Берік шекара–ірге бүтіндігінің басты кепілі

Пән: Алғашқы әскери дайындық
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

Сұхбат:

Сұхбат: Сұхбат

Сұхбат:

Берік шекара-ірге бүтіндігінің басты кепілі-Құрметті Нұрсұлтан Әбішұлы, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі Қазақстан сыртқы саясатының ең үлкен жетістігі деп шекара мәселелерінің оңтайлы шешілуін айтуға болады. Бұл бағыттағы жұмыстар қалай басталып еді?- Кез келген мемлекет,еңалдымен, мемлекеттік шекарадан басталатыны белгілі. Сол себепті біз еліміз тәуелсіздігін алғаннан кейін іргемізді бекітіп, шекарамызды айқындауға кірістік. Шынын айтайын, шекара мәселесі өте қиын мәселе. Әлемдегіеңүлкенқарулы қақтығыстар мен сансыратқан соғыстар әрдайым осы жер дауынан, шекара дауынан басталған. Сондықтан бұл іске келгенде бізге Абай атамыз айтқандай асықпай, аптықпай «ақырын жүріп, анық басуға» тура келді. Оның үстіне тағдыр бізге Қытай мен Ресей сияқты екі алып көршімізбен қатар өмір сүруді жазды.Әуелі Қытай Халық Республикасымен шекара айқындауға кірістік. Анығын айту керек, кешегі азуын айға білеген Ресей империясы да, жарты әлемді билеген Кеңес Одағы да Қытаймен шекара мәселесін ешқашан толық шешкен емес. Аға буын өкілдерінің есінде болар, осы шекара мәселесінің шиеленісуі салдарынан алпысыншы жылдары Қиыр Шығыстағы Даманскіде, сондай-ақ осы күнгі Алматы облысының Жалаңашкөл деген жерінде қарулы қақтығыстар болып, оның аяғы соғысқа айналып кете жаздаған. Міне, бізге осындай күрмеуі қиын мұра қалды.Аллаға шүкір, бүгінде біз соны еліміздің есесін ешкімге жібермей шеше білдік. Қытай Халық Республикасымен, оның сол кездегі басшысы Цзян Цземиньмен әрбір кездескен сайын біз шекара мәселесін пысықтап, оны реттеуде кездескен қиындықтарды біртіндеп шешіп отырдық. Бұл оңайлықпен жүзеге асқан жоқ. 1994 жылы басталған бұл процесс тек 1998 жылы ғана аяқталып, екі ел арасындағы мемлекеттік шекараны айқындайтын құжатқа қол қойылды. Бұл шындығында Қазақстан дипломатиясының асаүлкенжеңісі еді. Шекараны анықтауда Қазақстан мүддесі түгелдей ескерілді деп нық сеніммен айта аламын. Тіпті біздіңүлкенкөршіміз Ресей Қытаймен екі арадағы шекаралық келісімге бізден кейін төрт жылдан соң қол қойғанын ескерсек, біз оны сәтімен шештік деп айтуымызға толық негіз бар.Оңтүстіктегі көршіміз Өзбекстанмен екі арадағы шекара мәселесі де оңтайлы шешілді. Ежелден төсекте басы, төскейде малы қосылған халық болғандықтан екі ел арасындағы шекара ауыл-ауылдың үстімен, тіпті кейде үйлердің арасымен өтті. Солай бола тұрса да біз оны асықпай ақылға салып талқыладық. Нәтижесінде өзбек ағайындармен де ортақ тіл табысып, оңтүстіктегі шекарамызды біржолата бекіттік.Қырғыз, түрікмен бауырларымызбен де мемлекеттік шекараны ешбір дау-дамайсыз бітірдік. Сөйтіп өзімізбен көршілес төрт мемлекетпен мемлекеттік шекара мәселесін біржолата шешіп алған соң Ресеймен басталған келіссөздерді жалғастыруға тура келді.- Ресеймен шекара мәселесін анықтауды Ресейдің бұрынғы Президенті Борис Ельцинмен бастағаныңызды білеміз. Ресеймен шарт неге ең соңынан жасалды?- Оның ешқандай құпиясы жоқ. Егер біздің құрғақтағы шекарамыздың жалпы ұзындығы 14 мың километр болса, соның жартысынан астамы, яғни 7591 шақырымы Ресеймен өтеді екен. Сондықтан бұл шекараны реттеуге өзгелерден гөрі көбірек уақыт кетті.Қазақстан мен Ресей арасындағы шекараны реттеу жөніндегі хаттамаға алғаш 1998 жылы қол қойылған болатын. Содан бері, міне, алты жылдан астам уақыт өтті. Бұл жылдар ішінде екі елдің мамандары карталарын алдына жайып салып, көптеген келіссөздер жүргізді. Тіпті басқаны былай қойғанда ұзындығы 7, 5 мың шақырымдық шекараны жүріп өтудің өзі қаншалықты қиын екендігі айтпаса да түсінікті жай емес пе? Ал шекара мәселесіне келгенде ұсақ-түйек деген мүлде болмайды. Біз үшін ата-бабаларымыздан қалған ұлы мұра - атамекеніміздің әр пұшпағы аса қымбат екендігі әркімге де аян ақиқат. Сондықтан бұл іске біз асқан ыждаһаттылық пен қырағылық таныттық.Мен қандас бауырларыма мына бір жайтты да ерекше атап кеткенімнің артықтығы болмас. Кешегі Кеңес Одағы кезінде де, еліміз тәуелсіздік алған алғашқы жылдарда да кейбір Ресей саясаткерлері Қазақстанның солтүстік облыстары туралы мәселе көтеріп, оны айғайшыл, даңғазашыл баспасөз құралдары іліп әкетіп, біраз шу көтергенін ағайындар әлі ұмыта қоймаған болар. Сол саясаткерлер әлі де бар және менің ресми сапарым кезінде осы әңгімені біраз жалаулатып, кейбір баспасөз құралдарында айғай-шу туғызуға әрекет жасады. Бірақ соған қарамастан біз Ресей Президенті В. В. Путин екеуміз 18 қаңтарда Кремльдің қақ төрінде Қазақстан-Ресей мемлекеттік шекарасы туралы Шартқа қол қойдық.Сіздерден жасырып қайтейін: екіжақты келіссөз соңғы күндерге дейін жүргізілді. Дәл осы мәселе үшін Ресей Президенті биылғы жылдың алғашқы сапарын менің шақыруым бойынша Қазақстаннан бастап, біз бірнеше күн бойына пікір алмастық. Нәтижесінде Қазақстан мен Ресейдің арасында ғана емес, әлемдегіеңұзын шекара болып саналатын қашықтығы 7591 шықырымдық шекара мәселесі біржолата рәсімделіп, халықаралық құжатқа қол қойылды.Бұл екі ел мен олардың басшылары арасындағы шынайы достық пен берік сенімнің, тең дәрежелі іскерлік әріптестіктің орныққандығының белгісі.Ресей - солтүстіктегіеңүлкенкөршіміз. Біздің тарихымыз ортақ, мәдениетіміз ұқсас. Кезінде бір мемлекет құрамында болып, қуаныш пен қайғыны қатар бөлістік. Аға ұрпақ Ұлы Отан соғысында ресейліктермен бірге ортақ жаумен шайқасып, Ұлы Жеңісті жақындатты. Кезінде хан Абылайға: «Ресейменен соғысып, басыңа жаулық сағынба» деп Бұхар жырау бабамыз өсиет еткендей, бізге Ресеймен әрдайым тату-тәтті көрші болғанымыз керек.Жалпы экономикасы жыл сайын өсіп-өркендеп, әлеуеті артып, халықтың тұрмысы барған сайын көтеріліп келе жатқан еліміз үшін әрдайым тыныштық, татулық қажет. Ол үшін бас аман, ірге бүтін болу керек. Сонда ғана біз одан әрі өсіп-өркендеп, қарыштап алға дамитын боламыз. Анық та айқын, берік шекара - соның басты кепілі. Сондықтан қол қойылған тарихи құжаттар әлі талай жылдар, тіпті ғасырлар бойы ел игілігіне қызмет істейтін болады деп сенемін. Баршаларыңызды сол қуаныштарыңызбен құттықтап, ол әрдайым баянды болсын демекпін.:

Берік шекара-ірге бүтіндігінің басты кепілі

-Құрметті Нұрсұлтан Әбішұлы, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі Қазақстан сыртқы саясатының ең үлкен жетістігі деп шекара мәселелерінің оңтайлы шешілуін айтуға болады. Бұл бағыттағы жұмыстар қалай басталып еді?
- Кез келген мемлекет, ең алдымен, мемлекеттік шекарадан басталатыны белгілі. Сол себепті біз еліміз тәуелсіздігін алғаннан кейін іргемізді бекітіп, шекарамызды айқындауға кірістік. Шынын айтайын, шекара мәселесі өте қиын мәселе. Әлемдегі ең үлкен қарулы қақтығыстар мен сансыратқан соғыстар әрдайым осы жер дауынан, шекара дауынан басталған. Сондықтан бұл іске келгенде бізге Абай атамыз айтқандай асықпай, аптықпай «ақырын жүріп, анық басуға» тура келді. Оның үстіне тағдыр бізге Қытай мен Ресей сияқты екі алып көршімізбен қатар өмір сүруді жазды.
Әуелі Қытай Халық Республикасымен шекара айқындауға кірістік. Анығын айту керек, кешегі азуын айға білеген Ресей империясы да, жарты әлемді билеген Кеңес Одағы да Қытаймен шекара мәселесін ешқашан толық шешкен емес. Аға буын өкілдерінің есінде болар, осы шекара мәселесінің шиеленісуі салдарынан алпысыншы жылдары Қиыр Шығыстағы Даманскіде, сондай-ақ осы күнгі Алматы облысының Жалаңашкөл деген жерінде қарулы қақтығыстар болып, оның аяғы соғысқа айналып кете жаздаған. Міне, бізге осындай күрмеуі қиын мұра қалды.
Аллаға шүкір, бүгінде біз соны еліміздің есесін ешкімге жібермей шеше білдік. Қытай Халық Республикасымен, оның сол кездегі басшысы Цзян Цземиньмен әрбір кездескен сайын біз шекара мәселесін пысықтап, оны реттеуде кездескен қиындықтарды біртіндеп шешіп отырдық. Бұл оңайлықпен жүзеге асқан жоқ. 1994 жылы басталған бұл процесс тек 1998 жылы ғана аяқталып, екі ел арасындағы мемлекеттік шекараны айқындайтын құжатқа қол қойылды. Бұл шындығында Қазақстан дипломатиясының аса үлкен жеңісі еді. Шекараны анықтауда Қазақстан мүддесі түгелдей ескерілді деп нық сеніммен айта аламын. Тіпті біздің үлкен көршіміз Ресей Қытаймен екі арадағы шекаралық келісімге бізден кейін төрт жылдан соң қол қойғанын ескерсек, біз оны сәтімен шештік деп айтуымызға толық негіз бар.
Оңтүстіктегі көршіміз Өзбекстанмен екі арадағы шекара мәселесі де оңтайлы шешілді. Ежелден төсекте басы, төскейде малы қосылған халық болғандықтан екі ел арасындағы шекара ауыл-ауылдың үстімен, тіпті кейде үйлердің арасымен өтті. Солай бола тұрса да біз оны асықпай ақылға салып талқыладық. Нәтижесінде өзбек ағайындармен де ортақ тіл табысып, оңтүстіктегі шекарамызды біржолата бекіттік.
Қырғыз, түрікмен бауырларымызбен де мемлекеттік шекараны ешбір дау-дамайсыз бітірдік. Сөйтіп өзімізбен көршілес төрт мемлекетпен мемлекеттік шекара мәселесін біржолата шешіп алған соң Ресеймен басталған келіссөздерді жалғастыруға тура келді.
- Ресеймен шекара мәселесін анықтауды Ресейдің бұрынғы Президенті Борис Ельцинмен бастағаныңызды білеміз. Ресеймен шарт неге ең соңынан жасалды?
- Оның ешқандай құпиясы жоқ. Егер біздің құрғақтағы шекарамыздың жалпы ұзындығы 14 мың километр болса, соның жартысынан астамы, яғни 7591 шақырымы Ресеймен өтеді екен. Сондықтан бұл шекараны реттеуге өзгелерден гөрі көбірек уақыт кетті.
Қазақстан мен Ресей арасындағы шекараны реттеу жөніндегі хаттамаға алғаш 1998 жылы қол қойылған болатын. Содан бері, міне, алты жылдан астам уақыт өтті. Бұл жылдар ішінде екі елдің мамандары карталарын алдына жайып салып, көптеген келіссөздер жүргізді. Тіпті басқаны былай қойғанда ұзындығы 7, 5 мың шақырымдық шекараны жүріп өтудің өзі қаншалықты қиын екендігі айтпаса да түсінікті жай емес пе? Ал шекара мәселесіне келгенде ұсақ-түйек деген мүлде болмайды. Біз үшін ата-бабаларымыздан қалған