыт басшылығы шаң тазалағыш қондырғыларды ауыстыру жұмыстарын жүргізіп те
жатыр, бірақ бұл тұйықтан алып шығар жол емес. Себебі зауыттың цемент
өндіру технологиясы әбден ескірген. Оның үстіне түрлі себептермен зауыттың
айналасының бәрі елдімекенге айналып, олардың бәрі қаланың құрамына кіріп
кеткен. Рас, Қазақстанның дамып келе жатқан өнеркәсібі үшін цемент өндірісі
ауадай қажет, десек те бір-ақ рет берілетін адам өмірі одан да қымбат.

Шымкент қаласының экологиясы үшін тағы бір басты мәселе тұрмыс қалдықтарын
өңдеу болып тұр. Қала күн санап кеңейіп, қоқыс тасталатын жерлерге жеке
меншік үйлер көптеп тұрғызылып жатыр. Қаланың әлеуметтік жағынан аз
қамтылған тұрғындары үшін салынған Достық мөлтекауданы қоқыс тасталатын
аймаққа тиіп тұр. Достықтың бой көтеруіне мұрындық болған қала әкімі
шетелден қоқыстарды өңдейтін озық технологиялы зауыт әкеліп орнатамыз деп
уәде берген еді. Одан бері екі әкім ауысты. Зауыт мәселесі де бірте-бірте
ұмыт бола бастады. Қазір бұл жайлы ешқандай әңгіме де көтеріліп жүрген жоқ.
Осы аймақтағы қаланың қалдық суын өңдеу де кезекте тұрған мәселе. Қаланың
соңғы жылдары күрт өскенін ескерсек, Шымкентте де Сорбұлақтың пайда болуын
күтпей алдын ала қимылдауымыз керек. Сол себепті А.Атымтаев жақында облыс
әкімі Н.Әшімовке осы мәселелерге назар аударуын өтініп арнайы хат жазыпты.

Тағы бір айтпасқа болмайтын мәселе – экологиямен айналысатын мекемелердің
қаржыландырылуы. Олардың қоржынына өздері тапқан ақшаның 15-20 пайызы ғана
түседі. Ал, ол аз дегенде 50 пайыздан кем болмауы тиіс.

Біз әлі күнге дейін алғашқы жоспарға экономиканы шығарып, экологияны соңғы
орынға қойған кеңестік сыңаржақ көзқарастан арыла алмай келеміз. Ал,
санамыз өзгермей өндірісте де, экологияда да үлкен өзгерістердің бола қоюы
қиын, - дейді Қоршаған ортаны қорғау мекемесі басшысы.

Шымкент қорғасын зауытында үш буынның өкілдері бас қосып, шикізатты балқыту
арқылы өнім алды. Бұл шара Тәуелсіздіктің 20 жылдығына орай арнайы
ұйымдастырылған. Мақсат тарихы терең кәсіпорында еңбек етіп жатқан жастар
орта және аға буыннан үлгі алып тәжірибе алмасу. Айтулы шараға осы зауытта
еңбек етіп зейнеткерлікке шықан металлургтар шақырылды.
Екі қазан қорғасынды мерейлі балқыту құрметіне ие болғандардың арасында
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевпен бірге оқыған металургтер де бар. Кеңес одағы
кезінде айына 15 мың тоннаға дейін қорғасын балқытып жүрген зауытта бүгінде
бар болғаны 1,1.5 мың тонна таза қорғасын өндіріледі екен. Дегенмен
мамандар алынған қорғасынның сапасы кеңес одағы кезіндегі қасиетін
жоғалпады дейді.
Бүгінде Шымкент қорғасын зауытында мыңға жуық жұмысшы бар. Ұлы отан соғысы
кезінде жауға атылған әрбір үшінші оқты майданға жіберіп отырған
кәсіпорынның экологияға әсері туралы соңғы уақытта көптеген әңгіме
айтылуда. Дегенмен, үкіметте зауытқа қатысты арнайы бағдарлама жасалынған.
Міне сол бағдарлама егжей- тегжей талқыланып жүзеге асқанша мұнда қорғасын
өндіру тоқталмайды. Бұл зауыт өзге кәсіпорындарда өндірілген өнімдердің
шаңынан қорғасын өндірумен қатар аз көлемде түрлі түсті метал да шығарумен
айналысуда.
Ғылыми-техникалық прогрестiң қарыштап дамуы барысында iрi өндiрiстiк
қалаларда автокөлiктер санының өсуiнен, атмосфера мен озон қабаттарына улы
газдардың мол бөлiнуiнен, адам денсаулығына елеулi залал келiп жатқандығы
жөнiнде мамандар дабыл қағуда. Бұған қоса пайдалы қазбалар қорының ғылыми
негiзсiз пайдаланылуынан, жер бетiндегi өсiмдiктер әлемi мен жануарлар
дүниесiнiң сиреуiнен және табиғи ортаның шектен тыс ластануынан күрделi
экологиялық проблемалар туындап отыр.
Шымкент қаласының экологиялық жағдайы да қиындап барады. Автокөлiктердiң
күрт көбеюi, iрi кәсiпорындардың ескiрген құралдармен жұмыс iстеуi ауаның
қоршаған ортаға керi әсерiн тигiзетiн зиянды заттармен бүлiнуiне әкелiп
соғуда.
– Бұрынғыша шаһардың оңтүстiк бөлiгiн ауыр металмен ластайтын
Южполиметалл АҚ ӨК экологияны нашарлатудың негiзгi себепшiсi болып отыр.
Осы күнге дейiн өндiрiстi жаңарту қолға алынбағандықтан қорғасынмен
ластанған аумақ тазаланбай тұр,–дедi Шу-Талас экология департаментi ОҚО
филиалының бөлiм бастығы Р.Өтебаев. Оның айтуынша, мекемелерде таза және
ресурс үнемдеушi технологияларды қолдануға, қоршаған ортаны ластаудың алдын
алу мақсатында экологиялық сараптама органдарымен ауаға шығарылатын шектiк
мүмкiндiк нормативтерiне белгiлi дәрежеде қатаң шектеу қойылды. Лас
заттарды ауаға шығарудың шектiк мөлшерi бұрын жылына 31 мың тонна болса,
ендi 11 мың 676 тоннаға дейiн, яғни 2,5 еседен астам төмендетiлген.
Бүгiнгi күннiң ең өзектi түйткiлiнiң бiрi — тұрмыстық қалдықтарды жою мен
тазалау жүйесiнiң тиiмсiздiгi. Облыс орталығында қатты тұрмыстық
қалдықтарын тастайтын аймақ 1980 жылдан берi пайдаланылып келедi. Оның
жалпы аумағы — 45 гектар. Пакет пен баклашка өркениеттiң жетiстiгi ретiнде
өмiрiмiзге мықтап ендi. Олардың экология мен тазалыққа келтiретiн зияны
шашетектен. Статистикалық мәлiметтерге сүйенсек, жыл сайын дүниежүзi
бойынша триллион тоннаға жуық полиэтилен пакеттерi шығарылатын көрiнедi. Ең
қауiптiсi, бұл пакеттердi қайта өңдеу мүмкiн емес, өзi тiптi шiрiмейдi
екен.
– Пакет 50-60 жылға дейiн бүлiнбей жата бередi де сол жердi ластап,
құнарлығын жояды. Мәселен, жылыжайдағы өсiрiлген өнiмдердi жинаған соң
пленка орнында қалып кетсе, келер жылы ол жер өнiм бермейдi,–дейдi эколог-
маман А.Асанов. Құрамында химиялық элементтер бар қалдықтардан қала
тұрғындары көптеп зардап шегуде. Соңғы жылдары шымкенттiктер арасында тыныс
алу жолдарының бiтелiп, демiкпеге, басқа да түрлi аллергиялық дертке
шалдығушылар санының артып кетуi осының дәлелi.
Тұрмыстық қалдықтарды жинау ашық әдiспен жүргiзiлуде. Топырақпен жабу
қолданылмайды. Ал, соңғы бес жылдың iшiнде жиналған қалдықтардың орташа
көрсеткiшi 250 мың текше метрдi құрайды. Коқыс тастайтын полигонда қалдық
өртенген жағдайда ауа улы заттармен ластанады. Тiптi, қалалық қоқыс
тастайтын аймақта құрылыс жүрiп жатқанын қалай түсiнуге болады? Ал
тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдейтiн зауыт салу, қалдықтарды жинау
мен тасымалдауға мамандандырылған арнайы қызмет түрiн пайдалану әлi қолға
алынбай отыр.
Шымкент қаласы әкiмдiгiнiң мәлiметiне қарағанда, инвестициялардың
жоқтығынан жаңа типтi қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын салу мәселесi
шешiмiн таппай келедi екен.
Облыс экологтарының айтуынша, радиациялық қауiпсiздiктiң түйткiлдi жолдарын
шешу үшiн уран өндiрушi мекемелердiң жұмысына қатаң бақылау орнату қажет.
Өйткенi, елiмiздiң уран қорының негiзгi бөлiгi (62,7%) Созақ ауданы Шу-
Сарысу уран кенi аймағында шоғырланған. Сондай-ақ, бұрынғы фосфор зауытының
өндiрiс ауданын қауiптi дәрежеге жататын қалдықтар жайлаған.
Зиянды қалдықтар Кентау қаласындағы кен байыту фабрикасының орнында да
сақталған. Оның жалпы көлемi 333,2 гектарды құрайды және 135,4 млн. тонна
қалдық жинақталған. Бiрақ Байжансай, Хантағы және Байылдыр қалдық
қоймаларының бiр бөлiгi мемлекет есебiнен жабылған.
Қоршаған ортаны жақсарту мақсатында облыстық бюджеттен қыруар қаржы
бөлiнiптi. Ал табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы
қатты тұрмыстық қалдықтарды қоса есептегенде төлемақысын 2 есеге көтерудi
көздейтiн жоба әзiрлеп отыр. Сондай-ақ, қоршаған ортаны ластаушы
кәсiпорындарға бақылау орнатуды мейлiнше қатайту қолға алынбақ.
Жаңа жоба iске асса, оның қоғамға қаншалықты пайдалы болмағын әзiрге тап
басып айту қиын. Оған — уақыт төрешi. Дегенмен, жағдайымызды жақсарту жолы
өз қолымызда екенiн ескерсек, кез келген мәселенiң шешiмi адам баласының
ынтасына байланысты. Бақылауды күшейткен де жөн. Бiрақ, бұл iсте ең алдымен
әрбiр қазақстандықтың елге деген жанашырлығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.